Autoreferat. 1. Dane Osobowe. Imię i nazwisko: Tomasz Roleder. Posiadane tytuły i stopnie naukowe:

Autoreferat 1. Dane Osobowe Imię i nazwisko: Tomasz Roleder Posiadane tytuły i stopnie naukowe: wrzesień 2004 tytułu lekarza na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach czerwiec 2009 tytuł doktora nauk medycznych na Wydziale Lekarskim Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Tytuł rozprawy doktorskiej: Czynność skurczowa i rozkurczowa niedotlenionego mięśnia sercowego modyfikowana ingerencją w układ tlenkowo-azotowy w modelu in vitro ; Promotor: Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Gołba maj 2015 specjalista w dziedzinie Kardiologii. Opiekun specjalizacji: Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gąsior 1

2. Przebieg pracy naukowej. Zatrudnienie w jednostkach naukowych: od maja 2005 do grudnia 2011 i od stycznia 2013 do teraz Młodszy asystent i Starszy Asystent Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca. II Oddział Kardiologii ul. Ziołowa 45/47 40-635 Katowice - Ochojec od stycznia 2012 do grudnia 2012 Postdoctoral fellow Zena and Michael A. Wiener Cardiovascular Institute Mount Sinai Heart One Gustave L. Levy Place New York 10029-6574, United States of America od stycznia 2012 do listopada 2015 Starszy technik III Katedra i Klinika Kardiologii. Śląski Uniwersytetu Medyczny w Katowicach. ul. Poniatowskiego 15 40-055 Katowice Od marca 2013 Do teraz Konsultant Kraków Cardiovascular Research Institute (KCRI) Ul. Miechowska 5B, 30-055 Kraków 2

Staż zagraniczny: Listopad 2011 Guest San Giovanni Hospital, Catherization Laboratory Battista University Via dell Amba Aradam 8 184 Rome, Italy 2.1 Przebieg kariery naukowej przed doktoratem Działalność naukową rozpocząłem w okresie studiów przy II Katedrze Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Od początku w obszarze moich zainteresowań była kardiologia. Podczas studiów od V roku prowadziłem badania naukowe w Pracowni Narządów Izolowanych przy II Katedrze i Klinice Kardiochirurgii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, które następnie kontynuowałem w trakcie trwania stażu podyplomowego oraz rezydentury z kardiologii w II Oddziale Kardiologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Ochojcu. W Pracowni Narządów Izolowanych II Katedry i Kliniki Kardiochirurgii prowadziłem badania nad wpływem niedotlenienia i reperfuzji mięśnia sercowego na kurczliwość izolowanych fragmentów uszka prawego przedsionka serca. Fragmenty te pobierano w trakcie operacji pomostowania naczyń wieńcowych z wykorzystaniem krążenia pozaustrojowego. Pobrany materiał badawczy umieszczano w kąpieli tkankowej i stymulowano prądem polowym. W trakcie prowadzonej inkubacji fragment mięśniówki serca poddawano symulowanemu uszkodzeniu niedotlenienno/reperfuzyjnemu. W przeprowadzonych przeze mnie badaniach oceniałem wpływ hartowania przez niedotlenienie (preconditioning) oraz przerywanej reperfuzji (postconditioning) na stopień ochrony mięśnia sercowego. Aby dokładnie zrozumieć mechanizmy odpowiedzialne za ochronę mięśnia sercowego modulowałem odpowiedź układu tlenkowo-azotowego. Ponadto brałem udział w badaniach nad wpływem okołonaczyniowej tkanki tłuszczowej na kurczliwości tętnicy piersiowej wewnętrznej oraz jej wpływu na uszkodzenie niedotlenienno/reoksydacyjne ludzkiego mięśnia sercowego in vitro. 3

Wyniki prowadzanych badań były cyklicznie prezentowane na Sympozjach Sekcji Kardiologii Eksperymentalnej Polskiego Towarzystwa Naukowego oraz na międzynarodowych konferencjach naukowych takich jak Frontiers in Cardiovascular Research 2006, Debreczyn, Węgry ( Human atrial trabeculae function during modified reoxygenation by interference in the nitric oxide system ) oraz Heart Failure Congress 2009, Nicea, Francja ( The Perivascular Tissue Protects human myocardium from ischemia/reoxygenation injury ). Przeprowadzone badania w zakładzie Kardiologii eksperymentalnej stały się podstawą tez doktoratu zatytułowanego Czynność skurczowa i rozkurczowa niedotlenionego mięśnia sercowego modyfikowana ingerencją w układ tlenkowo-azotowy w modelu in vitro. Pracę doktorską obroniłem na Wydziale Lekarskim Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. W czerwcu 2009 roku uzyskałem stopień doktora nauk medycznych. Koszty badań i przewodu doktorskiego zostały sfinansowane w ramach grantu promotorskiego KBN nr. 1944/B/P01/2008/35. Wyniki moich badań zostały także przedstawione w publikacji Roleder T, Golba KS, Kunecki M, Malinowski M, Biernat J, Smolka G, Deja MA. The co-application of hypoxic preconditioning and postconditioning abolishes their own protective effect on systolic function in human myocardium Cardiol J. 2013;20(5):472-7, gdzie wskazałem na możliwość wzajemnego wykluczania się ochronnego wpływu preconditiotningu i postcinditioningu w mięśniówce ludzkiego mieśnia sercowego. Następnie badania nad funkcją okołonaczyniowej tkanki tłuszczowej tętnicy piersiowej wewnętrznej zawocowały publikacją Malinowski M, Deja MA, Golba KS, Roleder T, Biernat J, Wos S. Perivascular tissue of internal thoracic artery releases potent nitric oxide and prostacyclin-independent anticontractile factor Eur J Cardiothorac Surg. 2008;33(2):225-31, w której potwierdzono hipotezę o parakrynnym rozkurczowym niezależnym od tlenku azotu wpływie okołonaczyniowej tkanki tłuszczowej na tętnicę piersiową wewnętrzną. Za udział w badaniach naukowych prowadzonych w Pracowni Narząd Izolowanych II Katedry i Kliniki Kardiochirurgii uzyskałem w 2009 nagrodę Zespołową Rektora Uniwersytetu Śląskiego w zakresie działalności naukowej. 4

