PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z FIZYKI dla klas III

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z FIZYKI dla klas III Przedmiotowe zasady oceniania z fizyki w gimnazjum sporządzono w oparciu o : 1.Wewnątrzszkolne zasady oceniania. 2.Podstawę programową. Cele edukacyjne 1.Budzenie zainteresowań prawidłowościami świata przyrody. 2.Prezentowanie wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń. 3.Poznanie podstawowych praw opisujących przebieg zjawisk fizycznych i astronomicznych w przyrodzie. 4.Wykorzystanie wiedzy fizycznej w praktyce życia codziennego. Zadania szkoły 1.Zapoznanie uczniów z podstawowymi prawami przyrody. 2.Stworzenie możliwości przeprowadzania doświadczeń fizycznych. 3.Zapoznanie z metodami obserwowania, badania i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 4.Ukazanie znaczenia odkryć w naukach przyrodniczych dla rozwoju cywilizacji i rozwiązywania problemów współczesnego świata. 5.Kształcenie umiejętności krytycznego korzystania ze źródeł informacji. Treści 1.Właściwości materii. 2.Stany skupienia materii. Kinetyczny model budowy materii. 3.Ruch i siły 1

4.Opis ruchów prostoliniowych. Ruch drgający (jakościowo), ruchy krzywoliniowe. Oddziaływania mechaniczne i ich skutki. Równowaga mechaniczna. Zasada zachowania pędu. Zasady dynamiki. Oddziaływania grawitacyjne. Loty kosmiczne. 5.Praca i energia 6.Rodzaje energii mechanicznej. Zasada zachowania energii. Moc. Pierwsza zasada termodynamiki. 7.Przesyłanie informacji 8.Fale dźwiękowe. Fale elektromagnetyczne. Rozchodzenie się światła - zjawiska odbicia i załamania. Barwy. Obrazy optyczne. Natura światła. Urządzenia do przekazywania informacji. 9.Elektryczność i magnetyzm 10.Ładunki elektryczne i ich oddziaływanie. Pole elektryczne. 11. Obwód prądu stałego. Prawa przepływu prądu stałego. Źródła napięcia. Pole magnetyczne. Zjawisko indukcji elektromagnetycznej (jakościowo). Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej. 12.Budowa atomu. Energia jądrowa. Promieniowanie jądrowe. Osiągnięcia 1.Umiejętność obserwowania i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 2.Umiejętność posługiwania się metodami badawczymi typowymi dla fizyki i astronomii. 3.Umiejętność wykonywania pomiarów prostych i złożonych. 4.Opisywanie zjawisk fizycznych i rozwiązywanie problemów fizycznych i astronomicznych z zastosowaniem modeli i technik matematycznych. Cele oceniania - Zapoznanie uczniów z ich osiągnięciami edukacyjnymi i postępami w nauce. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. Dostarczanie rodzicom, opiekunom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia 1.Przedmiotowy System Oceniania z fizyki obejmuje ocenę wiadomości i umiejętności 2

wynikających z programu nauczania oraz postawy ucznia na lekcji. 2.Ocenie podlegają następujące umiejętności i wiadomości: Znajomość pojęć oraz praw i zasad fizycznych. Opisywanie, dokonywanie analizy i syntezy zjawisk fizycznych. Rozwiązywanie zadań problemowych (teoretycznych lub praktycznych) z wykorzystaniem znanych praw i zasad. Rozwiązywanie zadań rachunkowych, a w tym: -dokonanie analizy zadania, -tworzenie planu rozwiązania zadania, -znajomość wzorów, -znajomość wielkości fizycznych i ich jednostek, -przekształcanie wzorów, -wykonywanie obliczeń na liczbach i jednostkach, -analizę otrzymanego wyniku, -sformułowanie odpowiedzi. Posługiwanie się językiem przedmiotu. Planowanie i przeprowadzanie doświadczenia. Analizowanie wyników, przedstawianie wyników w tabelce lub na wykresie, wyciąganie wniosków, wskazywanie źródła błędów. Odczytywanie oraz przedstawianie informacji za pomocą tabeli, wykresu, rysunku, schematu. Wykorzystywanie wiadomości i umiejętności fizycznych w praktyce. Systematyczne i staranne prowadzenie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń. 1.Wykaz umiejętności i wiadomości przedstawiany jest uczniom i rodzicom z początkiem każdego roku szkolnego poprzez omówienie oraz opublikowanie na stronie internetowej. 2.Uczeń winien starać się o systematyczne uzyskiwanie co najmniej 4 ocen w semestrze. 3.Skala ocen zawiera stopnie od 1 do 6. 4. O ocenie semestralnej nie decyduje średnia arytmetyczna ocen cząstkowych otrzymanych w ciągu całego semestru. 3

