PROGRAM PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ STUDENTÓW FILOLOGII ROMAŃSKIEJ Z JEZYKIEM WŁOSKIM UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Z JĘZYKA SPECJALNOŚCI GŁÓWNEJ (JEZYK FRANCUSKI) W SZKOLE PODSTAWOWEJ I W GIMNAZJUM ORAZ JĘZYKA SPECJALNOŚCI DODATKOWEJ (JĘZYK WŁOSKI) W GIMNAZJUM Zagadnienia: I. Cele praktyki. II. Treść praktyki i zadania dla studenta. III. Metody pracy studenta. IV. Organizacja praktyki w szkole, dokumentacja i warunki zaliczenia praktyki. V. Program praktyk. Opracowała: dr Sylwia Kalińska (opiekun praktyki j francuskiego) mgr Monika Gargaś (opiekun praktyki j. włoskiego)
I. Cele praktyki Studenci Katedry Filologii Romańskiej zobowiązani są do odbywania praktyk zawodowych (w tych pedagogicznych), które stanowią integralną część procesu kształcenia oraz pełnią ważną funkcję w procesie przygotowania zawodowego absolwentów; jako wynikające z toku studiów podlegają zaliczeniu. Studenci, którzy pozytywnie zakończyli tzw. ścieżkę nauczycielską na studiach I stopnia posiadają uprawnienia do nauczania języka francuskiego w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Do nauczania w szkołach średnich uprawniają ukończenie studiów magisterskich oraz tzw. ścieżki nauczycielskiej II stopnia. Niniejszy program zawiera informacje dotyczące celów, treści i zadań praktyki, metod i form realizacji tych zadań przez studenta oraz sugestie w zakresie organizacji, nadzoru i oceny pracy studentów w szkole. Miejsce i czas trwania: Na studiach pierwszego stopnia studenci w cyklu kształcenia odbywają trzy praktyki pedagogiczne w formie trzytygodniowej praktyki ciągłej oraz praktyk śródrocznych, których łączny wymiar wynosi 180 godzin. Szkoła podstawowa (90 godzin, przedmiot specjalności głównej: język francuski - po IV semestrze, wrzesień/październik). Gimnazjum (60 godzin, przedmiot specjalności głównej: język francuski - po semestrze V luty/marzec.). Gimnazjum lub szkoła podstawowa (30 godzin, przedmiot specjalności dodatkowej: język włoski - po semestrze V luty/marzec.). II. Treść praktyki i zadania dla studenta 1. Cel główny: kształcenie umiejętności studentów do nauczania języka francuskiego. 2. Cele szczegółowe: (1) poznanie organizacji i funkcjonowania różnych typów szkół; (2) praktyczne zastosowanie wiedzy merytorycznej oraz metodycznej podczas prowadzonych zajęć szkolnych (pogłębienie znajomości metod i form nauczania); (3) planowanie, prowadzenie i dokumentowanie zajęć; (4) analiza pracy nauczyciela i uczniów (podczas omawiania lekcji przez studentów oraz szkolnych opiekunów praktyk); (5) analizowanie własnej pracy i efektów; (6) zapoznanie z etapami awansu zawodowego nauczyciela; (7) zapoznanie z działalnością: - organizacji społecznych i młodzieżowych w szkole, - pozalekcyjną szkoły oraz uczestniczenie w tej działalności 2