2.2 Przebieg kariery naukowej po doktoracie W 2010 roku pod okiem prof. dr hab. n. med Andrzeja Ochały rozpocząłem szkolenie z zakresu kardiologii interwencyjnej w Zakładzie Hemodynamiki Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Ochojcu. W trakcie trwania szkolenia szczególnie zainteresowały mnie techniki nowoczesnego obrazowania wewnątrznaczyniowego takie jak wewnątrznaczyniowa ultrasonografia (intravascular ultrasound IVUS) i optyczna tomografia koherentna (optical coherence tomography OCT). Swoje zainteresowania mogłem pogłębić odbywając szkolenie z zakresu optycznej tomografii koherentnej w Oddziale Kardiologii Interwencyjnej Szpitala San Giovanni, Battista University w Rzymie pod okiem Profesora Francesco Pratii w listopadzie 2011 roku. Następnie w 2012 roku wyjechałem na roczny staż do Mount Sinai Heart Institute (Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki). Jako post-doctoral fellow pracowałem pod opieką Profesora Jagata Naruli oraz Profesora Samina Sharmy. W trakcie pracy w Mount Sinai Heart Institute zajmowałem się obrazowaniem naczyń wieńcowych oraz obrazowaniem restenozy w stentach naczyń wieńcowych za pomocą OCT, IVUS oraz spektroskopii światłem bliskiej podczerwieni (nearinfrared spectroscopy - NIRS). Wyniki badań przeprowadzonych w trakcie stażu w Mount Sinai Heart Institute zaowocowały licznymi publikacjami, które wchodzą w skład mojego dorobku habilitacyjnego. Po powrocie ze stażu zagranicznego pracę naukową kontynuowałem w III Katedrze i Klinice Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego pod opieką Prof.. dr hab. n. med. Wojciecha Wojakowskiego, natomiast pracę kliniczną oraz specjalizację w dziedzinie Kardiologii kontynuowałem w II Oddziale Kardiologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach po opieką Prof.. dr hab. n. med. Zbigniewa Gąsiora. W trakcie działalności naukowej w III Katedrze i Klinice Kardiologii prowadziłem prace badawcze z wykorzystaniem obrazowania za pomocą OCT, IVUS i NIRS w wieńcowych pomostach żylnych oraz tętnicach nerkowych. Na bazie przeprowadzonych badań zostały opublikowane prace, które stanowią dalszą kontynuację mojego dorobku habilitacyjnego. W chwili obecnej jestem autorem 34 publikacji naukowych o sumarycznym Impact Factor 77.609, w skład w których wchodzą 23 prace oryginalne, 3 prace poglądowe, 6 opisów przypadków i 2 listy do redakcji. Jestem autorem i współautorem łącznie 52 publikacji 5

zjazdowych na zagranicznych i polskich konferencjach naukowych. Spośród prac, w których jestem autorem lub współautorem, 18 było cytowanych łącznie 137 razy, a indeks H wynosi 6. 2.3 Działalność kliniczna Szkolenie z zakresu kardiologii interwencyjnej, zakończyłem uzyskując tytułu Samodzielnego Operatora Kardiologii Interwencyjnej nadanego przez Asocjację Interwencji Sercowo- Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w październiku 2013 roku. Następnie w maju 2015 roku uzyskałem tytuł specjalisty z dziedziny Kardiologii. Obecnie jestem zatrudniony w II Oddziale Kardiologicznym Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach na stanowisku starszego asystenta. Na Oddziale, poza opieką nad chorymi, wykonuję badania echokardiograficzne przezklatkowe oraz przezprzełykowe, pełnię całodobowe dyżury hemodynamiczne i samodzielnie wykonuję przezskórne zabiegi na tętnicach wieńcowych. Ponadto wchodzę w skład zespołu Heart Team-TAVI w Górnośląskim Centrum Medycznym, Katowicach-Ochojcu zajmując się koordynacją zabiegów przezskórnych implantacji zastawek aortalnych (TAVI). 2.4 Działalność dydaktyczna W Katedrze i Klinice Kardiologii Wydziału Nauk o Zdrowi Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach prowadzę zajęcia dla studentów pielęgniarstwa, studentów fizjoterapii oraz anglojęzycznych studentów medycyny. Ponadto prowadzę szkolenia z zakresu interpretacji obrazów optycznej tomografii koherentnej w Kraków Cardiovascular Research Institute. Cyklicznie w ramach konferencji Obrazowanie i Interwencje w Strukturalnych Chorobach Serca i Naczyń ISIIC w Katowicach prowadzę szkolenia dla lekarzy z zakresu obrazowania wewnątrznaczyniowego, które są niezbędne dla uzyskania tytułu samodzielnego operatora kardiologii inwazyjnej. W ramach studenckiego koła naukowego przy III Katedrze i Klinice Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego szkolę studentów z podstaw obrazowania wewnątrznaczyniowego oraz koordynuję ich działalność naukową. Jestem zapraszany jako wykładowca na międzynarodowe konferencje takie jak: Warsaw Course on Cardiovascular Interventions, Warsztaty Kardiologii Inwazyjnej w Zabrzu, Interventional CardioVascular Forum w Ustroniu, Obrazowanie i Interwencje w Strukturalnych Chorobach Serca i Naczyń ISIIC oraz New Frontiers in Interventional Cardiology w Krakowie. 6

2.5 Działalność organizacyjna Pełnię funkcję sekretarza w czasopiśmie Advances in Interventional Cardiology. W latach 2009-2012 pełniłem funkcję skarbnika w Zarządzie Sekcji Kardiologii Eksperymentalnej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. 2.6 Członkostwo w towarzystwach naukowych Jestem członkiem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Sekcji Kardiologii Eksperymentalnej PTK, Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych, European Society of Cardiology, European Association of Percutaneous Cardiovascular Interventions. 2.7 Recenzowanie publikacji Jestem recenzentem w czasopiśmie Catheterization and Cardiovascular Interventions, Eurointervention i Cardiology Journal. 2.8 Granty naukowe W wrześniu 2016 otrzymałem grant naukowy Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK we współpracy z firmą Abbott celem realizacji projektu naukowego Ocena przebudowy i gojenia się żylnego pomostu wieńcowego po implantacji rusztowania typu ABSORB z pomocą wewnątrznaczyniowej optycznej tomografii koherentnej, spektroskopii światłem blisko podczerwonym i ultrasonografii wewnątrznaczyniowej. 7