5.Ocenę roczną wystawia się na podstawie oceny semestralnej i ocen cząstkowych z II semestru. 6. Ocena roczna przedstawia ostateczne umiejętności i osiągnięcia ucznia oraz jego całoroczną pracę. 7.Ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia : a) wypowiedzi ustne co najmniej jeden stopień z odpowiedzi ustnej w roku szkolnym, b) wypowiedzi pisemne: kartkówki - sprawdziany polegające na sprawdzeniu opanowania umiejętności i wiadomości z 1-3 lekcji poprzednich, prace klasowe, c) aktywność na lekcji, czyli zaangażowanie w tok lekcji, udział w dyskusji, wypowiedzi w trakcie rozwiązywania problemów, d)prace domowe: krótkoterminowe z lekcji na lekcję, długoterminowe : wykonanie: referatu, opracowania, projektu, pomocy dydaktycznej, brak zeszytu lub zeszytu ćwiczeń oznacza ocenę niedostateczną, e) praca w grupie wykonywanie zadań zespołowych na lekcji. 8. Praca klasowa jest zapowiadana, co najmniej z dwu tygodniowym wyprzedzeniem. 9. Warunki poprawy stopni uczeń ma prawo poprawić każdy stopień z pracy klasowej i w trybie określonym przez nauczyciela, nie później niż w ciągu 14 dni od terminu pracy. 10. Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do lekcji : a)raz w ciągu semestru, b)nie można zgłosić nie przygotowania do lekcji powtórzeniowej lub do pracy klasowej. Wymagania ogólne na poszczególne oceny : 4

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: samodzielnie wykorzystuje wiadomości w sytuacjach nietypowych i problemowych (np. rozwiązując dodatkowe zadania o podwyższonym stopniu trudności, wyprowadzając wzory, analizując wykresy), formułuje problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk i procesów fizycznych, wzorowo posługuje się językiem przedmiotu, udziela oryginalnych odpowiedzi na problemowe pytania, swobodnie operuje wiedzą pochodzącą z różnych źródeł, osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, sprostał wymaganiom na niższe oceny Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe, zdobytą wiedzę stosuje w nowych sytuacjach, swobodnie operuje wiedzą podręcznikową, stosuje zdobyte wiadomości do wytłumaczenia zjawisk fizycznych i wykorzystuje je w praktyce, wyprowadza związki między wielkościami i jednostkami fizycznymi, interpretuje wykresy, uogólnia i wyciąga wnioski, podaje nie szablonowe przykłady zjawisk w przyrodzie, rozwiązuje nietypowe zadania, operuje kilkoma wzorami, interpretuje wyniki np. na wykresie, potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenie fizyczne, przeanalizować wyniki, wyciągnąć wnioski, wskazać źródła błędów, poprawnie posługuje się językiem przedmiotu, udziela pełnych odpowiedzi na zadawane pytania problemowe, sprostał wymaganiom na niższe oceny 5

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania (mogą wystąpić nieznaczne braki), rozumie prawa fizyczne i operuje pojęciami, rozumie związki między wielkościami fizycznymi i ich jednostkami oraz próbuje je przekształcać, sporządza wykresy, podejmuje próby wyprowadzania wzorów, rozumie i opisuje zjawiska fizyczne, przekształca proste wzory i jednostki fizyczne, rozwiązuje typowe zadania rachunkowe i problemowe, wykonuje konkretne obliczenia, również na podstawie wykresu (przy ewentualnej niewielkiej pomocy nauczyciela), potrafi sporządzić wykres, potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie, sprostał wymaganiom na niższe oceny. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania (występują tu jednak braki), stosuje wiadomości do rozwiązywania zadań i problemów z pomocą nauczyciela, zna prawa i wielkości fizyczne, podaje zależności występujące między podstawowymi wielkościami fizycznymi, opisuje proste zjawiska fizyczne, ilustruje zagadnienia na rysunku, umieszcza wyniki w tabelce, podaje podstawowe wzory, podstawia dane do wzoru i wykonuje obliczenia, stosuje prawidłowe jednostki, udziela poprawnej odpowiedzi do zadania, podaje definicje wielkości fizycznych związanych z zadaniem, potrafi wykonać proste doświadczenie fizyczne z pomocą nauczyciel, 6

