Program nauczania neurochirurgii na Wydziale Lekarskim PAM. Zajęcia z neurochirurgii odbywają się na VI roku studiów na Wydziale Lekarskim PAM. Program i obejmuje 18 godzin w tym 10 godzin ćwiczeń i 8 godzin seminariów w ciągu 4- dniowego bloku. W czasie trwania bloku ćwiczenia zaczynają się codziennie o godzinie 8.30 w sali konferencyjnej Kliniki Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej PAM. i trwają do 11.35. W ciągu dwóch pierwszych dni bloku odbywają się seminaria. Seminaria prowadzone są z użyciem nowoczesnych technik multimedialnych. Ćwiczenia odbywają się przy łóżku chorego w Klinice, na bloku operacyjnym i Poradni Przyklinicznej Zajęcia z neurochirurgii kończą się zaliczeniem w postaci prezentacji na wcześniej ustalony temat neurochirurgiczny. Cel nauczania: Dydaktyka obejmuje aspekty neurochirurgicznego leczenia chorób układu nerwowego u dzieci i dorosłych. W trakcie zajęć omawiane jest postępowanie w chorobach naczyniowych, nowotworowych, zapalnych, zwyrodnieniowych kręgosłupa, urazach czaszkowo-mózgowych i rdzenia kręgowego oraz wadach wrodzonych. Program wzbogacony jest multimedialną prezentacją przypadków klinicznych oraz najnowszymi aspektami genetycznymi chorób OUN. Szczególny nacisk położony jest na postępowanie z chorym neurochirurgicznym w praktyce lekarza pierwszego kontaktu i w powiązaniu z innych specjalnościami lekarskimi.
Zakres nauczania obejmuje główne tematy: Temat 1: Neuroonkologia. Postępowanie przedoperacyjne: objawy główne i mikrosymtomatyka nadciśnienia wewnątrzczaszkowego jako efektu procesu wypierającego. Charakterystyczne, wybrane elementy symptomatyki szczegółowej guzów mózgu i kanału kręgowego. Neurochirurgiczne aspekty obrazu neuroradiologicznego guzów mózgu i kanału kręgowego. Postępowanie przedoperacyjne z chorym z rozpoznaniem guza układu nerwowego. Postępowanie chirurgiczne z chorym z guzem układu nerwowego w oddziale neurochirurgicznym. Neurochirurgiczna gradacja kliniczno neuroonkologiczna. Zwalczanie farmakologiczne ciasnoty wewątrzczaszkowej. Leczenie operacyjne ( radykalne, nieradykalne, paliatywne ). Postępowanie ogólnoonkologiczne pooperacyjne ( radioterapia, chemioterapia ). Postępowanie w chorym po leczeniu operacyjnym. Monitorowanie neurologiczne i neuroonkologiczne. Algorytm i organizacja postępowania z chorym w okresie wczesnym i odległym po operacji neuroonkologicznej. Postępowanie z chorym neuroonkologicznym w przypadku wznowy guza ( wskazania do reoperacji ).Monitorowanie molekularne osobnicze i rodzinne po operacjach neuronkologicznych Temat 2: Neurotraumatologia Pourazowa ciasnota wewnątrzczaszkowa i mechanizmy wewnątrzczaszkowej kompensacji objętościowo-ciśnieniowej. Skala GCS ( Glasgow Coma Scale ). Krwiak nartwardówkowy, podtwardówkowy, śródmózgowy, stłuczenie mózgu i pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe obraz kliniczny, diagnostyka obrazowa, wskazania do leczenia operacyjnego. Pourazowy obrzęk mózgu leczenie. Neurochirurgiczne aspekty pourazowego płynotoku nosowego, usznego wskazania do diagnostyki i leczenia operacyjnego. Pourazowa przetoka szyjno jamista - objawy, diagnostyka i leczenie. Neurochirurgiczne aspekty pourazowego uszkodzenia nerwów czaszkowych. Odległe następstwa urazów czaszkowo mózgowych. ( padaczka, wodogłowie wewnętrzne i zewnętrzne, ubytki kości czaszki, zmiany niedokrwienne ) możliwe do leczenia neurochirurgicznego.
