Analiza rynku pracy. Wydział Badań i Analiz Szczecin 2017

Analiza rynku pracy 2016 województwa zachodniopomorskiego Wydział Badań i Analiz Szczecin 2017 1

WSTĘP... 3 1. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W 2016 ROKU... 4 1.1. BEZROBOCIE W POLSCE WEDŁUG EUROSTAT... 4 1.2. BEZROBOCIE REJESTROWANE W POLSCE... 5 1.3. BEZROBOCIE REJESTROWANE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM I W POWIATACH... 6 1.4. OSOBY W SZCZEGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY... 10 1.5. BILANS BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE... 11 1.6. STRUKTURA ZAREJESTROWANYCH BEZROBOTNYCH WEDŁUG WIEKU, WYKSZTAŁCENIA, STAŻU PRACY I CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY... 15 2. ANALIZA BEZROBOCIA WEDŁUG ZAWODÓW... 17 2.1. STRUKTURA BEZROBOCIA WEDŁUG ZAWODÓW... 17 2.2. NAPŁYW DO BEZROBOCIA... 21 3. ANALIZA WOLNYCH MIEJSC PRACY I MIEJSC AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ... 25 3.1. NAPŁYW WOLNYCH MIEJSC PRACY I MIEJSC AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ WEDŁUG ZAWODÓW... 26 PODSUMOWANIE... 30 2

Wstęp Liczba bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim, która od końca 2009 roku charakteryzowała się stałym wysokim poziomem, na koniec 2016 roku uległa wyraźnemu zmniejszeniu. Pod koniec omawianego roku w rejestrach urzędów pracy na obszarze województwa zachodniopomorskiego pozostawały 65 842 osoby poza zatrudnieniem, co w stosunku do analogicznego okresu 2012 roku oznacza spadek bezrobocia o 41,4%. W skali roku poprawę na zachodniopomorskim rynku pracy obserwowano w okresie marzec październik 2016, gdzie w stosunku do pozostałych miesięcy notowano spadki w liczbie bezrobotnych oraz mniejszą liczbę rejestracji osób bezrobotnych (prace sezonowe). W październiku 2016 roku w porównaniu do początku roku liczba bezrobotnych była mniejsza o 21 841 osób (spadek o 25,7%). Zauważalny wzrost odnotowano w liczbie wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej, którymi dysponowały urzędy pracy. W 2016 roku zarejestrowano 76 983 oferty zatrudnienia tj. o ponad 7 tys. więcej niż w 2015 roku. Według danych GUS w 2016 roku przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w województwie zachodniopomorskim wyniosło 172,3 tys. osób wobec 167,2tys. osób w 2015 roku, a przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw 4 318,24 zł wobec 4 059,98 zł w roku poprzednim. Według stanu na koniec grudnia 2016 roku w rejestrze REGON znajdowało się 221,2 tys. podmiotów gospodarki narodowej z województwa zachodniopomorskiego wobec 220,6 tys. w analogicznym okresie roku poprzedniego. 3

1. Sytuacja na rynku pracy w 2016 roku 1.1. Bezrobocie w Polsce według Eurostat Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski w grudniu 2016 roku wynosiła 5,9% tj. o 1,0% mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. W grupie wybranych krajów największym bezrobociem na koniec roku charakteryzowała się Grecja 23,0%, o 1,5% mniej niż na koniec 2015 roku. Wykres 1. Zharmonizowana stopa bezrobocia w wybranych krajach w grudniu 2015 i 2016 roku (dane na dzień 19.06.2017 roku) Grecja* Hiszpania Cypr Włochy Chorwacja Portugalia Łotwa EA19 Francja Słowacja Finlandia EU28 Litwa Belgia Słowenia Irlandia Bułgaria Szwecja Estonia** Luksemburg Dania Polska Austria Rumunia Holandia Wielka Brytania* Norwegia** Węgry** Malta Niemcy Czechy 24,5 20,7 13,1 11,6 15,0 12,2 10,0 10,5 10,2 10,7 9,3 9,0 8,9 8,6 8,4 8,9 7,9 7,1 6,6 6,5 6,1 6,9 6,0 6,7 6,6 5,0 4,6 6,3 5,1 4,4 4,5 23,0 18,4 14,3 12,0 11,4 10,2 9,8 9,6 9,6 8,8 8,7 8,2 8,1 7,6 7,5 7,2 7,1 6,9 6,7 6,3 6,2 5,9 5,7 5,5 5,4 4,8 4,7 4,5 4,5 3,9 3,5 *III kwartał r. **październik r. 2015 2016 Źródło: Opracowanie własne WUP na podstawie danych EUROSTAT 1 Wg metodologii Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia jest wynikiem przyjętej przez EUROSTAT ujednoliconej metody wyznaczania tego wskaźnika dla każdego z krajów członkowskich. Dane obliczane są przez EUROSTAT w oparciu o kwartalne wyniki badania siły roboczej(badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności BAEL/ Labour Force Survey LFS) oraz miesięczne dane z bezrobocia rejestrowanego. Zharmonizowana stopa bezrobocia obliczana jest, jako procentowy udział bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo (tj. sumy pracujących i bezrobotnych). Dane te są wyrównywane sezonowo. (Źródło: Zasady metodyczne statystyki rynku pracy i wynagrodzeń.) 4

1.2. Bezrobocie rejestrowane w Polsce W 2016 roku w porównaniu z ubiegłym, notowano spadek bezrobocia rejestrowanego w Polsce. Na koniec grudnia 2016 roku w rejestrach powiatowych urzędów pracy na obszarze kraju znajdowało się łącznie 1 335,2 tys. osób bezrobotnych wobec 1 563,3 tys. w analogicznym okresie roku ubiegłego, co oznacza wzrost o 14,6 pkt proc. W województwie śląskim liczba bezrobotnych w badanym okresie wykazywała się najwyższą tendencją spadkową o 28 527 osób. W zbiorowości bezrobotnych większość stanowiły kobiety tj. 53,3% (52,2% w roku ubiegłym). Prawo do zasiłku posiadało 14,8% zarejestrowanych wobec 13,9% na koniec 2015 roku. Ze zbioru województw największym odsetkiem osób bezrobotnych w ogólnej liczbie aktywnych zawodowo charakteryzowało się niezmiennie warmińsko-mazurskie 14,2%, a na kolejnym miejscu uplasowało się kujawsko-pomorskie 12,1%. Najmniejsze bezrobocie notowano w Wielkopolsce 5,0%. Wykres 2. Stopa bezrobocia w województwach w grudniu 2015 i 2016 roku Zachodniopomorskie 13,1% Lubuskie 10,5% POLSKA ( 9,7% ) Pomorskie 8,9% Wielkopolskie 6,1% Kujawsko-pomorskie 13,2% Warmińsko-mazurskie 16,2% Mazowieckie 8,3% Podlaskie 11,8% Stopa bezrobocia w województwach stan na koniec grudnia 2015 roku Zachodniopomorskie 11,0% Lubuskie 8,7% POLSKA ( 8,3% ) Pomorskie 7,3% Wielkopolskie 5,0% Kujawsko-pomorskie 12,1% Warmińsko-mazurskie 14,2% Mazowieckie 7,2% Podlaskie 10,4% Stopa bezrobocia w województwach stan na koniec grudnia 2016 roku Łódzkie 10,3% Lubelskie Dolnośląskie 11,7% 8,5% Świętokrzyskie Opolskie Śląskie 12,5% 10,1% 8,2% Małopolskie Podkarpackie 8,3% 13,2% Stopa bezrobocia (%) Od 14,2 do 16,2 ( 1 ) Od 12,2 do 14,2 ( 4 ) Od 10,1 do 12,2 ( 5 ) Od 8,2 do 10,1 ( 5 ) Dolnośląskie 7,3% Łódzkie 8,6% Lubelskie 10,4% Świętokrzyskie Opolskie Śląskie 10,8% 9,0% 6,6% Małopolskie Podkarpackie 6,7% 11,6% Stopa bezrobocia (%) Od 12,2 do 14,2 ( 1 ) Od 10,4 do 12,2 ( 6 ) Od 8,6 do 10,4 ( 3 ) Od 6,8 do 8,6 ( 3 ) Od 6,1 do 8,2 ( 1 ) Od 5,0 do 6,8 ( 3 ) *Stopa bezrobocia jest to odsetek osób bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Wydział Badań i Analiz *Stopa bezrobocia jest to odsetek osób bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Wydział Badań i Analiz Źródło: Opracowanie własne WUP na podstawie danych GUS Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, że mniej bezrobotnych niż przed rokiem pozostawało w ewidencji urzędów pracy na obszarze wszystkich województw, największy spadek notowano w małopolskim o 19,3%, natomiast najmniejszy w kujawsko-pomorskim o 8,1%. Porównując stopę bezrobocia z końca grudnia 2015 i 2016 roku zauważyć można znaczące zmiany omawianego wskaźnika wynoszące nie mniej niż 1,1 pkt proc spadku. Z porównania stopy bezrobocia z końca grudnia 2015 i 2016 roku wynika, że dla Polski wskaźnik ten zmniejszył się o 1,4 pkt proc. Odsetek bezrobotnych w zbiorowości osób aktywnych zawodowo w największym stopniu zmalał w województwie zachodniopomorskim oraz warmińsko-mazurskim, o odpowiednio 2,1 i 2,0 pkt proc. Regionami, w których stopa bezrobocia spadła o 1,1 pkt proc. były województwa wielkopolskie, opolskie, mazowieckie oraz kujawsko-pomorskie. 5

