INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO kod zawodu 816003 ZAKRES TEMATYCZNY INFORMACJI: 1) ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 2) SYTUACJA ZAWODU NA RYNKU PRACY 3) PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW 4) KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE 5) INFORMACJE DODATKOWE 6) MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, czerwiec 2017 r.
Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego (kod zawodu 816003) to jeden z 2443 zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 1145), obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. We wcześniejszej klasyfikacji, obowiązującej od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. (Dz. U. 2010 Nr 82, poz. 537) zawód ten miał tę samą nazwę i kod. 1.ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY ZADANIA ZAWODOWE Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych 1 : 1) przygotowywania surowców do produkcji wyrobów spożywczych z wykorzystaniem maszyn i urządzeń; 2) wytwarzania półproduktów i wyrobów gotowych z zastosowaniem maszyn i urządzeń; 3) obsługiwania maszyn i urządzeń stosowanych do produkcji wyrobów spożywczych; 4) magazynowania wyrobów gotowych z wykorzystaniem urządzeń magazynowych i środków transportu wewnętrznego. PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych (grupa duża 3 81). Przykładowe zawody dla tej grupy: operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, operator maszyn i urządzeń do przetwarzania tworzyw sztucznych, operator urządzeń przemysłu chemicznego, operator maszyn przędzalniczych, szwaczka maszynowa, operator urządzeń kaletniczych, maszynista kotła, operator urządzeń pakujących itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych określono 4 kompetencje, tj.: 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. 2017, Poz. 860) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014 r. poz.1145 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008
Kompetencja 1 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 2 Współpraca w grupie: aktywne angażowanie się w pracę zespołu dążenie do wspólnej realizacji celów. Kompetencja 3 Podzielność uwagi: efektywne wykonywanie kilku czynności jednoczenie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. Kompetencja 4 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2. SYTUACJA ZAWODU NA RYNKU PRACY W 2016 r. w urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 41 operatorów maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego, zgłoszono dla nich 68 ofert pracy. Na koniec roku w ewidencji urzędów pozostawało 24 bezrobotnych z tym zawodem.
Rys. 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej dla zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego 70 68 60 50 40 30 20 10 11 6 15 21 12 8 19 15 46 32 22 34 36 29 27 41 24 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Rok napływ bezrobotnych bezrobotni na koniec okresu Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych 5. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2016 r. zawód operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego nie został zaklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. W 2015 r. omawiany zawód był zaklasyfikowany do zawodów nadwyżkowych. W latach 2012 i 2010 omawiany zawód również zaliczany był do zawodów nadwyżkowych 6. Natomiast w latach 2014, 2013 i 2011 przewaga liczby zgłaszanych 5 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 6 Podział na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywany był na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie.
wolnych miejsc pracy nad liczbą osób zarejestrowanych powodowała, że zawód klasyfikowany był jako deficytowy. 3. PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Z badania Barometr zawodów 7 prognozującego zapotrzebowanie na zawody wynika, że w 2017 roku w skali całego województwa kujawsko pomorskiego wystąpi równowaga podaży i popytu na pracowników przetwórstwa spożywczego. W trzech powiatach: mogileńskim, włocławskim ziemskim i grodzkim, spodziewany jest deficyt poszukujących pracy pracowników przetwórstwa spożywczego. Jedynie w powiecie sępoleńskim przewiduje się nadwyżkę poszukujących zatrudnienia w stosunku do wolnych miejsc pracy. Rys. 2. Prognoza na 2017 w powiatach województwa kujawsko pomorskiego. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników PRACOWNICY PRZETWÓRSTWA SPOŻYWCZEGO 8 Legenda: CSE powiat sępoleński CGD powiat golubsko-dobrzyński CB Bydgoszcz CTU powiat tucholski CT Toruń CBY powiat bydgoski ziemski CSW powiat świecki CTR powiat toruński ziemski CRA powiat radziejowski CCH powiat chełmski CRY powiat rypiński CIN powiat inowrocławski CG Grudziądz CLI powiat lipnowski CMG powiat mogileński CGR powiat grudziądzki ziemski CW Włocłąwek CZN powiat żniński Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekraczał wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieściła się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosił poniżej 0,9. Informacja przygotowana na podstawie opracowania: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. Publikacja przygotowywana w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raporty znajdują się na stronie internetowej WUP. 7 Źródło: http://barometrzawodow.pl 8 Tamże,
CWA powiat wąbrzeski CWŁ powiat włocławski ziemski CNA powiat nakielski CBR powiat brodnicki CAL powiat aleksandrowski 4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie przekazanych, na potrzeby prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat uczniów oraz absolwentów w latach 2011-2016. Według stanu na 30 września 2016 r. w województwie kujawsko-pomorskim w żadnej ze szkół nie odbywało się kształcenie w zawodzie operatora maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego. Kształcenie w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego jest realizowane w oparciu o poniżej wskazane przepisy: Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku o systemie oświaty (Dz. U. 2017, poz. 59), http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000060 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. 2017, poz. 860), http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowej (Dz. U. 2017, poz. 622), http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000622 Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego jest dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę, w obszarze: Górnictwo i Przetwórstwo Przemysłowe (kod 17). 5. INFORMACJE DODATKOWE Przydatne linki: www.przemyslspozywczy.eu - strona o przemyśle spożywczym, gospodarce, technologiach w przemyśle spożywczym, logistyce, żywności i żywieniu; www.przeglad-spozywczy.pl - portal o szeroko pojętym przemyśle spożywczym, z podziałem na poszczególne działy, np. mleczarstwo, rolnictwo, maszyny/urządzenia; katalog firm, wydarzenia/targi, informacje, porady; www.portalspozywczy.pl - wiadomości, komentarze, notowania z sektora spożywczego.
6. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód operator urządzeń przemysłu chemicznego jest regulowany tylko w Grecji. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 2. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 3294 oferty pracy z 22 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla operatora maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego znajduje się w Niemczech (905 ofert), Wielkiej Brytanii (810 ofert), Francji (747 ofert), Republice Czeskiej (222 oferty), Holandii (98 ofert) i Austrii (71 ofert) - dane wg stanu na dzień 22.05.2017 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego w krajach EOG powinny dysponować 2-3 letnim udokumentowanym
Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu doświadczeniem zawodowym wraz z odpowiednimi uprawnieniami (np. umiejętność obsługi wózka widłowego), posiadać znajomość przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę. Zatrudnienie w tym zawodzie można uzyskać w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego, na stanowiskach pracy związanych z obsługą maszyn i urządzeń w kolejnych etapach procesu technologicznego. Można także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Przykładowe stawki płacy w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego w wybranych krajach: Wielka Brytania 9-11 /godz. (brutto), Francja 1476-1484 /mies. (brutto), Austria 2015,24 /mies. (brutto). Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy Anna Dudek doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011 2016. 2016 41 24 0 0 68 0 2015 36 27 1 0 29 0 2014 32 22 0 0 34 0
2013 19 15 0 0 46 0 2012 21 12 2 1 8 0 2011 11 6 0 0 15 5 2010 5 5 0 0 0 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Tabela 2. WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO WEDŁUG POWIATÓW Powiat ogółem Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w roku 2015 2016 w tym subsydiowane ogółem w tym subsydiowane Wzrost / spadek wolnych miejsc pracy (+/-) w 2016 r. Województwo kujawsko-pomorskie 29 11 68 13 +39 Bydgoszcz - powiat grodzki 0 0 11 0 +11 Bydgoszcz - powiat ziemski 0 0 8 0 +8 Grudziądz - powiat grodzki 0 0 7 0 +7 Grudziądz - powiat ziemski 0 0 0 0 0 Toruń - powiat grodzki 0 0 0 0 0 Toruń - powiat ziemski 1 0 0 0-1 Włocławek - powiat grodzki 4 2 1 1-3 Włocławek - powiat ziemski 0 0 18 0 +18 Aleksandrów Kujawski 2 1 13 5 +11 Brodnica 8 1 5 3-3 Chełmno 0 0 0 0 0 Golub - Dobrzyń 0 0 0 0 0 Inowrocław 0 0 0 0 0 Lipno 7 5 0 0-7 Mogilno 0 0 0 0 0 Nakło 3 0 0 0-3 Radziejów 2 1 0 0-2 Rypin 0 0 0 0 0 Sępólno 0 0 1 1 +1 Świecie 0 0 0 0 0 Tuchola 1 1 4 3 +3 Wąbrzeźno 0 0 0 0 0 Żnin 1 0 0 0-1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych Tabela 3. ABSOLWENCI ORAZ UCZNIOWIE NA KIERUNKU OPERATOR MASZYN I URZĄDZEŃ PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011 2016. Liczba osób Uczniowie kontynuujący Absolwenci osoby
Rok naukę w zawodzie kończące naukę w zawodzie 2016 0 0 2015 0 0 2014 0 0 2013 0 0 2012 0 0 2011 0 2 SZKOŁY - ADRESY Zespół Szkół Spożywczych w Bydgoszczy Typ: technikum Adres: Toruńska 174, 85-844 Bydgoszcz E-mail: zss@bip.oswiata.bydgoszcz.pl Strona: www.spozywcza.pl Telefon: 523707350 Status placówki: publiczna Kategoria uczniów: dzieci/młodzież W Technikum Spożywczym w Bydgoszczy istnieje możliwość zdobycia umiejętności operatora maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego w ramach kształcenia w zawodzie technik technologii żywności. Kształcenie na poziomie technikum odbywa się na bazie pierwszej kwalifikacji, którą jest operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego. Dyplom potwierdzający ukończenie technikum zawiera adnotację o zdobyciu przez absolwenta umiejętności w zakresie operatora.