PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 28.6.2013 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 1385/2012, którą złożył Dieter Werthenbach (Holandia) w sprawie opodatkowania jego niemieckiej renty inwalidzkiej 1. Streszczenie petycji Składający petycję jest obywatelem holenderskim i mieszka w Holandii. Otrzymuje rentę inwalidzką z Niemiec i ostatnio został poinformowany, że od 2005 r. płaci w Niemczech podatek od tej renty. Składający petycję uważa, że organy podatkowe Niemiec lub Holandii powinny go o tym poinformować wcześniej. Uważa również, że odmienne traktowanie rencistów o innej narodowości niż niemiecka, którzy nie mieszkają w Niemczech, od rencistów posiadających obywatelstwo niemieckie jest niesprawiedliwe. Przykładowo renciści niemający niemieckiego obywatelstwa nie mogą korzystać ani z kwoty wolnej od podatku, ani ze zwrotu podatku, do którego uprawnieni są niemieccy renciści zamieszkali w Niemczech. Wzywa Parlament Europejski do ukrócenia tego nierównego traktowania. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 28 lutego 2013 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 202 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 28 czerwca 2013 r. Składający petycję krytykuje wprowadzony w Niemczech w 2005 r. podatek od emerytury/renty, którym obłożone są emerytury/renty wypłacane ze źródeł niemieckich podatnikom niebędących rezydentami, lecz objętych obowiązkiem uiszczania podatku dochodowego od osób fizycznych. Twierdzi, że cudzoziemcy, którzy mają miejsce zamieszkania do celów podatkowych w Niemczech, a którzy pracowali w Niemczech w trakcie kariery zawodowej i w związku z tym mają obecnie prawo do wypłaty emerytury w Niemczech, napotykają szereg poważnych przeszkód stanowiących domniemane CM\943052.doc PE514.958v01-00 Zjednoczona w różnorodności
naruszenie prawa UE. Ogólnie podkreśla on, że istnieje znaczna różnica w traktowaniu pod względem podatkowym emerytów/rencistów, którzy mają miejsce zamieszkania do celów podatkowych w Niemczech, i tych, których miejsce zamieszkania do celów podatkowych znajduje się w innym państwie członkowskim. Zdaniem składającego petycję różnica ta jest niesprawiedliwa. Składający petycję podnosi w szczególności następujące kwestie: A) Od 2004 r. otrzymuje on rentę inwalidzką w wys. 2 500 EUR rocznie, wypłacaną przez niemiecki federalny zakład ubezpieczeń (Bundesversicherungsanstalt). Dopiero w 2012 r. poinformowano go, że renta podlega opodatkowaniu podatkiem niemieckim. Ponieważ rozliczenia podatków w Holandii za lata 2005-10 zostały zamknięte, podatek od niemieckich płatności emerytalnych/rentowych może zostać uwzględniony wstecznie w wymiarze podatku za rok 2011, który jeszcze nie jest zamknięty. B) W porównaniu z rencistami będącymi rezydentami w Niemczech składający petycję nie korzysta: a) z ogólnej kwoty wolnej od podatku, wynoszącej 8 130 EUR w roku podatkowym 2013 (a przykładowo 7 664 EUR w latach podatkowych 2004-2008); b) z odliczenia kwoty 102 EUR od podstawy do opodatkowania, przysługującego jedynie emerytom/rencistom będącym niemieckimi podatnikami-rezydentami. Uwagi Komisji Na początku należy zauważyć, że petycję sformułowano raczej ogólnie. Nie zawsze było zatem możliwe dokładne zidentyfikowanie odpowiednich przepisów niemieckiego prawa podatkowego mającego zastosowanie do składającego petycję. Aby kompleksowo ocenić ten przypadek, Komisja potrzebuje szczegółowego opisu sytuacji składającego petycję, w tym kopii wyliczeń wypłaconej renty oraz pobranego podatku. Biorąc pod uwagę powyższy wstępny komentarz, stanowisko Komisji można streścić jak następuje: Ad A) Osoby niebędące rezydentami, których niemiecka emerytura/renta podlega niemieckiemu podatkowi dochodowemu Zgodnie z sekcją 49(1)(7) EStG osoby niebędące rezydentami otrzymujące niemiecką emeryturę/rentę są zobowiązane do uiszczenia niemieckim organom podatkowym podatku od uzyskanego w ten sposób dochodu. Obowiązek ten został wprowadzony na mocy art. 1 ust. 23 ustawy o podatkach związanych z wiekiem (Alterseinkünftegesetz) z dnia 5 lipca 2004 r. (federalny zbiór ustaw (BGBl.) 2004, część I, nr 33 str. 1427), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2005 r. i ma zastosowanie do lat podatkowych począwszy od 2005 r. Szczegóły dotyczące tego punktu nie są w petycji zbyt jasne. Wydaje się, że w roku 2012 Finanzamt Neubrandenburg poprosił składającego petycję o przedstawienie deklaracji PE514.958v01-00 2/5 CM\943052.doc
