Piława Górna świętuje 100-lecie odzyskania niepodległości

Transkrypt

1 NR 11 (142)/2018 BEZPŁATNY BIULETYN INFORMACYJNY URZĘDU MIASTA W PIŁAWIE GÓRNEJ Piława Górna świętuje 100-lecie odzyskania niepodległości Z okazji Narodowego Święta Niepodległości w niedzielę 11 listopada w kościele parafialnym pod wezwaniem świętego Marcina w Piławie Górnej będzie odprawiona suma. Po uroczystej Mszy Świętej uczestnicy obchodów złożą kwiaty i zapalą znicze pod Pomnikiem Sybiraków przy kościele. 100 lat temu W listopadzie 1918 roku, po 123 latach niewoli, zapoczątkowanej w 1795 r. ostatnim rozbiorem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Polska znalazła się znowu na mapie Europy, odzyskując niepodległość. Oficerowie Legionów (1915) Było to możliwie dzięki niezłomnej postawie części polskiego społeczeństwa, które w okresie niewoli kultywowało przywiązanie do języka i kultury narodowej. Nie byłoby to jednak możliwe bez długotrwałych przygotowań, trwających już od końca XIX w., którymi kierowali liderzy stronnictw politycznych, działający pod zaborami, z których dwaj odegrali rolę kluczową. Byli to Józef Piłsudski, przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Roman Dmowski, przywódca Narodowej Demokracji. W latach pierwszej wojny światowej ( ) wystąpiły sprzyjające okoliczności dla sprawy polskiej ze względu na to, że zaborcy Polski stanęli wówczas naprzeciwko siebie, po dwóch stronach barykady, łamiąc swą dotychczasową solidarność w kwestii polskiej. W momencie rozpoczęcia I wojny światowej, Polacy stanęli przed dylematem, po której stronie konfliktu się opowiedzieć. Część z nich, m.in. Józef Piłsudski, nadzieje na odbudowę Polski wiązali z państwami centralnymi, i wkrótce po wybuchu wojny sformowano ochotnicze Legiony Polskie. Inni, jak Roman Dmowski widzieli w Rosji i jej sojusznikach, państwach Ententy, szanse na zjednoczenie ziem polskich, a w dalszej perspektywie możliwość odzyskania przez Polskę niepodległości. Dla tysięcy Polaków zmobilizowanych do wojska w armiach państw zaborczych, wojna miała charakter bratobójczy. Ponadto działania wojenne na froncie wschodnim, toczące się na dawnych ziemiach Rzeczypospolitej, przyczyniły się do ogromnych zniszczeń materialnych, a setki tysięcy osób zmusiły do opuszczenia swych domostw. Przełom w sprawie polskiej nastąpił 5 listopada 1916 r., kiedy to cesarze Niemiec i Austrii, chcąc pozyskać Polaków po swojej stronie, proklamowali odrodzenie państwa polskiego na ziemiach odebranych Rosji. Kilka miesięcy później w Rosji obalono carat,

