Model optymalizacyjny odstawy urobku z robót przygotowawczych w kopalni Lubin

Podobne dokumenty
Analiza całkowitego czasu pracy w wielozmianowym systemie organizacji pracy WSP, w oddziałach górniczych KGHM Polska Miedź S.A.

Ocena zasadności zmiany funkcji szybu L-VI kopalni Lubin

Pokłady możliwości. Innowacje jako Strategia Wspierająca KGHM Polska Miedź S.A. Piotr Spaliński Departament Badań i Innowacji KGHM Polska Miedź S.A.

SYMULACJA EFEKTÓW PRACY UKŁADÓW TECHNOLOGICZNYCH PRZERÓBKI RUD MIEDZI Z WYKORZYSTANIEM KRYTERIÓW TECHNOLOGICZNYCH I EKONOMICZNYCH**

WYDAJNOŚĆ I CZAS PRACY KOPAREK WIELONACZYNIOWYCH W KOPALNIACH WĘGLA BRUNATNEGO W POLSCE. 1. Wprowadzenie. Zbigniew Kasztelewicz*, Kazimierz Kozioł**

OPTYMALIZACJA ZBIORNIKA NA GAZ PŁYNNY LPG

WYKORZYSTANIE MODELI SIECI NEURONOWYCH DO IDENTYFIKACJI SKŁADU LITOLOGICZNEGO RUDY MIEDZI**

Model symulacyjny odstawy urobku dla prac przygotowawczych w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A.

Sierra Gorda. Uruchomienie produkcji

Koncepcja docelowego modelu kopalni Lubin z budową nowego szybu

POSTĘP TECHNOLOGICZNY A WYDAJNOŚĆ I KOSZTY W TRANSPORCIE ZWIERZĄT

Optymalizacja produkcji oraz lean w przemyśle wydobywczym. Dr inż. Maria Rosienkiewicz Mgr inż. Joanna Helman

Ogólny zarys koncepcji rachunku ABC w kopalni węgla kamiennego

WIELOKRYTERIALNY DOBÓR ROZTRZĄSACZY OBORNIKA

Akademia Ekonomiczna w Krakowie WPROWADZENIE

Rachunek kosztów działań sterowany czasem (Time-Driven ABC)

Optymalizacja parametrów w strategiach inwestycyjnych dla event-driven tradingu - metodologia badań

DOBÓR ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH DLA GOSPODARSTWA PRZY POMOCY PROGRAMU AGREGAT - 2

OPTYMALIZACJA PRZEPŁYWU MATERIAŁU W PRODUKCJI TURBIN W ROLLS-ROYCE DEUTSCHLAND LTD & CO KG

BIM jako techniczna platforma Zintegrowanej Realizacji Przedsięwzięcia (IPD - Integrated Project Delivery)

Metody Ilościowe w Socjologii

BADANIE WYDAJNOŚCI GNIAZDA MONTAŻU WRZECIENNIKA GŁÓWNEGO CENTRUM TOKARSKIEGO

Słowa kluczowe: zarządzanie wartością, analiza scenariuszy, przepływy pieniężne.

Zadanie egzaminacyjne

(13) B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) PL B1. (54) Sposób sterowania zespołem pomp BUP 02/

Bezodpadowe technologie przeróbki rud metali nieżelaznych

Krzysztof Jąkalski Rafał Żmijewski Siemens Industry Software

ZASTOSOWANIE TECHNOLOGII WIRTUALNEJ RZECZYWISTOŚCI W PROJEKTOWANIU MASZYN

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE CZERWIEC 2010

WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE

WPŁYW SPOSOBU ZWAŁOWANIA NA WIELKOŚĆ WYROBISKA KOŃCOWEGO NA PRZYKŁADZIE ODKRYWKI DRZEWCE W KWB KONIN

Controlling operacyjny i strategiczny

OCENA TECHNOLOGII PRZEWOZU W TRANSPORCIE ROLNICZYM

Kompleksowe rozwiązania dla górnictwa

KOSZTY JAKOŚCI NARZĘDZIEM OCENY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

Wydział Górnictwa i Geoinżynierii

WÓJCIK Ryszard 1 KĘPCZAK Norbert 2

INFORMACJA TECHNICZNA GÓRNICZY WYCIĄG SZYBOWY

PRZESTRZENNY MODEL STACJI PRZEROBU MAS

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RAR AS-s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

SYMULACYJNA OCENA POTENCJAŁU ROZWOJOWEGO MIAST WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO W KONTEKŚCIE WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ Z BRANDENBURGIĄ

Politechnika Wrocławska Wydział Architektury Gospodarka Przestrzenna

Zależność jednostkowego kosztu własnego od stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnej zakładu wydobywczego

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

GRUPA KAPITAŁOWA SAVEX S.A.

The development of the technological process in an integrated computer system CAD / CAM (SerfCAM and MTS) with emphasis on their use and purpose.

Technologia robót budowlanych

Zarządzanie logistyką w przedsiębiorstwie

OCENA EFEKTYWNOŚCI WZBOGACANIA WĘGLA ENERGETYCZNEGO W CYKLONACH WZBOGACAJĄCYCH Z RECYRKULACJĄ PRODUKTU PRZEJŚCIOWEGO

Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach kopalń KGHM Polska Miedź S.A.

