kod ) ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 3) PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW

Transkrypt

1 INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE NAUCZYCIEL/INSTRUKTOR PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU kod ZAKRES TEMATYCZNY INFORMACJI: 1) ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 2) SYTUACJA ZAWODU NA RYNKU PRACY 3) PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW 4) KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE 5) MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, czerwiec 2017 r.

2 Nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu (kod ) to jeden z 2443 zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1145) obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. We wcześniejszej klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, obowiązującej od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. (Dz. U Nr 82, poz. 537), zawód ten miał tę samą nazwę i kod. 1.ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY ZADANIA ZAWODOWE 1 Nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu prowadzi zajęcia dydaktycznowychowawcze z młodzieżą w szkołach przyzakładowych oraz zajęcia w zakładach kształcących robotników wykwalifikowanych i techników; naucza przedmiotów zawodowych praktycznych w celu wykształcenia u uczniów umiejętności zawodowych ujętych w charakterystyce kwalifikacyjnej absolwenta i programach nauczania. Zadania zawodowe: - wyposażanie uczniów w wiedzę praktyczną z zakresu nauczanego przedmiotu; - kształtowanie umiejętności praktycznych przewidzianych w programie nauczania danego przedmiotu; - realizowanie programów nauczania z zachowaniem korelacji z zawodowymi przedmiotami teoretycznymi, dostosowywanie treści kształcenia do wymogów stawianych przez zakłady pracy; - doskonalenie metod nauczania i wychowania; - stwarzanie warunków sprzyjających rozwijaniu u uczniów samodzielności myślenia, wdrażanie uczniów do samodzielnej, systematycznej pracy, przy zastosowaniu nowoczesnych metod dydaktycznych; - stała troska o stan zdrowia uczniów i kulturę ich zachowania, ścisła współpraca z wychowawcą klasy; - przygotowywanie dla uczniów zadań szkoleniowo-produkcyjnych lub szkoleniowousługowych; - poszerzanie i aktualizowanie wiedzy z zakresu nauczanego przedmiotu, doskonalenie kwalifikacji przez uczestniczenie w różnych formach doskonalenia i samokształcenia; - planowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego w ramach nauczanego przedmiotu; - organizowanie stanowisk pracy dla uczniów; czuwanie nad prawidłową eksploatacją maszyn i urządzeń, ustalanie ich stanu technicznego i planowanie napraw; - wdrażanie uczniów do rygorystycznego przestrzegania zasad bhp, ppoż. i ochrony środowiska podczas wykonywania wszelkich prac; - prowadzenie dokumentacji pedagogicznej w zakresie osiąganych wyników nauczania i realizacji programu nauczania. Dodatkowe zadania zawodowe: - pełnienie funkcji kierownika warsztatów szkolnych lub jego zastępcy. 1 (maj 2016 r.)

3 PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania (grupa duża 3 23). Przykładowe zawody dla tej grupy: nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu, nauczyciel konsultant, nauczyciel matematyki, nauczyciel muzyki, nauczyciel przedszkola, nauczyciel wychowania fizycznego, pedagog, wykładowca na kursach (edukator, trener), trener osobisty (coach, mentor, tutor), itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania określono 4 kompetencje tj.: Kompetencja 1 Dbałość o rozwój i relacje: to nawiązywanie i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywania wiedzy i doświadczenia poprzez współpracę w rozwiązywaniu problemów z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. Kompetencja 2 Komunikacja interpersonalna: to przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. Kompetencja 3 Otwartość na innych: pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywania chęci ich zrozumienia. Kompetencja 4 Rozwiązywanie konfliktów: to osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008

4 zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2. SYTUACJA ZAWODU NA RYNKU PRACY W 2016 r. w urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 12 nauczycieli/instruktorów praktycznej nauki zawodu, zgłoszono dla nich 15 ofert pracy. Na koniec roku w ewidencji urzędów pozostawało 10 bezrobotnych z tym zawodem. Rys.1. Od 2011 r. obserwowany jest stopniowy spadek liczby rejestrujących się w omawianym zawodzie.