Tabela 1. Wzrost/spadek liczby bezrobotnych w województwach porównanie 2015 i 2016 roku Liczba bezrobotnych Dynamika Stopa bezrobocia Wyszczególnienie 2015 2016 2015 = 100 ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety XII.2015 XII.2016 POLSKA 1 563 339 816 138 1 335 155 712 227 85,4 87,3 9,7 8,3 Dolnośląskie 99 952 51 579 85 984 45 464 86,0 88,1 8,5 7,3 Kujawsko-Pomorskie 107 255 60 367 98 522 56 684 91,9 93,9 13,2 12,1 Lubelskie 107 895 52 567 95 596 47 184 88,6 89,8 11,7 10,4 Lubuskie 39 348 21 263 32 367 18 300 82,3 86,1 10,5 8,7 Łódzkie 109 510 54 504 91 041 46 116 83,1 84,6 10,3 8,6 Małopolskie 119 601 64 189 96 531 52 328 80,7 81,5 8,3 6,7 Mazowieckie 216 527 104 684 188 910 93 803 87,2 89,6 8,3 7,2 Opolskie 36 203 19 766 32 419 18 019 89,5 91,2 10,1 9,0 Podkarpackie 123 514 63 579 107 567 56 384 87,1 88,7 13,2 11,6 Podlaskie 55 019 24 943 48 361 22 057 87,9 88,4 11,8 10,4 Pomorskie 77 662 44 573 64 132 38 481 82,6 86,3 8,9 7,3 Śląskie 148 508 80 665 119 981 66 686 80,8 82,7 8,2 6,6 Świętokrzyskie 66 131 32 687 57 126 28 939 86,4 88,5 12,5 10,8 Warmińsko-Mazurskie 83 510 44 083 73 079 39 627 87,5 89,9 16,2 14,2 Wielkopolskie 93 311 53 807 77 697 45 716 83,3 85,0 6,1 5,0 Zachodniopomorskie 79 393 42 882 65 842 36 439 82,9 85,0 13,1 11,0 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. Bezrobocie na poziomie powiatowym na koniec grudnia 2016 roku wynosiło od 1,9% w Poznaniu do 28,8% w powiecie szydłowieckim (woj. mazowieckie). W grupie 30 powiatów charakteryzujących się największym bezrobociem rejestrowanym znalazło się pięć z województwa zachodniopomorskiego. Na najwyższej pozycji ósmej - uplasował się powiat łobeski ze stopą 23,1%. W analizowanej grupie znalazły się ponadto powiaty: białogardzki, choszczeński, szczecinecki, kamieński. 1.3. Bezrobocie rejestrowane w województwie zachodniopomorskim i w powiatach Na koniec 2016 roku w ewidencji urzędów pracy na obszarze województwa zachodniopomorskiego pozostawały 65 842 osoby bezrobotne wobec 79 393 osób w analogicznym okresie roku ubiegłego, co oznacza spadek o 17,1%. Najniższa liczba bezrobotnych w analizowanym roku wypada w miesiącu październiku, czyli od początku analizowanego roku liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 25,7%, co jest stałą tendencją obserwowaną na rynku pracy. Spadek bezrobocia w pierwszej połowie roku wynika z większej podaży ofert pracy m.in. w budownictwie, rolnictwie, turystyce. 6

116 398 118 907 116 797 112 300 107 782 103 106 101 088 101 148 102 487 104 273 107 846 112 521 121 094 121 951 119 180 114 862 109 602 105 128 103 117 102 076 103 283 103 992 107 088 111 063 117 168 115 525 110 994 105 312 100 163 95 249 92 219 91 032 91 131 90 623 91 452 94 465 100 413 99 498 95 588 90 798 85 691 81 435 78 295 77 211 76 601 76 439 77 622 79 393 84 839 84 682 80 193 74 965 70 737 66 683 64 497 63 513 63 009 62 998 63 985 65 842 Wykres 3. Liczba bezrobotnych z podziałem na płeć w województwie zachodniopomorskim w latach 2012-2016 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI 2012 2013 2014 2015 2016 Serie1 Serie2 Serie3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01. Na koniec badanego okresu w strukturze zarejestrowanych według płci większość stanowiły kobiety 55,3%. Dla porównania na koniec 2015 roku udział kobiet kształtował się na poziomie 52,3%, wykazuje więc tendencję wzrostową. W końcu 2016 roku prawo do zasiłku posiadało ponad 11 tysięcy osób, ponad połowę stanowiły kobiety (6 335). Osoby pobierające zasiłek stanowiły 16,7% bezrobotnych, w analogicznym okresie poprzedniego roku udział ten wynosił 16,1%. Zdecydowana większość zarejestrowanych na koniec badanego okresu to osoby już posiadające doświadczenie zawodowe tj. 86,9% (57 210 osób). W grupie tej znajdowały się m.in. osoby zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy, które stanowiły 4,2% tj. o 0,5 pkt proc. mniej niż przed rokiem. Pozostała blisko 9 tys. grupa osób bezrobotnych dotychczas nie pracowała. Z analizy danych dotyczących miejsca zamieszkania osób bezrobotnych wynika, że na koniec badanego okresu znaczną część stanowiły osoby zamieszkujące miasta 56,0%. Udział zarejestrowanych z terenów wiejskich kształtował się na poziomie 44,0% wobec 40,7% w roku ubiegłym. Grupa bezrobotnych, którzy zostali zarejestrowani w okresie 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki składała się z 1 845 osób, stanowiących 2,8% zarejestrowanych. 7

Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Miasto Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecinecki Świdwiński Miasto Świnoujście Wałecki Miasto Szczecin 4,7 5,6 6,9 7,0 6,8 8,2 7,9 9,0 8,9 8,4 7,9 9,1 10,8 12,1 11,4 12,6 15,8 14,6 14,4 14,8 16,3 17,9 17,3 17,2 18,0 17,9 19,6 18,9 20,8 21,7 21,3 21,1 20,4 20,0 20,2 22,3 22,2 21,7 23,4 23,9 23,1 25,5 W porównaniu z rokiem poprzednim osób bezrobotnych, które niedawno zakończyły edukację było o 746 mniej. Wykres 4. Stopa bezrobocia w powiatach województwa zachodniopomorskiego w grudniu 2015 i 2016 roku WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE Kamieński Miasto Świnoujście 19,6% 7,0% Policki 9,1% Miasto Szczecin 6,8% Gryfiński 15,8% ( 13,1% ) 20,0% Stopa bezrobocia w powiatach stan na koniec grudnia 2015 roku Goleniowski 9,0% Pyrzycki 20,4% Myśliborski 12,1% Gryficki 21,3% Stargardzki 14,4% Miasto Koszalin Kołobrzeski 8,4% Koszaliński 8,9% 21,1% Białogardzki 25,5% Łobeski 23,9% Choszczeński 23,4% Świdwiński 21,7% Drawski 21,7% Wałecki 14,8% Sławieński Szczecinecki 22,2% *Stopa bezrobocia jest to odsetek osób bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Wydział Badań i Analiz Stopa bezrobocia (%) Od 21,1 do 25,4 ( 8 ) Od 17,9 do 21,0 ( 3 ) Od 14,2 do 17,9 ( 3 ) Od 10,5 do 14,2 ( 1 ) Od 6,8 do 10,5 ( 6 ) WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE Kamieński Miasto Świnoujście 18,9% 5,6% Policki 7,9% Miasto Szczecin 4,7% Gryfiński 14,6% ( 11,0% ) 18,0% Stopa bezrobocia w powiatach stan na koniec grudnia 2016 roku Goleniowski 8,2% Pyrzycki 17,2% Myśliborski 10,8% Gryficki 16,3% Stargardzki 11,4% Miasto Koszalin Kołobrzeski 6,9% Koszaliński 7,9% 17,3% Białogardzki 22,3% Łobeski 23,1% Choszczeński 20,8% Świdwiński 17,9% Drawski 17,9% Wałecki 12,6% Sławieński Szczecinecki 20,2% *Stopa bezrobocia jest to odsetek osób bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie, Wydział Badań i Analiz Stopa bezrobocia (%) Od 19,5 do 23,1 ( 4 ) Od 15,8 do 19,5 ( 7 ) Od 12,1 do 15,8 ( 2 ) Od 8,4 do 12,1 ( 2 ) Od 4,7 do 8,4 ( 6 ) Źródło: Opracowanie własne WUP na podstawie danych GUS. W 2016 roku spadek stopy bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w porównaniu z grudniem 2015 wynosił 2,1%. Największy spadek notowano w powiecie gryfickim (o 5,0%), jak również w powiatach: białogardzkim (o 3,2%), drawskim (o 3,8%), koszalińskim (o 3,8%), pyrzyckim (o3,2%), świdwińskim (o 3,8%). Największą wartością bezrobocia na koniec 2016 roku charakteryzowały się powiaty: łobeski (23,1%), białogardzki (22,3%), choszczeński (20,8%), szczecinecki (20,2%). Wykres 5. Zmiany wartości stopy bezrobocia w powiatach województwa zachodniopomorskiego w grudniu 2015 i 2016 roku 30,0 25,0 20,0 15,0 % 10,0 5,0 0,0-5,0-3,2-2,6-3,8-0,8-5,0-1,2-0,7-1,0-1,5-3,8-0,8-1,3-1,2-3,2-2,0-3,0-2,0-3,8-1,4-2,2-2,1-10,0 XII.2015 XII.2016 Różnica Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. O niemal 14 tys. zmniejszyła się liczba bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim w końcu roku 2016 w porównaniu z początkiem roku. W analizowanym 8

Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Miasto Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecinecki Świdwiński Miasto Świnoujście Wałecki Miasto Szczecin -805-458 -665-82 -109-162 -83-65 -137-232 -64 41 36 34 177 168 188 185 105 105 365 Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Miasto Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecinecki Świdwiński Miasto Świnoujście Wałecki Miasto Szczecin 967 783 4 087 3 483 3 350 2 924 2 762 2 531 4 389 3 501 4 173 3 053 3 721 3 440 3 104 3 010 2 490 2 212 2 645 2 576 2 528 2 269 2 428 2 113 2 453 2 011 4 166 3 394 4 208 3 321 3 683 3 277 3 225 2 581 2 429 2 042 5 196 4 038 5 762 5 183 8 100 11 627 województwie największy ubytek liczby bezrobotnych notowano w powiatach gryfickim (o 1 120 osób) oraz w stargardzkim (o 1 158 osób), w Mieście Szczecin (o 3 527 osób). Wykres 6. Liczba bezrobotnych w powiatach województwa zachodniopomorskiego stan na koniec grudnia 2015 i 2016 roku 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 XII.2015 XII.2016 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. Wykres 7. Wzrost/spadek liczby osób bezrobotnych w powiatach województwa zachodniopomorskiego porównanie grudnia 2015 i 2016 roku 2 300 1 800 1 300 800 300-200 -700-1 200 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. 9

1.4. Osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy Z uwagi na trudności w znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia przez osoby bezrobotne w Ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 roku wyróżnia się osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy 2. Na koniec 2016 roku do powyższej grupy zakwalifikowano 84,4% osób znajdujących się w rejestrach urzędów pracy w zachodniopomorskim. W tabeli numer 2 umieszczono dane dotyczące poszczególnych kategorii osób bez pracy. Wynika z nich, że na koniec ubiegłego roku największą grupę zarejestrowanych tworzyły osoby długotrwale bezrobotne tj. ponad 35 tys., stanowiące ponad ⅔ wszystkich zarejestrowanych. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego zaobserwowano spadek w liczbie bezrobotnych w większości kategorii osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy, od 9,9% w grupie osób posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia do 24,4% w grupie bezrobotnych do 25 roku życia. W przypadku kategorii, w której odsetek zarejestrowanych był znaczny, tj. długotrwale bezrobotni odnotowano wzrost o 19,3%. Z analizy danych dotyczących kobiet będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy wynika, że zdecydowanie dominowały one w kategorii osób posiadających, co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia oraz dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia, tj. udział odpowiednio na poziomie 87,9% i 89,9%. Przewagę liczebną Pań zaobserwowano również wśród bezrobotnych do 25 i 30 roku życia, długotrwale bezrobotnych oraz korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. W porównaniu ze stanem w podobnym okresie roku ubiegłego największy spadek liczbowy bezrobotnych kobiet notowano w grupie kobiet, posiadających co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia, o 19,3%. W pozostałych kategoriach osób bezrobotnych spadek wyniósł od 7,9% w grupie kobiet posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia do 17,5% wśród osób do 30 roku życia. 2 W ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wyróżniono kategorie osób, w stosunku do których mogą być dodatkowo stosowane takie działania, jak m.in.: przedstawienie propozycji zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stażu, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Są to następujące grupy bezrobotnych zarejestrowanych: bezrobotni długotrwale, bezrobotni do 25 roku życia, kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka, bezrobotni powyżej 50 roku życia, bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego, bezrobotni samotnie wychowujący, co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia, bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia oraz bezrobotni niepełnosprawni. 10