(8) zdobywanie umiejętności współpracy z gronem nauczycielskim, identyfikacja z zawodem nauczyciela poprzez aktywne wykonywanie jego obowiązków. W pierwszym etapie praktyka ma charakter obserwacyjny, zapoznający studenta z całokształtem pracy nauczyciela. Następnie przybiera ona charakter aktywny: student przygotowuje i prowadzi lekcje. 1. Praca dydaktyczno wychowawcza w formie lekcji: Zapoznanie się (przez wywiad z nauczycielem) z obowiązującym w danej szkole programem nauczania, planami i rozkładami materiału nauczania dla poszczególnych klas oraz porównanie i ustalenie związku programu z podręcznikami. Dokonanie szczegółowej analizy metodycznej hospitowanych lekcji prowadzonych przez nauczyciela. Analiza powinna dotyczyć celów i tematu lekcji, sposobu realizacji poszczególnych faz, porównania za zakładanymi przed lekcją celami i tematem. Określenie czynności nauczyciela dyscyplinujących uczniów, pobudzających ich aktywność poznawczą oraz motywujących do nauki. Dokonanie powyższej analizy w formie konspektu, co ułatwi zrozumienie struktury jednostki lekcyjnej jako całości i pozwoli przeprowadzić rzeczową dyskusję z nauczycielem kierującym praktyką. W przygotowaniu lekcji należy uwzględnić: stopniowanie trudności w zależności od stopnia zaawansowania uczniów w znajomości języka; stosowanie ćwiczeń przedkomunikacyjnych, komunikacyjnych i minirozmówek w rozgrzewce językowej ; używanie wyłącznie (lub prawie wyłącznie) języka obcego, zwracając uwagę na to, by formułować zdania na bazie znanego uczniom materiału; rozwijanie wszystkich czterech sprawności językowych; wykorzystanie dydaktycznych materiałów pozapodręcznikowych. 2. Organizacja czasu wolnego uczniów, rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień Poznanie pracy wychowawcy przez: - wywiad z wychowawcą i przegląd prowadzonej przez niego dokumentacji, - hospitacje i analizę godziny wychowawczej (cele i treści), - przygotowanie i przeprowadzenie godziny wychowawczej. Poznanie pracy samorządu szkolnego i uczniowskich organizacji społecznych działających w szkole przez: - zdobycie informacji o funkcjonowaniu samorządu szkolnego (wywiad i dokumentacja), - hospitację zebrania lub innej formy działania samorządu szkoły lub klasy, - przestudiowanie i przedyskutowanie regulaminu uczniowskiego, - hospitację dowolnej uroczystości szkolnej, - zdobycie informacji o planach i działaniu organizacji młodzieżowych i społecznych w szkole, - uczestnictwo w zebraniu lub innych formach działania tych organizacji (np. w imprezie kulturalnej). Poznanie pracy koła przedmiotowego lub koła zainteresowań związanego z językiem francuskim i kulturą francuskiego obszaru językowego przez: - wywiad z nauczycielem prowadzącym i przegląd dokumentacji hospitację zajęć, ich analizę i omówienie, 3
- przygotowanie i prowadzenie zajęć w obecności opiekuna koła, - omówienie wartości poznawczych i wychowawczych tej działalności dla uczenia się języka francuskiego. 3. Kierowanie szkołą i organizacją pracy grona nauczycielskiego W tym zakresie, w oparciu o wywiad z dyrektorem szkoły i przegląd dokumentacji, student ma poznać podstawowe zadania w zakresie organizacji pracy szkoły i jej kierowania. Dotyczy to: - zasad organizacji szkoły (rekrutacja uczniów, profile kształcenia, liczba uczniów i klas, etatyzacja i dobór nauczycieli), - organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego (plany pracy i ich realizacja), - regulaminu i dokumentacji klasyfikowania uczniów (dzienniki, arkusze ocen, świadectwa), - pracy rady pedagogicznej (praw i obowiązków członka rady, zasad i toku pracy rady), - dokształcania i doskonalenia nauczycieli, - zasad finansowania szkoły, - najważniejszych aktualnych problemów pracy szkoły (wg uznania dyrekcji). III. Metody pracy studenta Zajęcia hospitowane powinny być dla