5 Rys.2. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych 5. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 i 2016 r. zawód nauczycielal/instruktor praktycznej nauki zawodu nie został zaklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. W latach omawiany zawód określany był jako nadwyżkowy 6, tzn. taki na który na rynku pracy istniało niższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy. We wcześniejszym okresie, tj. w latach , nauczycielal/instruktor praktycznej nauki zawodu był zawodem deficytowym, liczba ofert pracy przewyższała liczbę poszukujących pracę. 5 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 6 Podział na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywany był na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekraczał wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieściła się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosił poniżej 0,9. Informacja przygotowana na podstawie opracowania: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. Publikacja przygotowywana w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raporty znajdują się na stronie internetowej WUP.

6 3. PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Z badania Barometr zawodów 7 prognozującego zapotrzebowanie na zawody wynika, że w 2017 roku w województwie kujawsko-pomorskim w pięciu powiatach: bydgoskim ziemskim i grodzkim, włocławskim ziemskim i grodzkim oraz rypińskim, wystąpi deficyt osób z zawodem instruktor praktycznej nauki zawodu. W czterech powiatach: chełmińskim, inowrocławskim, brodnickim oraz toruńskim ziemskim, przewiduje się równowagę podaży i popytu w zawodzie. Rys.3. Prognoza na 2017 w powiatach województwa kujawsko pomorskiego. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników INSTRUKTORÓW PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU 8 Legenda: CSE powiat sępoleński CGD powiat golubsko-dobrzyński CB Bydgoszcz CTU powiat tucholski CT Toruń CBY powiat bydgoski ziemski CSW powiat świecki CTR powiat toruński ziemski CRA powiat radziejowski CCH powiat chełmski CRY powiat rypiński CIN powiat inowrocławski CG Grudziądz CLI powiat lipnowski CMG powiat mogileński CGR powiat grudziądzki ziemski CW Włocłąwek CZN powiat żniński CWA powiat wąbrzeski CWŁ powiat włocławski ziemski CNA powiat nakielski CBR powiat brodnicki CAL powiat aleksandrowski 7 Źródło: 8 Tamże,

7 4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE WYMOGI KWALIFIKACYJNE 9 1.Nauczyciele praktycznej nauki zawodu - zajęcia praktyczne prowadzą w warsztatach szkolnych, pracowniach szkolnych, placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego - powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne 10 oraz mieć ukończone: a) studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub b) studia pierwszego stopnia na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu. 2. Instruktorzy praktycznej nauki zawodu - zajęcia praktyczne prowadzą u pracodawców i w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Instruktorami praktycznej nauki zawodu mogą być: A. Pracownicy, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza z uczniami lub młodocianymi stanowi podstawowe zajęcie i jest wykonywana w tygodniowym wymiarze godzin przewidzianym dla nauczycieli. Powinni oni posiadać kwalifikacje wymagane od nauczycieli, określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli. B. Pracodawcy lub wyznaczeni przez nich pracownicy albo osoby prowadzące indywidualne gospodarstwa rolne, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza z uczniami lub młodocianymi nie stanowi podstawowego zajęcia lub jest wykonywana w tygodniowym wymiarze godzin niższym niż przewidziany dla nauczycieli, w ramach obowiązującego ich tygodniowego czasu pracy. Powinni oni posiadać: a) co najmniej tytuł mistrza w zawodzie, którego będą nauczać, lub w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, którego będą nauczać, i przygotowanie pedagogiczne wymagane od nauczycieli lub ukończony kurs pedagogiczny, 9 Wymogi kwalifikacyjne nauczycieli/instruktorów praktycznej nauki zawodu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U nr 244 poz. 1626, z późn. zm.) oraz rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemajacych wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. 2015, poz. 1264, tekst jednolity) 10 Przygotowanie pedagogiczne należy przez to rozumieć nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin; w przypadku nauczycieli praktycznej nauki zawodu niezbędny wymiar zajęć z zakresu przygotowania pedagogicznego wynosi nie mniej niż 150 godzin; o posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego.

