Diagnoza i prognozy. makroekonomiczne dla województwa opolskiego ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków budżetu państwa w ramach działania 2.1 ZPORR Diagnoza i prognozy makroekonomiczne dla województwa opolskiego ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy Opole 2009

Diagnoza i prognozy makroekonomiczne dla województwa opolskiego ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy

Diagnoza i prognozy makroekonomiczne dla województwa opolskiego ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Opole 2009

Autorzy opracowania: Iwona Mąkolska Łukasz Ostrowski Prof. dr hab. Robert Rauziński Dr Kazimierz Szczygielski Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego ul. Piastowska 14, 45-082 Opole tel. +48 77 54 16 410, fax +48 77 54 16 411 umwo@umwo.opole.pl www.opolskie.pl ISBN 978-83-60455-07-4 Redakcja, korekta, redakcja techniczna, druk i łamanie: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża 45-007 Opole, ul. Katedralna 6 tel. 0 77 453 94 93, e-mail: sekretariat@wydawnictwo.opole.pl www.drukujunas.eu Nakład: 450 egz., obj. 8,5 ark. druk., 5,5 ark. wyd.

Spis treści Iwona MąkolskaŁukasz Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego w kontekście rynku pracy... 7 1. SFERA PODSTAWOWYCH DETERMINANT MAKRO- I MEZOEKONOMICZNYCH... 9 1.1. Wzrost gospodarczy... 9 1.2. Stopień konwergencji wewnętrznej... 10 1.3. Stopień konwergencji zewnętrznej... 13 1.4. Wydajność pracy na bazie wartości dodanej brutto... 14 2. PRACUJĄCY W GOSPODARCE NARODOWEJ... 15 Uwagi metodologiczne... 15 2.1. Pracujący w gospodarce narodowej ogółem... 15 2.2. Pracujący w gospodarce narodowej w podmiotach, w których liczba pracujących przekracza 9 osób... 17 3. BADANIE POPYTU NA PRACĘ... 25 Uwagi metodologiczne... 25 3.1. Pracujący ogółem... 26 3.2. Wolne miejsca pracy... 27 3.3. Nowo utworzone miejsca pracy... 29 4. KAPITAŁ ZAGRANICZNY A RYNEK PRACY... 31 Uwagi metodologiczne... 31 4.1. Spółki z udziałem kapitału zagranicznego wg liczby pracujących... 31 4.2. Spółki z udziałem kapitału zagranicznego wg kraju pochodzenia kapitału... 34 4.3. Spółki z udziałem kapitału zagranicznego wg działów Polskiej Klasyfikacji Działalności... 36 4.4. Zaangażowany kapitał zagraniczny... 37 4.5. Pracujący w spółkach z udziałem kapitału zagranicznego... 41 5. WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE W KONTEKŚCIE SPOWOLNIENIA GOSPODARCZEGO. ELEMENTY DIAGNOZY ORAZ WYNIKI BADAŃ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM OBSZARU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I RYNKU PRACY... 44 Spis treści 5

5.1. Sytuacja województwa opolskiego w kontekście osłabienia gospodarczego synteza... 44 5.2. Charakterystyka badania... 45 5.3. Wyniki badań analiza i interpretacja... 46 5.4. Podsumowanie... 56 Prof. dr hab. Robert RauzińskiDr Kazimierz Szczygielski Analiza i ocena współczesnych czynników kształtujących regionalny i lokalne rynki pracy w województwie opolskim... 59 WPROWADZENIE... 61 1. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE... 64 2. SPECYFIKA REGIONALNYCH CZYNNIKÓW ODDZIAŁUJĄCYCH NA RYNEK PRACY... 67 2.1. Uwarunkowania demograficzne... 67 2.2. Uwarunkowania społeczne... 87 2.3. Uwarunkowania gospodarcze... 90 2.4. Bilanse zasobów pracy na zróżnicowanych rynkach... 93 3. OBSZARY PROBLEMOWE W WYMIARZE REGIONALNYM I LOKALNYM... 99 3.1. Sytuacja demograficzna... 99 3.2. Obszary problemowe... 104 4. REKOMENDACJE... 107 Literatura... 111 Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Prognozy makroekonomiczne dla województwa opolskiego. Prognoza podstawowych wielkości makroekonomicznych z uwzględnieniem obszaru rynku pracy... 115 WPROWADZENIE... 117 1. METODOLOGIA... 118 2. PROGNOZY MAKROEKONOMICZNE... 121 3. PROGNOZY DLA RYNKU PRACY... 129 4. PODSUMOWANIE... 133 Spis treści 6

