Związek Banków Polskich Forum Technologii Bankowych Przegląd najważniejszych kierunków działań o zasięgu światowym i europejskim związanym z wykorzystaniem standardów XML Opracowała : Elżbieta Oleszczuk Zatwierdził: Remigiusz W. Kaszubski.
Wstęp Rozwój internetu wpłynął na rozwój wielu dziedzin życia. Ze względu na nieograniczone możliwości komunikowania się partnerów działających w sieci i w środowisku elektronicznym, internet stał się powszechnym medium do wymiany informacji różnego rodzaju. Globalna gospodarka elektroniczna potrzebowała odpowiednio przygotowanej infrastruktury, która zapewniłaby każdemu podmiotowi prowadzenie biznesów z wykorzystaniem internetu w sposób wygodny, bezpieczny i pewny. Pod koniec ubiegłego wieku powstały na świecie różnego rodzaju inicjatywy mające na celu wykorzystanie standardu XML w różnych sektorach gospodarki. Na dzień dzisiejszy najbardziej upowszechniła się inicjatywa UN/CEFACT i OASIS pod nazwą ebxml, ale nie brakuje także zwolenników Web Services. Komunikaty XML w ocenie wielu ekspertów znakomicie się spełniają w systemach wymiany danych, szczególnie dla partnerów gospodarczych prowadzących swój biznes rozproszony po całym świecie. Gospodarka elektroniczna ze względu na swoje walory w postaci efektywności działania zyskała wielu zwolenników i wpłynęła na rozwój całej dziedziny jaką jest standaryzacja XML. Biznesowe komunikaty XML stanowią podstawę wymiany w ramach systemów elektronicznej wymiany danych, uzupełniając w tym względzie wcześniej zaimplementowane komunikaty w standardzie EDIFACT. Sukces jakim jest stosowanie powszechne komunikatów XML skłonił grupę ekspertów do przygotowania analizy jak przenieść doświadczenia oraz komunikaty XML z obszaru B2B to administracji.
Światowy stan w obszarze standaryzacji XML IDA - Interchange of Data between Administrations Misją Programu IDA (Interchange of Data between Administrations - wymiana danych pomiędzy administracjami) jest wspieranie implementacji polityki i działalności Wspólnoty poprzez koordynację procesu tworzenia transeuropejskich sieci telematycznych pomiędzy administracjami. Wszędzie tam gdzie niezbędna jest wymiana danych w skali europejskiej, Program IDA jest zarazem narzędziem niezbędnego re-engineeringu procesów biznesowych administracji. Prace programu IDA skupiają się na następujących obszarach działań: 1. Wspieranie implementacji sieci sektorowych w obszarach priorytetowych dla Wspólnot; 2. Rozwijanie narzędzi współdziałania i ich wykorzystania w sieciach sektorowych; 3. Rozszerzanie korzyści płynących z sieci na przedsiębiorstwa i obywateli Wspólnot. 4. Współpraca z administracjami krajowymi oraz z innymi podmiotami Wspólnot Podstawa działania: Decyzja 2004/387/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 w sprawie zapewnienia interoperacyjnych usług paneuropejskich elektronicznego administracji publicznej, biznesowi oraz obywatelom. Program IDA, stworzył główną platformę wewnętrznej komunikacji Wspólnoty - sieć TESTA, wykorzystywaną przez blisko 30 systemów sektorowych, których budowę sfinansował Program. Projekty horyzontalne IDA (tzw. HAM) to także tworzenie standardów architektury, interoperacyjności i zasad metodycznych realizacji systemów informatycznych oraz gotowych