3. Wskazane osiągnięcia, * wynikającego z art. 16 ust 2. z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze z.): A) Tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego: Nowoczesne techniki obrazowania wewnątrznaczyniowego w ocenie patologii naczyń wieńcowych i tętnic nerkowych B) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa) 1. Roleder T, Kovacic JC, Ali Z, Sharma R, Cristea E, Moreno P, Sharma SK, Narula J, Kini AS. Combined nirs and ivus imaging detects vulnerable plaque using a single catheter system: A head-to-head comparison with oct. EuroIntervention. 2014;10:303-11 IF=3.769 2. Ali ZA, Roleder T, Narula J, Mohanty BD, Baber U, Kovacic JC, Mintz GS, Otsuka F, Pan S, Virmani R, Sharma SK, Moreno P, Kini AS. Increased thin-cap neoatheroma and periprocedural myocardial infarction in drug-eluting stent restenosis: Multimodality intravascular imaging of drug-eluting and bare-metal stents. Circ Cardiovasc Interv. 2013;6:507-17 IF=6.983 3. Roleder T, Pociask E, Wanha W, Dobrolinska M, Gasior P, Smolka G, Walkowicz W, Jadczyk T, Bochenek T, Dudek D, Ochala A, Mizia-Stec K, Gasior Z, Tendera M, Ali ZA, Wojakowski W. Optical coherence tomography of de novo lesions and in-stent restenosis in coronary saphenous vein grafts (octopus study). Circ J. 2016;80:1804-11 IF=4.124 4. Roleder T, Wanha W, Smolka G, Zimoch J, Ochala A, Wojakowski W. Bioresorbable vascular scaffolds in saphenous vein grafts (data from octopus registry). Postepy Kardiol Interwencyjnej. 2015;11:323-6 IF=0.358 5. Roleder T, Skowerski M, Wiecek A, Adamczak M, Czerwienska B, Wanha W, Jadczyk T, Partyka L, Smolka G, Kuczmik W, Ochala A, Dudek D, Tendera M, Gasior Z, Wojakowski W. Long-term follow-up of renal arteries after radio-frequency catheterbased denervation using optical coherence tomography and angiography. Int J Cardiovasc Imaging. 2016;32:855-62 IF=1.880 Sumaryczna Impact Factor prac składający się na osiągnięcie naukowe: 17.113 punktów, będąc pierwszym autorem 4 publikacji i drugim autorem 1 publikacji składających się na osiągnięcie naukowe. Wszystkie wymienione prace powstały po uzyskaniu stopnia doktora nauk medycznych. 8

C) Umówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania. Nowoczesne techniki obrazowania wewnątrznaczyniowego pozwalają na przyżyciową ocenę patologii naczyń wieńcowych i obwodowych. Wykorzystują one zarówno fale dźwiękowe jak i światło w zakresie fali blisko podczerwonej co pozwala w sposób unikatowy uwidocznionych patologię zwężonego naczynia oraz ocenić wyniki leczenia wewnątrznaczyniowego. W przedstawionym przez ze mnie cyklu prac przedstawiłem potencjalne możliwości diagnostyczne obrazowania wewnątrznaczyniowego w ocenie blaszki miażdżycowej i restenozy w stentach implantowanych do tętnic wieńcowych i wieńcowych pomostów żylnych oraz w ocenie gojenia się tętnic nerkowych po wykonanym zabiegu przezskórnej denerwacji tętnic nerkowych. W chwili obecnej dostępne są trzy podstawowe modalności w obrazowaniu wewnątrznaczyniowym: wykorzystująca ultradźwięki ultrasonografia wewnątrznaczyniowa (intravascular ultrasound IVUS) oraz wykorzystujące światło w zakresie fali bliskiej podczerwieni optyczna tomografia koherentna (optical coherence tomography - OCT) i spektroskopia światłem blisko-podczerwonym (near-infrared spectroscopy NIRS). Dzięki wykorzystaniu dźwięków IVUS charakteryzuje głęboka penetracja sygnału wewnątrz ściany naczynia co pozwala na globalną ocenę budowy blaszki miażdżycowej i określenie zakresu w jakim obejmuje ona naczynie. Niestety IVUS charakteryzuje relatywnie niska rozdzielczość obrazowania (100-200 µm), która nie pozwala na bezpośrednią detekcję ranliwych blaszek miażdżycowych, czyli tych które mogą pęknąć i powodować zakrzepicę wewnątrznaczyniową. IVUS w skali szarości nie pozwala także na precyzyjne określenie składu chemicznego ocenianej tkanki oraz dokładną ocenę stopnia gojenia się naczynia po implantacji stentu wieńcowego. Z kolei OCT wykorzystując światło w zakresie fali bliskiej podczerwieni pozwala na uzyskanie obrazu o bardzo wysokiej rozdzielczość (10-20 µm) i tym samym detekcję zmian ranliwych, czyli tych pokrytych cienką czapką włóknistą o grubości poniżej 65 µm. Ponad to OCT pozwala na precyzyjną ocenę pokrycia implantowanego stentu przez nowopowstałą tkankę czyli neoinitimę. OCT pozwala na także chemiczną oceną analizowanej tkanki. Niestety słaba penetracyjna sygnału OCT uniemożliwia globalną ocenę 9

budowy ściany naczyniowej, a także technika wykonania badania OCT nie pozwala na uwidocznienie zmian umiejscowionych w ostium prawej i lewej tętnicy wieńcowej. Zarówno OCT jak IVUS pozwalają w przybliżony sposób określić budowę chemiczną analizowanej tkanki, niestety z uwagi na ograniczenia metody analiza ta jest mocno zależna od doświadczania obserwatora analizującego badanie. Z kolei wprowadzenie NIRS do obrazowania wewnątrznaczyniowego pozwoliło na bardzo dokładną ocenę chemicznej budowy blaszki naczyniowej pod względem detekcji złogów lipidowych, a badania histopatologiczne potwierdziły wysoką dokładność tak uzyskanych wyników. Niestety NIRS poza detekcją składu chemicznego blaszki miażdżycowej nie pozwala na szerszą ocenę obrazowanej zmiany. Dlatego aby wzbogacić analizę NIRS wprowadzano jednocześnie kombinowane obrazowanie za pomocą NIRS i IVUS. Detekcja zmian ranliwych za pomocą kombinowanego obrazowania spektroskopią światłem blisko podczerwonym i ultrasonografią wewnątrznaczyniową przedstawiona w pracy: Roleder T, Kovacic JC, Ali Z, Sharma R, Cristea E, Moreno P, Sharma SK, Narula J, Kini AS. Combined nirs and ivus imaging detects vulnerable plaque using a single catheter system: A head-to-head comparison with oct. EuroIntervention. 2014;10:303-11 Aby ocenić możliwości diagnostyczne kombinowanego obrazowania za pomocą NIRS/IVUS porównano jego wyniki z wynikami obrazowania uzyskanymi za pomocą OCT. W opublikowanej pracy Combined NIRS and IVUS imaging detects vulnerable plaque using a single catheter system: a head-to-head comparison with OCT oceniono czy kombinowane obrazowanie za pomocą NIRS-IVUS pozwala wykryć zmiany rannliwe. Do badania włączono 60 pacjentów, u których przeanalizowano 76 segmentów naczyniowych zawierających zmiany miażdżycowe. Wszyskie zmiany były jednoczasowo analizowane za pomocą OCT i kominowanego obrazowania NIRS-IVUS. Zmiany te nie mogły znajdować się w obrębie uprzednio implantowanych stentów oraz nie mogłby być umiejscowione w ostium prawej lub lewej tętnicy wieńcowej oraz w wieńcowym pomoście żylnym. Kombinowane obrazowanie NIRS-IVUS wykonano za pomocą TVC Imaging system TM (Infraredex, Inc., Burlington, MA, USA), gdzie wynikiem obrazowania NIRS była kolorowa mapa przedstawiająca ścianę naczyniową oraz przekrój poprzeczny i podłużny naczynia 10

w badaniu IVUS. Na mapie NIRS oś X oznaczała długość badanego segmentu naczyniowego, oś Y jego długość kątową. Poszczególne kolory na mapie NIRS oznaczały prawdopodobieństwo obecności złogów lipidowych w zmianie. I tak kolor żółty to wysokie prawdopodobieństwo (P>0.97), a kolor czerwony to niskie (P<0.57) prawdopodobieństwo obecności złogów lipidowych. Mapa NIRS pozwoliła na ilościową analizę badanych złogów cholesterolu określając tak zwany lipid core burden index (LCBI) będący sumą żółtych pikseli w danym odcinku osi X przedstawiony w promilach. W badaniu określano maksymalny indeks lipidowy (lipid core burden index LCBI) w 2, 4 i 8 milimetrowych segmentach naczyniowch (maxlcbi 2mm, maxlcbi 4mm, maxlcbi 8mm ). Z kolei w uzyskanym obrazowaniu IVUS określono parametr plaque burden, czyli jaki procent powierzchni przekroju porzecznego naczynia był zajęty przez blaszkę miażdzycową oraz określono remodeling naczynia (RI remodeling index). Gdy powierzchnia przekroju poprzecznego naczynia była o co najmiej 5% większa od jego wymiarów referencyjnych rozpoznawano pozytywny remodeling naczyniowy, a gdy była o co najmniej 5% mniejsza rozpoznawano negatywny remodeling naczynia ( Rycina 1.) W celu określenia możliwości diagnostycznych zmian ranliwych w zmianach w których wykonano obrazowanie NIRS-IVUS wykonano również badanie OCT za pomocą systemu OCT C7 Dragonfly TM (St Jude Medical, St. Paul. MN, USA). OCT wykorzystano przede wszystkich do detekcji zmiany ranliwych czyli tych bogatych w złogi lipidowe oraz pokrytych cienką czapką włóknistą (thin fibrous cap atheroma TCFA). Ilość złogów lipidowych określono za pomocą kąta lipidowego, a TCFA rozpoznano gdy grubość czapki włóknistej pokrywająca rdzeń lipidowy blaszki miażdżycowej była mniejsza od 65 µm (Rycina 1.). 11

Rycina 1. Blaszka ranliwa TCFA (thin fibrous cap atheroma) uwidoczniona za pomocą optycznej tomografii koherentnej (OCT) i przedstawiona w obrazowaniu ultrasonografii wewnątrznaczyniowej (IVUS) i spektroskopii światłem bliskiej podczerwienie (NIRS). A) OCT przedstawia blaszkę bogatą w złogi lipidowe (*) z kątem lipidowym = 330 o (kąt otwarty pomiędzy dwoma przerywanymi liniami) B) IVUS przedstawia minimalne światło naczynia = 1.95mm 2, powierzchnię światła naczynia = 11mm 2, plaque burden = 82.27% oraz pozytywny remodeling naczynia (referencyjna powierzchnia naczynia = 9.53mm 2 ). C) Badanie NIRS uwidoczniło maxlcbi 2mm = 592 (odcinek pomiędzy dwoma niebieskimi liniami), maxlcbi 4mm = 416 (segment pomiędzy dzwona białymi liniami) i maxlcbi 8mm = 279 (odcinek pomiędzy dwoma zielonymi liniami). EuroIntervention 2014;10:303-311. Łączna analiza obrazowania za pomocą OCT, NIRS i IVUS pozwoliła stwierdzić istotną korelacją wartości maxlcbi z wielkością łuku lipidwego oznaczonego za pomocą OCT (r=0.678 dla maxlcbi 2mm, r=0.641 dla maxlcbi 4mm, r=650 dla maxlcbi 8mm, p<0.001) oraz istotną odwrotną korelację maxlcbi z grubością czapki włóknistej pokrywającej blaszkę lipidową (r=-0.487 dla maxlcbi 2mm, r=-0.450 dla maxlcbi 4mm, r=-0.489 dla maxlcbi 8mm p<0.001). Ponad to wraz ze wzrostem plaque burden rosła częstości występowania TCFA, które występowały jedynie w zmianach charakteryzujących się pozytywnym remodelingiem naczynia (Rycina 2.) 12

Rycina 2. Wartość parametry NIRS i IVUS względem parametrów OCT A) Korelacja pomiędzy maxlcbi 2mm względem łuku lipidowego oznaczonego za pomocą OCT. B) Korelacja pomiędzy maxlcbi 2mm względem grubości czapki włóknistej oznaczonej za pomocą OCT. C) Obecność TCFA w OCT względem wartości plaque burden określonej badaniem IVUS D) Obecność OCT-TCFA względem remodelingu naczynia (+RI pozytywny remodeling naczynia, non +RI brak pozytywnego remodelingu naczyniowego). EuroIntervention 2014;10:303-311. W celu określenia parametrów NIRS i IVUS mogących w jak najdokładnieszy sposób wykryć zmianę ranliwą przeprowadzano wieloczynnikową analizę regresji, która pozwoliła uznać maxlcbi 2mm (OR=2.0, 95%CI 1.2-3.5, p=0.016) i remodeling naczynia (OR=2.0, 95%CI 1.1-3.7, p=0.031) za niezależne czynniki ryzyka obecności TCFA w badaniu OCT. Następnie za pomocą krzywej ROC określono punkty odcięcia względem obecności TCFA w badaniu OCT dla maxlcbi 2mm > 315 i dla RI > 1.046. Stwierdzono, że jednoczesna obecność maxlcbi 2mm > 315 w zmianie charakteryzującej się pozytywnym remodelingiem pozwala z 100% swoistością i 78% czułością rozpoznać zmianę ranliwą za pomocą kombinowanego obrazowania NIRS-IVUS (Rycina 3.) 13

Rycina 3. Zmiany ranliwe w badaniu OCT (TCFA thin fibrous cap atheroma) i potencjalne możliwości jej detekcji za pomocą badania NIRS-IVUS w 76 zmianach naczyniowych. Kolumny zielone powyżej osi X przedstawiają obecność TCFA w OCT. Kolumny czerwone poniżej osi X przedstawiają blaszki miażdżycowe, które nie są zmianami ranliwymi w badaniu OCT. Wszystkie zmiany, które były sklasyfikowano jako ranliwe w badaniu OCT miały maxlcbi2mm >315 lub były zmianami z pozytywnym remodelingiem naczynia i jednoczesnym maxlcbi>315. EuroIntervention 2014;10:303-311. Przedstawione badanie po raz pierwszy pokazało potencjał kombinowanego obrazowania NIRS-IVUS jako narzędzia do detekcji zmian ranliwych w tętnicach wieńcowych. Wykorzystanie zatem NIRS/IVUS w codziennej praktyce może w przyszłości pozwolić na detekcję zmian, których obecność może stanowić zagrożenie dla chorego. Co istotne wcześniejsze badania z wykorzystaniem NIRS i OCT stwierdziły, że terapia wysokimi dawkami statyn pozwala zredukować wartość LCBI w blaszce miażdżycowej w tętnicy wieńcowej oraz zwiększyć grubość czapki włóknistej pokrywające zmianę. Dlatego wykorzystanie kombinowanego obrazowanie NIRS-IVUS może w przyszłości służyć do monitorowania leczenie pacjentów ze zmianami ranliwymi i zidentyfikować te zmiany, które pomimo prawidłowej farmakoterapii wymagają leczenie interwencyjnego. 14

Ocena zmian ranliwych w nowopowstałych blaszkach miażdżycowych wewnątrz stentów implantowanym do tętnic wieńcowych z pomocą optycznej tomografii koherentnej (OCT) i spektroskopii światłem bliskim podczerwieni (NIRS) prezentowana w pracy: Ali ZA, Roleder T, Narula J, Mohanty BD, Baber U, Kovacic JC, Mintz GS, Otsuka F, Pan S, Virmani R, Sharma SK, Moreno P, Kini AS. Increased thin-cap neoatheroma and periprocedural myocardial infarction in drug-eluting stent restenosis: Multimodality intravascular imaging of drug-eluting and bare-metal stents. Circ Cardiovasc Interv. 2013;6:507-17 Nowoczesne techniki obrazowania wewnątrznaczyniowe pozwoliły na przyżyciową detekcję nowo-powstałych blaszek miażdżycowych (neoaterosklerozy) wewnątrz stentów implantowanych do tętnic wieńcowych. Neoateroskleroza rozwija się zarówno w stentach uwalniających leki antymitotyczne (DES drug eluting stent) jak i tych nie pokrytych lekiem (BMS bare metal stents). Rozwija się szybciej i występuje częściej w DES w porównaniu z BMS. Co ciekawe badania autopsyjne i badania in vivo udokumentowały, że nowopowstałe blaszki miażdżycowe wewnątrz implantowanego stentu posiadają morfologię podobną do pierwotnych zmian miażdżycowych i mogą również przejawiać cechy niestabilności takie jak obecność cienkiej czapki włóknista (TCNA thin fibrous cap neoatherma). TCNA podobnie jak TCFA może pęknąć i w ten sposób być przyczyną ostrej zakrzepicy w stencie. Wcześniejsze doniesienia naukowe skupiły się głównie na budowie neoaterosklerozy w DES, natomiast brakowało systematycznej oceny tych zmian w BMS. Zatem w pracy Increased thin-cap neoatheroma and periprocedural myocardial infarction in drug-eluting stent restenosis: multimodality intravascular imaging of drug-eluting and bare-metal stents Circ Cardiovasc Interv 2013;6:507-517 porównano budowę nowopowstałych blaszek miażdżycowych w DES i BMS za pomocą OCT i NIRS. Do badania włączono 65 pacjentów z ropoznaną rezstenozą w stencie implantowanym do tętnicy wieńcowej. Za kryterium istotnej rezstenozy przyjęto co najmniej 50% zwężenie w uprzednio implantowanym stencie ocenione w badaniu angiografii tętnic wieńcowych. 14 pacjentów posiadało restenozę w BMS, a 51 pacjentów miało restenozę w DES. Podobnie jak w poprzedniej pracy badanie OCT wykonano za pomocą systemu OCT C7 Dragonfly TM (St Jude Medical, St. Paul. MN, USA), a badanie NIRS pomocą TVC Imaging system TM 15

(Infraredex, Inc., Burlington, MA, USA). W badaniu OCT oceniano grubość czapki włóknistej pokrywającej rdzeń lipidowy wewnątrz implantowanego stentu, kąt lipidowy, rozprężenie stentu oraz stopień pokrycie przęseł stentu przez neoinitimę. Z uwagi na fakt, że obecność metalowych przęseł w stencie może utrudniać ocenę chemicznej budowy neointimy w blaszce miażdżycowej, w tym samym stencie który obrazowano za pomocą OCT wykonano obrazowanie za pomocą NIRS. Pozwoliło to na potwierdzenie obecność złogów lipidowych oraz ocenę LCBI w stencie (LCBI stent ) oraz jego maksymalną w wartość w 2mm (maxlcbi 2mm ) i 4mm odcinku stentu (maxlcbi 4mm ). Jednoczesna analiza wyników OCT i NIRS pozwoliła na wyróżnienie 4 typów neoateroskleory w analizowanych stentach DES i BMS: typ I to TCNA (thin fibrous cap neoatherma) czyli obecość złogów lipidowych pokrytych cieńką czapką włóknistą o grubość poniżej 65µm, typ II to ThkCNA (thick fibrous cap atheroma) czyli obecność złogów lipidowych pokrytych czapką włóknistą o grubości większej niż 65µm, typ III to obecność złogów lipidowych jedynie wokół przęseł implantowanego stentu (PSNA-peristrut neotheroma) i typ IV to obecność blaszki miażdżycowej powyżej przeseł implantowanego stentu (PEFA preexisting fibroatheroma) (Rycina 4). 16

Rycina 4. Klasyfikacja neoateroklerozy w stentach implantowanych do tętnic wieńcowych. Typ I to TCNA (thin fibrous cap neoatherma) czyli obecość złogów lipidowych pokrytych cieńką czapką włóknistą o grubość poniżej 65µm, typ II to ThkCNA (thick fibrous cap atheroma) czyli obecność złogów lipidowych pokrytych czapką włóknistą o grubości większej niż 65µm, typ III to obecność złogów lipidowych jedynie w okolicy przęseł implantowanego stentu (PSNA-peristrut neotheroma) i typ IV to obecność blaszki miażdżycowej powyżej przeseł implantowanego stentu (PEFA preexisting fibroatheroma) Na górze: obraz OCT (białe strzałki wskazują na lokalizację złogów lipidowych, szare wskazują przesła implantowanego stentu) Na dole: obraz NIRS (czarne strzałki wskazują na obecność złogów lipidowych, niebieska linia odpowiada lokalizacji przekroju poprzecznego obrazu OCT. Circ Cardiovasc Interv 2013;6:507-517 Następnie porównując charakterystykę restenozy pomiędzy BMS i DES stwierdzono, że zdecydowanie częściej neoateroskleroza występowała w DES [35 (68%) vs. 5 (36%), p=0.02] i również częściej była blaszką ranliwą w DES [TCNA: 24(47%) vs. 1(7%) p=0.01]. Ponad to czapka włóknista pokrywająca rdzeń lipidowy była cieńsza w DES [61 (IQR 53-80) vs. 141 (IQR 112-158), p=0.03], oraz wartości LCBI były istotnie wyższe w DES [LCBI stent : 34 (IQR 12-92) vs. 9 ( IQR 0-32), p<0.001; maxlcbi 2mm : 169 (IQR 88-382) vs. 52 (IQR 0-173), p<0.001 i maxlcbi 4mm : 144 (60-285) vs. 26 (IQR 0-86) p<0.001]. Typ I neoaterosklerozy dominował w stentach DES (20% vs. 3%, p=0.01), a z kolei typ III dominował w stentach BMS (36% vs. 20%, p=0.01). Natomiast analiza typów neoaterosklerozy w poszczególnych typach stentów DES uwidoczniła dominację typu III neoaterosklerozy w stentach uwalniających paklitaksel (Rycina 5.). 17

Rycina 5. Topografia neaoteroslerozy w poszczególnych typach stentów. A) typ I neoaterosklerozy dominowanował w DES *p=0.01, typ II dominował w BMS p=0.01 B) typ II neoaterosklerozy dominował w stentach uwalniających paklitaksel (PES); EES stenty uwalniające everolimus, SES stenty uwalniające sirolimus. Circ Cardiovasc Interv 2013;6:507-517 Co ciekawe obecność zawału około-zabiegowego typu IVa występowała jedynie u chorych leczonych z powodu restenozy w DES (22% vs. 0%) i występował częściej w DES z neoateroskleozą typu I i II w porównaniu z neoaterosklerozą typu III i IV w DES (63% vs. 37%; p=0.02). Wykorzystanie obydwu technik obrazowania OCT i NIRS pozwoliło na dokładną ocenę budowy neoaterosklerozy i dokładną detekcję złogów lipidowych w stencie. Przedstawiona praca po raz pierwszy pokazała istotne różnice w morfologii neoaterosklerozy pomiędzy stentami BMS i DES oraz pozwoliła na ich klasyfikację. Co istotne odmienna morfologia nowo-powstałych blaszek miażdżycowych miała istotnie implikacje kliniczne. U chorych poddanych zabiegowi przezskórnej angioplastyki wieńcowej z powodu restenozy w DES częściej występował zawał około zabiegowy typ IVa. Zatem wykorzystanie OCT i NIRS może pozwolić na identyfikację tych pacjentów, którzy są zagrożeni zawałem około-zabiegowym w leczeniu restenozy w stentach. 18

Ocena zmian zawężających w wieńcowych pomostach żylnych za pomocą optycznej tomografii koherentnej zaprezentowana w pracy: Roleder T, Pociask E, Wanha W, Dobrolinska M, Gasior P, Smolka G, Walkowicz W, Jadczyk T, Bochenek T, Dudek D, Ochala A, Mizia-Stec K, Gasior Z, Tendera M, Ali ZA, Wojakowski W. Optical coherence tomography of de novo lesions and in-stent restenosis in coronary saphenous vein grafts (octopus study). Circ J. 2016;80:1804-11 OCT jest szeroko wykorzystywana w ocenia zmian i wyników efektów leczenia w natywnych naczyniach wieńcowych. Natomiast dotychczas opublikowano nie wiele prac z wykorzystanie tej techniki w ocenie nawrotu zwężeń w wieńcowych pomostach żylnych (SVG - saphenous vein grafts), a zmiany te rozwijają się zdecydowanie szybciej od zmian miażdżycowych obecnych w natywnych naczyniach wieńcowych. Ponad to tylko pojedyncze doniesienia oceniały przyżyciowej morfologię restenozy w stentach implantowanych do SVG. Dlatego też w pracy Optical Coherence Tomography of De Novo Lesions and In-Stent Restenosis in Coronary Saphenous Vein Grafts (OCTOPUS Study), Circ J 2016 oceniono morfologię oraz skład chemiczny nowo powstałych (de novo) zwężeń w SVG, a także powstałej restenozy (ISR instent restenosis) w stentach implantowanych do SVG. Do badania włączono 39 pacjentów po przebytym pomostowaniu naczyń wieńcowych (CABG coronary artery bypass grafiting), o których stwierdzono nawrót zwężenia w żylnym pomoście wieńcowym. U 29 chorych wykonano OCT w 32 zmianach de novo, a u 10 pacjentów wykonano OCT w 10 stentach z widoczną restenozą. Badanie OCT wykonano za pomocą systemu St Jude ilumien Optis, w celu oceny morfologii zarówno zmian de novo jak i ISR oraz w celu oceny stopnia ich zwężenia. Ze względu na fakt, że zarówno zmiany de novo jak i ISR w SVG rozwijają się szybko porównano ich budowę względem siebie. Okazało się, że ISR w SVG występowało zdecydowanie wcześniej w porównaniu ze zmianami de novo (miesiące: 38±28 vs. 139±59, p<0.001), a obserwowane zwężenie pomostu żylnego było zdecydowanie większe w ISR [procentowane zwężenie pola powierzchni naczynia wynosiło (%) 61 (IQR 42-78) vs. 79 (58-88), p=0.036]. Ponadto zmiany de novo rozwijały się w pobliżu zastawek żylnych [6 (19%) vs 0,p=0.336], zawierały skrzepliny [9 (28%) vs. 0, p= 0.146], dyssekcję [1(3%) vs. 0, p=533], rozluźnienie struktury błony wewnętrznej [6 (19% vs. 0, p=0.336)] oraz pęknięcie i rozdarcie błony wewnętrznej [2(6%) vs. 0, p=0.967]. Stwierdzono, że podobnie jak w wieńcowych 19

naczyniach natywnych zmiany de novo w SVG jak i ISR były bogate w złogi lipidowe, mogły być zmianami ranliwymi występującymi jako TCFA (thin fibrous cap atheroma) oraz posiadać kalcyfikacje [zmiany de novo SVG vs. ISR: lipidy 24(75%) vs. 5(50%), p<0.077; TCFA 7(33%) vs. 1(20%), p=0.996; kalcyfikacje 14 (44%) vs. 1(10%), p=0.117]. Natomiast zaobserwowano, że tylko w ISR SVG występowała tkanka o heterogennej strukturze [0 vs. 7 (70%), p<0.001], która mogła odpowiadać zwiększonej trombogenezie wewnątrz stentu (Rycina 6 i 7.) Rycina 6. Przykładowe obrazy morfologii zmian de novo w wieńcowych pomostach żylnych uwidocznione za pomocą optycznej tomografii koheretnej A) Zmiana bogata w złogi lipidowe (lipids) B) Pęknięta blaszka miażdżycowa C) Kalcyfikacja D) Skrzeplina E) rozdarcie błony wewnętrznej F) rozdarcie błony wewnętrznej. Optical Coherence Tomography of De Novo Lesions and In-Stent Restenosis in Coronary Saphenous Vein Grafts (OCTOPUS Study). Circ J 2016 Porównanie morfologii restenozy w stentach DES i BMS implantowanych do SVG pozwoliło stwierdzić, że ISR była wcześniej obserwowana w DES [miesiące: 27 (13-29) vs. 50 (18-26), p<0.001] oraz kalcyfikacje obserwowano jedynie w stentach BMS (1 vs.0, p=0.048). Poza tym nie obserwowano różnić w budowie ISR w DES i BMS implantowanych do SVG (Rycina 7.) 20

Rycina 7. Przykładowe obrazy morfologii restenozy w stentach imlplantowanych do wieńcowych pomostów żylnych w optycznej tomografii koheretnej Restenoza stentach BMS (A-D) i w stentach DES (E-H): (A, E) Tkanka homogenna, (B,F) tkanka heterogenna (C, G) zmiana lipidowa, D) Kalcyfikacja H) Nowo powstała blaszka miażdżycowa pokryta cienką czapką włóknistą (TCFA). Coherence Tomography of De Novo Lesions and In-Stent Restenosis in Coronary Saphenous Vein Grafts (OCTOPUS Study) Circ J. 2016;80:1804-11 Wykorzystanie optycznej tomografii koherentnej do obrazowania SVG pozwoliło na określenie morfologii zmian de novo jak ISR stwierdzając, że w obydwu typach zmian występują nowo-powstałe blaszki miażdżycowe, która rozwijają się szybciej w DES niż BMS. Co istotne jest to pierwsza praca, która oceniła także bezpieczeństwo wykonanie OCT w wieńcowych pomostach żylnych nie stwierdzając żadnych działań nieporządnych wykonanego badania u 39 pacjentów. Wydaje się zatem, że OCT może być również z powodzeniem wykorzystywane w obrazowaniu tego typu naczyń. 21

Optyczna tomografia koherentna w ocena efektów leczenia nowo-powstałych zwężeń w wieńcowych pomostach żylnych za pomocą bioresorbowalnych rusztowań naczyniowych przedstawiona w pracy: Roleder T, Wanha W, Smolka G, Zimoch J, Ochala A, Wojakowski W. Bioresorbable vascular scaffolds in saphenous vein grafts (data from octopus registry). Postepy Kardiol Interwencyjnej. 2015;11:323-6 Implantacja DES i BMS jest standardem leczenia zmian de novo w SVG. Niestety wiąże się one z nawrotem zwężenia w miejscu implantowanego stentu w około 19-21%. Jako alternatywę dla DES i BMS, może stanowić implantacja rusztowań bioresorbowalnych (BVS bioresorbable vascular scafold) do SVG. O ile skuteczność BVS w leczeniu zmian w natywnych naczyniach wieńcowych została dobrze udokumentowana, żadne z wcześniejszych badań nie oceniały wyników implantacji BVS do SVG. Dlatego w pracy Bioresorbable vascular scaffolds in saphenous vein grafts (data from OCTOPUS registry) Postepy Kardiol Interwencyjnej 2015;11:323-326 oceniono efekty implatnacji BVS do SVG, oraz jego gojenie się w obseracji odległej za pomocą OCT. OCT wykonano u sześciu pacjentów, którym implatnowano BVS (Absorb, Abbott Laboratories). Trzy BVS obrazowano za pomocą OCT w trakcie implantacji, trzy BVS obrazowano w 6 miesiący po implantacji i jeden w 18 miesięcy po implantacji. W badaniu OCT oceniono stopień rozprężenia i przyleganie BVS do ścian leczonego naczynia oraz pokrycie BVS przez nowo powstałą błonę wewnętrzną (neoinitmę) w 6 i 18 miesięcy po implantacji. W trzech BVS oceniannych za pomocą OCT w trakcie implatnacji stwierdzono, że 15% przęseł pierwszego i 0.8% przęseł drugiego BVS nie przylegało prawidłowo do ściany SVG. Ponad to stwierdzono protruzję leczonej blaszki miażdżycowej przez przesła jednego BVS i jedną dystalną dyssekcję po implantacji BVS. Natomiast żadne z obserwowanych nieprawidłowści w OCT nie miały wpływu na przebieg kliniczny implantacji. W kolejnych trzech BVS obrazowanych za pomocą OCT w 6 miesięcy po implantacji uwidoczniono prawidłowe ich przylegania do ścian naczynia i odpowiedznio 86%, 87% i 88% przęseł BVS było pokrytych przez neoinitimę. Natomiast w jednym przypadku uwidoczniono przerwanie struktury BVS. Z kolei w stencie analizowanym w badaniu OCT w 18 miesiący po zabiegu stwierdzono prawie całkowite pokrycie BVS przez neoinitimę (97%), natomiast w miejscu obserwowanej przerwanej struktury BVS uwidocznio protruzję blaszki 22