Iwona Mąkolska Łukasz Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego w kontekście rynku pracy

1. SFERA PODSTAWOWYCH DETERMINANT MAKRO- I MEZOEKONOMICZNYCH 1.1. Wzrost gospodarczy Udział województwa opolskiego w produkcie krajowym brutto szacowany jest na około 2,2%. Wysokość produktu systematycznie rośnie i w świetle ostatnich danych, w 2006 r. wyniosła ponad 23 mld zł (wykr. 1). Na tle ostatnich kilkunastu lat zauważalne są przede wszystkim: rekordowo wysoka dynamika w 2004 roku (bardzo dobra koniunktura w branży przemysłowej, wejście Polski do Wspólnoty Europejskiej), równie wysoka dynamika w cenach bieżących do 1998 r., niemniej jednak realnie znacząco niższa z uwagi na wysoki poziom wskaźnika inflacji (w 1996 r. inflacja w kraju wyniosła 19,9% rok do roku, w 1997 r. 14,9%, a rok później 11,8%). Ponad dwie trzecie produktu powstaje w podregionie opolskim obejmującym powiaty: głubczycki, kędzierzyńsko-kozielski, krapkowicki, oleski, opolski, strzelecki oraz Opole. Natomiast 31,5% produktu wytwarzanego w województwie przypada na podregion nyski. Zauważalny jest fakt, iż dynamika PKB, za wyjątkiem 2000 i 2004 r. była wyższa w podregionie nyskim aniżeli w podregionie opolskim (tab. 1). Pierwszy z podregionów generuje 0,7% produktu wytwarzanego w kraju, drugi zaś ok. 1,5%. Wykres 1. Produkt krajowy brutto w województwie opolskim w latach 1995 2006 1. Sfera podstawowych determinant makro- i mezoekonomicznych 9

Tabela 1. Produkt krajowy brutto w woj. opolskim wg podregionów w latach 2000 2006 Wyszczególnienie Podregion opolski Podregion nyski Produkt krajowy brutto Lata rok poprzedni Polska województwo w mld zł = 100 = 100 = 100 2006 16,0 103,0 1,5 68,5 2005 15,5 99,6 1,6 69,2 2004 15,6 123,8 1,7 71,1 2003 12,6 101,0 1,5 67,9 2002 12,5 101,6 1,5 68,5 2001 12,3 100,2 1,6 68,9 2000 12,2 114,3 1,6 69,4 2006 7,4 106,7 0,7 31,5 2005 6,9 109,1 0,7 30,8 2004 6,3 106,2 0,7 28,9 2003 6,0 104,1 0,7 32,1 2002 5,7 103,3 0,7 31,5 2001 5,5 102,7 0,7 31,1 2000 5,4 108,6 0,7 30,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... 1.2. Stopień konwergencji wewnętrznej Województwo opolskie należy do grupy województw, w których wskaźnik produktu krajowego brutto przypadającego na 1 mieszkańca jest niższy aniżeli średnio w Polsce. W świetle ostatnich dostępnych danych, PKB per capita wyniósł w Opolskiem w 2006 r. 22,3 tys. zł względem 27,8 tys. zł przeciętnie w kraju. Gorszy wynik odnotowały województwa: świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, podkarpackie oraz lubelskie (wykr. 2). Wewnątrz województwa, na poziomie podregionów NTS3 wyższy poziom wskaźnika osiąga podregion opolski (wykr. 3, mapa 1). Wykres 2. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w Polsce wg województw w 2006 roku (w tys. zł) 10