narzędzi informatycznych, które mogą być wykorzystywane nieodpłatnie w administracji krajów wspólnotowych. W ramach prac związanych z tworzeniem standardów architektury podjęto się analizy następującego problemu: czy i jak zaimplemetować standardy XML B2B do potrzeb administracji. Oceniono bowiem, że IDA musi sprostać dwóm wyzwaniom. Z jednej strony musi dostarczać usługi, często o charakterze strategicznym w trudnym środowisku, zapewniając interoperacyjność wielu użytkowników w różnych kontekstach. Z drugiej strony ze względu na ścisłe określone warunki technologiczne musi zapewnić zgodność standardów najwyższej klasy. Przygotowany raport pod kątem programu IDA, poddaje ocenie bieżący światowy stan w obszarze standaryzacji XML. Problem przeanalizowano w 3 etapach. 1. Analiza-opis bieżącego stanu XML standardów B2B i ich rozwoju, ze wskazaniem, które z nich można zaadaptować na potrzeby ID y. 2. Obserwacja potrzeb selekcji w sieci, identyfikacja w zależności od podziału na usługi pod kątem migracji do MXL. 3. Na podstawie powyższych wyników opracowanie metody, która pozwoli liderom IDA wybrać właściwe zasady B2B i zaadaptować zgodnie z potrzebami. Wyniki1 etapu: Wśród wielu standardów B2B dominuje sam w sobie standard XML, który stał się bazowym dla wszelkich modeli wymiany danych. W3C XML Schema stały się bazowymi dla standardu definicji wiadomości, a SOAP stał się powszechnie obowiązującym protokołem transmisji wiadomości, przyjętym zarówno dla ebxml jak i Web Services. Instytucjami wiodącymi w obszarze standaryzacji są organizacje non-profit: W3C, OSIS oraz UN/CEFACT. Ich działalność przejawia się w prezentowaniu
i dostarczaniu zbiorów standardów otwartych, koherentnych i bezpłatnych dla pozostałych obszarów bezpieczeństwa, przepływu i semantyki. Web Serwices i ebxml dostarczają 2 różne modele i występują równolegle obok siebie. ebxml jest przeznaczony dla wysoko uporządkowanych (uregulowanych) podmiotów B2B, podczas gdy Web Services obsługuje pozostałych. Wyniki 2 etapu. Dla sieci IDA można wskazać 3 główne zadania: wymiana danych, zbiór danych i uzgadnianie danych. Kluczowymi potrzebami są : dane i dokumenty (potrzeba utworzenia wspólnotowych definicji i słowników), dostęp do wspólnych baz danych, bezpieczeństwo( polityka bezpieczeństwa, autentykacja, poufność, szyfrowanie, integralność), zdolność dostosowania się wszystkich państw członkowskich. Kluczowymi różnicami są: podstawy prawne, występowanie zdefiniowanych procesów, charakter powiązanych organizacji, częstotliwość zmian, struktura informacji i parametry technologiczne. Jako wynik 3 kroku przedstawiono metodologię, która pozwoli liderom sieci IDA na wybór i zastosowanie XML bazującego na zasadach B2B z komponentami zgodnymi z ich potrzebami. Powyższe studium wykazało, że ebxml jest jedyną właściwą platformą, która jest równocześnie powszechna i elastyczna i może być zastosowana dla potrzeb inter-administracji. Co więcej, ebxml jest jedynym trendem dla zorganizowanej społeczności biznesowej. Generalna rekomendacja brzmi: stosować standardy eb XML tak powszechnie jak to możliwe.
W tym aspekcie przewiduje się nową rolę do spełnienia przez program IDA, który może stać się centrum, w którym będą się rozwijać wspólne usługi zapewniające synergię pomiędzy sieciami. Centrum to będzie promować i organizować wymianę doświadczeń i przekazywać je wszystkim uczestnikom. W szczególności IDA może zbudować centralne XML Schema repozytorium dla Wspólnoty europejskiej oraz może pomóc w harmonizacji i zarządzaniu słownikami. Rekomendowana metoda składa się z 6 kroków: - Określenie statusu sieci - może być zróżnicowany i zależy od zainstalowanej platformy XML. - Charakter sieci - jest ważny z punktu widzenia potrzeb możliwości przy definiowaniu platformy. Obejmuje funkcje wymiany informacji i wpływ na nich ewentualnych przewidywanych zmian. Zmiany wywołane regulacjami występują najczęściej wśród zamkniętych grup użytkowników. Proces automatyzacji tych zmian może być realizowany przez ebxml. Natomiast zmiany nie wywoływane regulacjami to usługi dostępne bezpośrednio w poprzez różne aplikacje. - Analizy i specyfika modeli. Generalnie problem dotyczy tzw. modelu danych, co pozwala na sprawniejsze poruszanie się po sieci. Powinno obejmować możliwości adresowania komunikacji, procesy