miażdżycowej (Rycina 8). W obserwacji klinicznej nie zanotowano żadnych zdarzeń nieporządanych w 12 miesiący po implatnacji BVS do SVG. Rycina 8. Przykładowe obrazy optycznej tomografii koheretnej rusztowań bioresorbowalnych (BVS) implantowanych do wieńcowych pomostów żylnych (SVG) A) Brak przylegania BVS do ściany SVG B) Brak pokrycia przęseł BVS w 6 miesięcy po implantacji C) Protruzja blaszki miażdżycowej przez przesła BVS D) dystalna dyssekcja po implantacji BVS E i F) Przekrój poprzeczny i podłużny OCT tego samego BVS w 6 i 18 miesięcy po implantacji. Białe strzałki wskazują miejsce przerwania ciągłości BVS, która skutkuje protruzją blaszki miażdżycowej w 18 miesiący po implantacji. Postepy Kardiol Interwencyjnej 2015;11:323-326 Wykorzystanie optycznej tomografii koherentnej pozwoliło w bardzo dokładny sposób uwidocznić efekty implantacji BVS w SVG. Wydaje się, że implantacja BVS do SVG jest bezpieczna, a obserwowane gojenie się naczynia po implantacji BVS zadowalające. Dalsze badania z wykorzystaniem szerszej grupy pacjentów pozwolą zbadać skuteczność leczenia nowo-powstałych zwężeń w SVG za pomocą BVS. 23

Optyczna tomografia koherentna w ocenie gojenia się tętnic nerkowych poddanych zabiegowi przezskórnej denerwacji przedstawiona w pracy: Roleder T, Skowerski M, Wiecek A, Adamczak M, Czerwienska B, Wanha W, Jadczyk T, Partyka L, Smolka G, Kuczmik W, Ochala A, Dudek D, Tendera M, Gasior Z, Wojakowski W. Long-term follow-up of renal arteries after radio-frequency catheter-based denervation using optical coherence tomography and angiography. Int J Cardiovasc Imaging. 2016;32:855-62 Przezskórna denerwacja tętnic nerkowych wydaje się być metodą obiecujących dla pacjentów z opornym nadciśnieniem tętniczym. Wstępne obserwacje kliniczne badań Simplicity HTN-1 i HTN-2 sugerowały dużą skuteczność tego typu leczenia nadciśnienia tętniczego. Natomiast wyniki badania HTN-3 poddały pod wątpliwość efektywność tej metody. Nie mniej jednak wydaje się, że nadal denerwacja tętnic nerkowych może stanowić uzupełnienie terapii u pacjentów z opornym nadciśnieniem tętniczym co potwierdziły wyniki badania DENERHTN. Przezskórna denerwacja tętnic nerkowych jest badaniem bezpiecznym nie powodującym istotnego klinicznie uszkodzenia naczyń. Niemniej jednak w badaniach histologicznych stwierdzono przebudową ściany naczynia w 6 miesięcy po wykonanym zabiegu. O ile wykorzystanie OCT pozwoliło uwidocznić obecność uszkodzenia tętnicy nerkowej w trakcie zabiegu denerwacji, żadne z wcześniej wykonanych badań nie oceniło gojenie się naczynia po tak wykonanym zabiegu. Zatem w pracy Long-term follow-up of renal arteries after radio-frequency catheter-based denervation using optical coherence tomography and angiography. Int J Cardiovasc Imaging 2016;32:855-862 wykorzystano obrazowanie za pomocą OCT celem oceny struktuty ściany naczyniowej po 12 miesiącach od wykonania zabiegu. Z pośród 18 pacjentów poddanych denerwacji tętnic nerkowych 12 wyraziło zgodę na wykonanie kontrolnej angiografii i OCT po wykonanym zabiegu. Badanie OCT wykonano w 22 tętnicach nerkowych po średnio 18,41 ± 6,83 miesiącach od zabiegu. Pełny obwód tętnicy nerkowej w OCT udało się uwidocznionić w 487mm (80%) z łącznie zoobrazowanych 608 mm tętnic nerkowych. W pozostałych segmentach pełną strukturę ściany naczynia udało się uwidocznić na 265 (IQR 243, 290) stopniach obwodu naczynia. W analizie obrazu OCT nie uwidoczniono istotnych zmian w budowie ściany tętnicy nerkowej poddanej denerwacji takich jak dyssekcja czy obecność przyściennej skrzepliny. 24

Zaobserwowano jedynie 26 niewielkich zgrubień neointimy o średniej powierzchni 0.054±0.033mm 2 w 14 (64%) obrazowanych tętnicach (Rycina 9). Z kolei w analizie obrazu angiograficznego zaobserwowano zmiejszenie się minimalnej średnicy światła naczynia w obserwacji odległej względem jego wymiarów przed zabiegiem (5.53±0.99 vs. 5.15±0.67; p=0.034). Mogłoby to sugerować obecność przetrwałego przykurczu naczynia po wykonanym zabiegu denerwacji. Rycina 9. Przykładowy obraz zgurbienia błony wewnętrznej tętnicy nerkowej. A) Angiografia prawej tętnicy nerkowej. Cylinder odpowiada miejscu obrazowanemu za pomocą OCT B) Przekrój poprzeczny tętnicy nerkowej w badaniu OCT z widocznym zgrubieniem błony wewnętrznej naczynia C) powiększony obraz zgrubienia błony wewnętrznej tętnicy nerkowej. Przeprowadzone badanie po raz pierwszy pozwoliło potwierdzić brak istotnych zmian w strukturze tętnic nerkowych poddanych zabiegowi denerwacji w obserwacji odległej. Ponad to potwierdziło przydatność OCT w obrazowaniu tętnic nerkowych. Wykorzystanie OCT może w przyszłości pozwolić na monitorowanie skuteczności zabiegów denerwacji tętnic nerkowych. 25

Podsumowanie. W przedstawionych pracach ukazano możliwości diagnostyczne nowoczesnych technik obrazowania wewnątrznaczyniowego, takich jak ultrasonografia wewnątrznaczyniowa, spektroskopia światłem bliskiej podczerwieni i optyczna tomografia koherentna w ocenie naczyń wieńcowych, wieńcowych pomostów żylnych, zwężonych stentów wieńcowych oraz tętnic nerkowych. Wykorzystanie tych technik obrazowania wewnątrznaczyniowego pozwoliło na poznanie patologii choroby wieńcowej in vivo, identyfikację zmian stanowiących zagrożenie dla chorego, a także ocenę efektów leczenia przezskórnego z zastosowaniem nowoczesnych metod terapeutycznych. 26