Wykres 3. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w woj. opolskim wg podregionów i przeciętnie w Polsce w latach 2000 2006 (w tys. zł) Wskaźnik dysproporcji wewnątrzregionalnych na bazie produktu krajowego brutto per capita wskazuje, iż dysproporcje w rozwoju jednostek poziomu NTS3 są w Opolskiem relatywnie niskie. Stosunek pomiędzy wielkością (PKB na 1 mieszkańca 1 ) uzyskaną przez podregion statystycznie najbardziej rozwinięty a najmniej rozwinięty wynosi w Opolskiem 1,4 do 1. Na przykład dla województwa mazowieckiego wskaźnik ten wynosi 4,1:1, dolnośląskiego 2,2:1, a śląskiego 1,8:1. Przeciętnie w kraju dysproporcje są znaczne i wynoszą odpowiednio: 5,3:1 dla Polski ogółem i 3,5:1 po wyłączeniu z klasyfikacji stolicy kraju (tab. 2). Równie istotnych informacji dostarcza wysokość dynamiki PKB na 1 mieszkańca w ostatnich latach. Średniorocznie w latach 2001 2006 stopa wzrostu na bazie cen bieżących wyniosła w województwie opolskim 5,4% względem 6,1% przeciętnie w kraju. W przekroju podregionów NTS3 wyższą dynamiką cechował się podregion nyski, dla którego przeciętny roczny wzrost wyniósł 5,7% wobec 5,4% w podregionie opolskim (tab. 3). 1 PKB na 1 mieszkańca w 2006 r. wyniósł w podregionie opolskim 25 268 zł, a w podregionie nyskim 17 863 zł. Tabela 2. Wskaźnik dysproporcji wewnątrzregionalnych na bazie produktu krajowego brutto na 1 mieszkańca w 2006 r. Województwo wskaźnik mazowieckie 4,1 małopolskie 2,8 wielkopolskie 2,6 dolnośląskie 2,2 pomorskie 2,1 zachodniopomorskie 2,1 śląskie 1,8 łódzkie 1,6 kujawsko-pomorskie 1,6 lubelskie 1,5 opolskie 1,4 podlaskie 1,4 warmińsko-mazurskie 1,3 podkarpackie 1,3 świętokrzyskie 1,2 lubuskie 1,0 Polska 5,3 Polska (bez Warszawy) 3,5 Źródło: Opracowanie własne. 1. Sfera podstawowych determinant makro- i mezoekonomicznych 11

Mapa 1. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w Polsce wg podregionów NTS 3 (Polska=100) 12 I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... Uwagi: Podział na podregiony wg Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. Tabela 3. Dynamika produktu krajowego brutto na 1 mieszkańca w woj. opolskim i w Polsce w latach 2001 2006 (rok poprzedni=100) Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Średniorocznie 2001 2006 Opolskie 101,3 102,6 102,6 118,6 102,7 104,7 105,4 podregion nyski 102,9 103,6 104,5 106,5 109,4 107,3 105,7 podregion opolski 100,7 102,1 101,7 124,4 100,0 103,5 105,4 Polska 104,7 103,8 104,4 109,7 106,4 107,9 106,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie.

1.3. Stopień konwergencji zewnętrznej Wartość produktu krajowego brutto na 1 mieszkańca we wszystkich polskich regionach jest niższa niż średnio w Unii Europejskiej (UE 27=100%, wg parytetu siły nabywczej). Dodatkowo wszystkie województwa, poza mazowieckim, charakteryzuje niższy poziom produktu niż w sąsiednich regionach czeskich poziomu NTS2. Opolskie, osiągając 42,1% średniej unijnej zajmuje w Polsce 11 miejsce i wyprzedza województwa: warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie, podlaskie, podkarpackie oraz lubelskie. Dwa sąsiadujące z opolskim regiony czeskie osiągają lepsze rezultaty, oba około 60% średniej unijnej (dane z 2006 r., mapa 2) 2. 2 Spośród prawie trzystu regionów Unii Europejskiej na poziomie NTS2, piętnaście ostatnich o najniższym wskaźniku znajduje się w Bułgarii, Polsce i Rumunii. Jeden region na cztery cechuje się wskaźnikiem niższym Mapa 2. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg regionów NTS 2 (średnia dla Unii Europejskiej=100) Uwagi: Podział na podregiony wg Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu. 1. Sfera podstawowych determinant makro- i mezoekonomicznych 13

