FARMAKOTERAPIA U DZIECI

Marcin Andrzejczak FARMAKOTERAPIA U DZIECI Notatnik ratunkowy

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniej szej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficz ną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Dawki leków ustalono w oparciu o wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji 2010. W trakcie pisania książki korzystano również z podręcznika Pediatria, red. nauk.: W. Kawalec, R. Grenda, H. Ziółkowska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015. Autor oraz Wydawca dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawca nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody bądź uszczerbek na zdrowiu wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redakcja techniczna: Przemysław Gancarczyk Konsultacja medyczna: lek. med. Elżbieta Kamionka-Kukuła, lek. med. Andrzej Machalica Projekt okładki: Agata Pabian ISBN 978-83-935557-3-4 2015 Magdalena Fiszer Magdalena Fiszer ul. Chudoby 3/11 44-100 Gliwice www.ratownictwopraktyczne.pl e-mail: biuro@ratownictwopraktyczne.pl Printed in Poland

Autor oraz Wydawca pragną podziękować za wsparcie merytoryczne oraz cenne uwagi wniesione na etapie powstawania niniejszej książki lekarzom: pani Elżbiecie Kamionce-Kukule i panu Andrzejowi Machalicy, a także pani Ewie Zaród. Przedstawione w niniejszym notatniku ratunkowym przeliczenia dawek z miligramów na mililitry w stosunku do objętości rozpuszczalnika leku są prawidłowe tylko w wypadku korzystania z leków konfekcjonowanych w proporcjach przedstawionych na następnej stronie. Przy innym sposobie konfekcjonowania leków użytkownik notatnika jest zobowiązany przeliczyć ilość podawanego farmaceutyku w sposób tradycyjny! Zanim skorzystasz z notatnika ratunkowego, sprawdź, czy sposób konfekcjonowania leków w Twoim miejscu pracy jest zgodny z przedstawioną listą. Zapoznaj się także z uwagami przedstawionymi we wprowadzeniu. 3

Sposób konfekcjonowania leków wykorzystanych w publikacji Adrenalina: ampułka 1 mg/1 ml Amiodaron: ampułka 150 mg/3 ml Atropina: ampułka 1 mg/1 ml Hydrokortyzon: fiolka 100 mg Salbutamol: ampułka 2,5 mg lub 5 mg Magnez: ampułka 2 g/10 ml Morfina: ampułka 10 mg/1 ml Relanium: ampułka 10 mg/2 ml Relsed: wlewka 5 mg lub 10 mg Clonazepam: ampułka 1 mg/1 ml Glukoza 20%: ampułka 2 g/10 ml Glukagon: fiolka 1 mg/1 ml Paracetamol czopki: 50 mg, 80 mg, 125 mg, 250 mg Drogi podawania leków wykorzystanych w publikacji i.v. dożylnie i.m. domięśniowo s.c. podskórnie p.o. doustnie i.o. doszpikowo p.r. doodbytniczo Jak odczytywać i interpretować skróty stosowane w notatniku Adrenalina w RKO: 1 amp. do 10 ml podać 0,3 ml i.v/i.o. Dawka: 0,03 mg Oznacza że: Jedną ampułkę adrenaliny należy rozcieńczyć solą fizjologiczną do łącznej objętości roztworu 10 ml (1 ml adrenaliny i 9 ml soli). Podać według podziałki 0,3 ml dożylnie lub doszpikowo. Podana dawka wynosi 0,03 mg. 4