0 Ogółem Z prawem do zasiłku Zamieszkali na wsi w tym posiadający gospodarstwa rolne Tabela 2. Wybrane kategorie osób bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim na koniec 2015 i 2016 r. Wyszczególnienie Osoby w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem udział w ogółem (%) 2015 kobiety udział kobiet w danej kategorii (%) ogółem udział w ogółem (%) 2016 kobiety udział kobiet w danej kategorii (%) Różnica 2016-2015 ogółem kobiety 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 79 393 100,0% 42 882 54,0% 65 842 100,0% 36 439 55,3% -13 551-6 443 12 775 16,1% 7 168 56,1% 11 001 16,7% 6 335 57,6% -1 774-833 33 853 42,6% 19 046 56,3% 28 992 44,0% 16 729 57,7% -4 861-2 317 42 0,1% 24 57,1% 32 0,1% 18 56,3% -10-6 2 591 3,3% 1 574 60,7% 1 845 2,8% 1 120 60,7% -746-454 Cudzoziemcy 129 0,2% 81 62,8% 128 0,2% 84 65,6% -1 3 Bez kwalifikacji zawodowych 25 557 32,2% 15 103 59,1% 21 385 32,5% 12 914 60,4% -4 172-2 189 Bez doświadczenia zawodowego 17 118 21,6% 10 573 61,8% 13 269 20,2% 8 532 64,3% -3 849-2 041 Kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka 0 x 11 740 27,4% 0 x 10 569 16,1% 0-1 171 Osoby będące w szczególnej sytuacji 67 905 85,5% 37 302 54,9% 55 570 84,4% 31 444 56,6% -12 335-5 858 do 30 roku życia 20 603 26,0% 12 740 61,8% 16 022 24,3% 10 507 65,6% -4 581-2 233 w tym do 25 roku życia 10 379 50,4% 6 151 59,3% 7 842 48,9% 4 942 63,0% -2 537-1 209 długotrwale bezrobotne 43 963 55,4% 25 227 57,4% 35 487 53,9% 21 053 59,3% -8 476-4 174 z tego powyżej 50 roku życia 24 964 31,4% 9 939 39,8% 20 974 31,9% 8 249 39,3% -3 990-1 690 korzystające ze świadczeń z pomocy 544 0,7% 272 50,0% 665 1,0% 357 53,7% 121 85 społecznej posiadające co najmniej jedno dziecko 13 102 16,5% 11 153 85,1% 11 804 17,9% 10 273 87,0% -1 298-880 do 6 roku życia posiadające co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 126 0,2% 109 86,5% 98 0,1% 88 89,8% -28-21 roku życia niepełnosprawni 3 924 4,9% 1 835 46,8% 3 392 5,2% 1 568 46,2% -532-267 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. 1.5. Bilans bezrobocia w województwie Z analizy danych zawartych w tabelach 3 i 4, dotyczących bilansu osób bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim wynika, że w ciągu 2016 roku w urzędach pracy zarejestrowano ponad 123 tys. osób poszukujących zatrudnienia, z kolei wyłączono z ewidencji w tym czasie niemal 137 tys. osób. W grupie zarejestrowanych 85,5% stanowiły osoby powracające do rejestracji po raz kolejny. W pozostałej grupie znajdowały się osoby rejestrujące się po raz pierwszy. Wśród osób, które już wcześniej korzystały z usług urzędów pracy występowały osoby po zakończonym programie stażu (7,6 tys. osób), po szkoleniu (2,7 tys.), pracach społecznie użytecznych (3,1 tys.), robotach publicznych (2,2 tys.). 11

z tego z przyczyn z tego z tego w tym z tego z tego Tabela 3. Rejestracje osób bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim w 2015 i 2016 r. Bezrobotni zarejestrowani w roku po raz pierwszy po raz kolejny po pracach interwencyjnych po robotach publicznych po stażu po odbyciu przygotowania zawodowego dorosłych po szkoleniu po pracach społecznie użytecznych 2015 2016 Wyszczególnienie 3-1 4-2 Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety 0 1 2 3 4 5 6 1 134 902 65 430 123 439 59 962-11 463-5 468 2 19 890 9 979 17 861 8 903-2 029-1 076 3 115 012 55 451 105 578 51 059-9 434-4 392 4 146 81 107 44-39 -37 5 2 971 1 539 2 265 1 173-706 -366 6 8 089 5 765 7 637 5 439-452 -326 7 43 10 41 16-2 6 8 3 311 896 2 708 746-603 -150 9 3 876 2 373 3 100 1 872-776 -501 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. Tabela 4. Wyłączenia z osób bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim w 2015 i 2016 r. 0 Osoby wyłączone z ewidencji bezrobotnych w roku podjęcia pracy w roku subsydiowanej rozpoczęcia szkolenia w tym w ramach bonu szkoleniowego rozpoczęcia stażu niesubsydiowanej Wyszczególnienie 1 2 3 4 5 6 1 149 974 72 343 136 990 66 405-12 984-5 938 2 71 226 37 122 66 115 33 829-5 111-3 293 3 59 452 31 511 52 997 27 653-6 455-3 858 podjęcie działalności gospodarczej 4 2 399 940 1 982 735-417 -205 pracy sezonowej 5 5 781 3 242 4 845 2 677-936 -565 6 11 774 5 611 13 118 6 176 1 344 565 prac interwencyjnych 7 2 561 1 379 2 215 1 188-346 -191 robót publicznych 8 3 967 2 059 3 516 1 822-451 -237 podjęcia działalności gospodarczej 9 2 275 1 008 1 927 807-348 -201 w tym w ramach bonu na zasiedlenie 10 7 3 5 2-2 -1 podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów 11 2 271 818 1 928 694-343 -124 zatrudnienia bezrobotnego podjęcia pracy poza miejscem zamieszkania w ramach bonu na 12 277 132 417 193 140 61 zasiedlenie podjęcia pracy w ramach bonu zatrudnieniowego 13 111 71 23 10-88 -61 podjęcia pracy w ramach świadczenia aktywizacyjnego 14 1 1 0 0-1 -1 podjęcia pracy w ramach grantu na telepracę 15 0 0 0 0 0 0 podjęcia pracy w ramach refundacji składek na ubezpieczenia społeczne 16 1 0 16 9 15 9 podjęcia pracy w ramach dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego powyżej 50 roku życia Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety 3-1 4-2 17 112 53 203 70 91 17 inne 18 198 90 2 873 1 383 2 675 1 293 19 3 481 919 2 687 752-794 -167 20 351 49 251 41-100 -8 21 9 680 6 790 7 224 5 159-2 456-1 631 22 509 335 108 71-401 -264 23 72 16 31 13-41 -3 24 4 105 2 491 3 382 1 995-723 -496 25 410 224 117 55-293 -169 w tym w ramach bonu stażowego rozpoczęcia przygotowania zawodowego dorosłych rozpoczęcia prac społecznie użytecznych w tym w ramach PAI skierowania do agencji zatrudnienia w ramach zlecania działań aktywizacyjnych 2015 2016 26 22 13 1 705 937 1 683 924 odmowy bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy, w tym w ramach PAI 27 4 037 1 670 5 608 2 409 1 571 739 odmowy ustalenia profilu pomocy niepotwierdzenia gotowości do pracy dobrowolnej rezygnacji ze statusu bezrobotnego podjęcia nauki osiągnięcia wieku emerytalnego nabycia praw emerytalnych lub rentowych nabycia praw do świadczenia przedemerytalnego innych 28 1 0 0 0-1 0 29 39 560 13 933 29 579 10 534-9 981-3 399 30 8 336 4 806 9 419 5 615 1 083 809 31 258 146 199 112-59 -34 32 1 041 674 1 008 623-33 -51 33 1 058 432 855 340-203 -92 34 1 340 797 1 227 725-113 -72 35 5 757 2 534 7 951 3 362 2 194 828 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. W strukturze osób wyłączonych z ewidencji według powodu wyrejestrowania największą grupę stanowiły osoby, które podjęły zatrudnienie tj. 66,1 tys. osób wobec 71,2 tys. w analogicznym okresie roku ubiegłego. W dalszej kolejności wyłączenia wynikały 12

Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Miasto Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecinecki Świdwiński Miasto Świnoujście Wałecki Miasto Szczecin 1 964 2 148 1 144 2 844 2 850 3 077 3 217 2 587 2 093 2 460 2 033 2 173 1 910 1 913 3 933 3 990 4 084 3 680 3 288 846 3 915 4 158 4 417 3 777 4 092 3 453 3 895 3 404 2 625 2 595 3 554 5 223 5 827 5 180 5 606 5 155 6 043 4 875 5 156 4 901 5 179 4 638 5 784 6 015 6 312 7 432 6 677 7 449 5 907 6 794 5 545 5 951 4 842 5 486 4 339 4 726 7 393 8 551 7 599 8 178 10 097 22 519 26 046 z niepotwierdzenia przez osobę bezrobotną gotowości do podjęcia pracy 3 29,6 tys. osób wobec 39,6 tys. w zeszłym roku. W przypadku wyłączeń z powodu podjęcia pracy dominujący udział miało zatrudnienie niesubsydiowane, które otrzymało w analizowanym roku 53 tys. osób bezrobotnych, w tym pracę sezonową podjęło ponad 4 tys. osób. Pracę subsydiowaną przy wykorzystaniu m. in. środków Funduszu Pracy, EFS, PFRON rozpoczęło ponad 13 tys. osób. Najwięcej bezrobotnych otrzymało pracę w ramach robót publicznych tj. 3,5 tys. osób. W ramach aktywizacji zawodowej w ubiegłym roku, program stażu i prace społecznie użyteczne rozpoczęło odpowiednio 7,2 i 3,3 tys. osób, na szkolenia skierowano ponad 2,5 tys. osób bezrobotnych. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego zaobserwowano znacznie większą liczbę osób skierowanych do prac subsydiowanych, o ponad 1,3 tys. Program stażu będący najpopularniejszą formą aktywizacji rozpoczęło o niemal 2,5 tys. osób mniej niż miało to miejsce przed rokiem. Wykres 8. Bilans bezrobotnych w podziale na powiaty w 2016 roku 30 000 rejestracje wyrejestrowania podjęcia pracy 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. W 2016 roku w województwie zachodniopomorskim różnica pomiędzy wyrejestrowaniami a rejestracjami wyniosła 13 551 osób bezrobotnych. W badanym okresie dla wszystkich powiatów różnica ta była dodatnia, zdecydowanie największa dla powiatu gryfickiego 1 120 osób i stargardzkiego 1 158 osób oraz Miasta Szczecin 3 527 osób. W jedenastu powiatach województwa ponad połowa wyrejestrowań dotyczyła podjęć pracy. 3 Zgodnie z objaśnieniami do formularza MPiPS-01 są to osoby, które zostały pozbawione statusu bezrobotnego z powodu: braku gotowości do podjęcia pracy zgodnie z art. 33 ust. 4 pkt 4 i pkt 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; osoby, które wyjechały za granicę na okres co najmniej 10 dni; osoby, które przez okres co najmniej 10 dni pozostają w sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia; nadterminowej, zasadniczej służby wojskowej, służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych oraz okresowej służby wojskowej (zawodowej). 13

Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Miasto Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecinecki Świdwiński Miasto Świnoujście Wałecki Miasto Szczecin 5 715 5 827 5 626 5 606 6 158 6 043 6 923 6 015 7 177 7 432 6 288 5 156 4 652 4 084 6 235 5 179 8 164 7 449 7 215 6 794 4 595 3 915 5 522 4 417 4 725 4 092 4 427 3 895 6 206 5 951 9 436 8 551 9 180 8 178 6 026 5 486 2 427 2 148 5 382 4 726 27 895 26 046 Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Miasto Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecinecki Świdwiński Miasto Świnoujście Wałecki Miasto Szczecin 2 219 1 964 5 332 5 223 5 409 5 180 5 842 5 155 6 457 5 784 5 483 4 875 4 442 3 990 5 517 4 901 4 404 3 846 4 793 4 158 4 359 3 777 3 961 3 453 6 712 6 312 7 277 6 677 6 524 5 907 5 731 5 545 5 544 4 842 4 952 4 339 8 237 7 393 8 380 7 599 23 327 22 519 Średnio dla województwa współczynnik ten wynosi 48,3%. Najmniejszy procent wyrejestrowań z powodu podjęcia pracy odnotowano w powiecie Mieście Szczecin 38,8%. W 2016 roku liczba rejestracji osób bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim spadła o ponad 11 tys. osób w porównaniu do roku ubiegłego. Największy spadek odnotowano w powiecie stargardzkim o 844 osoby oraz w Mieście Szczecin o 808 osób. Wykres 9. Rejestracje bezrobotnych w powiatach w 2015 i 2016 roku 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2015 2016 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. W 2016 roku zauważyć można wyraźny spadek liczby wyrejestrowań z urzędów pracy w porównaniu do roku ubiegłego. Ogółem w województwie wyniósł ponad 12 tys. osób. Najwyższy, niemal dwutysięczny, zaobserwowano w Mieście Szczecin. Najniższy, mniej niż 100 osób widoczny jest w powiecie choszczeńskim. Wykres 10. Wyrejestrowania bezrobotnych w powiatach w 2015 i 2016 roku 30 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2015 2016 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. 14

1.6. Struktura zarejestrowanych bezrobotnych według wieku, wykształcenia, stażu pracy i czasu pozostawania bez pracy Z analizy struktury osób bezrobotnych z województwa zachodniopomorskiego według wieku na koniec 2016 roku wynika, że najliczniejszą grupę stanowiły osoby od 25 do 34 roku życia 26,1%, a następnie od 35 do 44 roku życia 21,7%. Niemal, co drugi bezrobotny to osoba do 25 roku życia oraz w wieku 35 44 lata. W stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego zaobserwowano spadek liczby bezrobotnych we wszystkich grupach wiekowych, od 24,4% w grupie 18 24 lata do 0,5% w grupie 60-64 lata. W przypadku zbiorowości kobiet na koniec badanego okresu co trzecia zarejestrowana mieściła się w przedziale wiekowym 25 34 lata. W badanej grupie w porównaniu z rokiem ubiegłym w trzech kategoriach zaobserwowano spadek udziału bezrobotnych kobiet od 0,9 pkt proc. w grupie 45-54 lata do 0,6 pkt proc. w grupie 55-59 lat. Natomiast najwyższy przyrost w grupie 25 34 lata o 1,0 pkt proc. Tabela 5. Bezrobotni według wieku, wykształcenia, stażu pracy, czasu pozostawania bez pracy w województwie zachodniopomorskim na koniec 2015 i 2016 roku Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Wiek Wykształcenie Staż pracy ogółem Wyszczególnienie 0 Bezrobotni ogółem udział % 2015 2016 2015 2016 4-3 1 2 3 4 5 do 1 8 829 7 304 11,1 11,1 0,0 1-3 17 151 14 031 21,6 21,3-0,3 3-6 11 958 9 713 15,1 14,8-0,3 6-12 12 153 10 755 15,3 16,3 1,0 12-24 12 429 10 429 15,7 15,8 0,2 pow. 24 16 873 13 610 21,3 20,7-0,6 18-24 10 379 7 842 13,1 11,9-1,2 25-34 20 536 17 181 25,9 26,1 0,2 35-44 16 688 14 300 21,0 21,7 0,7 45-54 14 938 11 831 18,8 18,0-0,8 55-59 11 037 8 900 13,9 13,5-0,4 60-64 lata 5 815 5 788 7,3 8,8 1,5 wyższe 8 368 7 105 10,5 10,8 0,3 policealne i średnie zawodowe 14 570 12 016 18,4 18,2-0,1 średnie 8 619 7 462 10,9 11,3 0,5 zasadnicze zawodowe 21 229 17 254 26,7 26,2-0,5 gimnazjalne i poniżej 26 607 22 005 33,5 33,4-0,1 do 1 roku 15 571 13 216 19,6 20,1 0,5 1-5 17 096 14 773 21,5 22,4 0,9 5-10 11 492 9 889 14,5 15,0 0,5 10-20 11 963 10 108 15,1 15,4 0,3 20-30 8 735 6 883 11,0 10,5-0,5 30 lat i więcej 2 989 2 341 3,8 3,6-0,2 bez stażu 11 547 8 632 14,5 13,1-1,4 Ogółem 79 393 65 842 100,0 100,0 0,0 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie Załącznika 1 do sprawozdania MPiPS 01 Analiza danych dotyczących wykształcenia bezrobotnych na koniec przedstawianego roku wskazuje, że w dalszym ciągu w większości zakończyli oni naukę na najniższych poziomach edukacji. Co trzeci bezrobotny posiadał wykształcenie gimnazjalne bądź niższe, a blisko co czwarty dokumentował zasadnicze zawodowe. Łącznie bezrobotni z dwu wspomnianych grup stanowili ponad 60% oczekujących na zatrudnienie. Dyplom uczelni 15