W przekroju wg podregionów NTS3, podregion nyski osiąga 33,6% średniej unijnej, zaś podregion opolski 47,6%. Dla porównania w wybranych regionach wskaźnik ten osiąga następujące wartości: w podregionie wrocławskim 40,2%, wałbrzyskim 41,2%, częstochowskim 43,8%, kraju ołomunieckim (Czechy) 57,4%, a w mieście Wrocławiu 76,2%. 1.4. Wydajność pracy na bazie wartości dodanej brutto Wydajność pracy, mierzona wartością dodaną brutto, przeliczona na liczbę pracujących w gospodarce narodowej, jest niższa o 5,5% od średniej w Polsce, co stawia region na ósmym miejscu w kraju. W przekroju wg sekcji wydajność pracy: w rolnictwie jest wyższa o 19,5% niż przeciętnie w kraju (8 miejsce w rankingu województw), w przemyśle jest wyższa o 1,1% niż przeciętnie w kraju (5 miejsce), w tym w przetwórstwie przemysłowym jest niższa o 3% (6 miejsce), w budownictwie jest niższa o 11,2% niż przeciętnie w kraju (16 miejsce), w usługach jest niższa o 9,5% niż przeciętnie w kraju (10 miejsce), w tym w usługach rynkowych jest niższa o ponad 10% (13 miejsce). 14 I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... Wyszczególnienie Tabela 4. Wartość dodana brutto na 1 pracującego w Polsce wg województw i grup sekcji w 2006 r. (Polska=100) ogółem rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo; rybactwo przemysł ogółem przetwórstwo przemysłowe Polska 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Mazowieckie 133,2 136,1 125,8 112,7 105,5 132,0 131,0 Dolnośląskie 114,4 114,8 131,1 136,8 105,1 96,3 94,5 Śląskie 108,5 75,5 107,6 110,7 96,0 95,1 94,2 Pomorskie 107,2 124,3 96,6 100,1 106,9 99,3 98,3 Zachodniopomorskie 104,1 204,2 80,4 79,4 102,8 97,6 95,6 Lubuskie 100,5 155,8 100,3 91,1 105,4 88,8 87,3 Wielkopolskie 96,6 168,7 91,4 95,8 102,4 93,2 90,0 Opolskie 94,5 119,5 101,1 97,0 88,8 90,5 89,2 Kujawsko-pomorskie 92,9 134,3 85,6 90,2 102,2 92,7 93,4 Warmińsko-mazurskie 90,8 183,9 75,9 79,7 96,1 89,7 90,0 Łódzkie 87,4 105,3 84,7 81,9 99,9 91,2 90,7 Małopolskie 87,4 45,9 101,5 105,0 90,3 91,4 90,7 Podlaskie 77,9 110,9 82,7 86,4 102,7 90,1 90,5 Świętokrzyskie 74,4 58,0 92,4 95,5 97,3 87,9 87,7 Podkarpackie 70,6 30,9 79,8 84,7 92,9 84,4 85,8 Lubelskie 67,9 52,5 82,7 83,9 97,1 86,9 90,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. niż 75%. Wśród 68 regionów ze średnią poniżej 75%, piętnaście było w Polsce, siedem w Rumunii, siedem w Czechach, po sześć w Bułgarii, Grecji i na Węgrzech, pięć we Włoszech, cztery w Portugalii i Francji, trzy na Słowacji, a po jednym w Hiszpanii, Słowenii, Estonii, Litwie i Łotwie. Najniższy poziom wskaźnik osiągnął w rumuńskim Nord-Est (25% średniej unijnej), zaś najwyższy w Londynie (336%). budownictwo usługi ogółem usługi rynkowe

2. PRACUJĄCY W GOSPODARCE NARODOWEJ Uwagi metodologiczne W niniejszym rozdziale informacje określające pracujących dotyczą: w podrozdziale 2.1 wszystkich podmiotów niezależnie od liczby pracujących, w podrozdziale 2.2 podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 9 osób oraz w jednostkach sfery budżetowej niezależnie od liczby pracujących, za wyjątkiem: gospodarstw indywidualnych w rolnictwie, fundacji, stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społecznych, organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego i zawodowego (bez duchownych). Do pracujących w gospodarce narodowej ogółem zaliczono: osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (tj. umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania) łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo; pracodawców i pracujących na własny rachunek; agentów pracujących na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia; osoby wykonujące pracę nakładczą; członków spółdzielni produkcji rolniczej, tj. członków RSP oraz powstałych na ich bazie spółdzielni o innym profilu produkcyjnym, w odniesieniu do których funkcjonuje prawo spółdzielcze, a także członków spółdzielni kółek rolniczych. Dane w podrozdziale 2.2.1, 2.2.2 i 2.2.3 oparte są o pracujących wg faktycznego (stałego) miejsca pracy. Natomiast wszelkie informacje począwszy od podrozdziału 2.2.4 dotyczą pracujących z uwzględnieniem kryterium siedziby zarządu zakładów w głównym miejscu pracy zgodnie z nadanym im numerem identyfikacyjnym REGON. Wszelkie prezentowane w tabelach sekcje i działy oparte są na Polskiej Klasyfikacji Działalności 2004. 2.1. Pracujący w gospodarce narodowej ogółem W gospodarce narodowej w woj. opolskim pracuje ponad 320 tys. osób, z czego większość w sektorze prywatnym. W przekroju wg branż, w sektorze rolnym pracuje 16,1% ogółu pracujących, w sektorze przemysłowym 24,8%, w sektorze budowlanym 6,5%, a w usługowym 52,6%. W porównaniu do przeciętnej w kraju, województwo opolskie cechuje się wyższym udziałem pracujących w rolnictwie, przemyśle i budownictwie, zaś niższym w usługach (wykr. 4). 2. Pracujący w gospodarce narodowej 15