podatkowych od 2005 r. dotyczących renty otrzymanej w tych latach. Składający petycję następnie będzie musiał uiścić za te lata podatek po ustaleniu wysokości niemieckiego podatku dochodowego od osób fizycznych. Chociaż wszczęta przez niemieckie organy podatkowe procedura zakończy się prawdopodobnie dodatkowymi wpłatami podatku, zmieniona w 2004 r. ustawa stosuje się jedynie do przyszłych sytuacji, a zatem przepisy nie mają mocy wstecznej. Składający petycję miał więc wystarczająco dużo czasu na zapoznanie się z nową ustawą. W takiej sytuacji ma pełne zastosowanie paremia prawnicza ignorantia legis non excusat (nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Ad B a) Przysługiwanie ogólnej kwoty wolnej od podatku podatnikom niebędącym rezydentami Generalnie na mocy niemieckich przepisów o podatku dochodowym rezydenci i nierezydenci są traktowani inaczej do celów opodatkowania. Ust. 1(3) i 1a EStG określa warunki, w których osoby niebędące rezydentami mogą ubiegać się o stosowanie wobec nich przepisów podatkowych jak wobec rezydentów. Ma to zastosowanie, jeśli co najmniej 90% dochodu podlega niemieckiemu opodatkowaniu lub jeśli dochód niepodlegający niemieckiemu opodatkowaniu nie przekracza kwoty wolnej od opodatkowania (8 004 EUR za 2012 r.). W szczególności, zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w odniesieniu do spraw dotyczących opodatkowania dochodu osób fizycznych sytuacje, w których znajdują się rezydenci danego państwa oraz nierezydenci, nie są co do zasady porównywalne (patrz sprawa C-383/05 Talotta, pkt 19). W sprawie Schumacker (wyrok w sprawie C-279/93, pkt 32-34) Trybunał Sprawiedliwości orzekł również, że dochód uzyskany na terytorium jednego państwa członkowskiego przez nierezydenta w większości przypadków stanowi jedynie część jego całkowitego dochodu, którego głównym źródłem jest praca w miejscu zamieszkania. Ponadto zdolność nierezydenta do opłacenia podatku, określona przez odniesienie do jego łącznego dochodu oraz do warunków osobistych i rodzinnych, jest łatwiejsza do oceny w miejscu, w którym koncentrują się jego interesy osobiste i finansowe. Zazwyczaj jest to miejsce zwykłego pobytu danej osoby. Także w międzynarodowym prawie podatkowym, a zwłaszcza w modelu umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), przewiduje się, że co do zasady ogólne opodatkowanie podatników, z uwzględnieniem ich warunków osobistych i rodzinnych, jest sprawą leżącą w gestii państwa miejsca zamieszkania. Sytuacja rezydenta przedstawia się inaczej, ponieważ główna część jego dochodów pochodzi zwykle z państwa miejsca zamieszkania. Ponadto państwo to posiada zazwyczaj wszystkie informacje niezbędne do oceny ogólnej zdolności podatnika do zapłacenia podatku, z uwzględnieniem jego warunków osobistych i rodzinnych. Tym samym fakt, że państwo członkowskie nie przyznaje nierezydentom niektórych korzyści podatkowych przysługujących rezydentom, nie oznacza z reguły działania dyskryminacyjnego, ponieważ te dwie kategorie podatników nie są w porównywalnej sytuacji. Celem kwoty wolnej od podatku przysługującej w Niemczech było zapewnienie zwolnienia z podatku dochodowego niezbędnej minimalnej kwoty dochodu. Uznano zatem za słuszne CM\943052.doc 3/5 PE514.958v01-00