wyższej przedstawiło w urzędzie pracy 10,8% bezrobotnych. W porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku dynamikę wzrostu udziału bezrobotnych zaobserwowano w trzech kategoriach wykształcenia. Maksymalny wzrost udziału procentowego w ogólnej liczbie bezrobotnych zaobserwowano dla grupy z wykształceniem średnim ogólnokształcącym o 0,5 pkt proc. Z analizy stażu pracy bezrobotnych na koniec badanego roku wynika, że co piąty z nich dokumentował doświadczenie zawodowe od 1 roku do 5 lat. Kolejną liczną grupę bezrobotnych stanowiły osoby bez stażu pracy, którego nie posiadało 13,1% zarejestrowanych. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego największy przyrost w liczbie bezrobotnych notowano w grupie osób ze stażem od roku do 5 lat - o 0,9 pkt proc. Tabela 6. Bezrobotne kobiety według wieku, wykształcenia, stażu pracy, czasu pozostawania bez pracy w województwie zachodniopomorskim na koniec 2015 i 2016 roku Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Wiek Wykształcenie Staż pracy ogółem Wyszczególnienie 0 Bezrobotne kobiety udział % 2015 2016 2015 2016 1 2 3 4 5 do 1 3 841 3 092 9,0 8,5-0,5 1-3 8 752 7 000 20,4 19,2-1,2 3-6 6 551 5 531 15,3 15,2-0,1 6-12 6 480 6 123 15,1 16,8 1,7 12-24 7 126 6 277 16,6 17,2 0,6 pow. 24 10 132 8 416 23,6 23,1-0,5 18-24 6 151 4 942 14,3 13,6-0,8 25-34 13 196 11 563 30,8 31,7 1,0 35-44 9 928 8 649 23,2 23,7 0,6 45-54 7 720 6 234 18,0 17,1-0,9 55-59 5 149 4 167 12,0 11,4-0,6 60-64 lata 738 884 1,7 2,4 0,7 wyższe 5 741 4 939 13,4 13,6 0,2 policealne i średnie zawodowe 9 222 7 711 21,5 21,2-0,3 średnie 5 935 5 269 13,8 14,5 0,6 zasadnicze zawodowe 9 013 7 608 21,0 20,9-0,1 gimnazjalne i poniżej 12 971 10 912 30,2 29,9-0,3 do 1 roku 9 154 7 958 21,3 21,8 0,5 1-5 9 926 8 960 23,1 24,6 1,4 5-10 6 398 5 609 14,9 15,4 0,5 10-20 5 983 5 053 14,0 13,9-0,1 20-30 3 361 2 578 7,8 7,1-0,8 30 lat i więcej 900 663 2,1 1,8-0,3 bez stażu 7 160 5 618 16,7 15,4-1,28 Ogółem 42 882 36 439 100,0 100,0 0,0 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie Załącznika 1 do sprawozdania MPiPS 01 4-3 Najwięcej osób zarejestrowanych w urzędach pracy na koniec 2016 roku pozostawało poza zatrudnieniem powyżej 24 miesięcy 23,1%, a następnie od 1 do 3 miesięcy 19,2%. W stosunku do roku ubiegłego zaobserwowano spadek w liczbie bezrobotnych charakteryzujących się długookresowym bezrobociem, osób pozostających po za zatrudnieniem powyżej 24 miesięcy przybyło o ponad 3,2 tysiąca (19,3%). 16

Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Wiek Wykształcenie Staż pracy ogółem Wykres 11. Struktura bezrobotnych według wieku, wykształcenia, stażu pracy i czasu pozostawania bez pracy z uwzględnieniem płci w województwie zachodniopomorskim na koniec 2016 r. bez stażu 30 lat 20-30 10-20 5-10 1-5 do 1 roku gimnazjalne zasadnicze średnie ogólnokształcące policealne wyższe 60-64 lata 55-59 45-54 35-44 25-34 18-24 pow. 24 12-24 6-12 3-6 1-3 do 1 1,8 2,4 3,6 7,1 8,8 8,5 10,5 10,8 11,1 13,6 11,9 17,1 18,0 17,2 15,8 16,8 16,3 15,2 14,8 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie Załącznika 1 do sprawozdania MPiPS 01. 11,3 11,4 13,1 13,9 15,4 15,4 15,0 13,6 13,5 14,5 15,4 18,2 19,2 20,1 20,9 20,7 22,4 21,8 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 % 21,2 21,7 21,3 23,1 23,7 24,6 26,2 26,1 29,9 31,7 kobiety 33,4 ogółem 2. Analiza bezrobocia według zawodów 2.1. Struktura bezrobocia według zawodów Na koniec 2016 roku liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy wyniosła 65 842 osoby, w porównaniu z analogicznym okresem roku 2015 roku zaobserwowano spadek liczby bezrobotnych o niemal 13,5 tysiąca osób. Uogólniając strukturę bezrobocia w województwie na poziomie grup wielkich, należy podkreślić szczególnie, duży udział 7 grupy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz znikomy udział grupy pierwszej Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Marginalny charakter ma również wielkość bezrobocia w grupie 0 Siły zbrojne. Poniżej zaprezentowano ranking malejący grup wielkich na podstawie wielkości odsetka zarejestrowanych bezrobotnych: Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 21,2% zarejestrowanych; Pracownicy usług i sprzedawcy 21,0%; Bez zawodu 13,9% zarejestrowanych; Technicy i inny średni personel 11,2% zarejestrowanych; Pracownicy wykonujący prace proste 11,1% zarejestrowanych; Specjaliści 8,4% zarejestrowanych; Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 5,5% zarejestrowanych; 17

Pracownicy biurowi 3,7%; Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 3,1% zarejestrowanych; Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,6% zarejestrowanych; Siły zbrojne 0,2% zarejestrowanych. Porównując rok 2015 i 2016 spadek liczby bezrobotnych odnotowano we wszystkich wielkich grupach zawodów, największy dla grupy (7) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy o 3 423 osoby. Wykres 12. Bezrobotni według wielkich grup zawodów w 2015 i 2016 roku w województwie zachodniopomorskim PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 8 813 7 333 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 4 281 3 596 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 13 947 17 370 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 2 463 2 054 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 13 843 16 060 PRACOWNICY BIUROWI 2 890 2 432 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL SPECJALIŚCI 9 097 7 405 6 593 5 537 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY SIŁY ZBROJNE 472 405 212 162 Bez zawodu 9 128 11 142 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. Tabela 7 zawiera ranking 30 zawodów, w których na koniec 2016 roku zarejestrowanych było najwięcej bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim. Bezrobotni w tych zawodach stanowili ponad 55% z ogólnej liczby bezrobotnych na koniec badanego okresu. 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 000 2015 2016 Tabela 7. 30 zawodów, w których na koniec 2016 roku zarejestrowanych było najwięcej osób bezrobotnych, zmiana w stosunku do 2015 roku Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu 2015 2016 wzrost/spadek 1 000000 Bez zawodu 11 142 9 128-2 014 2 522301 Sprzedawca S 7 184 6 240-944 3 515303 Robotnik gospodarczy 2 607 2 136-471 4 512001 Kucharz S 2 227 1 914-313 5 722204 Ślusarz S 1 723 1 339-384 6 331403 Technik ekonomista S 1 593 1 261-332 7 711202 Murarz 1 552 1 235-317 8 931301 Pomocniczy robotnik budowlany 1 410 1 165-245 9 932911 Pomocniczy robotnik w przemyśle przetwórczym 1 377 1 098-279 10 753105 Krawiec S 1 026 816-210 18