Wykres 4. Pracujący w gospodarce narodowej wg sektorów w województwie opolskim i w Polsce w 2007 r. (w %, stan w końcu roku) I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... W ciągu ostatnich pięciu lat (2007 r. do 2002 r. 3 ) liczba pracujących w całej gospodarce w województwie opolskim wzrosła o 6,2% względem 7,8% przeciętnie w kraju. W tym samym czasie zmiany liczby pracujących przedstawiały się następująco: w działalności związanej z edukacją wzrost o 18,1% (w kraju wzrost o 15,4%), w działalności usługowej komunalnej, społecznej i indywidualnej, pozostałej wzrost o 15,4% (w kraju wzrost o 11,9%), w budownictwie wzrost o 11,5% (w kraju wzrost o 15,5%), w handlu i naprawach wzrost o 11,2% (w kraju wzrost o 10,6%), w administracji publicznej i obronie narodowej; obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych i zdrowotnych wzrost o 11,2% (analogicznie jak w Polsce), w pośrednictwie finansowym wzrost o 10,4% (w kraju wzrost o 12,7%), w przetwórstwie przemysłowym wzrost o 9,8% (w kraju wzrost o 11,9%), w obsłudze nieruchomości i firm wzrost o 8,3% (w kraju wzrost o 22%), w działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi wzrost o 7,7% (w kraju wzrost o 14,6%), w działalności związanej z transportem, gospodarką magazynową i łącznością wzrost o 7,5% (w kraju wzrost o 7%), w sektorze rolnym spadek liczby pracujących o 0,9% (w kraju spadek o 0,8%), w działalności związanej z ochroną zdrowia i pomocą społeczną spadek o 18,9% (w kraju spadek o 13,4%). W ujęciu nominalnym liczba pracujących w województwie opolskim w tym samym czasie wzrosła najbardziej w przetwórstwie przemysłowym (o 6,2 tys. osób), handlu i naprawach (o 4,7 tys.), edukacji (o 4 tys.) i budownictwie (o 2,1 tys.). Liczba pracują- 16 3 Brak ostatecznych danych za 2008 r.; zmiana metodologii począwszy od 2002 r.

cych w sektorze rolnym zmniejszyła się o 0,5 tys., a w działalności związanej z ochroną zdrowia i pomocą społeczną o 4,3 tys. osób. 2.2. Pracujący w gospodarce narodowej w podmiotach, w których liczba pracujących przekracza 9 osób 2.2.1. Pracujący wg sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności 4 W województwie opolskim w podmiotach o liczbie pracujących powyżej 9 osób pracuje 197,3 tys. osób, z czego najwięcej w przemyśle (34,4%), działalności związanej z edukacją (12,9%), handlu i naprawach (10,1%). Około 47,1% ogółu pracujących stanowią kobiety, a ich największy udział notowany jest w działalności związanej z ochroną zdrowia i opieką społeczną (82,4%) oraz edukacją (79%). Tabela 5. Pracujący w gospodarce narodowej wg płci i sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności w woj. opolskim w 2007 r. (stan w końcu roku) Wyszczególnienie Pracujący ogółem kobiety ogółem = 100% Przemysł 67 900 20 813 34,4% Edukacja 25 469 20 111 12,9% Handel hurtowy i detaliczny; naprawy 20 022 10 825 10,1% Ochrona zdrowia i opieka społeczna 15 501 12 767 7,9% Administracja publ. i obrona narodowa, ubezp. społeczn.i zdrow. 15 460 9 238 7,8% Transport, gospodarka magazynowa i łączność 13 090 4 148 6,6% Budownictwo 10 655 904 5,4% Obsługa nieruchomości wynajem, nauka i usługi 10 608 4 662 5,4% Pozostałe sekcje 18 640 9 401 9,5% Ogółem 197 345 92 869 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Opolu. 2.2.2. Pracujący wg miast, gmin, sektorów własności, płci oraz sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności 5 W miastach województwa opolskiego pracuje 79,1% ogółu, z czego najwięcej w działalności związanej z pośrednictwem finansowym (94,5%), administracji publicznej (92,7%), obsłudze nieruchomości i firm (92,7%), transporcie, gospodarce magazynowej i łączności (87,6%) oraz handlu i naprawach (86,1%). Dominacja na obszarach wiejskich obserwowana jest wyłącznie w branży rolnej oraz w sekcji górnictwo (w tym kopalnictwo). 4 Według faktycznego (stałego) miejsca pracy pracownika. 5 Jak w przypisie 4. 2. Pracujący w gospodarce narodowej 17