zarezerwowanie tej ulgi podatkowej dla rezydentów, ponieważ warunki osobiste i rodzinne nierezydentów mają być w zasadzie uwzględniane w ich państwach miejsca zamieszkania. Jednak, jak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej we wspomnianej sprawie Schumacker, sytuacja jest odmienna w przypadku, gdy nierezydent nie uzyskuje w państwie miejsca zamieszkania istotnego dochodu, a źródłem głównej części dochodu podlegającego opodatkowaniu jest działalność wykonywana w państwie miejsca zatrudnienia, w związku z czym państwo miejsca zamieszkania nie jest w stanie przyznać mu ulg wynikających z uwzględnienia jego warunków osobistych i rodzinnych. Nie ma obiektywnej różnicy pomiędzy sytuacją takiego nierezydenta i rezydenta mających podobne zatrudnienie, która uzasadniałaby różne traktowanie, jeśli chodzi ouwzględnienie do celów podatkowych warunków osobistych i rodzinnych podatnika. W przypadku nierezydenta, który uzyskuje główną część swojego dochodu i prawie cały dochód rodziny w państwie członkowskim innym niż państwo jego miejsca zamieszkania, źródłem dyskryminacji jest nieuwzględnienie jego warunków osobistych i rodzinnych ani w państwie miejsca zamieszkania, ani w państwie miejsca zatrudnienia. (pkt 36 38). Następnie w sprawie Gschwind (wyrok w sprawie C-391/97, pkt 28 i następne) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przedstawił kolejne wytyczne co do sposobu interpretacji kryterium dotyczącego głównej części dochodu podlegającego opodatkowaniu, zawartego w wyroku w sprawie Schumacker. Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że 90% próg wymagany w prawie niemieckim w celu równego traktowania zobowiązań podatkowych osób, które mają miejsce zamieszkania do celów podatkowych w Niemczech, i nierezydentów jest zgodny z prawem UE. Próg ten był odtąd wielokrotnie potwierdzany przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, np. w wyrokach w sprawach Conijn (wyrok w sprawie C-346/04, pkt 16) lub Meindl (wyrok w sprawie C-329/05, pkt 29-31). Z powyższych wniosków wynika, że kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych oraz inne przywileje podatkowe powinny być przyznawane w kraju miejsca zamieszkania emerytów/rencistów dla celów podatkowych, tj. w Holandii. Niemcy nie muszą przyznawać tych przywilejów, chyba że niemiecka emerytura/renta holenderskich emerytów/rencistów odpowiada co najmniej 90% całkowitych dochodów uzyskanych z różnych krajów. Ad B(b) Przysługiwanie ryczałtowego odliczenia kwoty 102 EUR emerytom/rencistom niebędącym rezydentami Składający petycję stwierdza, że ryczałtowe odliczenie kwoty 102 EUR przysługuje jedynie emerytom/rencistom, którzy posiadają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Niemczech. Nie mając możliwości sprawdzenia rzeczywiście obowiązujących przepisów niemieckiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Komisja przypuszcza, że składający petycję ma na myśli ryczałtową kwotę odliczenia (Pauschbetrag), o której mowa w ust. 9a nr 1 a) niemieckiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odliczenie to ma zastosowanie do emerytów/rencistów, którzy otrzymują emeryturę/rentę z tytułu wcześniejszej pracy zarówno w charakterze pracownika najemnego, jak i urzędnika. Na podstawie tej wstępnej analizy Komisja potwierdza, że do końca 2008 r. emeryci/renciści PE514.958v01-00 4/5 CM\943052.doc
niebędący rezydentami byli wyłączeni ze stosowania tego ryczałtowego odliczenia. Jednakże począwszy od roku podatkowego 2009 podatnikom niebędącym rezydentami również przysługuje ta ryczałtowa kwota odliczenia (patrz ust. 50 (1) zdanie 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Przepisy specjalne dotyczące podatników niebędących rezydentami). Wniosek W świetle powyższych rozważań Komisja nie rozpocznie przeciwko Niemcom postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w odniesieniu do kwestii poruszanych przez składającego petycję. CM\943052.doc 5/5 PE514.958v01-00