11 514101 Fryzjer S 772 723-49 12 263102 Ekonomista 808 693-115 13 513101 Kelner S 751 645-106 14 911207 Sprzątaczka biurowa 843 643-200 15 723105 Mechanik samochodów osobowych 660 549-111 16 752205 Stolarz S 657 529-128 17 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 664 500-164 18 314207 Technik rolnik S 603 493-110 19 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 614 493-121 20 751204 Piekarz S 565 482-83 21 941201 Pomoc kuchenna 607 481-126 22 311504 Technik mechanik S 605 462-143 23 753303 Szwaczka ręczna 565 456-109 24 621002 Robotnik leśny 525 439-86 25 751201 Cukiernik S 502 433-69 26 932101 Pakowacz ręczny 469 425-44 27 962990 Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 470 417-53 28 713102 Malarz budowlany 541 409-132 29 411004 Technik prac biurowych S 531 398-133 30 432103 Magazynier 431 390-41 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. Większość zawodów z prezentowanej listy mieści się w trzech wielkich grupach zawodów: (7) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (10 zawodów), (9) Pracownicy wykonujący prace proste (6 zawodów), (5) Pracownicy usług i sprzedawcy (5 zawodów), (3) Technicy i inny średni personel (4 zawody). Na koniec 2016 roku w województwie zachodniopomorskim w rejestrach urzędów pracy pozostawało 36 439 kobiet (2015 rok 42 882 kobiety). W badanym okresie kobiety stanowiły 55,3% z ogólnej liczby bezrobotnych, podczas gdy w 2015 roku 54,0%. W 2016 roku 5 850 kobiet nie posiadało zawodu, a ich liczba w porównaniu z 2015 rokiem zmalała o ponad 990 osób. Z analizy danych dotyczących bezrobotnych kobiet, według wielkich grup zawodów w 2016 roku wynika, iż zdecydowanie najliczniej reprezentowane były kobiety posiadające zawód z grupy (5) Pracownicy usług i sprzedawcy 11 105 osób (niemal ⅓ z ogólnej liczby bezrobotnych kobiet). Poniżej zaprezentowano ranking malejący grup wielkich na podstawie wielkości odsetka zarejestrowanych bezrobotnych kobiet: Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 30,5% zarejestrowanych kobiet; Technicy i inny średni personel 12,5%; Pracownicy wykonujący prace proste 10,6%; Specjaliści 10,5%; Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 8,6%; Pracownicy biurowi 5,1%; 19

Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 3,0%; Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 2,6%; Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,5%; Siły zbrojne 0,0%. Wykres 13. Bezrobotne kobiety według wielkich grup zawodów w 2015 i 2016 roku w województwie zachodniopomorskim PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 4 630 3 875 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 1 062 958 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 3 780 3 148 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 1 320 1 085 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 11 105 12 742 PRACOWNICY BIUROWI 2 220 1 863 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL SPECJALIŚCI 5 581 4 554 4 477 3 809 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY SIŁY ZBROJNE 220 191 1 1 Bez zawodu 6 849 5 850 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 2015 2016 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. Porównując rok 2015 i 2016, spadek liczby bezrobotnych kobiet odnotowano we wszystkich grupach zawodów, najwyższy w grupie (5) Pracownicy usług i sprzedawcy (o 1 637 osób) oraz (3) Technicy i inny średni personel (o 1 027 osób). Tabela 8 prezentuje 30 zawodów, w których w 2016 roku zarejestrowanych było najwięcej bezrobotnych kobiet i to one dominują wśród ogółu rejestrujących się bezrobotnych w tych zawodach, z wyjątkiem robotnika gospodarczego (udział kobiet 43,3%). Najwięcej zarejestrowanych kobiet odnotowano w zawodach: sprzedawca (5 745 kobiet), kucharz (1 505 kobiet), technik ekonomista (1 118 kobiet). Bardzo wysoki udział (ponad 95%) kobiet wśród bezrobotnych ogółem notowano w 8 zawodach: sprzedawca, krawiec, fryzjer, sprzątaczka biurowa, szwaczka ręczna, pokojowa, księgowy, salowa. 20

L.p. Tabela 8. 30 zawodów, w których na koniec 2016 roku zarejestrowanych było najwięcej bezrobotnych kobiet (zmiana w stosunku do 2015 roku) Kod zawodu Nazwa zawodu ogółem kobiety 2015 2016 udział %kobiet ogółem kobiety udział %kobiet wzrost/ spadek (8-5) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 000000 Bez zawodu 11 142 6 849 61,5 9 128 5 850 64,1-999 2 522301 Sprzedawca S 7 184 6 569 91,4 6 240 5 745 92,1-824 3 512001 Kucharz S 2 227 1 696 76,2 1 914 1 505 78,6-191 4 331403 Technik ekonomista S 1 593 1 416 88,9 1 261 1 118 88,7-298 5 515303 Robotnik gospodarczy 2 607 1 133 43,5 2 136 924 43,3-209 6 753105 Krawiec S 1 026 1 004 97,9 816 802 98,3-202 7 514101 Fryzjer S 772 742 96,1 723 696 96,3-46 8 911207 Sprzątaczka biurowa 843 822 97,5 643 627 97,5-195 9 932911 Pomocniczy robotnik w przemyśle przetwórczym 1 377 762 55,3 1 098 616 56,1-146 10 513101 Kelner S 751 660 87,9 645 573 88,8-87 11 263102 Ekonomista 808 612 75,7 693 520 75,0-92 12 753303 Szwaczka ręczna 565 561 99,3 456 453 99,3-108 13 941201 Pomoc kuchenna 607 548 90,3 481 443 92,1-105 14 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 614 482 78,5 493 410 83,2-72 15 411004 Technik prac biurowych S 531 482 90,8 398 360 90,5-122 16 932101 Pakowacz ręczny 469 383 81,7 425 338 79,5-45 17 314207 Technik rolnik S 603 423 70,1 493 335 68,0-88 18 235921 Pedagog 405 365 90,1 355 318 89,6-47 19 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 408 347 85,0 369 317 85,9-30 20 751201 Cukiernik S 502 332 66,1 433 301 69,5-31 21 751103 Przetwórca ryb 386 308 79,8 355 289 81,4-19 22 911203 Pokojowa 299 297 99,3 254 253 99,6-44 23 334306 Technik administracji S 343 309 90,1 268 245 91,4-64 24 522305 Technik handlowiec S 341 297 87,1 270 240 88,9-57 25 962990 Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 470 256 54,5 417 225 54,0-31 26 422402 Technik hotelarstwa S 257 224 87,2 249 219 88,0-5 27 613003 Rolnik S 326 229 70,2 255 194 76,1-35 28 331301 Księgowy 230 224 97,4 175 170 97,1-54 29 911206 Salowa 202 200 99,0 169 168 99,4-32 30 441990 Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 216 187 86,6 180 153 85,0-34 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. 2.2. Napływ do bezrobocia Wśród 123 439 osób bezrobotnych, które w 2016 roku zarejestrowały się w urzędach pracy województwa zachodniopomorskiego, 19 730 (16,0%) nie posiadało żadnego zawodu. W stosunku do 2015 roku liczba rejestracji osób bez zawodu była niższa o 7 955 osób. 21