biznesowe oraz format wiadomości. - Architektura lokalnych i europejskich domen. Platforma dostosowania się do XML, narzędzia oraz wybrane metody powinny zależeć od lokalnych (krajowych) możliwości i progresu dostosowania się do XML. - Dane referencyjne. Podstawowym zadaniem sieci jest możliwość adresowania, identyfikowania partnerów i aplikacji. Języki mogą być różne, ale musi być obowiązkowe tłumaczenie i interpretacja każdej wiadomości. - Dostawcy usług winni identyfikować istniejące referencje w domenach, poprzez istniejące słowniki, repozytorium XML Schema, listy kodowe. Jest
to obowiązkowe przy budowaniu struktur XML Schema. OMG, OASIS i UN/CEFACT definiują reguły, które powinny być przyjęte. Generalnie proces jest definiowany przez ebxml, poprzez: - budowanie modelu danych i wymiany danych, - utworzenie analizy semantycznej, - pracy w odpowiedniej domenie biznesowej lub administracyjnej, - użyciu struktury ebxml (Core Component) i zasad pochodzenia w celu definicji wszystkich jednostek i specjalnych XML Schema. - zdefiniowanie i implementację polityki bezpieczeństwa, w tym określenie głównych obszarów ryzyka. Raport zamyka się listą przygotowanych opracowań w celu wykonania niezbędnych zadań w celu przejścia na platformę XML oraz listą rekomendowanych standardów ebxml jak również Web Services. LINUX i XML EbXML jest niezaprzeczalnie wiodącym narzędziem w prowadzeniu biznesu przez internet. Również społeczności informatyczne skupione wokół LINUX a zaczęły wprowadzać infrastrukturę ebxml. Radykalna akceptacja LINUX a w świecie, szczególnie w takich państwach jak Chiny, Indie i Japonia, wpłynęły na wzrost zainteresowania infrastrukturą XML. Linux jest z wielu powodów perfekcyjnym wehikułem dla ebxml i z tego powodu przewiduje się, że ebxml stanie się masowym komponentem globalnego handlu elektronicznego. Centrum tego ebxml jest zbiór zarejestrowanych usług elektronicznych. Pozwala to każdemu partnerowi na magazynowanie definicji i komponentów, które są niezbędne do wzajemnej komunikacji. Równolegle z rejestrem usług funkcjonuje możliwość definiowania biznesowych profili partnerów : CPA- Collaboration Protfile Agreement
CPP Collaboration Protocol Profile. Zapewniane jest bezpieczeństwo i rzeczywista komunikacja przez internet. Dla ebxml wygenerowano specjalną warstwę transportową XML SOAP protokół, znaną jako eb MS ( ebxml Messaging Service). Jest on uniwersalny dla większości wspólnych komponentów używanych przez ebxml. Funkcja ebms obecnie zostaje rozszerzona, bowiem zapewnia nie tylko wymianę informacji, ale także kontrolę uzgodnionych profili. Zastosowanie tych komponentów pozwala na rozwijanie różnorodnych biznesowych rozwiązań. Przykłady: - dostawa części zapasowych i zapewnienie wsparcia dla Metro Rail w Hong Kongu, - bankowe ubezpieczeniowe usługi w Korei, - dostawa prądu i gazu w Australii, - dostawy pszenicy od małych farmerów w Australii - dystrybucja stali w Europie, - Volkswagen pracuje aktualnie nad obniżką kosztów działania dla dealerów i dostawców na całym świecie. Jedną z ważniejszych cech dzisiejszego ebxml jest zapewnienie użytkownikom interoperacyjności każdego z każdym. Przewidywane plany rozwojowe XML Rozwój ebxml generuje następne ważne etapy rozwoju. Już dzisiaj powstają pewne bardzo interesujące propozycje oparte na ebxml, które będą dostępne w przyszłości. Dotyczy to integracji semantyki webowej do rejestru ebxml i