studenta pouczającym wzorem stosowania wiedzy teoretycznej w działaniu praktycznym. Przygotowanie studenta do hospitacji powinno objąć: - zapoznanie z tematem zajęć przewidzianych do hospitacji i analizy, - ustalenie celów lekcji i zagadnień, na które w hospitacji należy zwrócić uwagę, - zapoznanie z planem lub konspektem zajęć. Hospitowana lekcja powinna być omówiona z nauczycielem prowadzącym. Analiza ta powinna być problemowa, pobudzająca studenta do wyciągania wniosków i poszukiwania różnych rozwiązań metodycznych. Przygotowanie i prowadzenie lekcji przez studenta: W przeddzień realizacji danej jednostki lekcyjnej student powinien przedstawić nauczycielowi konspekt do sprawdzenia, skorygowania i zalecenia ewentualnych poprawek. Lekcję można przeprowadzić po zatwierdzeniu przez nauczyciela ostatecznej wersji konspektu. We wstępnych wskazówkach należy udzielić studentowi informacji dotyczących: - zakresu materiału przeznaczonego do realizacji na lekcji, - treści lekcji poprzedniej i zadania domowego z tamtej lekcji, - literatury niezbędnej do przygotowania zajęć. Przygotowanie się studenta obejmuje: - poznanie odpowiednich treści programu nauczania, - znajomość literatury naukowej dotyczącej realizacji tematu, - poznanie treści zawartych w podręczniku ucznia, - przygotowanie (na piśmie) konspektu i potrzebnych środków i materiałów dydaktycznych. Każde przeprowadzone zajęcia muszą być omówione i ocenione przez nauczyciela (ze szczególnym uwzględnieniem słabszych elementów lekcji). W ocenie lekcji należy zwrócić uwagę na: - umiejętności określania celów i świadomą ich realizację, - umiejętności planowania, doboru i podziału materiału nauczania oraz odpowiedniego dozowania go na lekcji, 4
- posługiwanie się właściwymi metodami i technikami, stosownie do celów, treści i stopnia trudności realizowanego materiału, dobór i samodzielne wykonanie środków i materiałów dydaktycznych, - przestrzeganie zasad nauczania, - umiejętności dydaktyczne, intelektualne i techniczne, - umiejętności samokontroli i samooceny. Po przeprowadzonej lekcji student nanosi uwagi o stopniu zrealizowanego materiału w sporządzonym przed lekcją konspekcie. Odnotowuje tez swoje spostrzeżenia, wnioski i wskazówki nauczyciela. Dziennik praktyki (konspekty i sprawozdania z hospitowanych zajęć pozalekcyjnych) student przedkłada dyrektorowi szkoły lub upoważnionej przez niego osobie celem potwierdzenia wykonania zadań, wystawienia opinii i oceny. Warunkiem zaliczenia praktyki jest wykonanie wszystkich zadań programu, poprawne opracowanie ich w dzienniku, pozytywna ocena ich wartości przez kierującego praktyką nauczyciela i pozytywna opinia dyrekcji szkoły o pracy studenta i ich wynikach. Po spełnieniu tych warunków student może przystąpić do zaliczenia praktyki na uczelni w terminie wyznaczonych przez opiekuna praktyki. IV. Organizacja praktyki w szkole, dokumentacja i warunki zaliczenia praktyki. Praktyką studenta w szkole kieruje opiekun prowadzący (wyznaczony przez dyrektora placówki). Opiekunem praktyk może być nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, posiadający uprawnienia do nauczania przedmiotu na właściwym poziomie systemy szkolnictwa i posiadający co najmniej 3-letnie doświadczenie w jego prowadzeniu. Praktyka zaliczana jest na podstawie przedstawionej przez studenta