Wykres 14. Napływ bezrobotnych według wielkich grup zawodów w 2015 i 2016 roku w województwie zachodniopomorskim PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 11 842 11 992 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 6 115 6 310 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 27 243 25 283 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 3 144 2 912 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 23 886 23 502 PRACOWNICY BIUROWI 4 713 4 917 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL SPECJALIŚCI PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY SIŁY ZBROJNE 754 762 429 434 15 077 14 181 14 014 13 416 Bez zawodu 19 730 27 685 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. W 2016 roku najwięcej nowo zarejestrowanych bezrobotnych odnotowano w grupach zawodów: (7) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 23 283 osoby i (5) Pracownicy usług i sprzedawcy 23 502 osoby. Porównując dane z 2015 roku liczba rejestrujących się bezrobotnych w największym stopniu zmniejszyła się w grupie (7) Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy o 1 960 osób. W tabeli 9 zestawiono zawody charakteryzujące się najwyższym napływem do bezrobocia, które w większości pokrywają się z zawodami o najwyższej liczbie bezrobotnych. Świadczy to o tym, że trudna sytuacja osób w tych zawodach ma charakter trwały, notując obok dużego poziomu bezrobocia również stały, wysoki napływ. W 2016 roku najwięcej bezrobotnych zarejestrowało się w zawodzie: sprzedawca 9 901 osób, kucharz 3 554 osoby, robotnik gospodarczy 3 232 osoby, ślusarz 2 459 osób. Tabela 9. 30 zawodów, w których w 2016 roku rejestrowało się najwięcej bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu 0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 2015 2016 Rejestracje w 2016 roku Zarejestrowani na koniec 2016 roku 1 000000 Bez zawodu 19 730 9 128 2 522301 Sprzedawca S 9 901 6 240 3 512001 Kucharz S 3 554 1 914 4 515303 Robotnik gospodarczy 3 232 2 136 5 722204 Ślusarz S 2 459 1 339 6 931301 Pomocniczy robotnik budowlany 2 104 1 165 7 331403 Technik ekonomista S 2 052 1 261 8 711202 Murarz 1 921 1 235 9 932911 Pomocniczy robotnik w przemyśle przetwórczym 1 472 1 098 10 263102 Ekonomista 1 385 693 22

11 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 1 378 500 12 514101 Fryzjer S 1 359 723 13 752205 Stolarz S 1 237 529 14 513101 Kelner S 1 194 645 15 753105 Krawiec S 1 145 816 16 911207 Sprzątaczka biurowa 1 078 643 17 723105 Mechanik samochodów osobowych 1 069 549 18 751204 Piekarz S 954 482 19 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 948 493 20 311504 Technik mechanik S 912 462 21 432103 Magazynier 876 390 22 751201 Cukiernik S 836 433 23 932101 Pakowacz ręczny 813 425 24 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 812 369 25 235921 Pedagog 810 355 26 941201 Pomoc kuchenna 806 481 27 962990 Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 716 417 28 314207 Technik rolnik S 706 493 29 311204 Technik budownictwa S 695 361 30 411004 Technik prac biurowych S 675 398 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. Wśród ponad 59 tys. bezrobotnych kobiet, które w 2016 roku zarejestrowały się w urzędach pracy województwa zachodniopomorskiego, 9 200 (15,3%) nie posiadało żadnego zawodu. W stosunku do 2015 roku liczba zarejestrowanych kobiet bez zawodu zmalała, o 3 809 osób. Wykres 15. Napływ bezrobotnych kobiet według wielkich grup zawodów w 2015 i 2016 roku w województwie zachodniopomorskim PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 5 716 5 727 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 1 376 1 472 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 4 725 4 352 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 1 650 1 455 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 17 733 17 379 PRACOWNICY BIUROWI 3 371 3 465 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL SPECJALIŚCI PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 366 369 8 179 7 625 9 304 8 912 SIŁY ZBROJNE 1 6 Bez zawodu 9 200 13 009 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 000 2015 2016 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. 23

Biorąc pod uwagę bezrobotne kobiety według wielkich grup zawodów, najwięcej w 2016 roku zarejestrowano do grupy: (5) Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 17 379 osób, (2) Specjaliści 8 912 osób oraz (3) Technicy i inny średni personel 7 625 osób. W tabeli 10 zestawiono 30 zawodów, w których w 2016 roku zarejestrowało się najwięcej bezrobotnych kobiet. Kobiety w tych zawodach stanowiły ⅔ ogółu rejestrujących się bezrobotnych kobiet. Najwięcej rejestracji kobiet odnotowano w zawodzie: sprzedawca 9 200 osób, Kucharz 2 150 osób, technik ekonomista 1 690 osób. Tabela 10. 30 zawodów, w których w 2016 roku rejestrowało się najwięcej bezrobotnych kobiet w województwie zachodniopomorskim L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu Zarejestrowane kobiety na koniec 2016 roku Rejestracje w 2016 roku Rejestracje kobiet w 2016 roku 1 000000 Bez zawodu 5 850 19 730 9 200 2 522301 Sprzedawca S 5 745 9 901 8 698 3 512001 Kucharz S 1 505 3 554 2 150 4 331403 Technik ekonomista S 1 118 2 052 1 690 5 514101 Fryzjer S 696 1 359 1 280 6 515303 Robotnik gospodarczy 924 3 232 1 278 7 753105 Krawiec S 802 1 145 1 115 8 911207 Sprzątaczka biurowa 627 1 078 1 042 9 513101 Kelner S 573 1 194 988 10 263102 Ekonomista 520 1 385 984 11 932911 Pomocniczy robotnik w przemyśle przetwórczym 616 1 472 724 12 235921 Pedagog 318 810 713 13 322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 410 948 694 14 411090 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 317 812 680 15 941201 Pomoc kuchenna 443 806 675 16 932101 Pakowacz ręczny 338 813 584 17 411004 Technik prac biurowych S 360 675 576 18 753303 Szwaczka ręczna 453 558 552 19 422402 Technik hotelarstwa S 219 597 497 20 751201 Cukiernik S 301 836 472 21 314207 Technik rolnik S 335 706 460 22 334306 Technik administracji S 245 456 407 23 751103 Przetwórca ryb 289 536 395 24 522305 Technik handlowiec S 240 478 388 25 911203 Pokojowa 253 374 372 26 962990 Pozostali pracownicy wykonujący prace proste gdzie indziej niesklasyfikowani 225 716 318 27 613003 Rolnik S 194 400 295 28 242217 Specjalista administracji publicznej 134 383 294 29 523002 Kasjer handlowy 133 316 279 30 441990 Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 153 321 256 Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01, Załącznik 3. 24

z ogółem w tym 27 114 40 182 38 696 29 775 20 364 21 233 26 643 30 023 35 073 42 090 16 093 17 497 18 555 23 513 20 291 26 446 33 443 30 439 34 278 34 893 3. Analiza wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej Według informacji ze sporządzanych co miesiąc sprawozdań MPiPS-01 wynika, że od stycznia do grudnia 2016 roku w urzędach pracy na obszarze województwa zachodniopomorskiego zarejestrowano w sumie blisko 77 tys. wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Wykres 16. Liczba ofert zatrudnienia w województwie zachodniopomorskim w latach 2007 2016 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 I półrocze II półrocze Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS 01. Tabela 12. Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zarejestrowane w urzędach pracy w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku Wyszczególnienie Ogółem wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zatrudnienienie lub inna praca zarobkowa miejsce aktywizacji zawodowej Oferty pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w 2016 roku z ogółem oferty pracy ogółem z sektora subsydiowanej sezonowej publicznego 76 983 21 236 11 939 38 075 66 147 10 400 6 177 38 075 10 836 10 836 5 762 staże 7 505 7 505 2 668 przygotowanie zawodowe dorosłych 25 25 0 prace społecznie użyteczne 3 306 3 306 3 094 dla niepełnosprawnych 3 235 620 292 1 117 dla osób w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki 171 60 24 107 Źródło: Opracowanie własne WUP w Szczecinie na podstawie sprawozdania MPiPS 01. Oferty dotyczące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej stanowiły 85,9%, z kolei pozostałe dotyczyły miejsc aktywizacji zawodowej, wśród których znajdowało się m.in. 3,3 tys. ofert prac społecznie użytecznych oraz 7,5 tys. ofert stażowych. W analizowanym roku zgłoszono 3 235 etatów dla osób niepełnosprawnych i niewiele, bo tylko 171 dla osób w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. Ponad 21 tys. wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej dotyczyło subsydiowanych ofert zatrudnienia, 11,9 tys. wakatów pochodziło z sektora publicznego, a 38,0 tys. dotyczyło pracy sezonowej. 25