Temat: 3: Wady wrodzone Występowanie i czynniki ryzyka wad wrodzonych cewy nerwowej. Podział kliniczny wad wrodzonych cewy nerwowej. Przepuklina oponowa i rdzeniowo- oponowa ( objawy diagnostyka, wskazania do leczenia, leczenie operacyjne, powikłania ). Zespół zakotwiczenia rdzenia ( objawy kliniczne, postępowanie diagnostyczne i lecznicze ).Przepuklina mózgowa - wskazania i postępowanie lecznicze. Zespoły zaburzeń tylnej jamy czaszki: Zespół Arnolda- Chiari, Zespół Dandy-Walker, Płaskopodstawie, Zespół wgniecenia podstawy czaszki, Zespół Klippel-Feila ( objawy, diagnostyka, leczenie ) Zespoły przedwcześnie zarosłych szwów ( craniosynostozy ) - obraz kliniczny i radiologiczny, wskazania do leczenia, leczenie operacyjne. Wodogłowie wrodzone - objawy i diagnostyka. Leczenie wodogłowia - leczenie zastawkowe ( rodzaje zastawek, implantacja zastawki, niepowodzenia leczenia zastawkowego ), leczenie endoskopowe ( ventriculostomia III komory, udrożnienie wodociągu mózgu stenty ). Ograniczenia możliwości leczenia wad wrodzonych cewy nerwowej. Prowadzenie ambulatoryjne dzieci z wadami wrodzonymi CUN i wodogłowiem Temat 4: Choroby kręgosłupa i choroby zapalne Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa. Dyskopatia - neurochirurgiczny aspekt patofizjologii odcinka szyjnego, piersiowego i lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Wskazania do leczenia operacyjnego dyskopatii. Objawy i diagnostyka w zespole wąskiego kanału kręgowego, zwężeniu otworów międzykręgowych, niestabilność kręgosłupa. Rodzaje operacji: fenestracja, hemilaminektomia, laminektomia, operacje ze stabilizacją. Jamistość rdzenia objawy, diagnostyka i leczenie. Urazy rdzenia i kręgosłupa postępowanie w pierwszych godzinach po urazie, transport, postepowanie diagnostyczne. Wskazania do leczenia zachowawczego i operacyjnego. Odległe następstwa urazów rdzenia kręgowego. Choroby zapalne: ropień mózgu, ropniak nadtwardówkowy i podtwardówkowy wewnątrzczaszkowy i kanału kręgowego - etiopatogeneza, objawy, obraz radiologiczny, wskazania do leczenia operacyjnego, leczenie operacyjne i zachowawcze, powikłania. Zapalenie tarczy międzykręgowej ( discitis ) objawy obraz radiologiczny i leczenie. Multimedialna prezentacja przypadków 10 min
Temat 5: Choroby naczyniowe mózgu. Tętniak mózgu pochodzenie, umiejscowienie, budowa tętniaków, przebieg schorzenia (rozwój tętniaków, objawy, szczyt zachorowań ). Objawy krwawienia podpajęczynówkowego, powikłania ( skurcz naczyniowy, wodogłowie, ponowne krwawienie ), śmiertelność. Postępowanie z chorym z tętniakiem (leczenie zachowawcze, transport, diagnostyka ) Prowadzenie chorych ze skurczem naczyniowym ( terapia 3H, blokery kanału wapniowego Nimotop ). Algorytmy postępowania z chorymi z tętniakami - kryterium czasowe, kryterium kliniczne skala Hunta Hesa, krwawienie podpajeczynówkowe skojarzone z krwiakiem śródmózgowym. Techniki operacyjne ( klipsowanie, obłożenie, zamknięcie naczynia, embolizacja ). Krwawienie podpajeczynówkowe bez źródła ( przyczyny, diagnostyka, postępowanie ). Rokowanie Naczyniak mózgu pochodzenie, umiejscowienie, rodzaje naczyniaków, przebieg schorzenia (objawy, szczyt zachorowań ), Postępowanie z chorym z naczyniakiem (leczenie zachowawcze, transport, diagnostyka ) wskazania do leczenia- kryteria anatomiczne w ocenie naczyniaków (umiejscowienie, wielkość, źródła zaopatrzenia i odpływu krwi ). Techniki operacyjne - wycięcie, embolizacja naczyń zaopatrujących, radioterapia. Rokowanie Samoistny krwiak śródmózgowy -definicja samoistnego krwiaka śródmózgowego, epidemiologia (wiek, płeć, czynniki ryzyka), postępowanie ( diagnostyka, leczenie zachowawcze, wskazania do leczenia operacyjnego ). Rokowanie Temat 6: Neurochirurgia czynnościowa Choroba Parkinsona, ruchy mimowolne, psychochirurgia - wskazania do leczenia operacyjnego w różnych jednostkach chorobowych ( palidotomia, talamotomia, neurostymulacja DBS ). Rokowanie Padaczka - wskazania do leczenia operacyjnego, techniki operacyjne, monitorowanie śródoperacyjne. Rokowanie. Ból przewlekły: definicja i klasyfikacja bólu przewlekłego. Jednostki chorobowe z dominującym objawem bólu przewlekłego - neuralgie, bóle reumatoidalne, bóle nowotworowe, bóle po półpaścu, bóle fantomowe, depresja. Niepowodzenie leczenia zachowaczego ( drabina analgetyczna, leki przeciwdrgawkowe, przeciwdepresyjne ), Wskazania do leczenia operacyjnego. Techniki operacyjne ( chordotomia, rhizotomia, DREZ, talamotomia, gliceroliza zwoju Gassera ).Rokowanie. Opracowanie: prof. I. Kojder, dr med. D. Jeżewski
Polecana literatura 1. Zarys neurochirurgii red. M. Ząbek: PZWL Warszawa 1999. 2. Neurologia i Neurochirurgia red. K.W. Lindsey, I. Bone: Elsevier Urban &Partner Wrocław 2006 3. Leczenie bólu w różnych schorzeniach red. W. Koszewski: Termedia Poznań 2009 4. Handbook of Neurosurgery M.S. Greenberg Thieme Verlag 2010