Relanium: strzyk. 2 ml podać 0,1 ml bez rozcieńczenia i.v/i.o. Dawka: 0,5 mg Oznacza że: Jedną ampułkę relanium (10 mg/2 ml) bez rozcieńczenia należy nabrać do strzykawki o objętości 2 ml. Podać według podziałki 0,1 ml dożylnie lub doszpikowo. Podana dawka wynosi 0,5 mg. Amiodaron: 100 mg (2ml) do 20 ml glukozą 5% podać 3 ml i.v/i.o. Dawka: 15 mg Oznacza że: Z ampułki należy nabrać do strzykawki 2 ml leku, a następnie rozcieńczyć farmaceutyk pięcioprocentową glukozą do łącznej objętości 20 ml (strzykawka 20 ml). Podać według podziałki 3 ml dożylnie lub doszpikowo. Podana dawka wynosi 15 mg. Uwagi końcowe: Dawki Relanium opisywane w niniejszej publikacji to dawki podawane w przypadku drgawek Relsed można podawać niemowlętom w wieku do 6 miesięcy jedynie w stanach zagrożenia życia (drgawki) w dawce 0,5 mg/kg. Z powodu niewystępowania preparatu w mniejszej dawce niż 5 mg dzieciom o wadze do 7 kg podaje się około ½ wlewki. Ze względu na zawartość alkoholu benzylowego Relsed, Relanium i Clonazepam są przeciwwskazane u wcześniaków i noworodków! Adrenalina w anafilaksji: użyj strzykawki 2 ml. Dawka 0,15 mg to 1,5 małej kreseczki, dawka 0,3 mg to 3 kreseczki. Ze względu na trudności z określeniem tak małych ilości lepiej użyć strzykawki insulinówki (podziałka 40 j). Wtedy podaje się odpowiednio: 6 j (0,15 mg) i 12 j (0,3 mg) Jeżeli przy leku nie zapisano inaczej, domyślnym rekomendowanym rozpuszczalnikiem jest 0,9% NaCl. Dawkę defibrylacji zaokrąglaj w górę. 5

Wiek: noworodek Waga: 3 kg Ciśnienie: 60/40 mmhg Oddech: 9/10 sek. (50/min) Tętno: 23/10 sek. (140/min) Maska krtaniowa: nr 1 Rurka intubacyjna: 3.0 na 9 cm bez mankietu Defibrylacja: 12 J łyżki pediatryczne Wentylacja: 1 wdech co 2 sekundy czyli 30 oddechów/min Adrenalina w RKO: 1 amp. do 10 ml podać 0,3 ml i.v/i.o. Dawka: 0,03 mg Adrenalina w anafilaksji: strzyk. 2 ml podać 0,15 ml i.m. Dawka: 0,15 mg Adrenalina w zapaleniu krtani: nebulizacja 1mg (można powtórzyć do 5 mg) Adrenalina w astmie: 1 amp. do 10 ml podać 0,3 ml s.c. Dawka: 0,03 mg Amiodaron: 100 mg (2 ml) do 20 ml glukozą 5% podać 3 ml i.v/i.o. Dawka: 15 mg Atropina: 2 mg (2 amp. po 1 mg) do 10 ml podać 0,5 ml i.v/i.o. Dawka: 0,1 mg Hydrokortyzon: 100 mg do 20 ml podać 3 ml i.v/i.o. Dawka: 15 mg Salbutamol: podać 2,5 mg w nebulizacji. Dawka 2,5 mg Magnez 20%: podać we wlewie 0,6 ml i.v/i.o. Dawka: 120 mg Morfina: 10 mg (ampułka) do 10 ml podać 0,3 ml i.v/i.o. Dawka: 0,3 mg Relanium: przeciwwskazany u noworodków i wcześniaków Relsed wlewka: przeciwwskazany u noworodków i wcześniaków Clonazepam: przeciwwskazany u noworodków i wcześniaków Glukoza 20%: podać 7,5 ml i.v/i.o. Dawka: 1,5 g Glukagon: 1/2 ampułki podać i.m. Dawka: 0,5 mg Wlew NaCl: 30-60 ml i.v/i.o. Paracetamol: czopek 50 mg p.r. 6

Parametry życiowe dziecka Oddech:........................ Tętno:.......................... Saturacja:....................... Ciśnienie:....................... Cukier:......................... Temperatura:................... GCS:............................ Pediatryczna skala Glasgow oczu werbalna ruchowa Odpowiedź Na ból 2 Na głos 3 Spontaniczne 4 Jęk na ból 2 Płacz na ból 3 Pobudzenie 4 Gaworzy 5 Wyprost na ból 2 Zgięcie na ból 3 Wycofanie na ból 4 Wycofanie na dotyk 5 Prawidłowe ruchy 6 noworodek Powierzchnia oparzenia S:......................... A:......................... M:......................... P:......................... L:......................... E:......................... Suma:.......................... 7