8 którego program został zatwierdzony przez kuratora oświaty i obejmował łącznie co najmniej 70 godzin zajęć z psychologii, pedagogiki i metodyki oraz 10 godzin praktyki metodycznej, albo ukończony przed dniem 6 stycznia 1993 r. kurs pedagogiczny uprawniający do pełnienia funkcji instruktora praktycznej nauki zawodu. lub b) dla osób niemających tytułu mistrza w zawodzie, przygotowanie pedagogiczne lub ukończony kurs pedagogiczny oraz: 1) świadectwo ukończenia technikum, technikum uzupełniającego lub szkoły równorzędnej albo świadectwo ukończenia szkoły policealnej lub dyplom ukończenia szkoły pomaturalnej lub policealnej i tytuł zawodowy w zawodzie, którego będą nauczać, lub w zawodzie pokrewnym do zawodu, którego będą nauczać, oraz co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, którego będą nauczać, lub 2) świadectwo ukończenia liceum zawodowego i tytuł robotnika wykwalifikowanego lub równorzędny w zawodzie, którego będą nauczać, oraz co najmniej czteroletni staż pracy w tym zawodzie nabyty po uzyskaniu tytułu zawodowego, lub 3) świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego, liceum technicznego, liceum profilowanego, uzupełniającego liceum ogólnokształcącego, technikum i technikum uzupełniającego, kształcących w innym zawodzie niż ten, którego będą nauczać, lub średniego studium zawodowego i tytuł robotnika wykwalifikowanego lub równorzędny w zawodzie, którego będą nauczać, oraz co najmniej sześcioletni staż pracy w tym zawodzie nabyty po uzyskaniu tytułu zawodowego, lub 4) dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku (specjalności) odpowiednim dla zawodu, którego będą nauczać, oraz co najmniej trzyletni staż pracy w tym zawodzie nabyty po uzyskaniu dyplomu lub dyplom ukończenia studiów wyższych na innym kierunku (specjalności) oraz co najmniej sześcioletni staż pracy w zawodzie, którego będą nauczać. Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu jest dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: przez wyszukiwarkę, w obszarze: Szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu (kod 3).

9 5. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie nauczyciel praktycznej nauki zawodu w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako nauczyciel instruktor praktycznej nauki zawodu w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód nauczyciel instruktor praktycznej nauki zawodu jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: Obecnie w 7 krajach EOG zawód nauczyciel instruktor praktycznej nauki zawodu jest regulowany, są to: Dania, Grecja, Lichtenstein, Luksemburg, Norwegia, Szwajcaria, Słowacja. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem nauczyciel instruktor praktycznej nauki zawodu wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 1701 ofert pracy z 18 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla nauczycieli kształcenia zawodowego znajduje się w Niemczech (921 ofert), Republice Czeskiej (251 ofert), Szwecji (176 ofert) i Belgii (100 ofert) - dane wg stanu na dzień r. Instruktorzy praktycznej nauki zawodu, którzy nie posiadają tytułu mistrza w zawodzie, powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne lub ukończony kurs pedagogiczny oraz ukończone dowolne studia lub szkołę średnią. Ważnym wymogiem stawianym przez pracodawców europejskich jest komunikatywna znajomość języka kraju zatrudnienia. Przykładowe stawki płacy brutto w zawodzie nauczyciel instruktor praktycznej nauki zawodu w wybranych krajach: Austria 2145 /m-c. Opracowała:

10 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy Anna Dudek doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL/INSTRUKTOR PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych.

11 Tabela 2. WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL/INSTRUKTOR NAUKI ZAWODU WEDŁUG POWIATÓW Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w roku Powiat w tym w tym ogółem ogółem subsydiowane subsydiowane Wzrost / spadek wolnych miejsc pracy (+/-) w 2016 r. Województwo kujawsko-pomorskie Bydgoszcz - powiat grodzki Bydgoszcz - powiat ziemski Grudziądz - powiat grodzki Grudziądz - powiat ziemski Toruń - powiat grodzki Toruń - powiat ziemski Włocławek - powiat grodzki Włocławek - powiat ziemski Aleksandrów Kujawski Brodnica Chełmno Golub - Dobrzyń Inowrocław Lipno Mogilno Nakło Radziejów Rypin Sępólno Świecie Tuchola Wąbrzeźno Żnin Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych