32 VI. IGE CZASOWNIK bezokolicznik főnévi igenév czytać olvasni czasownik przechodni tárgyas ige czyta (coś) olvas (vmit) czasownik nieprzechodni tárgytalan ige leży fekszik czasownik dokonany befejezett ige pójdzie elmegy czasownik niedokonany folyamatos ige idzie megy czasownik jednokrotny egyszeri ige niesie visz czasownik wielokrotny gyakorító ige nosi horol strona czynna cselekvő igealak buduję dom házat építek strona bierna szenvedő igealak jest otwarty nyitva van IGEMÓD TRYB CZASOWNIKA tryb oznajmiający kijelentő mód czeka vár tryb przypuszczający feltételes mód czekałby várna tryb rozkazujący felszólító mód czekajcie! várjatok! IGEIDŐ CZAS CZASOWNIKA czas teraźniejszy jelen idő czytam olvasok czas przeszły múlt idő czytałem olvastam czas zaprzeszły régmúlt idő czytałem był olvastam volt czas przyszły jövő idő będę czytał będę pisać SZEMÉLY OSOBA olvasni fogok írni fogok pierwsza osoba első személy czekam várok druga osoba második személy czekasz vársz trzecia osoba harmadik személy czeka vár
33 IGERAGOZÁS KONIUGACJA A lengyel ige főnévi igeneve ćre (vagy ritkábban cre) végződik. Pl.: mieszkać lakni. A lengyel igék magyar jelentéseit az általános gyakorlat szerint a jelen idő egyes szám 3. személyben adják meg, ritkábban a főnévi igenevet használják. A személyragok az igetőhöz járulnak. A személyragok a kijelentő mód jelen időben: ę, vagy m, sz, ; my, cie, ą. A lengyel nyelvben nincs külön alanyi és tárgyas ragozás, tehát: czytam olvasok/olvasom. A lengyel nyelvben megkülönböztetjük a folyamatos és befejezett igéket, pl. czytać/przeczytać (olvasni/elolvasni). A befejezett igék jelen idejű alakja jövő időt jelent. A kijelentő mód jelen idejének alapján a lengyel igék három ragozási csoportba sorolhatók. Az igető vagyis az egyes szám 3. személyű igealak a (egykét igénél e); e; i, y végződése alapján megkülönböztetett három ragozási csoport kijelentő mód jelen ideje: A B C czytać olvasni rozumieć érteni pisać írni pracować dolgozni robić csinálni liczyć számolni czytam rozumiem piszę pracuję robię liczę czytasz rozumiesz piszesz pracujesz robisz liczysz czyta rozumie pisze pracuje robi liczy czytamy rozumiemy piszemy pracujemy robimy liczymy czytacie rozumiecie piszecie pracujecie robicie liczycie czytają rozumieją piszą pracują robią liczą Az elsőbe azok az igék tartoznak, amelyeknek a töve a személyragok előtt azonos marad (változatlan tövű igeragozás): 1. a) ać végűek: czytać olvasni és néhány b) ieć végű ige: umieć tudni 2. a) ować, iwać, ywać végűek: rysować rajzolni, nasluchiwać: hallgatózni, czytawawać: olvasgatni, pracować dolgozni b) eć végű ige: szaleć tombolni c) ąć végű ige: dżwignąć (fel)emelni és olyan igék, amelyek nąć végződése előtt magánhangzó van: płynąć úszni, továbbá d) általában az olyan ać, ąć, ć, eć, sć, żć, ić, yć c végű igék, amelyeknek jelen idejében lágyulás lép fel, a tőmássalhangzó általában megváltozik: pisać írni 3. a) ić végűek: robić csinálni b) yć végű ige: ważyć (meg)mérni, życzyć kívánni
34 JELEN IDŐ A lengyel igéket jelen időben három minta szerint ragozzuk. 1 2. 3. am em ę ę ę asz esz esz isz ysz a e e i y amy emy emy imy ymy acie ecie ecie icie ycie ają eją ą ą ą czytam czytasz czyta czytamy czytacie czytają umiem umiesz umie umiemy umiecie umieją piszę piszesz pisze piszemy piszecie piszą robię, widzę robisz, widzisz robi, widzi robimy, widzimy robicie, widzicie robią, widzą ważę ważysz waży ważymy ważycie ważą 2.a. 2.b. 2.c. 2.d. rysuję nasłuchuję czytuję szaleję płynę piszę rysujesz nasłuchujesz czytujesz szalejesz płyniesz piszesz rysuje nasłuchuje czytuje szaleje płynie pisze rysujemy nasłuchujemy czytujemy szalejemy płyniemy piszemy rysujecie nasłuchujecie czytujecie szalejecie płynicie piszecie rysują nasłuchują czytują szaleją płyną piszą Az 1. minta szerint ragozzuk az ać végű igék nagy részét, pl.: czytać (olvasni). A 2. minta szerint ragozzuk: Az ować, iwać, ywać végű igéket, pl.: rysować (rajzolni), pracować (dolgozni), Az ać, eć, ąć, ść, żć végű igéket, pl.: pisać (írni), szaleć (dorbézolni) stb. A 3. minta szerint ragozzuk az ić, yć végű igéket, pl.: robić (csinálni), widzieć (látni), ważyć (mérni), lubić (szeretni), uczyć (tanítani). Megjegyzések: 1. Az umieć (tudni, mert tanultuk); wiedzieć (tudni); jeść (enni) igék egyik típusba sem sorolhatók. Rendhagyó igékként ragozzuk. 2. Az igeragozásban gyakoriak a hangváltások, ezeket érdemes az egyes igéknél külön megtanulni.
35 MÚLT IDŐ Az igék múlt idejét általában a főnévi igenévből képezzük. Gyakoriak azonban az eltérések és hangváltások. A lengyel nyelvben a múlt idejű állítmányt az alannyal nemcsak személy és szám, hanem nyelvtani nem tekintetében is egyeztetni kell. Ennek megfelelően a lengyel igéknek a múlt időben (egyes számban) hím, nő és semlegesnemű alakjaik vannak. Hímnem Hímnemű személyes alak Nőnem Semlegesnem Egyes szám łem łem łam łeś łeś łaś ł ł ła ło Többes szám lyśmy liśmy łyśmy łyśmy lyście liście łyście łyście ly li ł y ły A jest van ige múlt idejének ragozása: Hímnemű személyes Nőnem Semlegesnem ja byłem byłam ty byłeś byłaś on, był ona była one było my byliśmy byłyśmy wy byliście byłyście oni byli one były Az igető tehát a múlt időnek nemek szerinti ł (łe), ła, ło jelét is felveszi. Az eć végű igék múlt idejében az ł előtt az a l előtt pedig az e hangzó áll. Az I. igeragozási csoportba tartozó Az I. igeragozási csoportba tartozó a végű (tövű) igék múlt idejének ragozása ieć végű (tövű) igék múlt idejének ragozása 1.a. hímnemű 1.a. nőnemű (semleges) 1. b. hímnemű 1.b. nőnemű czytałem czytałam () umiałem umiałam () czytałeś czytałaś () umiałeś umiałaś () czytał czytała (czytało) umiał umiała (umiało) czytaliśmy czytałyśmy umieliśmy umiełyśmy czytaliście czytałyście umieliście umiełyście czytali czytały umieli umieły 2.a. hímnemű 2.a. nőnemű 2.a. hímnemű 2.a. nőnemű (semlegesnemű) 2.a. hímnemű rysowałem rysowałam nasłuchiwałem nasłuchiwałam czytawałem rysowałeś rysowałaś nasłuchiwałeś nasłuchiwałaś czytawałeś rysował rysowała (ło) nasłuchiwał nasłuchiwała (ło) czytawał rysowaliśmy rysowałyśmy nasłuchiwaliśmy nasłuchiwałyśmy czytawaliśmy rysowaliście rysowałycie nasłuchiwaliście nasłuchiwałyście czytawaliście rysowali rysowały nasłuchiwali nasłuchiwały czytawali
36 2. b. hímnemű 2.b. nőnemű 2. c. hímnemű 2.c. nőnemű 2. c. hímnemű 2.c. nőnemű (semlegesnem) szałałem szałałam dżwignąłem dżwignąłam płynąłem płynąłam szałałeś szałałaś dżwignąłeś dżwignąłaś płynąłeś płynąłaś szałał szałała (ło) dżwignął dżwignąła (ło) płynął płynąła (ło) szałaliśmy szałałyśmy dżwignąliśmy dżwignąłyśmy płynąliśmy płynąłyśmy szałaliście szałałyście dżwignąliście dżwignąłyście płynąliście płynąłyście szałali szałały dżwignąli dżwignąły płynąli płynąły 2. d. hímnemű 2.d. nőnemű 3. a. hímnemű 3.a. nőnemű 3. b.. hímnemű 3. b. nőnemű (semlegesnem) pisałem pisałam robiłem, robiłam ważyłem ważyłam widziałem widziałam pisałeś pisałaś robiłeś robiłaś, ważyłeś ważyłaś widziałeś widziałaś pisał pisała (ło) robił, robiła (ło) ważył ważyła (ło) widział widziała (ło) pisaliśmy pisałyśmy robiliśmy, robiłyśmy ważyliśmy ważyłyśmy widzieliśmy widziałyśmy pisaliście pisałyście robiliście robiłyście, ważyliście ważyłyście widzieliście widziałyście pisali pisały robili widzieli robiły, widziały ważyli ważyły
37 JÖVŐ IDŐ A jövő időt kétféleképpen fejezhetjük ki: 1. A być (lenni) ige jövő idejű alakjával és az ige múlt idejű harmadik személyű alakjával (ez a gyakoribb forma). 2. A być ige jövő idejű alakjával és a főnévi igenévvel. będę będziesz będzie będziemy będziecie będą + a ragozandó ige 3. személyű, múlt idejű alakja a megfelelő számban és nemben: będę pracował vagy + a ragozandó ige főnévi igeneve: będę pracować A lengyel nyelvben megkülönböztetünk folyamatos és befejezett szemléletű igéket. A befejezett szemléletű igék jelen ideje csak alakilag jelen idejű, jelentése jövő idejű. 1. a. 1. b. 2. a. 2. b. 2. c. 2. d. 3. a. Egyes szám hímnemű 1. személy Hímnemű Többes szám. hímnemű 1. személy Hímnemű będę czytał, stb. będę czytała, stb. będziemy czytali, stb. będziemy czytały, stb. będę umiał, stb. będę umiała, stb. będziemy umiali, stb. będziemy umiały, stb. będę rysował, stb. będę rysowała, stb. będziemy rysowali, stb. będziemy rysowały, stb. będę nasłuchiwał, stb. będę nasłuchiwała, będziemy nasłuchiwali, będziemy stb. stb. nasłuchiwały, stb. będę czytywał, stb. będę czytywała będziemy czytywali, stb. będziemy czytywały, stb. stb. będę szalał, stb. będę szalała, stb. będziemy szalali, stb. będziemy szalały, stb. będę płynał, stb. będę płynała, stb. będziemy płynali, stb. będziemy płynały, stb. będę pisał, stb. będę pisała, stb. będziemy pisali, stb. będziemy pisały, stb. będę robił, stb. będę robiła, stb. będziemy robili, stb. będziemy robiły, stb. będę ważył, stb. będę ważyła, stb. będziemy ważyli, stb. będziemy ważyły, stb. 2.c. A dżwignąć (fel)emelni ige befejezett szemléletű ige, jövő ideje: dżwignę dżwigniesz dżwignie dżwigniemy dżwigniecie dżwigną
38 A felszólító mód: FELSZÓLÍTÓ MÓD (OLVASS!) Egyes szám 1. és 3., valamint a többes szám 3. személyben körülírással fejezzük ki., a niech hadd felszólító szóval és az ige kijelentő módja megfelelő jelen idejű alakjával: niech czytam niech czyta niech czytają (én) olvasok (ő) olvasson (ők) olvassanak Az egyes szám 2. és a többes szám 1. személyében külön alakkal képezzük: a) j jellel b) igetővel Ezek az alakok az egyes szám második személyű felszólítás kifejezésére szolgálnak; ezekhez járulnak a személyragok: Egyes szám 2. személy = j vagy Többes szám 1. személy = my 2. személy: cie A felszólító módot az ige jelen idejű 3. személyű alakjából képezzük: 1. a. 1. b. 2. a. 2. b. 2. c. Az ige Esz. 3. személyű alakja + j. Az ige Esz. 3. személyű alakjának végződését elhagyjuk. czytaj umiej rysuj nasłuchuj czytuj szalej dżwignij czytajmy umiejmy rysujmy nasłuchujmy czytujmy szalejmy dżwignijmy czytajcie umiejcie rysujcie nasłuchujcie czytujcie szalejcie dżwignijcie 2. d. 3. a. 3. b. pisz rób vaż piszmy róbmy vażmy piszcie róbcie vażcie Ha a 2. és 3. ragozási típusban a végződés elhagyása után mássalhangzótorlódás lép fel, a felszólító módot ij képzővel képezzük.
39 FELTÉTELES MÓD (OLVASNÉK) A mai nyelvben a feltételes módnak egyetlen alakja használatos; ez egyaránt jelenti a jelen és a múlt időt. A feltételes módot a by képzővel képezzük. A feltételes módot úgy képezzük, hogy az ige megfelelő számú és nemű 3. személyű múlt idejű alakjához tesszük az alábbi személyragokat: JELEN IDŐ (OLVASNÉK) czytał bym byś by byśmy byście by 1. a. hímnemű 1. a. nőnemű (semleges) 1. b. hímnemű 1. b. nőnemű (semleges) czytałbym czytałabym umiałbym umiałabym czytałbyś czytałabyś umiałbyś umiałabyś czytałby czytałaby (czytałoby) umiałby umiałaby czytalibyśmy czytałybyśmy umielibyśmy umiałybyśmy czytalibyście czyta ły byście umielibyście umiałybyście czytaliby czyta ły by umieliby umiałyby 2. a. hímnemű 2. a. nőnemű 2. a. hímnemű 2. a. nőnemű rysowałbym rysowałabym nasłuchiwałbym nasłuchiwałabym rysowałbyś rysowałabyś nasłuchiwałbyś nasłuchiwałabyś rysowałby rysowałaby nasłuchiwałby nasłuchiwałaby rysowalibyśmy rysowałybyśmy nasłuchiwalibyśmy nasłuchiwałybyśmy rysowalibyście rysowałybyście nasłuchiwalibyście nasłuchiwałybyście rysowaliby rysowałyby nasłuchiwaliby nasłuchiwałyby 2. b. hímnemű 2. b. nőnemű 2. c. hímnemű 2. c. nőnemű szalałbym szalałabym dżwignąłbym, płynąłbym dżwignęłabym, płynęłabym szalałbyś szalałabyś dżwignąłbyś, płynąłbyś dżwignęłabyś, płynęłabyś szalałby szalałaby dżwignąłby, płynąłby dżwignęłaby, płynęłaby szalalibyśmy szalałybyśmy dżwignęlibyśmy, dżwignęłybyśmy, płynęlibyśmy płynęłabyśmy szalalibyście szalałybyście dżwignęlibyście, płynęlibyście dżwignęłybyście, płynęłybyście szalaliby szalałyby dżwignęliby, płynęliby dżwignęłyby, płynęłyby 2. d. hímnemű 2. d. nőnemű 3. a. hímnemű 3. a. nőnemű 3. b. hímnemű 3. b. nőnemű pisałbym pisałabym robiłbym robiłabym ważyłbym ważyłabym pisałbyś pisałabyś robiłbyś robiłabyś ważyłbyś ważyłabyś pisałby pisałaby robiłby robiłaby ważyłby ważyłaby pisalibyśmy pisałybyśmy robilibyśmy robiłybyśmy robilibyśmy robi ły byśmy pisalibyście pisałybyście robilibyście robiłybyście robilibyście robi ły byście pisaliby pisałyby robiliby robiłyby robiliby robi ły by
40 FELTÉTELES MÓD MÚLT IDŐ (OLVASNÉK) Hímnem Hímnemű személyek Nőnem Semleges nem Hímnem Hímnemű személyek Nőnem Semleges nem bym był bym była byłbym byłbym byłabym byś był byś była byłbyś byłbyś byłabyś by był by była by było byłby byłby byłaby byłoby byśmy były byśmy byli byśmy były byłybyśmy byliyśmy byłybyśmy byście były byście byli byście były byłybyście bylibyście byłybyście by były by byli by były byłyby byliby byłyby + az ige megfelelő számú, és nemű, 3. személyű múlt idejű alakja Hímnemű személyek Hímnemű czytałbym był byłbym czytał czytałbym był byłbym czytał czytałbyś był byłbyś czytał czytałbyś był byłbyś czytał czytałby był byłby czytał czytałby był byłby czytał czytalibyśmy byli bylibyśmy czytali czytałybyśmy były byłybyśmy czytały czytalibyście byli bylibyście czytali czytałybyście były byłybyście czytały czytaliby byli byliby czytali czytałyby były byłyby czytały Nőnemű czytałabym była byłabym czytała czytałabyś była byłabyś czytała czytałaby była byłaby czytała czytałybyśmy były byłybyśmy czytały czytałybyście były byłybyście czytały czytałyby były byłyby czytały
41 IGENÉV IMIESŁÓW IGENEVEK IMIESŁOWY FŐNÉVI IGENÉV 1. Főnévi igenév bezokolicznik czytać olvasni MELLÉKNÉVI IGENÉV IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY imiesłów przymiotnikowy współczesny jelen idejű cselekvő czytający olvasó imiesłów przymiotnikowy czasu przeszłego múlt idejű szenvedő czytany olvasott MELLÉKNÉVI IGENÉV IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY 2. Jelen idejű melléknévi igenév: imiesłów współczesny przymiotnikowy 3. Múlt idejű szenvedő melléknévi igenév (tárgyas igékből): imiesłów bierni przymiotnikowy 4. Jövő idejű melléknévi igenév imiesłów przyszly przymiotnikowy czytający czytany do (prze)czytania olvasó olvasott elolvasandó HATÁROZÓSZÓI IGENÉV IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY imiesłów czynny współczesny przysłówkowy egyidejű cselekvő ~ czytając olvasva imiesłów czynny uprzedni przysłówkowy előidejű szenvedő ~ przeczytawszy elolvasván rzeczownik odsłowny igei főnév czytanie olvasás formy.no,.to határozatlan alany czytano olvasták HATÁROZÓSZÓI IGENÉV 5. Egyidejű cselekvő határozószói igenév 6. Előidejű cselekvő határozószói igenév (befejezett igékből): IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY imiesłów czynny współczesny przysłówkowy imiesłów czynny uprzedni przysłówkowy czytając (prze)czytawszy olvasva elolvasván GERUNDIUM RZECZOWNIK ODSLOWY 7. Gerundium (igei főnév): rzeczownik odslowy czytanie olvasás 1. 2. 3. 4. 5. 6. umieć umiejący umiany do umienia umiejąc rysować rysujący rysowany do (na)rysowania rysując (na) rysowawszy nasłuchiwać nasłuchujący nasłuchiwany do nasłuchiwania nasłuchując czytawać czytujący czytawany do czytywania czytując szaleć szalejący (o) szalaly do (o) szalenia szalejąc (o) szalawszy dżwignać dżwignięty do dżwignięcia dżwignąwszy płynać płynący płynięty do płynięcia płynąc (o) płynąwszy pisać pisący pisany do pisania pisąc (na) pisawszy robić robiący robiny do robienia robiąc (z) robiwszy ważyć ważący ważyny do ważenia ważąc (z) ważywszy
42 GERUNDIUM: umienie, rysowanie, nasłuchiwanie, czytywanie, szalenie, dżwignięcie, płynięcia, pisanie, robienie, ważenie RENDHAGYÓ IGÉK: bać się: félni; brać: venni; chcieć: akarni; czuć: érezni; dać: adni; iść: menni; jechać: utazni; jeść: enni; nieść: vinni, pić: inni; piec: sütni; pomóc: segíteni; pójść: elmenni; slać: küldeni; spać: aludni; stać: állni; widzieć: látni; wiedzieć: tudni; znaleźć: megtalálni; żyć: élni. Az ige főnévi igeneve Jelen idő Múlt idő Egyes szám 1. személy Egyes szám 2. személy Egyes szám 3. személy (Többes szám 3. személy) Egyes szám 3. személy (hím és nőnem) bać się félni boję się boisz się boi się bał się, bała się, bali się Többes szám 3. személy (hímnemű) brać się venni biorę bierzesz bierze brał, brała, brali bierą chcieć akarni chcę chcesz chce chciał, chciała, chcieli czuć érezni czuję czujesz czuje czuł, czuła, czuli dać adni dam dasz da dał, dała, dali dadzą iść menni idę idziesz idzie szedł, szła, szli idą jechać utazni jadę jedziesz jedzie jechał, jechała, jechali jadą jeść enni jem jesz je jadł, jadła, jedli jedzą nieść vinni niosę niesiesz niesie niósł, niosła, nieśli niosą pić inni piję pijesz pije pił, piła, pili piec sütni piekę pieczesz piecze piekł, piekła, piekli pieką pomóc segíteni pomogę pomożesz pomoże pomógł, pomogła, pomogli pomogą pójść elmenni pójdę pójdziesz pójdzie poszedł, poszła, poszli pójdą slać küldeni ślę ślesz śle słał, słała, słali spać aludni śpię śpiesz śpi spał, spała, spali stać állni stoję stoisz stoi stał, stała, stali stoją widzieć látni widzę widzisz widzi widział, widziała, widzieli widzą wiedzieć tudni wiem wiesz wie wiedział, wiedziała wiedzieli wiedzą znaleźć megtalálni znajdę znajdziesz znajdzie znałazł, znałazła znaleźli znajdą żyć élni żyję żyjesz żyje żył, żyła żyli
43 A winien és powinien = kell, tartozik ige ragozása JELEN IDŐ Hímnem Hímnemű személyek Nőnem Semleges nem powinienem powinienem powinnnam powinieneś powinieneś powinnnaś powinien powinien powinnna powinnno powinnyśmy powinniśmy powinnyśmy powinnyśmy powinnyście powinniście powinnyście powinnyście powinny powinni powinny powinny MÚLT IDŐ Hímnem Hímnemű személyek Nőnem Semleges nem powinienem był powinienem był powinnnam była powinieneś był powinieneś był powinnnaś była powinien był powinien był powinnna była powinnno było powinnyśmy były powinniśmy byli powinnyśmy były powinnyśmy były powinnyście były powinniście byli powinnyście były powinnyście były powinny były powinni byli powinny były powinny były FELTÉTELES MÓD Hímnem Hímnemű személyek Nőnem Semleges nem powinienbym powinienembym powinnabym powinienbyś powinienbyś powinnnbyś powinienby powinienby powinnnaby powinnnoby powinnybyśmy powinnibyśmy powinnybyśmy powinnybyśmy powinnybyście powinnibyście powinnybyście powinnybyście powinnby powinniby powinnyby powinnyby
33 RAGOZÁSI MINTÁK Főnévi igenév 1. czytać olvasni Jelen idő 2. czytam olvasok Jelen idő 3. czyta olvas Felszólító mód egyes szám 2. személy 4. czytaj! olvass! Kijelentő mód múlt idő 5. czytał olvasott Múlt idejű (szenvedő) melléknévi igenév 6. czytany olvasott Igei főnév (gerundium) 7. czytanie olvasás 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. czytać : olvasni, czytam czyta czytaj czytał czytany czytanie folyamatos, tárgyas dać: ad (rendhagyó) befejezett, tárgyas mieć: van valamije folyamatos, tárgyas rozumieć: ért folyamatos, tárgyas zjeść: megeszik befejezett, tárgyas wiedzieć: tud folyamatos, tárgyas osiwieć: megőszül befejezett tárgytalan kupować: vásárol szarpnać: megránt befejezett tárgyas płynać: úszik folyamatos tárgytalan zmołnąć: megázik befejezett tárgytalan dam da daj! dał dany danie mam ma miej! miał (E. sz. 3. sz.) mieli (Tsz. 3. sz.) rozumiem rozumie rozumiej! rozumiał rozumieli zjem zje (E sz. 2. sz.) zjedzą (T. sz. 3. sz.) wiem wie zjedz! wiedz! zjadł zjedli wiedział wiedzą (T. sz. 3. sz.) wiedzieli osiwieję osiwieje osiwiej! osiwiał osiwieli miany rozumiany zjedzony wiedziany mienie rozumienie zjedzenie widzienie osiwienie kupuję kupuje kupuj kupował kupowany kupowanie szarpnę szarpnie szarpnij! szarpnał szarpnęli płynę płynie płyń płynał płynęli zmołnę zmołnie zmołnij! smókł zmoła, zmoli szarpnięty zmołnęty szarpnięcie płynęcie zmołnęcie
34 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. widywać: gyakran lát widuję widuje widuj! widywał widywany widywanie poszukiwać: keres wiazać: köt pić: iszik (rendhagyó) grzać: melegít wziąć: elvesz befejezett tárgyas dąć: fúj żeć: arat, tárgyatlan tłuć: tör, zúz wieść: vezet, visz szállít, tárgyatlan trzeć: dörzsöl mleć: őröl wykonywać: elvégez jechać: utazik (rendhagyó) folyamatos tárgyatlan chciać: akar poszukuję poszukuje poszukuj! poszukiwał poszukiwany poszukiwanie wiażę wiaże wiaż! wiazał wiazany wiazanie piję pije pij! pił pity picie grzeję grzeje grzej! grzeł grzany grzanie wezmę dmę żnę tłukę wiozę weśmie wezmą dmie dmę żnie żną tłucze tłuką wizie wiozą weź! dmij! żnij! wzięł wzięła, wzięli dął dęła, dęli żął żęła, żęli wzięty dęty żęty wzięcie dęcie żęcie tłucz tłukł tłuczony tłuczenie wieź wiózł, wiozła, wiżli wieziony wiezienie trę trze trą trzyj! tarł tarty tarcie mielę miele miel! mełł mielony mielenie mełłi wykonuję wykonuje wykonuj! wykonywał wykonywany wykonywanie wykonywam wykonywa wykonywaj! jadę jedzie jadą jedź! jechał chcę chce chciej! chciał chcieli chciany jechanie chcienie
35 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. iść: megy (rendhagyó) idę idzie idź szedł, folyamatos tárgyatlan idą szła, szli przyjść: megjön przyjdę przyjdzie przyjdź przyszedł, przyjście befejezett tárgyatlan przyjdą przyszła, przyszli siąść: leül siądę siądzie siądź siądł, siądnięcie befejezett tárgyatlan siądą siedli snaleźć: megtalál snajdę snajdzie snąjdź snązł, snąlezienie befejezett tárgyas snąleziony snajdą snąleżli wrzeć: forr wrę wrze wrzyj! wrzał wrzenie folyamatos tárgyatlan wre wrzeli robić: csinál robię robi rób! robił robiony robienie ważyć: mér, legel wiedzieć: lát usłyszeć: meghall befejezett tárgyas stać: áll folyamatos tárgyatlan być: van folyamatos tárgyatlan ważę waży waż! ważył ważony ważenie wiedzę wiedzi wiedział, wiedziony wiedzenie wiedzieli usłyszę usłyszy usłyszał, usłyszany usłyszenie usłysz! usłyszeli stoję stoi stój! stał stanie jestem sest są bądź! był bycie czytać olvasni umieć tudni, mert megtanultam JELEN IDŐ CZAS TERAŻNIEJSZY czytam czytasz czyta czytamy czytacie cztają umiem umiesz umie umiemy umiecie umieją FELSZÓLÍTÓ MÓD TRYB ROZKAZUJĄCY czytaj! niech czyta! czytajmy! czytajcie! niech czytają! umiej! niech umie! umiejmy! umiejcie! niech umieją! MÚLT IDŐ CZAS PRZESZŁY czytałem, czytałam czytałeś, czytałaś czytał, czytała, czytało czytaliśmy, czytałyśmy, czytaliście, czytałyście, czytali, czytały umiałem, umiałam umiałeś, umiałaś umiał, umiała, umiało umieliśmy, umiałyśmy, umieliście, umiałyście, umieli, umiały FELTÉTELES MÓD TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY czytałbym, czytałabym, czytałbyś, czytałabyś, czytałby, czytałaby, łoby czytalibyśmy, czytałybyśmy, czytalibyście, czytałybyście, czytaliby, czytałyby umiałbym, umiałabym, umiałbyś, umiałabyś, umiałby, umiałaby, łoby umialibyśmy, umiałybyśmy, umialibyście, umiałybyście, umialiby, umiałyby JÖVŐ IDŐ CZAS PRZYSZŁY będę czytał/czytała będziesz ~ będzie ~ będziemy czytali / będziecie /czytały będą /czytać będę umiał /umiała będziesz /umieć będzie ~ będziemy umiali będziecie /umiały będą / umieć MELLÉKNÉVI IGENÉV czytający czytająca czytająco czytany, czytana, czytane umiejący umiejąca umiejąco umiany, umiana, umiano HATÁROZÓI IGENÉV czytając umiejąc
36 robić csinálni uczyć tanítani pisać írni iść menni jechać utazni brać fog, vesz (rendhagyó) JELEN IDŐ CZAS TERAŻNIEJSZY robię robisz robi robimy robicie robią uczę uczysz uczy uczymy uczycie uczą piszę piszesz pisze piszemy piszecie piszą idę idziesz idzie idziemy idziecie idą jadę jedziesz jedzie jedziemy jedziecie jadą biorę bierzasz bierze bierzemy bierzecie biorą FELSZÓLÍTÓ MÓD TRYB ROZKAZUJĄCY rób! niech robi! róbmy! róbcie! niech robią! ucz! niech uczy! uczymy! uczycie! niech uczą! pisz! niech pisze! piszmy! piszcie! niech piszą! idź! niech idzie! idźmy! idźcie! niech idą! jedź! niech jedzie! jedźmy! jedźcie! niech jedą! bierz! niech bierze! bierzmy! bierzcie! niech biorą! MÚLT IDŐ CZAS PRZESZŁY robiłem, robiłam robiłeś, robiłaś robił, robiła, robiło robiliśmy, robiłyśmy, robiliście, robiłyście, robili, robiły uczyłem, uczyłam uczyłeś, uczyłaś uczył, uczyła, uczyło uczyliśmy, uczyłyśmy, uczyliście, uczyłyście, uczyli, uczyły pisałem, pisałam pisałeś, pisałaś pisał, pisała, pisało pisaliśmy, pisałyśmy, pisaliście, pisałyście, pisali, pisały szedłem, szłam szedłeś, szłaś szedł, szła, szło szliśmy, szłyśmy, szliście, szłyście, szli, szły jechałem, jechałam jechałeś, jechałaś jechał, jechała, jechało jechaliśmy, jechałyśmy, jechaliście, jechałyście, jechali, jechały brałem, brałam brałeś, brałaś brał, brała, brało braliśmy, brałyśmy, braliście, brałyście, brali, brały FELTÉTELES MÓD TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY robiłbym, robiłabym, robiłbyś, robiłabyś, robiłby, robiłaby, łoby robilibyśmy, robiłybyśmy, robilibyście, robiłybyście, umialiby, robiłyby uczyłbym, uczyłabym, uczyłbyś, uczyłabyś, uczyłby, uczyłaby, łoby uczylibyśmy, uczyłybyśmy, uczylibyście, uczyłybyście, uczyliby, uczyłyby pisałbym, pisałabym, pisałbyś, pisałabyś, pisałby, pisałaby, łoby pisalibyśmy, pisałybyśmy, pisalibyście, pisałybyście, pisaliby, pisałyby szedłbym, szłabym, szedłbyś, szłabyś, szedłby, szłaby, łoby szlibyśmy, szłybyśmy, szlibyście, szłybyście, szliby, szłyby jechałbym, jechałabym, jechałbyś, jechałabyś, jechałby, jechałaby, łoby jechalibyśmy, jechałybyśmy, jechalibyście, jechałybyście, jechaliby, jechałyby brałbym, brałabym, brałbyś, brałabyś, brałby, brałaby, łoby bralibyśmy, brałybyśmy, bralibyście, brałybyście, braliby, brałyby JÖVŐ IDŐ CZAS PRZYSZŁY będę robił /robiła będziesz /robić będzie ~ będziemy robili będziecie /robiły będą / robić będę uczył /uczyła będziesz /uczyć będzie ~ będziemy uczyli będziecie /uczyły będą / uczyć będę pisał /pisała będziesz /pisać będzie ~ będziemy pisali będziecie /pisały będą / pisać będę szedł /szła/iść będziesz ~ będzie ~ będziemy szli /szły / iść będziecie ~ będą ~ będę jechał /jechała będziesz /jechać będzie ~ będziemy jechali będziecie /jechały / iść będą ~ będę brał /brała będziesz /brać będzie ~ będziemy brali będziecie /brały będą / brać MELLÉKNÉVI IGENÉV robijący robijąca robijąco uczący ucząca ucząco uczony, uczona, uczono piszący pisząca pisząco pisany, pisana, pisano idący idąca idąco jadący jadąca jadąco biorący biorąca biorąco brony, brona, brono HATÁROZÓI IGENÉV robiąc ucząc pisząc idąc jadąc biorąc
37 wypić megiszik wziać vesz, fog JELEN IDŐ CZAS TERAŻNIEJSZY wypiję wypijesz wypije wypijemy wypijecie wypiją wezmę weźmiesz weźmie weźmiemy weźmiecie wezmą FELSZÓLÍTÓ MÓD TRYB ROZKAZUJĄCY wypij! niech wypije! wypijmy! wypijcie! niech wypiją! weź! niech weźmie! weźmy! weźcie! niech wezmą! MÚLT IDŐ CZAS PRZESZŁY wypiłem, wypiłam wypiłeś, wypiłaś wypił, wypiła, wypiło wypiliśmy, wypiłyśmy, wypiliście, wypiłyście, wypili, wypiły wziąłem, wzięłam wziąłeś, wzięłaś wziął, wzięła, wzięło wzięliśmy, wzięłyśmy, wzięliście, wzięłyście, wzięli, wzięły FELTÉTELES MÓD TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY wypiłbym, wypiłabym, wypiłbyś, wypiłabyś, wypiłby, wypiłaby, łoby wypilibyśmy, wypiłybyśmy, wypilibyście, wypiłybyście, wypiliby, wypiłyby wziąłbym, wzięłabym, wziąłbyś, wzięłabyś, wziąłby, wzięłaby, łoby wzięlibyśmy, wzięłybyśmy, wzięlibyście, wzięłybyście, wzięliby, wzięłyby JÖVŐ IDŐ CZAS PRZYSZŁY wypiję wypijesz wypije wypijemy wypijecie wypiją wezmę weźmiesz weźmie weźmiemy weźmiecie wezmą MELLÉKNÉVI IGENÉV wypity wypita wypite wzięty wziętya wziętyo HATÁROZÓI IGENÉV wypiwszy wziąwszy SEGÉDIGÉK RAGOZÁSÁNAK ÖSSZEFOGLALÁSA być lenni mieć van (valmije) bírni, birtokolni móc tudni, képesnek lenni JELEN IDŐ CZAS TERAŻNIEJSZY jestem jesteś jest jesteśmy jesteście są mam masz ma mamy macie mają mogę możesz może możemy możecie mogą FELSZÓLÍTÓ MÓD TRYB ROZKAZUJĄCY bądź niech będzie! bądmy! bądźcie! niech bedą niech mam! miej! niech ma! niejmy! niejcie! niech mają niech mogę móż niech może móżmy móżcie niech mogą MÚLT IDŐ CZAS PRZESZŁY byłem, byłam byłeś, byłaś był, była, było byliśmy, byłyśmy, byliście, byłyście, byli, były miałem, miałam, miałeś, miałaś, miał, miała, miało mialiśmy, miałyśmy, mialiście, miałyście, mieli, miały mogłem, mogłam, mogłeś, mogłaś, mogł, mogła, mogło mogliśmy, mogłyśmy, mogliście, mogłyście, mogli, mogły FELTÉTELES MÓD TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY byłbym, byłabym, byłbyś, byłabyś, byłby, byłaby, byłoby bylibyśmy, byłybyśmy, bylibyście, byłybyście, byliby, byłyby miałbym, miałabym, miałebyś, miałabyś, miałby, miałaby, miałoby mialiśmy, miałyśmy, mialibyście, miałybyście, mieliby, miałyby mógłbym, mogłabym, mogłebyś, mogłabyś, mogłby, mogłaby, mogłoby moglibyśmy, mogłybyśmy, moglibyście, mogłybyście, moglibymogłyby JÖVŐ IDŐ CZAS PRZYSZŁY będę będziesz będzie będziemy będziecie będą będę miał/miała/mieć będziesz ~ będzie ~ będziemy mieli/miały będziecie /mieć będą ~ będę mógł/mogła/móc będziesz ~ będzie ~ będziemy mogli/mogły będziecie /móc będą ~ MELLÉKNÉVI IGENÉV będący będąca będące mający mająca mające HATÁROZÓI IGENÉV będąc mając
38 zostać válni valamivé chcieć akarni (rendhagyó) JELEN IDŐ CZAS TERAŻNIEJSZY chcę chcesz chce chcemy chcecie chcą FELSZÓLÍTÓ MÓD TRYB ROZKAZUJĄCY niech zostanę zostań niech zostanie zostańmy zostańcie niech zostaną niech chcę chciej niech chce chciejmy chciejcie niech chcą MÚLT IDŐ CZAS PRZESZŁY zostałem, zostałam, zostałeś, zostałaś, został, została, zostało zostaliśmy, zostałyśmy, zostaliście, zostałyście, zostali, zostały chciałem, chciłam, chciałeś, chciałaś, chciał, chciała, chciało chcieliśmy, chciałyśmy, chcieliście, chciałyście, chcieli, chciały FELTÉTELES MÓD TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY zostałbym, zostałabym, zostałeby zostałaby zostałbyzostałabyzostałoby zostalibyśmy, zostałybyśmy, zostalibyście, zostałybyście, zostaliby, zostałyby chciałbym, zostałabym, chciałbyś, chciałabyś, chciałby, chciałaby, chciałoby zostalibyśmy, zostałybyśmy, zostalibyście, zostałybyście, zostaliby, zostałyby JÖVŐ IDŐ CZAS PRZYSZŁY zostanę zostaniesz zostanie zostaniemy zostaniecie zostaną będę chciał /chciała/ będziesz chcieć będzie ~ będziemy chciał będziecie /chciała/ będą /chcieć MELLÉKNÉVI IGENÉV HATÁROZÓI IGENÉV A SEGÉDIGÉK IGENEVEI Főnévi igenév być lenni mieć bírni móc tudni zostać válni chcieć akarni (vmivé) Jelen idejű melléknévi igenév będący levő mający bíró mogący tudó chcący akaró Egyidejű cselekvő határozói igenév będąc léve mając bírva mogąc tudva chcąc akarva Előidejű cselekvő határozói igenév (od) bywszy (po) mógłszy tudván zostawszy válván (za) chciawszy lévén akarván Múlt idejű szenvedő melléknévi (od) byty lett miany bírt (wz)możny tudott chciany akart igenév Jövő idejű melléknévi igenév do bycia leendő do nienia do (wz) możenia do zostania do chcenia akarandó bírandó tudandó válandó Gerundium bycie levés mienie bírás (wz) możenie tudás zostanie válás chcenie akarás
39 IGÉK 1. BEFEJEZETT IGÉK IGEKÖTŐVEL Folyamatos igealak Befejezett forma chcieć chcę, chcesz akar zechcieć zechcę, zechcesz akar, óhajt, kíván czekać czekam, czekasz vár poczekać poczekam, poczekasz megvár czytać czytam, czytasz olvas przeczytać przeczytam, przeczytasz olvas, átolvas dziękować dziękuję, dziękujesz (meg)köszön podziękować podziękuję, podziękujesz megköszön interesować się interesuję się, interesujesz się érdeklődik zainteresować się zainteresuję się, zainteresujesz się érdeklődést mutat iść idę, idziesz megy pójść pójdę, pójdziesz (el)megy jechać jadę, jedziesz utazik pojechać pojadę, pojedziesz elutazik, elhajt, elmegy jeść jem, jesz eszik zjeść zjem, zjesz (meg)eszik, elfogyaszt jeździć jeżdżę, jeździsz utazik, utazgat, jár pojeździć pojeżdżę, pojeździsz elutazik kończyć kończę, kończysz befejez, bevégez skończyć skończę, skończysz befejez, elvégez kroić kroję, kroisz metszeni, szelni; szabni pokroić pokrajać pokroję, pokroisz elvágni, felvagdalni, felszeletelni łubić łubię, łubisz szeretni. kedvelni połubić połubię, połubisz (meg)szeretni mieszkać mieszkam, mieszkasz lakni pomieszkać pomieszkam, pomieszkasz ellakni myśleć myślę, myślisz gondolkodni pomyśleć pomyślę, pomyślisz meg/elgondolni pamiętać pamiętam, pamiętasz emlékezni zapamiętać zapamiętam, zapamiętasz megjegyezni, emlékezetébe vésni pić piję, pijesz inni wypić wypiję, wypijesz kiinni, meginni pisać piszę, piszesz írni napisać napiszę, napiszesz (meg/le/fel)írni płacić płacę, płacisz fizetni zapłacić zapłacę, zapłacisz (meg/le/ki)fizetni podobać się podobam się, podobasz się tetszeni spodobać się spodobam się, spodobasz się megtetszeni prosić proszę, prosisz kérni poprosić poproszę, poprosisz megkérni robić robię, robisz csinálni, tenni, készíteni zrobić zrobię, zrobisz (meg)csinálni, (meg)tenni, elkészíteni rodzić rodzę, rodzisz szülni (elleni) urodzić urodzę, urodzisz megszülni rodzić się rodzę się, rodzisz się születni urodzić się urodzę się, urodzisz się megszületni
40 Folyamatos igealak Befejezett forma rozmawiać rozmawiam, rozmawiasz beszélni, beszélgetni, porozmawiać porozmawiam, porozmawiasz elbeszélni, elbeszélgetni társalogni rozumieć rozumiem, rozumiesz megérteni, belátni porozumieć porozumiem, porozumiesz megérteni, belátni spieszyć się spieszę się, spieszysz się sietni pospieszyć się pospieszę się, pospieszysz się elsietni szukać szukam, szukasz keresni poszukać poszukam, poszukasz (meg/ki)keresni, felkutatni uczyć uczę, uczysz tanítani, oktatni nauczyć nauczę, nauczysz megtanítani, kioktatni uczyć się uczę się, uczysz się tanulni nauczyć się nauczę się, nauczysz się megtanulni znać znam, znasz ismerni poznać poznam,poznasz megismerni, felismerni 2. BEFEJEZETT IGÉK SZÓTŐRÖVIDÜLÉSSEL dawać daję, dajesz adni, nyújtani dać dam, dasz adni, megadni, nyújtani dostawać dostaję, dostajesz (meg)kapni, (meg)szerezni dostać dostanę, dostaniesz (meg)kapni, (meg)szerezni kupować kupuję, kupujesz vásárolni, venni kupić kupię, kupisz vásárolni, megvenni przedstawiać przedstawiam, przedstawiasz (be)mutatni przedstawić przedstawię, przedstawisz (be)mutatni, ábrázolni przedstawiać się przedstawiam się, przedstawiasz się (be)mutatkozni, tünni, látszani odwiedzać odwiedzam, odwiedzasz (meg)látogatni, megtekinteni, megnézni przedstawić się przedstawię się, przedstawisz się (be)mutatkozni, tünni, látszani odwiedzić odwiedzę, odwiedzisz (meg)látogatni, megtekinteni, megnézni polecać polecam, polecasz ajánlani, meghagyni polecić polecę, polecisz fel/megajánlani, meghagyni poznawać poznaję, poznajesz megismerni, felismerni poznać poznam, poznasz megismerni, felismerni sprawdzać sprawdzam, sprawdzasz ellenőrizni, megvizsgálni sprawdzić sprawdzę, sprawdzisz ellenőrizni, megvizsgálni sprawdzać się sprawdzam się, beigazolódni, teljesülni sprawdzić się sprawdzę się, sprawdzisz się beigazolódni, teljesülni sprawdzasz się zostawać zostaję, zostajesz maradni zostać zostanę, zostaniesz megmaradni
41 Folyamatos igealak Befejezett forma 3. BEFEJEZETT IGÉK SZÓTŐVÁLTOZÁSSAL nazywać nazywam, nazywasz (meg/el)nevezni nazwać nazwę, nazwiesz elnevezni odmawiać odmawiam, odmawiasz végigmondani, elmondani odmówić odmawię, odmówisz végigmondani, elmondani odwozić odwożę, odwozisz elszállítani, elvinni odwwieźć odwoiżę, odwieziesz elszállítani, elvinni opowiadać opowiadam, opowiadasz elbeszélni, elmondani, elmesélni opowiedzieć opowiem, opowiesz elbeszélni, elmondani, elmesélni pomagać pomagam, pomagasz segíteni, segédkezni pomóć pomogę, pomożesz megsegíteni przepraszać przepraszam, bocsánatot kérni przeprosić przeproszę, przeprosisz bocsánatot kérni przepraszasz spotykać spotykam, spotykasz találkozni spotkać spotkam, spotkasz találkozni wracać wracam, wracasz visszatérni, visszajönni wrócić wrócę, wrócisz visszatérni, visszajönni, visszamenni wybierać się wybieram się, wybierasz készülni, indulni wybrać się wybiorę się, wybierzesz się (el)készülni się zaczynać zaczynam, zaczynasz (el/meg/hozzá)kezdeni zacząć zacznę, zaczniesz (el/meg/hozzá)kezdeni zamawiać zamawiam, zamawiasz (meg)rendelni zamówić zamówię, zamówisz megrendelni zawozić zawożę, zawozisz elvinni zawieźć zawiożę, zawieziesz elvinni, elszállítani zapraszać zapraszam, zapraszasz meghívni, felkérni zaprosić zaproszę, zaprosisz meghívni zbierać zbieram, zbierasz összegyűjteni/összeszedni zebrać zbiorę, zbierzesz összegyűjteni/összeszedni 4. BEFEJEZETT IGÉK MÁS SZÓBÓL SZÁRMAZTATVA brać biorę, bierzesz venni, fogni, szedni wziąć wezmę, weźmiesz (el/fel)venni, fogni kłaść kładę, kładziesz tenni, helyezni położyć położę, położysz (le)fektetni, (el)helyezni, (le)tenni mówić mówię, mówisz beszélni, mondani powiedzieć powiem, powiesz (meg/el)mondani, szólni oglądać oglądam, oglądasz megtekinteni, megnézni obejrzeć obejrzę, obejrysz megtekinteni, megnézni przyjmować przyjmuję, przyjmujesz elfogadni, (el/át)venni przyjąć przyjmę, przyjmiesz elfogadni, (el/át)venni wchodzić wchodzę, wchodzisz bemenni, bejönni belépni wejść wejdę, wejdziesz bemenni, bejönni belépni widzieć widzę, widzisz látni zobaczyć zobaczę, zobaczysz megnézni, meglátni, észrevenni
42 Folyamatos igealak Befejezett forma 4. BEFEJEZETT IGÉK MÁS SZÓBÓL SZÁRMAZTATVA wychodzić wychodzę, wychodzisz kijönni, kijárni wyjść wyjdę, wyjdziesz kijönni, kimenni wyjeżdżać wyjeżdżam, wyjeżdżasz elutazik, elmegy wyjechać wyjadę, wyjdziesz elutazik, elmegy znajdować znajduję, znajdujesz találni, lelni znaleźć znajdę, znajdziesz (meg)találni, (meg)lelni 5. IGÉK, AMELYEKNEK CSAK FOLYAMATOS ALAKJUK VAN być jestem, jesteś lenni cieszyć się cieszę się, cieszysz się örülni; örül, örvend dyrygować dyryguję, dyrygujesz vezényelni kosztować Ile to kosztuje? kerülni; Mennyibe kerül? mieć mam, masz birtokolni vmit móc mogę, możesz tudni, képes, bírni musieć muszę, musisz kell, szükséges pracować pracuję, pracujesz dolgozni słychać Co słychać? hallgatni; Mi újság? studiować studiuję, studiujesz tanulni (egyetemen) uwielbiać uwielbiam, uwielbiasz isteníteni, imádni wiedzieć wiem, wiesz tudni woleć wolę, wolisz inkább akar, jobban szeret Megjegyzések: A proszę ige jelentése a helyzettől függően: kérem, tessék, szívesen. Ez a beszélt nyelvben igen gyakori udvariassági kifejezés. A lengyel nyelv nagyon következetsen megkjülönbözteti az iść (gyalog menni) és jechać (járművön menni, utazni) fogalmakat.