Wiek: 7 miesięcy Waga: 8 kg Ciśnienie: 70/50 mmhg Oddech: 5/10 sek. (30/min) Tętno: 20/10 sek. (120/min) Maska krtaniowa: nr 1.5 Rurka intubacyjna: 4.0 na 11 cm bez mankietu Defibrylacja: 32 J łyżki pediatryczne Wentylacja: 1 wdech co 3 sekundy czyli 20 oddechów/min Adrenalina w RKO: 1 amp. do 10 ml podać 0,8 ml i.v/i.o. Dawka: 0,08 mg Adrenalina w anafilaksji: strzyk. 2 ml podać 0,15 ml i.m. Dawka: 0,15 mg Adrenalina w zapaleniu krtani: nebulizacja 1 mg (można powtórzyć do 5 mg) Adrenalina w astmie: 1 amp. do 10 ml podać 0,8 ml s.c. Dawka: 0,08 mg Amiodaron: 100 mg (2 ml) do 20 ml glukozą 5% podać 8 ml i.v/i.o. Dawka: 40 mg Atropina: 2 mg (2 amp. po 1 mg) do 10 ml podać 0,8 ml i.v/i.o. Dawka: 0,16 mg Hydrokortyzon: 100 mg do 20 ml podać 8 ml i.v/i.o. Dawka: 40 mg Salbutamol: 2,5 mg w nebulizacji. Dawka: 2,5 mg Magnez 20%: podać we wlewie 1,6 ml i.v/i.o. Dawka: 320 mg Morfina: 10 mg (ampułka) do 10 ml podać 0,8 ml i.v/i.o. Dawka: 0,8 mg Relanium: strzyk. 2 ml podać 0,4 ml bez rozcieńczenia i.v/i.o. Dawka: 2 mg Relsed wlewka: podać 4 mg p.r. (wlewka 5 mg) Dawka: 4 mg Clonazepam: 1 amp. do 10 ml podać 5 ml i.v/i.o. Dawka: 0,5 mg Glukoza 20%: podać 20 ml i.v/i.o. Dawka: 4 g Glukagon: 1/2 ampułki podać i.m. Dawka: 0,5 mg Wlew NaCl: 160 ml i.v/i.o. Paracetamol: czopek 80 mg p.r. 20

Parametry życiowe dziecka Oddech:........................ Tętno:.......................... Saturacja:....................... Ciśnienie:....................... Cukier:......................... Temperatura:................... GCS:............................ Pediatryczna skala Glasgow oczu werbalna ruchowa Odpowiedź Na ból 2 Na głos 3 Spontaniczne 4 Jęk na ból 2 Płacz na ból 3 Pobudzenie 4 Gaworzy 5 Wyprost na ból 2 Zgięcie na ból 3 Wycofanie na ból 4 Wycofanie na dotyk 5 Prawidłowe ruchy 6 7 miesiąc Powierzchnia oparzenia S:......................... A:......................... M:......................... P:......................... L:......................... E:......................... Suma:.......................... 21

Wiek: 18 miesięcy/1,5 roku Waga: 11 kg Ciśnienie: 70/50 mmhg Oddech: 5/10 sek. (30/min) Tętno: 19/10 sek. (114/min) Maska krtaniowa: nr 2 Rurka intubacyjna: 4.5 na 12 cm bez mankietu Defibrylacja: 44 J łyżki zwykłe Wentylacja: 1 wdech co 3 sekundy czyli 20 oddechów/min Adrenalina w RKO: 1 amp. do 10 ml podać 1,1 ml i.v/i.o. Dawka: 0,11 mg Adrenalina w anafilaksji: strzyk. 2 ml podać 0,15 ml i.m. Dawka: 0,15 mg Adrenalina w zapaleniu krtani: nebulizacja 1 mg (można powtórzyć do 5 mg) Adrenalina w astmie: 1 amp. do 10 ml podać 1,1 ml s.c. Dawka: 0,11 mg Amiodaron: 100 mg (2 ml) do 20 ml glukozą 5% podać 11 ml i.v/i.o. Dawka: 55 mg Atropina: 2 mg (2 amp. po 1 mg) do 10 ml podać 1,1 ml i.v/i.o. Dawka: 0,22 mg Hydrokortyzon: 100 mg do 20 ml podać 11 ml i.v/i.o. Dawka: 55 mg Salbutamol: 2,5 mg w nebulizacji. Dawka: 2,5 mg Magnez 20%: podać we wlewie 2,2 ml i.v/i.o. Dawka: 440 mg Morfina: 10 mg (ampułka) do 10 ml podać 1,1 ml i.v/i.o. Dawka: 1,1 mg Relanium: podać 0,5 ml bez rozcieńczenia i.v/i.o. Dawka: 2,5 mg Relsed wlewka: podać 5 mg p.r. Dawka: 5 mg Clonazepam: 1 amp. do 10 ml podać 5 ml i.v/i.o. Dawka: 0,5 mg Glukoza 20%: podać 27,5 ml i.v/i.o. Dawka: 5,5 g Glukagon: 1/2 ampułki podać i.m. Dawka: 0,5 mg Wlew NaCl: 220 ml i.v/i.o. Paracetamol: czopek 80 mg p.r. 32

