Rolnictwo integrowane - zarys systemu. Produkcja zielarska. Integrowana produkcja ziół aspekt ekonomiczny i społeczny, wykorzystanie środków produkcji, ujęcie przyrodnicze Wnioski. Fot. 1. Rośliny arniki górskiej [D. Sugier].
Rolnictwo zrównoważone realizuje równocześnie i harmonijnie cele produkcyjne, ekonomiczne, ekologiczne i społeczne [1]. W idei rolnictwa integrowanego zawarto 2 grupy celów: ekonomiczne (m. in. uzyskanie konkurencyjnych i dobrej jakości ziemiopłodów, osiągnięcie dochodów nie mniejszych niż w gospodarstwach konwencjonalnych, racjonalne stosowanie środków ochrony roślin i nawozów mineralnych) oraz ekologiczne związane z zachowaniem bioróżnorodności, ochroną środowiska i zminimalizowaniem zagrożeń zdrowia konsumentów i producentów [2, 3]
w Polsce uprawia się ok. 70 gatunków roślin leczniczych, a blisko 100 jest pozyskiwanych ze stanowisk naturalnych [4] BAZA SUROWCÓW ZIELARSKICH W POLSCE POLSKA NA TLE ŚWIATA I EUROPY Pozyskiwanie surowca 16-20% światowej produkcji ziół należy do Polski [6] Plantacje Zbiór ze stanu naturalnego areał ok. 20 tys. ha zbiór 3-5 tys. ton rocznie w Europie większą powierzchnię upraw ziół ma 20 tys. gospodarstw średnia tylko wielkość Francja plantacji [5] 0,5-2,5 ha zbiór średnio 17 tys. ton/rok wartość rynku zielarskiego w Polsce przekracza 250 Średnia wielkość skupu ogółem rocznie mln zł/rok [7] 20 tys. ton wg masy 75% 25% wg asortymentu 50% 50%
Uprawy zielarskie pozwalają na ekonomicznie uzasadnione zagospodarowanie gruntów gorszej jakości [8]. Plantacje zielarskie tworzą bezpieczne i przyjazne środowisku miejsca pracy [9].
Nawożenie mineralne jakość zawartość substancji czynnych rzadko przekracza 1% [10] zrównoważone nawożenie NPK nie obniża jakości surowca [11] stosunek N:P:K w zależności od pozyskiwanego surowca organy generatywne 2:2:3 ziele i liście 2:1:2 organy podziemne 2:1:3 plon
Surowiec Klasy jakości Zawartość olejku Zawartość liści z rdzą na powierzchni [%] I >1,3 <5 Ziele mięty pieprzowej II >1,1 <10 III >0,8 <25 IV >0,6 -
konwencjonalne metody ochrony roślin, szczególnie chemiczne, są silnie ograniczone ze względu na: wykorzystanie surowców w medycynie i farmacji [11] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 149/2008 z dnia 29 stycznia 2008 r. dotyczące najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów oraz niewielką ilość środków dopuszczonych do zastosowań małoobszarowych [12] Zalecenia Ochrony Roślin na lata 2016/17. Część IV Rośliny ozdobne. Rośliny zielarskie.
ochrona bioróżnorodności i dywersyfikacja upraw Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej klasyfikacja botaniczna upraw obejmuj ok. 100 gatunków zaliczanych do leczniczych
1. Uprawy zielarskie wpisują się w założenia rolnictw integrowanego poprzez: a. zapewnienie ekonomicznej opłacalności produkcji, b. pozyskiwanie plonów o wysokich standardach jakościowych, bezpiecznych w ich wykorzystywaniu do celów żywnościowych i paszowych, c. stosowanie technologii i środków produkcji, które nie degradują środowiska.
1. Faber A., 2001, Bioróżnorodność w krajobrazie rolniczym Polski, Biul. Inf. IUNG Puławy 15: 4 9. 2. Kuś J., Stalenga J., 2006, Perspektywy rozwoju różnych systemów produkcji rolniczej w Polsce, Biul. IHAR 242: 15 25. 3. Dubas A., 2007, Zrównoważony rozwój we współczesnych systemach rolnictwa, Fragmenta Agronomica, XXIV, 3 (95), 71-75. 4. Kołodziej B. (red.), 2010, Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów, PWRiL, Poznań. 5. Buchwald W., 2015, Kierunki rozwoju produkcji zielarskiej, http://kongres.cdr.gov.pl/images/p3_4_buchwald.pdf, data dostępu 12.09.2017 6. Agronews, 2017, Ziołowy interes, http://www.agronews.com.pl/pl/0,1,7889,ziolowy_interes.html, data dostępu 12.09.2017 7. Stan i perspektywy rozwoju upraw zielarskich oraz kierunki ich wykorzystania, Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich, Polski Komitet Zielarski, http://www.zodr.pl/download/technologia/rynekziol.pdf, data dostępu 12.09.2017 8. Newerli Guz J., 2016, Uprawa roślin zielarskich w Polsce, SERiA, Rocz. Nauk. 18(3): 268 274. 9. Sadowski A., 2013, Uprawa ziół i możliwości ich wykorzystania, Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w województwie podlaskim. 10. Rumińska A. (red.), 1984, Poradnik plantatora ziół, PWRiL, Poznań. 11. Rumińska A., Suchorska K., Węglarz Z., 1990, Rośliny lecznicze i specjalne. Wiadomości ogólne, SGGW AR, Warszawa. 12. Matyjaszczyk E., 2012, Dostępność środków ochrony roślin w Polsce a integrowana ochrona roślin i bezpieczeństwo żywności, RNERiROW 19 (4): 145 150. 13. Mikołajczyk Grzelak N., 2008, Produkcja roślin zielarskich w Polsce, SERiA, Rocz. Nauk. 10(4): 270 273.
1. http://www.obserwatorszczecinecki.pl/aktualnosc.php?id=119&t=%e2%80%9eczym-jestrolnictwo-ekologiczne,-czym-jest-rolnictwo-biodynamiczne?%e2%80%9d (slajd 5) 2. https://allegro.pl/artykul/azot-fosfor-potas-czyli-zalety-nawozow-npk-53141 (slajd 6)