możliwość definiowania podstawowych bibliotek komponentów i słowników rzeczowników biznesowych. Te narzędzia pozwalają całemu przemysłowi na powstanie wspólnych usług bazujących na koheretnej semantyce. Istotne jest także przygotowanie infrastruktury dla obywateli. SWIFT XML 21 październik 2003 r. SWIFT ogłosił pierwsze pilotażowe rozwiązania zawierające XML standardy dla inwestowania środków pieniężnych. Zaproponowane rozwiązanie zapewniały pełną standaryzację i automatyzację procesów inwestowania na rynkach Azji i Europy. Jako pierwsze zgłosiły się banki: Banca Intesa, Bank of Ireland Securities Services, Barclays Global Investors, BNP Paribas Securities Services, Citco Bank, SEB and UniCredito Italiano. Przedstawiciele powyższych instytucji wiązali z implementacją XML duże nadzieje w dalszym wzroście jakości obsługi klientów poprzez obniżkę kosztów oraz zmniejszenie operacyjnego ryzyka, bowiem jak się okazało XML pozwala na osiąganie korzyści z procesu STP, szczególnie w nowych obszarach biznesowych na rynkach międzynarodowych. Rozwiązanie SWIFT wykorzystało standardy ISO 15022, które zapewniają składanie dyspozycji, uzgadnianie oraz generowanie salda dla transgranicznych operacji depozytowych. Ponad 80 największych graczy na międzynarodowym rynku inwestowania w Azji i Europie realizuje miesięcznie 200 000 operacji (rok 2003), z wykorzystaniem narzędzi standardowych w pełni automatyzujących procesy. Generalnie STP jest postrzegane jako proces, który wymaga precyzyjnych reguł standaryzacyjnych, aby mógł przynosić oczekiwane korzyści. Celem
zasadniczym jest uzgodnienie jednego standardu XML dla wszystkich uczestników wymiany informacji na rynku usług finansowych. Dlatego SWIFT podjął się uczestniczenia w inicjatywie, która miała zrealizować powyższe zadanie. Standard ISO15022 Ten standard zastąpił poprzedni standard dla elektronicznej wymiany danych pomiędzy uczestnikami rynku papierów wartościowych. Wraz z normami ISO 7775 oraz ISO 11521 opracowanymi przez Techniczny Komitet 68 Międzynarodowej Organizacji ds. Standaryzacji (ISO), zawiera niezbędne i podstawowe zasady dla różnorodnych grup użytkowników z narzędziami do projektowania wiadomości o specyficznym przepływie informacji. Na te narzędzia składają się zbiory reguł projektowania, słownik pól danych oraz katalogi aktualnych i przyszłych wiadomości zbudowanych w oparciu o powyższe reguły i słownik. W celu wykorzystania globalnego zainteresowania sieciami IP, należało zweryfikować w najlepszy sposób przesyłanie informacji tymi sieciami. W celu zapewnienia jak najwyższego bezpieczeństwa temu procesowi powołano grupę roboczą ISO 15022 XML, która zebrała wszelkie inicjatywy dotyczące XML. Grupa ta znana jako WG10 (Working Group)
Głównym zadaniem grupy jest zapewnienie sprawnej migracji do środowiska XML wszelkich istniejących formatów i kooperacja wszelkich inicjatyw XML owych. Przygotowano także metodologie przejścia na standardy XML, która rozpoczyna się biznesowymi wymaganiami i kończy logicznymi projektami. Należy zaznaczyć, że SWIFT współpracuje z inicjatywą ebxml. WG10 skupia się nie na samym standardzie, ale na opracowaniu jak wspólnie definiować wykorzystanie XML dla biznesu oraz wspólne użycie UML diagramów. Biznesowe definicje oraz projektowanie wiadomości będą rozwijane w UML Elektroniczna faktura Po ogłoszeniu europejskiej dyrektywy w sprawie elektronicznej faktury, europejskie grupy robocze skupione w organizacjach standaryzacyjnych podjęły się próby opracowania zbioru zalecanych rekomendacji dla elektronicznej faktury. Wśród przywołanych standardów znajduje się także XML. Proces STP Jeszcze pod egidą ECBS opracowano rekomendację w sprawie epi elektronicznego zlecenia płatności. Również i w tym dokumencie zaleca się stosowanie standardów XML. Prace nad standardami XML w Polsce Również w Polsce w celu zwiększenia dynamiki rozwoju elektronicznych usług, szczególnie elektronicznej gospodarki, podjęto pod egidą Ministerstwa Gospodarki zadania mające w efekcie zapewnić odpowiednią infrastrukturę dla funkcjonowania nowoczesnej gospodarki. Zadania te realizowane są w części
przez Instytut Logistyki i Magazynowania z Poznania i zostały zapisane rządowym dokumencie Tworzenie mechanizmów i struktur rozwoju elektronicznej gospodarki w Polsce. Do zadań zaliczono opracowanie i/lub wdrożenie standardów w zakresie elektronicznej gospodarki. Podstawowym punktem wyjścia jest fakt, że globalizacja gospodarki wymaga stosowania standardowych rozwiązań związanych z identyfikacją danych w celu ich gromadzenia, przetwarzania i upowszechniania przy użyciu technologii informatycznych, a w praktyce gospodarczej najczęściej są używane unifikowane systemy automatycznego gromadzenia danych i elektronicznej wymiany danych (EDI). Obok standardów lokalnych grup użytkowników wyróżnia się globalne o coraz większej popularności. W celu zwiększenia efektywności krajowej gospodarki Instytut postawił sobie następujące zadania w zakresie standardów: - wdrażanie standardów wspierających elektroniczną wymianę danych, - zaprojektowane rozwiązań technicznych umożliwiających stosowanie elektronicznej wymiany danych, m.in. w standardzie XML, - określenie warunków koniecznych do efektywnego wdrażania standardów. Zrealizowanie powyższych zadań służy zbudowaniu elektronicznej Platformy Wspomagania Handlu. W oparciu o instrument podpisu elektronicznego ILIM utworzy bibliotekę standardów dokumentów elektronicznych Depozytorium Wzorów Elektronicznych Dokumentów Gospodarczych. Będzie ona wspierana przez zbiór zapewniający kontrahentom na korzystanie z bazy wzorców i repozytorium gotowych rozwiązań informatycznych jak wzorce dokumentów, konwertery danych m.in. oparte na technologii XML i w tym zakresie będzie służyć: - dostarczaniu aktualnych informacji o aplikacjach XML i wskazówek dotyczących ich stosowania,
- pełnieniu roli otwartego repozytorium gotowych rozwiązań XML-owych do szybkiego zastosowania, - dostarczaniu gotowych informatycznych rozwiązań do zastosowania w elektronicznej wymianie danych i dokumentów, - integrowaniu rozwiązań z UE z rozwiązaniami polskimi, - wypracowaniu i upowszechnianiu polskich standardów /unormowań elektronicznej wymiany danych i dokumentów przez internet. Należy podkreślić, że Polska przystąpiła do realizacji programu IDA. Konsekwencją tego są wykonywane prace w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji w zakresie przygotowania niezbędnej infrastruktury. Prace poprzedzone są studium w celu dokonania bieżącej analizy stanu i potrzeb w tym zakresie. Jednym z rozwiązań, które są brane pod uwagę, to utworzenie repozytorium krajowych elektronicznych dokumentów niezbędnych dla administracji państwowej działającej w środowisku elektronicznym. Podsumowanie: Przyszłość elektronicznej gospodarki będzie należała do globalnych sieci informatycznych. Aby zapewnić jej sprawne działanie, oczekiwane obniżki kosztów, należy zbudować sprawną i efektywną infrastrukturę, wyposażoną w instrumenty, które pozwolą porozumieć się już nie tylko dwóm partnerom, ale wykorzystywanym w tym celu systemom informatycznym. Dlatego wiele organizacji na świecie konsoliduje swoje działania w celu ograniczenia ilości różnorodnych standardów EDI. Z kolei istniejące rozwiązania są doskonalone i wyposażane są w coraz to nowsze możliwości, które powodują, że elektroniczna wymiana informacji staje się coraz sprawniejsza i pewniejsza.
Dlatego jednym z podstawowym założeń głoszonych przez ekspertów zajmujących się standaryzacją jest stwierdzenie, że udostępnianie winno odbywać bez żadnych opłat. jej upowszechnianie i Literatura: - XML based Business Frameworks (WP4 Deliverable 4.2, Final REPORT, - IDA- Informatyzacja : Projekty rządowe w Polsce i Projekty UE, - www.swift.com - IDA report - CEN/ISSS einvoicing Workshop - Xml.coverpages.org - Tworzenie mechanizmów i struktur rozwoju elektronicznej gospodarki w Polsce, materiały opracowane przez ILIM