językiem przedmiotu posługuje się z usterkami, sprostał wymaganiom na niższą ocenę. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, zna podstawowe prawa, wielkości fizyczne i jednostki, podaje przykłady zjawisk fizycznych z życia, rozwiązuje bardzo proste zadania i problemy przy wydatnej pomocy nauczyciela, potrafi wyszukać w zadaniu wielkości dane i szukane i zapisać je za pomocą symboli, potrafi z pomocą nauczyciela wykonać proste doświadczenie fizyczne, językiem przedmiotu posługuje się nieporadnie, prowadzi systematycznie i starannie zeszyt przedmiotowy. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował tych wiadomości i umiejętności, które są niezbędne do dalszego kształcenia, nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych, nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela. 7

Tabela wymagań programowych i kategorii celów poznawczych do części 3. podręcznika Wiadomości Umiejętności Wymagania programowe Temat lekcji w podręczniku K + P konieczne + podstawowe R rozszerzające D dopełniające A. Zapamiętanie B. Rozumienie Kategorie celów poznawczych C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń umie: I. Elektryczność i magnetyzm 1. Oddziaływania elektrostatyczne wymienić sposoby elektryzowania ciał: przez tarcie, dotyk i indukcję, podać przykłady zjawisk związanych z elektryzowaniem ciał, podać nazwę jednostki ładunku elektrycznego. opisać budowę atomu i wymienić jego składniki, scharakteryzować elektron i proton jako cząstki o określonym ładunku, wyjaśnić, kiedy ciało jest nienaelektryzowane (równa liczba protonów i elektronów), naelektryzowane ujemnie (nadmiar elektronów) lub dodatnio (niedomiar elektronów), wyjaśnić, że podczas elektryzowania ciał stałych przemieszczają się tylko elektrony. opisać sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnić, że zjawiska te polegają na przepływie elektronów między ciałami, przeprowadzić eksperyment polegający na elektryzowaniu ciał przez tarcie i zademonstrować wzajemne oddziaływanie ciał naelektryzowanych jednoimiennie oraz różnoimiennie, opisać (jakościowo) oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych, posługiwać się elektroskopem do oceny stopnia naelektryzowania ciała, posługiwać się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elementarnego. wyjaśnić, od jakich wielkości fizycznych zależy oddziaływanie ciał naelektryzowanych (jakościowo). 2. Pole elektryczne podać określenie pola elektrycznego, podać przykłady pól centralnych i pól jednorodnych. wyjaśnić, dzięki czemu może odbywać się oddziaływanie ciał naelektryzowanych na odległość. zademonstrować oddziaływanie elektrostatyczne na odległość, narysować linie pola elektrycznego zaproponować doświadczenie pozwalające zademonstrować linie pola elektrycznego w przypadku 8

w przypadku różnych pól, uzasadnić twierdzenie, że pole elektryczne ma energię. różnych pól, omówić zasadę działania lampy oscyloskopowej lub kineskopowej. 3. Zasada zachowania ładunku elektrycznego podać treść zasady zachowania ładunku. wyjaśnić, że podczas elektryzowania ładunki nie są wytwarzane i nie znikają. stosować zasadę zachowania ładunku elektrycznego do wyjaśniania elektryzowania przez tarcie, dotyk i indukcję, omówić budowę butelki lejdejskiej i kondensatora płaskiego. zaprojektować i przeprowadzić eksperyment ilustrujący zasadę zachowania ładunku, zaprojektować i zbudować elektroskop, zaplanować i przeprowadzić eksperyment obrazujący zasadę działania elektroskopu. 4. Mikroskopowy model zjawisk elektrycznych podać przykłady substancji będących przewodnikami, izolatorami i półprzewodnikami, wymienić, gdzie znalazły zastosowanie przewodniki, izolatory i półprzewodniki (w najbliższym otoczeniu ucznia). wyjaśnić różnice w mechanizmie elektryzowania przewodników i izolatorów. dokonać podziału ciał ze względu na ich właściwości elektryczne na przewodniki, izolatory i półprzewodniki, analizować kierunek przepływu elektronów. wymienić przykłady elementów elektronicznych wytwarzanych z materiałów półprzewodnikowych. 5. Natężenie prądu elektrycznego podać definicję prądu elektrycznego, podać określenie natężenia prądu elektrycznego, podać wzór na natężenie prądu elektrycznego, podać jednostkę natężenia prądu i jej definicję. rozróżnić rzeczywisty i umowny kierunek przepływu prądu elektrycznego, wyjaśnić zjawiska zachodzące po połączeniu przewodnikiem ciała naelektryzowanego dodatnio z ciałem naelektryzowanym ujemnie. posługiwać się pojęciem natężenia prądu elektrycznego, zmierzyć natężenie prądu elektrycznego w prostym obwodzie, przeliczać wielokrotności i podwielokrotności jednostek w odniesieniu do natężenia prądu elektrycznego. stosować wzór na natężenie prądu elektrycznego w zadaniach rachunkowych. 6. Napięcie elektryczne podać jednostkę napięcia elektrycznego i jej definicję. wyjaśnić różnicę między ogniwami chemicznymi a fotoogniwami. posługiwać się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego, zmierzyć napięcie wytwarzane przez ogniwo lub baterię ogniw, przedstawić budowę ogniwa chemicznego, obliczyć napięcie między dwoma punktami obwodu jako iloraz pracy wyjaśnić, że źródłami napięcia są ogniwa chemiczne i akumulatory, podać przykłady używanych ogniw i akumulatorów, przedstawić osiągnięcia naukowe Alessandra Volty. 9

wykonanej przy przemieszczeniu ładunku i wartości tego ładunku, przeliczać wielokrotności i podwielokrotności jednostek w odniesieniu do napięcia elektrycznego. 7. Budowa obwodów elektrycznych narysować schemat prostego obwodu elektrycznego, narysować schemat obwodu z włączonym amperomierzem i woltomierzem, podać oznaczenia elementów obwodu elektrycznego: ogniwa, opornika, żarówki, wyłącznika, woltomierza, amperomierza. podać i omówić warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie (w obwodzie musi być źródło napięcia, obwód musi być zamknięty). budować proste obwody elektryczne i rysować ich schematy, budować prosty obwód elektryczny według zadanego schematu, rozpoznawać symbole elementów obwodu elektrycznego: ogniwa, opornika, żarówki, wyłącznika, woltomierza, amperomierza, zbudować obwód prądu elektrycznego i dokonać pomiaru napięcia między dwoma punktami tego obwodu oraz natężenia płynącego w nim prądu. zaprojektować i wykonać latarkę elektryczną. 8. Prawo Ohma podać zależność między natężeniem prądu płynącego przez przewodnik a napięciem przyłożonym do jego końców i oporem przewodnika, podać wzór na obliczanie oporu przewodnika, podać treść prawa Ohma, podać jednostkę oporu elektrycznego. wyjaśnić, co to znaczy, że natężenie prądu w przewodniku jest wprost proporcjonalne do napięcia elektrycznego przyłożonego do jego końców. posługiwać się pojęciem oporu elektrycznego i stosować prawo Ohma, wyznaczyć opór elektryczny przewodnika za pomocą woltomierza i amperomierza, wyjaśnić, dlaczego opór przewodników metalowych rośnie wraz ze wzrostem temperatury, przeliczać wielokrotności i podwielokrotności jednostek w odniesieniu do napięcia elektrycznego, natężenia prądu elektrycznego i oporu zaprojektować i wykonać doświadczenie, na podstawie którego można zbadać, od czego i jak zależy natężenie prądu elektrycznego w obwodzie, zbadać, jak opór przewodników metalowych zależy od temperatury. 10

elektrycznego, wyznaczyć opór elektryczny z wykresu zależności natężenia prądu od napięcia elektrycznego, porównać opory elektryczne różnych przewodników na podstawie wykresów zależności natężenia prądu od napięcia elektrycznego (jakościowo i ilościowo). 9. Połączenia szeregowe i równoległe odbiorników w obwodach elektrycznych podać rodzaje obwodów elektrycznych w zależności od sposobu podłączenia odbiorników, podać, że amperomierz zawsze włączamy do obwodu szeregowo, podać, że woltomierz włączamy do obwodu równolegle. wyjaśnić, do czego służy bezpiecznik w instalacjach elektrycznych. połączyć obwód z miernikami do pomiaru napięcia i natężenia prądu przy równoległym oraz szeregowym łączeniu odbiorników i wykonać pomiary, porównać, co się dzieje z napięciem, natężeniem i oporem przy połączeniu oporników szeregowo oraz równolegle, budować proste obwody elektryczne szeregowe i równoległe oraz rysować ich schematy, budować proste obwody elektryczne szeregowe i równoległe według zadanego schematu, podać przykłady zastosowania połączeń szeregowych i równoległych odbiorników prądu elektrycznego w życiu codziennym, posługiwać się pojęciem oporu elektrycznego i stosować prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych. wyjaśnić, dlaczego w instalacji domowej stosuje się połączenie równoległe odbiorników, wyjaśnić, dlaczego żaróweczki stosowane w lampkach choinkowych po podłączeniu do domowej instalacji elektrycznej (napięcie 230 V) nie przepalają się, chociaż są przystosowane do pracy pod maksymalnym napięciem 1,5 V. 11

10. Praca i moc prądu elektrycznego podać przykłady zamiany energii elektrycznej na inne formy energii, zapisać wzór na pracę (energię) prądu elektrycznego, wyjaśnić, o czym informuje nas moc urządzeń podawana na tabliczce znamionowej (informacyjnej) urządzenia lub w instrukcji obsługi. wyjaśnić, od czego i jak zależy wartość pracy wykonanej podczas przepływu prądu elektrycznego, zapisać wzór na moc prądu elektrycznego i podać definicję mocy prądu elektrycznego, uzasadnić konieczność oszczędzania energii elektrycznej (z punktu widzenia ekologicznego i ekonomicznego), wyjaśnić, do czego służy licznik energii elektrycznej. podać przykłady mocy (orientacyjnie) urządzeń zasilanych prądem elektrycznym, posługiwać się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego, przeliczać energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule oraz w dżulach na kilowatogodziny, wymienić i opisać urządzenia, w których energia elektryczna przekształca się w inne formy energii, wyznaczyć moc żarówki zasilanej z baterii, korzystając z woltomierza i amperomierza. opisać budowę i zastosowanie licznika energii elektrycznej. *11. Przepływ prądu elektrycznego w cieczach, gazach i próżni podać definicje pojęć: jon, elektrolit, elektroliza, wymienić przykłady elektrolitów, podać zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych. wyjaśnić, jakie zjawiska zachodzą w elektrolicie po doprowadzeniu do niego napięcia elektrycznego, wyjaśnić, że przepływ prądu przez elektrolit jest związany z przenoszeniem ładunków elektrycznych (ukierunkowany ruch jonów), wyjaśnić, na czym polega przepływ prądu elektrycznego w gazach (ukierunkowany ruch jonów i elektronów), podać zasady bezpieczeństwa podczas wyładowania atmosferycznego. zaplanować i przeprowadzić badanie przewodności różnych cieczy i roztworów wodnych, przedstawić zastosowanie zjawiska elektrolizy, podać przykłady zastosowania przepływu prądu elektrycznego w gazach. omówić niebezpieczeństwa związane z niewłaściwym eksploatowaniem urządzeń elektrycznych oraz sposoby zabezpieczania się przed porażeniem prądem elektrycznym i zasady bezpiecznego posługiwania się odbiornikami energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wyjaśnić, na czym polega wyładowanie atmosferyczne i wskazać przemiany energii elektrycznej na inne formy energii podczas wyładowania. 12. Oddziaływania magnetyczne wymienić substancje, które zaliczamy do ferromagnetyków, podać znaczenie pojęć: magnes, bieguny magnesu (oznaczenia wyjaśnić przyczynę ustawiania się igły magnetycznej w kompasie, wyjaśnić, w jaki sposób odbywa się magnesowanie zbadać, między jakimi ciałami zachodzą oddziaływania magnetyczne, zademonstrować oddziaływania podać informacje dotyczące zmiany położenia ziemskich biegunów magnetycznych, podać przykłady zastosowania 12

biegunów), pole magnetyczne, podać znaczenie pojęć: ferromagnetyk, domeny magnetyczne. i rozmagnesowywanie ferromagnetyków. między magnesami a przedmiotami ze stali, uzasadnić, że magnesu trwałego nie da się podzielić tak, aby miał tylko jeden biegun, rozróżnić bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisać oddziaływania między nimi. zbadać i opisać zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu, wyjaśnić zasadę działania kompasu, zademonstrować przebieg linii pola magnetycznego, narysować linie pola magnetycznego dla różnych pól magnetycznych i zaznaczyć ich zwrot na podstawie ułożenia opiłków żelaza lub/i igieł magnetycznych, opisać oddziaływanie magnesu na żelazo i podać przykłady wykorzystania tego oddziaływania. magnesów w urządzeniach technicznych. 13. Pole magnetyczne wokół przewodu z prądem elektrycznym podać, że przewód, przez który płynie prąd elektryczny, oddziałuje na magnesy (np. igły magnetyczne) i ferromagnetyki (np. opiłki żelaza), podać określenie elektromagnesu. wyjaśnić, dlaczego miedziany przewód, w którym nie płynie prąd elektryczny, nie oddziałuje na igłę magnetyczną i na opiłki żelazne; natomiast ten sam przewód, gdy płynie przez niego prąd elektryczny, oddziałuje na igłę magnetyczną i na opiłki żelazne. zademonstrować działanie przewodu z prądem na igłę magnetyczną, zademonstrować (za pomocą opiłków żelaza lub/i igieł magnetycznych) linie pola magnetycznego wytworzonego przez przewód prostoliniowy i zwojnicę, opisać zmianę położenia biegunów magnetycznych zwojnicy po zmianie kierunku płynącego w niej prądu, opisać działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie. wykonać elektromagnes i zademonstrować jego działanie, podać przykłady zastosowania elektromagnesów w urządzeniach technicznych. 13

14. Silnik elektryczny podać określenie siły elektrodynamicznej, podać przykłady urządzeń z najbliższego otoczenia, w których zastosowano silniki elektryczne. wyjaśnić, co jest źródłem siły elektrodynamicznej, wyjaśnić, że w silniku zachodzi zamiana energii elektrycznej na energię mechaniczną. opisać wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnić działanie silnika elektrycznego, zademonstrować działanie siły elektrodynamicznej, zbadać, od czego zależy wartość, kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej, wyznaczyć kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej za pomocą reguły lewej dłoni, opisać budowę i zasadę działania silnika elektrycznego. zademonstrować oddziaływanie dwóch przewodów z prądem elektrycznym i zbadać, jak zależy zwrot sił oddziaływania między nimi od kierunków płynących w nich prądów, zbudować model silnika elektrycznego. *15. Prądnica prądu przemiennego podać określenie zjawiska indukcji elektromagnetycznej. wskazać różnicę między napięciem stałym otrzymywanym z akumulatorów lub baterii a napięciem przemiennym, wyjaśnić znaczenie pojęć: okres i częstotliwość prądu przemiennego, napięcie skuteczne, wyjaśnić przemiany energii zachodzące w prądnicach prądu przemiennego. zademonstrować wzbudzanie prądu indukcyjnego, wyjaśnić, że prąd elektryczny powstający w elektrowniach jest prądem indukcyjnym. udowodnić doświadczalnie, że natężenie prądu indukcyjnego zależy od szybkości zmian pola magnetycznego, wyjaśnić, dlaczego energia elektryczna jest przesyłana na duże odległości pod wysokim napięciem, opisać przemiany energii zachodzące w elektrowniach: wodnych, węglowych (gazowych i na olej opałowy), jądrowych, wiatrowych, słonecznych. II. Fale elektromagnetyczne 16. Rodzaje fal elektromagnetyc znych podać określenie pola elektromagnetycznego i fali elektromagnetycznej, dokonać podziału fal elektromagnetycznych ze względu na długość i częstotliwość tych fal, nazwać rodzaje fal podać, że wszystkie fale elektromagnetyczne przenoszą energię, mają określoną prędkość, są falami poprzecznymi, odbijają się i załamują, wzmacniają się lub osłabiają w wyniku nakładania się, podać prędkość światła jako porównać (wymieniać cechy wspólne i różnice) rozchodzenie się fal mechanicznych i elektromagnetycznych, przeliczać długości fal w różnych jednostkach, określić rodzaj fali, obliczając jej podać i omówić przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych, wyjaśnić rolę jonosfery i atmosfery w zatrzymywaniu szkodliwego promieniowania elektromagnetycznego 14

elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło, nadfioletowe, rentgenowskie, gamma), podać przybliżoną wartość prędkości światła w próżni i w powietrzu, podać, że światło jest falą elektromagnetyczną o długości od 400 nm (fiolet) do 700 nm (czerwień). maksymalną prędkość przepływu informacji, wyjaśnić związek między częstotliwością i długością fal elektromagnetycznych, wyjaśnić, od czego zależy prędkość rozchodzenia się fal elektromagnetycznych. długość przy znanej częstotliwości. docierającego do powierzchni Ziemi z kosmosu. 17. Fale radiowe i mikrofale podać zakresy częstotliwości i długości fal dla fal radiowych oraz mikrofal. opisać znaczenie fal elektromagnetycznych (w szczególności fal radiowych i mikrofal) w radiokomunikacji i łączności telefonicznej, podać przykład zastosowania mikrofal w gospodarstwie domowym, zaznaczyć na osi częstotliwości zakresy fal radiowych i mikrofal. wyjaśnić, na czym polega modulacja i w jakim celu jest stosowana, wymienić urządzenia do wytwarzania fal elektromagnetycznych i przesyłania informacji. opisać zastosowanie radioteleskopu, opisać zastosowanie fal radiowych i mikrofal (np. radary i urządzenia radiolokacyjne), opisać zasadę działania kuchenki mikrofalowej, omówić zasadę działania mikrofonu i głośnika. 18. Promieniowanie podczerwone i nadfioletowe opisać, jak wykryto promieniowanie podczerwone, podać źródła promieniowania podczerwonego i nadfioletowego. wymienić właściwości promieniowania podczerwonego i nadfioletowego, wyjaśnić niebezpieczeństwo związane z dziurą ozonową i podać, jak się zabezpieczać przed skutkami związanymi z dziurą ozonową, wymienić sposoby przeciwdziałania powiększaniu dziury ozonowej. wymienić i omówić zastosowania promieniowania podczerwonego, wymienić i omówić zastosowania promieniowania nadfioletowego, wykazać, w jaki sposób możemy chronić się przed szkodliwym działaniem promieniowania nadfioletowego, wyjaśnić rolę kremów (filtrów UV) w ochronie skóry przed promieniowaniem UV. wyjaśnić zagrożenia dla życia biologicznego ze strony krótkofalowego promieniowania elektromagnetycznego, opisać zasadę działania kamery termowizyjnej i jej zastosowanie. 19. Promieniowanie rentgenowskie i promieniowani wymienić właściwości promieni rentgenowskich i promieni gamma. wymienić źródła promieni rentgenowskich i promieniowania gamma, wyjaśnić, które właściwości promieni podać i opisać zastosowanie promieni rentgenowskich i gamma w medycynie i technice, podać zasady ochrony przed 15

e gamma Roentgena są wykorzystywane w diagnostyce medycznej, wyjaśnić, które właściwości promieni Roentgena są wykorzystywane w walce z nowotworami oraz do sterylizacji narzędzi medycznych, materiałów opatrunkowych i żywności. szkodliwym działaniem promieniowania rentgenowskiego i promieniowania gamma (ochrona radiologiczna). III. Powtórzenie wiadomości 20. Właściwości materii 21.Ruch. Opory ruchu Wymagania programowe do tej części powtórzenia można znaleźć w do części 1. cyklu podręczników Ciekawa fizyka opublikowanej w materiałach dla nauczyciela na stronie internetowej wydawnictwa WSiP: ucze.pl. Wymagania programowe do tych części powtórzenia można znaleźć w do części 2. cyklu podręczników Ciekawa fizyka opublikowanej w materiałach dla nauczyciela na stronie internetowej wydawnictwa WSiP: ucze.pl. 22. Dynamika 23. Termodynamika 24. Drgania i fale mechaniczne 25. Optyka Kryteria oceny uczniów Przykładowe wymagania na poszczególne oceny, opracowane na podstawie kryteriów wymagań programowych: Ocena Poziom wymagań 16

Ocena Poziom wymagań dopuszczająca (2) 70% (K + P) dostateczna (3) K + P dobra (4) K + P + R bardzo dobra (5) K + P + R+ D celująca (6) K + P + R + D + W Wymagania programowe: K konieczne, P podstawowe, R rozszerzające, D dopełniające, W wykraczające. 17