2 2 a nowe władze Rosji uznały prawo Polaków do samostanowienia. Widząc, że państwa centralne nie są gotowe przyznać Polsce rzeczywistej niepodległości, Józef Piłsudski zerwał z nimi i został internowany, legiony zostały rozwiązane a część legionistów internowana. Ważną rolę w dziele odzyskania niepodległości odegrał wielki pianista a równocześnie działacz niepodległościowy - Ignacy Paderewski, mieszkający na stałe w Szwajcarii, który dzięki swoim szerokim kontaktom w całym świecie zbierał pieniądze na ofiary wojny na ziemiach polskich i namawiał polityków państw zachodnich do poparcia idei niepodległości Polski. W kwietniu 1917 r. przystąpiły do wojny po stronie państw Ententy Stany Zjednoczone, a ich prezydent Woodrow Wilson, uznał i poparł, pod wpływem Paderewskiego, dążenia Polaków do odrodzenia niepodległej Polski. Postulat niepodległości Polski uznali wkrótce pozostali przywódcy państw Ententy, a we Francji pod koniec wojny, z ochotników wywodzących się głównie ze środowisk polonijnych sformowano Błękitną Armię pod dowództwem gen. Józefa Hallera, walczącą na froncie zachodnim. Gdy w październiku i listopadzie 1918 r. kończyła się wojna na Zachodzie i nastąpił rozpad Austro-Węgier, Polacy przystąpili do rozbrajania okupantów i tworzenia niezależnych instytucji państwowych. Twórcy niepodległego państwa polskiego. Uwolniony przez Niemców z magdeburskiej twierdzy Józef Piłsudski przyjechał do Warszawy, gdzie 11 listopada 1918 r. przejął z rąk Rady Regencyjnej pełnię władzy cywilnej i wojskowej, wkrótce potem przyjmując funkcję Tymczasowego Naczelnika Państwa. I w ten sposób rozpoczął się nowy etap w historii Polski, zwany II Rzeczypospolitą. Jerzy Organiściak Kalendarium niepodległościowe 28 lipca 1914 W reakcji na udany zamach na arcyksięcia Ferdynanda Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. Na mocy porozumień sojuszniczych Rosja ogłosiła mobilizację wojska przeciwko Austro-Węgrom. W odpowiedzi Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, a następnie Francji. Rozpoczęła się I wojna światowa. 16 sierpnia 1914 Z połączenia Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i Centralnego Komitetu Narodowego we Lwowie, utworzony został w Krakowie Naczelny Komitet Narodowy. Pierwszą jego inicjatywą było stworzenie Legionów Polskich u boku armii austro-węgierskiej. którzy szansę na odzyskanie niepodległości widzieli w sojuszu z Rosją i państwami ententy. 24 sierpnia 1915 Na zajętych przez państwa centralne ziemiach Królestwa Polskiego powstało Generalne Gubernatorstwo Warszawskie. 14 stycznia 1917 W Warszawie, z inicjatywy Niemiec i Austro-Węgier, zainaugurowała działalność Tymczasowa Rada Stanu z Wincentym Niemojewskim na czele. 2 lipca 1917 Wobec kunktatorskiej polityki cesarzy względem Polski oraz podporządkowania formowanego wojska polskiego niemieckiemu dowództwu, Józef Piłsudski odmówił dalszej współpracy z Tymczasową Radą Stanu. Józefa Piłsudskiego osadzono w twierdzy w Magdeburgu. 15 sierpnia 1917 W Lozannie utworzono Komitet Narodowy Polski na czele z Romanem Dmowskim. W sierpniu rząd francuski uznał KNP za jedyne oficjalne przedstawicielstwo polskie. Podobne deklaracje złożyły władze Wielkiej Brytanii i Włoch, a w grudniu USA. 12 września 1917 W reakcji na dymisję Tymczasowej Rady Stanu Niemcy powołały na terenie Królestwa Polskiego Radę Regencyjną. 8 stycznia 1918 Prezydent USA Woodrow Wilson w orędziu noworocznym stwierdził, że powinno powstać niepodległe Państwo Polskie z bezpiecznym dostępem do morza, obejmujące ziemie zamieszkałe przez ludność bezsprzecznie polską. 22 października 1914 Józef Piłsudski stworzył na terenie Królestwa Polskiego niezależną i tajną Polską Organizację Wojskową. 25 listopada 1914 W Warszawie utworzony został Komitet Narodowy Polski organizacja skupiająca polskich polityków, Komitet Narodowy Polski (domena publiczna)

3 3 7 października 1918 Wobec coraz gorszej sytuacji Niemiec na froncie zachodnim Rada Regencyjna proklamowała powstanie niepodległego Państwa Polskiego, które zbudowane miało być zgodnie z założeniami opisanymi orędziu Wilsona. 19 października 1918 Na Śląsku Cieszyńskim powstaje polska Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. Przynależność Śląska Cieszyńskiego stała się kością niezgody pomiędzy odzyskującą niepodległość Polską a powstającą Czechosłowacją. 10 listopada 1918 Józef Piłsudski został wypuszczony z twierdzy w Magdeburgu i dotarł do Warszawy. 11 listopada 1918 Podpisano rozejm pomiędzy państwami ententy a Cesarstwem Niemieckim, kończący I wojnę światową. Rada Regencyjna postanawia oddać Piłsudskiemu władzę nad tworzącym się wojskiem. W Poznaniu działający od 1916 roku tajny Centralny Komitet Obywatelski zmienił nazwę na Naczelną Radę Ludową i ogłosił się reprezentantem polskich wodawczego pełną władzę w państwie sprawować miał Tymczasowy Naczelnik Państwa - Józef Piłsudski. 26 grudnia 1918 Do Poznania przybył przedstawiciel Komitetu Narodowego Polskiego Ignacy Paderewski, Dzień później w Wielkopolsce wybuchło powstanie przeciwko władzy niemieckiej. 26 stycznia 1919 Odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego. 16 lutego 1919 Zakończono działania zbrojne w Wielkopolsce. Wyzwolony przez powstańców obszar oddany został pod kontrolę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej. O dalszych losach Wielkopolski zdecydować miała Wielka czwórka konferencji pokojowej w Paryżu (domena publiczna) Naczelna Komenda Obrony Lwowa (domena publiczna) 1 listopada 1918 W Galicji Wschodniej proklamowana została Zachodnioukraińska Republika Ludowa. We Lwowie rozpoczęły się walki pomiędzy Polakami a Ukraińcami o władzę nad miastem. Wojna polsko-ukraińska toczyła się aż do połowy 1919 roku. 7 listopada 1918 W Lublinie lewica niepodległościowa i ludowcy powołali niezależny od Rady Regencyjnej Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. interesów w Wielkopolsce. 14 listopada 1918 Rada Regencyjna zdecydowała się na oddanie Józefowi Piłsudskiemu władzy cywilnej. W kolejnych dniach Piłsudskiemu podporządkował się Tymczasowy Rząd Ludowy Daszyńskiego i Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego. 22 listopada 1918 Wydano dekret o władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, w myśl którego Polska stała się republiką. Do czasu zwołania Sejmu Usta- 18 stycznia 1919 Rozpoczęła się konferencja pokojowa w Paryżu. Najpoważniejszym wyzwaniem dla uczestników konferencji było wyznaczenie granicy polsko- -niemieckiej. Reprezentantami Polski w Paryżu byli Roman Dmowski i Ignacy Paderewski. 23 stycznia 1919 Władze czeskie wydały rozkaz ataku na teren Śląska Cieszyńskiego. Rozpoczęła się wojna polsko-czechosłowacka o pogranicze śląskie. O dalszych losach Śląska Cieszyńskiego zdecydować miała konferencja w Paryżu. konferencja pokojowa w Paryżu. 28 czerwca 1919 Zawarty został traktat pokojowy w Wersalu. Polsce przyznano Pomorze Gdańskie bez Gdańska i Wielkopolskę. Na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach miały się odbyć plebiscyty. Gdańsk zyskał status wolnego miasta. Konferencja pokojowa uznała polską administrację tymczasową nad Galicją Wschodnią. Na podstawie: Kalendarium niepodległościowe, dr Sebastian Adamkiewicz, Piłsudski w czasie internowania w Magdeburgu (domena publiczna) Otwarcie Sejmu Ustawodawczego (domena publiczna)

4 11

5 12 Materiały: UM Piława Górna Skład i druk: Drukarnia IMAGE, Pieszyce, Bratoszów 24 tel./fax: , biuro@imagedrukarnia.pl