Tabela 6. Pracujący w gospodarce narodowej wg sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności, miast i gmin, płci oraz sektorów w woj. opolskim w 2007 r. (stan w końcu roku) I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... Wyszczególnienie razem w miastach na wsi ogółem kobiety razem kobiety razem kobiety Przemysł 67900 20813 52397 16262 15503 4551 sektor publiczny 13350 2685 11011 2303 2339 382 sektor prywatny 54550 18128 41386 13959 13164 4169 Edukacja 25469 20111 18025 13884 7444 6227 sektor publiczny 25188 19934 17761 13723 7427 6211 sektor prywatny 281 177 264 161 17 16 Handel hurtowy i detaliczny; naprawy 20022 10825 17232 9488 2790 1337 sektor publiczny 130 57 85 49 45 8 sektor prywatny 19892 10768 17147 9439 2745 1329 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 15501 12767 12853 10627 2648 2140 sektor publiczny 13010 10702 10993 9119 2017 1583 sektor prywatny 2491 2065 1860 1508 631 557 Administracja publiczna i obrona narodowa 15460 9238 14327 8486 1133 752 sektor publiczny 15460 9238 14327 8486 1133 752 Transport, gospodarka magazynowa i łączność 13090 4148 11466 3682 1624 466 sektor publiczny 7891 3042 7500 2751 391 291 sektor prywatny 5199 1106 3966 931 1233 175 Budownictwo 10655 904 8681 743 1974 161 sektor publiczny 226 59 204 59 22 0 sektor prywatny 10429 845 8477 684 1952 161 Obsługa nieruchomości wynajem, nauka i usługi 10608 4662 9829 4296 779 366 sektor publiczny 1765 994 1526 847 239 147 sektor prywatny 8843 3668 8303 3449 540 219 Pozostałe sekcje 18640 9401 11382 6968 7258 2433 sektor publiczny 6876 3502 5153 2817 1723 685 sektor prywatny 11764 5899 6229 4151 5535 1748 Ogółem 197345 92869 156192 74436 41153 18433 sektor publiczny 83896 50213 68560 40154 15336 10059 sektor prywatny 113449 42656 87632 34282 25817 8374 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Opolu. 2.2.3. Pracujący wg powiatów i sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności 6 W przekroju według powiatów województwa opolskiego najwięcej osób pracuje w Opolu (24,9%) oraz powiatach: nyskim (11,4%), kędzierzyńsko-kozielskim (10,3%), opolskim (9,6%), krapkowickim (7,7%) i brzeskim (7,3%). Najmniej pracujących przypada na powiat namysłowski (wykr. 5). 6 Według faktycznego (stałego) miejsca pracy pracownika. 18

Tabela 7. Pracujący w gospodarce narodowej wg sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności i powiatów w woj. opolskim w 2007 r. (stan w końcu roku) Wyszczególnienie o - ogółem % udział sekcji w pracujących ogółem Ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo; rybactwo Przemysł Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny; naprawy Hotele i restauracje Transport, gospodarka magaz. i łączność Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości wynajem, nauka i usługi Administracja publ. i obrona narodowa... Edukacja Ochrona zdrowia i opieka społeczna Pozostała działal. usług. komun., społeczn. i indyw. Powiat brzeski o 14 457 581 5 195 785 1 622 87 691 270 838 1 172 1 945 918 353 % 100% 4,0% 35,9% 5,4% 11,2% 0,6% 4,8% 1,9% 5,8% 8,1% 13,5% 6,3% 2,4% Powiat głubczycki o 9 044 1 175 2 750 455 519 67 234 137 373 600 1 192 1 436 106 % 100% 13,0% 30,4% 5,0% 5,7% 0,7% 2,6% 1,5% 4,1% 6,6% 13,2% 15,9% 1,2% Powiat kędzierzyńsko- -kozielski o 20 239 567 7 086 1 368 1 616 149 2 455 753 1 191 1 147 2 288 1 270 349 % 100% 2,8% 35,0% 6,8% 8,0% 0,7% 12,1% 3,7% 5,9% 5,7% 11,3% 6,3% 1,7% Powiat kluczborski o 10 593 656 3 380 379 1 002 77 1 063 235 516 917 1 611 615 142 % 100% 6,2% 31,9% 3,6% 9,5% 0,7% 10,0% 2,2% 4,9% 8,7% 15,2% 5,8% 1,3% Powiat krapkowicki o 15 211 174 7 967 2 158 943 150 496 183 456 495 1 317 600 272 % 100% 1,1% 52,4% 14,2% 6,2% 1,0% 3,3% 1,2% 3,0% 3,3% 8,7% 3,9% 1,8% Powiat namysłowski o 6 852 504 3 042 114 496 0 185 179 242 449 1 033 436 172 % 100% 7,4% 44,4% 1,7% 7,2% 0% 2,7% 2,6% 3,5% 6,6% 15,1% 6,4% 2,5% Powiat nyski o 22 581 1 526 7 307 779 2 415 259 1 320 483 754 1 671 3 113 2 393 561 % 100% 6,8% 32,4% 3,4% 10,7% 1,1% 5,8% 2,1% 3,3% 7,4% 13,8% 10,6% 2,5% 2. Pracujący w gospodarce narodowej 19

I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... Tabela 7. (cd.) Wyszczególnienie o ogółem % udział sekcji w pracujących ogółem Ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo; rybactwo Przemysł Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny; naprawy Hotele i restauracje Transport, gospodarka magaz. i łączność Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości wynajem, nauka i usługi Administracja publ. i obrona narodowa... Edukacja Ochrona zdrowia i opieka społeczna Pozostała działal. usług. komun., społeczn. i indyw. Powiat oleski o 10 287 279 4 761 306 1 020 75 327 167 356 630 1 489 736 141 % 100% 2,7% 46,3% 3,0% 9,9% 0,7% 3,2% 1,6% 3,5% 6,1% 14,5% 7,2% 1,4% Powiat opolski o 18 972 760 9 311 901 1 925 177 428 148 709 581 2 571 1 045 416 % 100% 4,0% 49,1% 4,7% 10,1% 0,9% 2,3% 0,8% 3,7% 3,1% 13,6% 5,5% 2,2% Powiat prudnicki o 8 433 590 3 089 100 598 57 448 187 440 656 1 282 730 256 % 100% 7,0% 36,6% 1,2% 7,1% 0,7% 5,3% 2,2% 5,2% 7,8% 15,2% 8,7% 3,0% Powiat strzelecki o 11 549 231 4 412 349 1 046 66 662 209 502 1 279 1 712 911 170 % 100% 2,0% 38,2% 3,0% 9,1% 0,6% 5,7% 1,8% 4,3% 11,1% 14,8% 7,9% 1,5% Miasto Opole o 49 127 186 9 600 2 961 6 820 766 4 781 1 783 4 231 5 863 5 916 4 411 1 809 % 100% 0,4% 19,5% 6,0% 13,9% 1,6% 9,7% 3,6% 8,6% 11,9% 12,0% 9,0% 3,7% Woj. opolskie o 197 345 7 229 67 900 10 655 20 022 1 930 13 090 4 734 10 608 15 460 25 469 15 501 4 747 % 100,0% 3,7% 34,4% 5,4% 10,1% 1,0% 6,6% 2,4% 5,4% 7,8% 12,9% 7,9% 2,4% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Opolu. 20

Wykres 5. Pracujący w gospodarce narodowej wg powiatów w województwie opolskim w 2007 r. (w %, stan w końcu roku) W przekroju wg sekcji, pod względem udziału dominują: rolnictwo w powiecie głubczyckim (13% ogółu pracujących w powiecie), przemysł w powiecie krapkowickim (52,4% ogółu pracujących w powiecie), budownictwo w powiecie krapkowickim (14,2% ogółu pracujących w powiecie), handel i naprawy w Opolu (13,9% ogółu pracujących w powiecie), hotele i restauracje w Opolu (1,6% ogółu pracujących w powiecie), transport, gospodarka magazynowa i łączność w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim (12,1% ogółu pracujących w powiecie), pośrednictwo finansowe w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim (3,7% ogółu pracujących w powiecie), obsługa nieruchomości i firm w Opolu (8,6% ogółu pracujących w mieście), administracja publiczna w Opolu (11,9% ogółu pracujących w mieście), edukacja w powiecie kluczborskim (15,2% ogółu pracujących w powiecie), ochrona zdrowia i opieka społeczna w powiecie głubczyckim (15,9% ogółu pracujących w powiecie). 2.2.4. Pracujący wg sekcji, działów i wybranych klas Polskiej Klasyfikacji Działalności 7 W podmiotach o liczbie pracujących powyżej 9 osób, których siedziba zarządu zakładu znajduje się w województwie opolskim, pracuje łącznie prawie 175 tysięcy osób, z czego najwięcej w przetwórstwie przemysłowym, edukacji i ochronie zdrowia. Spośród wszystkich pracujących ok. 3% stanowią niepełnosprawni, a ok. 12% pracujący także w porze nocnej. Najwyższym udziałem pracujących także w porze nocnej cechuje się działalność związana z ochroną zdrowia i pomocą społeczną (32,9%) dla porównania w przetwórstwie przemysłowym wskaźnik ten jest mniejszy i wynosi 16,5%. Naj- 2. Pracujący w gospodarce narodowej 7 Według siedziby zarządu zakładu. 21

wyższym odsetkiem niepełnosprawnych wśród pracujących cechuje się zaś sekcja obsługi nieruchomości, wynajmu i usług (26,3%). Spośród ogółu pracujących w przetwórstwie przemysłowym, najwięcej osób przypada na działalność związaną z produkcją artykułów spożywczych i napojów (14,4%), produkcją metalowych wyrobów gotowych (13,3%), produkcją maszyn i urządzeń (11,6%) oraz produkcją wyrobów chemicznych (10,8%). Największy udział pracujących także w porze nocnej dotyczy natomiast produkcji wyrobów chemicznych (61,5%), produkcji masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru (37,7%), produkcji wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych (24,3%). Relatywnie wysokim udziałem niepełnosprawnych w ogóle pracujących cechują się następujące działy: produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej niesklasyfikowana (17,6%), produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich (15,4%) oraz produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru (7,5%). Tabela 8. Pracujący w gospodarce narodowej wg sekcji, działów i wybranych klas Polskiej Klasyfikacji Działalności w woj. opolskim w 2007 r. (stan w końcu roku) Pracujący I. Mąkolska, Ł. Ostrowski Potencjał gospodarczy województwa opolskiego... Wyszczególnienie razem w porze nocnej niepełnosprawni Przetwórstwo przemysłowe 56 413 9 327 1 447 Produkcja artykułów spożywczych i napojów 8 118 1 303 91 Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń 7 521 808 126 Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana 6 564 44 58 Produkcja wyrobów chemicznych 6 119 3 761 17 Produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana 5 315 258 345 Produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych 3 546 823 1 Produkcja metali 2 466 318 9 Produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (z wyłączeniem mebli), wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania 2 050 80 32 Produkcja pozostałego sprzętu transportowego 1 777 8 11 Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep 1 695 261 76 Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych 1 623 395 22 Produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej niesklasyfikowana 1 543 9 271 Produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich 1 222 10 188 Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru 1 099 414 82 Pozostałe działy 5 755 835 118 Edukacja 25 446 131 116 Edukacja 25 446 131 116 W tym: Przedszkola i szkolnictwo podstawowe 15 037 23 21 Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 15 054 4 950 368 Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 15 054 4 950 368 W tym: Działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego 10 672 4 142 276 22

Tabela 8. (cd.) Pracujący Wyszczególnienie razem w porze nocnej niepełnosprawni Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 14 880 864 276 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 14 880 864 276 Handel hurtowy i detaliczny; naprawy 14 865 403 264 Handel detaliczny, z wyłączeniem sprzedaży pojazdów samochodowych, motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego 6 083 236 78 Handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi, motocyklami 6 049 103 179 Sprzedaż, obsługa i naprawa pojazdów samochodowych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych 2 733 64 7 Budownictwo 10 003 53 80 Budownictwo 10 003 53 80 W tym: Wznoszenie kompletnych budynków i budowli lub ich części; inżynieria lądowa i wodna 6 921 50 59 Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi 9 658 2 705 2 542 Działalność gospodarcza pozostała 6 804 2649 2 377 Obsługa nieruchomości 2 223 44 158 Informatyka 284 0 5 Działalność badawczo-rozwojowa 250 0 2 Wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego 97 12 0 Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 6 396 139 21 Rolnictwo, łowiectwo, włączając działalność usługową 5 470 132 19 Leśnictwo, włączając działalność usługową 926 7 2 Transport, gospodarka magazynowa i łączność 6 612 706 90 Transport lądowy; transport rurociągowy 5 471 615 88 Działalność wspomagająca transport; działalność związana z turystyką 1 141 91 2 Działalność usługowa, komunalna, społeczna 4 728 419 173 Działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem 2 953 223 38 Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, gospodarowanie odpadami, pozostałe usługi sanitarne i pokrewne 1 298 88 24 Działalność usługowa pozostała 461 108 111 Działalność organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowana 16 0 0 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę 4 571 1 146 37 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę 2 658 885 12 Pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody 1 913 261 25 Pośrednictwo finansowe 3 650 13 14 Pośrednictwo finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych 3 201 13 14 2. Pracujący w gospodarce narodowej 23