Parametry życiowe dziecka Oddech:........................ Tętno:.......................... Saturacja:....................... Ciśnienie:....................... Cukier:......................... Temperatura:................... GCS:............................ Pediatryczna skala Glasgow oczu werbalna ruchowa Odpowiedź Na ból 2 Na głos 3 Spontaniczne 4 Jęk na ból 2 Płacz na ból 3 Pobudzenie 4 Gaworzy 5 Wyprost na ból 2 Zgięcie na ból 3 Wycofanie na ból 4 Wycofanie na dotyk 5 Prawidłowe ruchy 6 18 miesiąc Powierzchnia oparzenia S:......................... A:......................... M:......................... P:......................... L:......................... E:......................... Suma:.......................... 33

Wiek: 7 lat Waga: 22 kg Ciśnienie: 85/60 mmhg Oddech: 3/10 sek. (18/min) Tętno: 15/10 sek. (90/min) Maska krtaniowa: nr 2.5 Rurka intubacyjna: 6.0 na 18 cm bez mankietu Defibrylacja: 88 J łyżki zwykłe Wentylacja: 1 wdech co 3 sekundy czyli 20 oddechów/min Adrenalina w RKO: 1 amp. do 10 ml podać 2,2 ml i.v/i.o. Dawka: 0,22 mg Adrenalina w anafilaksji: strzyk. 2 ml podać 0,3 ml i.m. Dawka: 0,3 mg Adrenalina w zapaleniu krtani: nebulizacja 1 mg (można powtórzyć do 5 mg) Adrenalina w astmie: 1 amp. do 10 ml podać 2,2 ml s.c. Dawka: 0,22 mg Amiodaron:100 mg (2 ml) do 20 ml glukozą 5% podać 22 ml i.v/i.o. Dawka:110 mg Atropina: 2 mg (2 ampułki po 1 mg) do 10 ml podać 2,2 ml i.v/i.o. Dawka: 0,44 mg Hydrokortyzon: 100 mg do 20 ml podać 20 ml i.v/i.o. Dawka:100 mg Salbutamol: 5 mg w nebulizacji. Dawka: 5 mg Magnez 20%: podać we wlewie 4,4 ml i.v/i.o. Dawka: 880 mg Morfina: 10 mg (ampułka) do 10 ml podać 2,2 ml i.v/i.o. Dawka: 2,2 mg Relanium: strzyk. 2 ml podać 1,1ml bez rozcieńczania i.v/i.o. Dawka: 5,5 mg Relsed wlewka: podać 10 mg p.r. Dawka: 10 mg Clonazepam: 1 amp. do 10 ml podać 5 ml i.v/i.o. Dawka: 0,5 mg Glukoza 20%: podać 55 ml i.v/i.o. Dawka: 11 g Glukagon: podać 1/2 ampułki i.m. Dawka: 0,5 mg Wlew NaCl: 440 ml i.v/i.o. Paracetamol: czopek 250 mg p.r. 44

Parametry życiowe dziecka Pediatryczna skala Glasgow Oddech:........................ Tętno:.......................... oczu Odpowiedź Na ból 2 Na głos 3 Spontaniczne 4 Jęk na ból 2 Płacz na ból 3 Splątane 4 Zorientowane 5 Wyprost na ból 2 Zgięcie na ból 3 Ucieczka na ból 4 Lokalizacja bodźca 5 Spełnia polecenia 6 7 rok Saturacja:....................... werbalna Ciśnienie:....................... Cukier:......................... ruchowa Temperatura:................... GCS:............................ Powierzchnia oparzenia S:......................... A:......................... M:......................... P:......................... L:......................... E:......................... Suma:.......................... 45

Dawki leków u dzieci w przeliczeniu na kg masy ciała Adrenalina: 0,01 mg/kg i.v/i.o. Adrenalina w anafilaksji: 150 µg do 6 r.ż, 300 µg od 6 12 r.ż. i 500 µg > 12 r.ż. Adrenalina w zapaleniu krtani: nebulizacja 1 mg. Jeśli brak efektu można powtarzać do całkowitej dawki 5 mg. Adrenalina w astmie: 0,01 mg/kg s.c. Można powtórzyć po 20 minutach. Amiodaron: 5 mg/kg tylko w 5% glukozie, i.v/i.o. Atropina: 0,02 mg/kg i.v/i.o. Uwaga! Minimalna dawka: 0,1 mg Hydrokortyzon: 5 10 mg/kg, i.v/i.o. Salbutamol: nebulizacja w dawce 2,5 mg do 5 mg Magnez 20%: 25 50 mg/kg, i.v/i.o. Rzadko stosowany Morfina: 0,1mg/kg i.v/i.o. Relanium: 0,1 0,3 mg/kg i.v/i.o. Relsed wlewka: 0,5 mg/kg u dzieci do 10 kg, 5 mg u dzieci 10 15 kg i 10 mg u dzieci >15 kg, p.r. Clonazepam: Clonazepam: 0,5 mg w rozcieńczeniu, co najmniej 1:1 i.v/i.o. Glukoza 20%: 0,5 g/kg i.v/i.o. Glukagon: Glukagon: 1/2 fiolki (0,5 mg) do 6 8 r.ż, 1 fiolka (1 mg) > 6 8 r.ż Wlew NaCl: 10 20 ml/kg i.v/i.o. można raz powtórzyć Defibrylacja: 4 J/kg Paracetamol: 10 15 mg/kg lub wg. schematu: 0 3 m.ż. 50 mg Uwaga! Paracetamol nie jest 3 m.ż. 1 r.ż. 80 mg wymieniony w spisie leków, które 2 3 r.ż. 125 mg może podać ratownik medyczny wg Ustawy o Państwowym 4 9 r.ż. 250 mg > 9 r.ż. 500 mg pr Ratownictwie Medycznym. Dawkę leku o podanym stężeniu można obliczyć dopisując do wartości procentowej jedno zero otrzymujemy wtedy liczbę miligramów znajdującą się w jednym mililitrze, np.: Glukoza 20% = 200 mg w 1 ml Dopamina 4% = 40 mg w 1 ml 56

Wybrane leki stosowane w Polsce przez zespoły specjalistyczne PRM Poniższe farmaceutyki mogą być podawane przez ratownika lub pielęgniarkę tylko na zlecenie lekarza. Wyjątkiem w zestawieniu jest Midazolam który może zostać podany po konsulatacji z lekarzem (droga i sposób konsultacji nadal budzą kontrowersje). Podane poniżej sposoby dawkowania, rozcieńczania oraz podawania leków mają dla ratowników i pielęgniarek tylko i wyłącznie skrócony charakter informacyjny i poglądowy. Działaj zawsze zgodnie z sugestią lekarza! 1. Anestetyki Tiopental (Thiopental) Postać: fiolka 1g lub 500 mg. Przygotowanie: 1g leku rozpuść w 20 ml NaCl 0,9%. Powstanie roztwór zawierający 50 mg/ml leku. Nabierz zleconą dawkę do strzykawki i rozcieńcz do 20 ml NaCl 0,9%. Podaj; 500 mg leku rozpuść w 10 ml NaCl 0,9%. Powstanie roztwór zawierający 50 mg/ml leku. Nabierz zleconą dawkę do strzykawki i rozcieńcz do 20 ml NaCl 0,9%. Podaj. Dawkowanie: 3 5 mg/kg. Praktyczny sposób podania: ze względu na silnie zasadowy charakter, przed podaniem sprawdź położenie i drożność kaniuli podanie pozanaczyniowo może powodować martwicę tkanek. Podaj najpierw dawkę testową 2 ml, po 20 30 s podaj resztę dawki. Przepłucz możliwe interakcje z innymi lekami. Działanie: lek nasenny i przeciwdrgawkowy działający 5 10 minut. Nie wykazuje właściwości przeciwbólowych. Obniża ciśnienie tętnicze i śródczaszkowe, dlatego jest szczególnie polecany w urazach czaszkowo-mózgowych, ale przeciwwskazany we wstrząsie. 57

Propofol (Propofol Lipuro 1%, Plofed 1%, Diprivan) Postać: ampułka z roztworem 1% 200 mg/20 ml (10 mg/ml) Przygotowanie: bez rozcieńczania. Dawkowanie: 2 3 mg/kg. Praktyczny sposób podania: podawaj powoli dożylnie (20 40 mg co 10 s). Ze względu na silny ból przy infuzji, jednocześnie z NaCl 0,9%. Działanie: lek nasenny działający 5 10 minut. Nie wykazuje właściwości przeciwbólowych. Podobnie jak Tiopental obniża ciśnienie tętnicze i śródczaszkowe, dlatego jest szczególnie polecany w urazach czaszkowo-mózgowych, ale przeciwwskazany we wstrząsie. Działa depresyjnie na układ krążenia i oddechowy, szczególnie podczas szybkiego podania. Etomidat (Etomidate Lipuro, Hypnomidate) Postać: ampułka z gotowym roztworem 20 mg/10 ml (2 mg/ml). Przygotowanie: bez rozcieńczenia. Dawkowanie: 0,3 mg/kg. Praktyczny sposób podania: podaj dożylnie w ciągu 30 60 s Działanie: lek nasenny działający 4 6 minut. Nie wykazuje właściwości przeciwbólowych. W przeciwieństwie do Propofolu i Tiopentalu nie obniża ciśnienia tętniczego, dlatego można go stosować u pacjenta we wstrząsie. Przeciwwskazany u dzieci < 10 r. ż. Ketamina (Ketanest 50, Ketanest 10) Postać: fiolka 500 mg /10 ml (50 mg/ml) lub 200 mg /20 ml (10 mg/ml). Przygotowanie: nie wymaga rozcieńczenia. Dawkowanie: 1 2 mg/kg. Praktyczny sposób podania: podaj dożylnie w ciągu 60 s. Hałas i gwałtowne bodźce nasilają halucynacje w miarę możliwości staraj się je zminimalizować. Działanie: lek nasenny i przeciwbólowy działający do 20 minut. Szczególnie zalecany w astmie (rozszerza oskrzela). Przeciwwskazany w urazach czaszkowo-mózgowych (zwiększa ciśnienie śródczaszkowe). 58

Dobór łyżki laryngoskopu Wyboru odpowiedniej łyżki do laryngoskopu można dokonać przez dopasowanie jej rozmiaru (sam sztylet, bez stopki) do odległości między kątem żuchwy a górnymi siekaczami: 61

Wkłucie doszpikowe u dziecka Głębokość wkłucia doszpikowego Wiek Koniec bliższy kości piszczelowej Niemowlę 0 3 lat 0,5 0,7 cm Dziecko 3 6 lat 1,0 1,5 cm Dziecko 6 12 lat 1,5 cm 62

Konikopunkcja 1. Odchyl głowę do tyłu. 2. Zlokalizuj błonę pierścienno - tarczową i zdezynfekuj okolicę. 3. Wbij zestaw do konikopunkcji pionowo w dół aż do tzw. stopera (koloru czerwonego), trzymając urządzenie za strzykawkę, jak na zdjęciu poniżej. 4. Zaaspiruj powietrze. Jeśli się udało, usuń stoper i dalej wsuń tylko kaniulę, podobnie jak przy zakładaniu dojścia dożylnego. 5. Usuń mandryn i umocuj kaniulę. 6. Jeśli nie udało się zaaspirować powietrza, usuń stoper i delikatnie włóż urządzenie głębiej najwyraźniej pacjent ma więcej tkanki tłuszczowej. 63