stosownej dokumentacji: - dziennika praktyki studenta z pieczęcią szkoły i podpisem kierownika praktyki (wyliczenie zajęć prowadzonych i hospitowanych przez studenta); - opinię z przebiegu praktyki podpisaną przez opiekuna praktyki i dyrektora szkoły; - konspektów z samodzielnie przeprowadzonych lekcji i zajęć pozalekcyjnych ocenione przez nauczyciela opiekuna praktyka. - konspektów odtwórczych z hospitacji przeprowadzonych lekcji. Zaliczenia praktyki dokonuje opiekun praktyki (pracownik US) po odbyciu przez studenta praktyki (wrzesień/październik) wpis w semestrze V i praktyki (luty/marzec) wpis w semestrze VI. Zaliczenia całości praktyki i wystawienia oceny końcowej dokonuje opiekun praktyk z ramienia uczelni najpóźniej dwa tygodnie po zakończeniu praktyki. W przypadku niezaliczenia praktyki, dziekan podejmuje decyzję o skreśleniu z listy studentów lub na wniosek studenta, o skierowaniu na powtarzanie semestru studiów. Studentowi, który z przyczyn uzasadnionych nie dobył praktyki w terminie określonym w planie studiów, dziekan może udzielić zgody na jej odbycie w innym terminie, niekolidującym z planem zajęć dydaktycznych. Zwolnienie z odbywania praktyki Dziekan na wniosek studenta podejmuje decyzję o zwolnieniu z całości lub części praktyki. O takie zwolnienie mogą ubiegać się studenci zatrudnieni w trakcie studiów na podstawie umowy o pracę w wymiarze co najmniej ½ etatu przez okres minimum jednego roku na stanowisku nauczyciela danego przedmiotu, na odpowiednim stopniu systemu kształcenia. 5
Do podania o zwolnienie z praktyki należy dołączyć: umowę o pracę; dokumentację odnoszącą się do zakresu zwolnienia z praktyki określoną przez opiekuna praktyki z ramienia uczelni; opinię dyrektora szkoły, która powinna zawierać opis stanowiska pracy i wykonywane czynności oraz ocenę umiejętności metodycznych i pedagogicznych studenta. V. Program praktyk. SPECJALNOŚĆ GŁÓWNA (JĘZYK FRANCUSKI) Lp. Zadania studenta Liczba godzin Szkoła podstawowa 1. Hospitacje lekcji (literatura, język) 30 30 2. Hospitacje innych zajęć 3 1 3. Hospitacje lekcji wychowawczych 8 1 4. Samodzielne prowadzenie lekcji (literatura, język) 20 15 5. Samodzielne prowadzenie lekcji wychowawczych 2 1 6. Sprawdzenie prac uczniów 6 3 7. Poznawanie dokumentacji pracy nauczyciela 5 1 8. Poznawanie dokumentów pracy szkoły 4 1 9. Poznawanie specyfiki pracy pedagoga szkolnego 2 1 10. Poznanie pracy pedagoga szkolnego 1 1 11. Zapoznanie się z metodami przygotowywania uczniów do testów kompetencji/egzaminu gimnazjalnego (próbne testy, wdrażane programy naprawcze, itp.) 12. Udział w życiu kulturalnym szkoły (np. konkursy recytatorskie, wystawy, wyjścia do kina, teatru, zajęcia pozalekcyjne itp.) 4 3 3 1 13. Poznanie pracy biblioteki szkolnej 2 1 Suma godzin 90 60 SPECJALNOŚĆ DODATKOWA (JĘZYK WŁOSKI) Lp. Zadania studenta Liczba godzin Szkoła podstawowa/ Gimnazjum 1. Hospitacje lekcji (literatura, język) 2 2. Samodzielne prowadzenie lekcji języka włoskiego. 20 3. Sprawdzenie prac uczniów 4 4. Zapoznanie się z metodami przygotowywania uczniów do 2 testów kompetencji/egzaminu gimnazjalnego (próbne testy, wdrażane programy naprawcze, itp.) 5. Udział w życiu kulturalnym szkoły (np. konkursy 2 recytatorskie, wystawy, wyjścia do kina, teatru, zajęcia pozalekcyjne itp.) Suma godzin 30 Liczba godzin Gimnazjum 6