Informacje ogólne. Oficjalne przejęcie kopalni Silesia przez inwestora koncern EPH 9 grudnia 2010

The method for selection and combining the means of transportation according to the Euro standards

OŚ PRIORYTETOWA VI RPO WO ZRÓWNOWAŻONY TRANSPORT NA RZECZ MOBILNOŚCI MIESZKAŃCÓW KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

OŚ PRIORYTETOWA VI RPO WO ZRÓWNOWAŻONY TRANSPORT NA RZECZ MOBILNOŚCI MIESZKAŃCÓW KRYTERIA MERYTORYCZNE SZCZEGÓŁOWE

Katalog rozwiązań informatycznych dla firm produkcyjnych

Proven solutions. Global reach. Smart technology. Grupa FAMUR 2018

Określenie maksymalnego kosztu naprawy pojazdu

Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle

Estimation of a unit cost of coal mining in the case of continuous duty worktime of a mining company

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

2. Energochłonność maszyn górniczych z napędem akumulatorowym

System Zarządzania Produkcją Opis funkcjonalny

Rok akademicki: 2015/2016 Kod: GGiG GO-s Punkty ECTS: 4. Kierunek: Górnictwo i Geologia Specjalność: Górnictwo odkrywkowe

PRZESTRZENNY MODEL PRZENOŚNIKA TAŚMOWEGO MASY FORMIERSKIEJ

2. Wyznaczenie środka ciężkości zwałowiska zewnętrznego

Optymalizacja rezerw w układach wentylatorowych spełnia bardzo ważną rolę w praktycznym podejściu do zagadnienia efektywności energetycznej.

Katalog rozwiązań informatycznych dla firm produkcyjnych

KONCEPCJA SYSTEMU INFORMATYCZNEGO WSPOMAGAJĄCEGO ANALIZĘ WYDAJNOŚCI PRACY W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO

2. Analiza podstawowych parametrów kopalń węgla brunatnego

EFEKTY WZBOGACANIA WĘGLA ENERGETYCZNEGO W DWÓCH RÓWNOLEGŁYCH OSADZARKACH**

DROGA ROZWOJU OD PROJEKTOWANIA 2D DO 3D Z WYKORZYSTANIEM SYSTEMÓW CAD NA POTRZEBY PRZEMYSŁU SAMOCHODOWEGO

Wykład 4. Taktyki kosztowe

Skuteczność => Efekty => Sukces

ZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ

DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

KIERUNKI ROZWOJU SPOSOBÓW PRZECHOWYWANIA, WYDAWANIA I TRANSPORTU ŚRODKÓW STRZAŁOWYCH DO ODDZIAŁÓW WYDOBYWCZYCH NA PRZYKŁADZIE KOPALNI LUBIN

KOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH. I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji

M. Dąbrowska. Wroclaw University of Economics

Zabezpieczenie ciągłości transportu urobku pod ziemią zarys problematyki

KONSPEKT FUNKCJE cz. 1.

Struktura Koncernu. RAG Mining Solutions GmbH 1

Analiza kosztów eksploatacji pojazdów komunikacji miejskiej na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie

Przenośnik zgrzebłowy - obliczenia

BADANIA SYMULACYJNE PROCESU HAMOWANIA SAMOCHODU OSOBOWEGO W PROGRAMIE PC-CRASH

METODA OCENY OPŁACALNOŚCI WYKONANIA USŁUG NAWOŻENIA MINERALNEGO UPRAW ZBOŻOWYCH

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A.

ZASTOSOWANIE METOD OPTYMALIZACJI W DOBORZE CECH GEOMETRYCZNYCH KARBU ODCIĄŻAJĄCEGO

Wykład z modelowania matematycznego. Zagadnienie transportowe.

Planowanie i organizacja produkcji Zarządzanie produkcją

Wykład 9 Globalizacja jako wyznacznik działań strategicznych

Wprowadzenie do Lean Manufacturing - gra symulacyjna "Fabryka ekspresowych pociągów"

WYBÓR PUNKTÓW POMIAROWYCH

Problematyka eksploatacyjna maszyn ładujących w górnictwie odkrywkowym skalnym

Dobór systemu eksploatacji

RAPORT. Gryfów Śląski

CHARAKTERYSTYKA I ZASTOSOWANIA ALGORYTMÓW OPTYMALIZACJI ROZMYTEJ. E. ZIÓŁKOWSKI 1 Wydział Odlewnictwa AGH, ul. Reymonta 23, Kraków

Realizacja procesów logistycznych w przedsiębiorstwie - uwarunkowania, wyodrębnienie, organizacja i ich optymalizacja

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO NA LATA WYTYCZNE TEMATYCZNE

Transkrypt:

17 13 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (78) 2016, s. 17-28 Model optymalizacyjny odstawy urobku z robót przygotowawczych w kopalni Lubin Mariusz Kościelny Politechnika Wrocławska, Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii, Wrocław mariusz.koscielny@pwr.edu.pl Streszczenie W Zakładach Górniczych Lubin urobek transportowany jest z przodków do podszybia z wykorzystaniem środków transportu oponowego, szynowego oraz taśmowego. Przedstawione środki dobierane są indywidualnie na różnych etapach i w różnej skali. Stosowany sposób odstawy został zaprojektowany do wykorzystania go z systemem eksploatacji komorowo-filarowym. Zgodnie z nim transport oddziałowy jest zawsze realizowany za pomocą samojezdnych maszyn górniczych o podwoziu oponowym. Transport rudy urobku jest pierwszym procesem, determinującym efekt całego systemu, na który składa się wiele zmiennych. Ich poprawne dobranie pozwoli przeprojektować cały system tak, aby osiągnąć jego maksymalną wydajność przy minimalizacji poniesionych kosztów. W niniejszym artykule przedstawiono model optymalizacji odstawy urobku w kopalni Lubin. Problem optymalizacji został przeprowadzony na przykładzie dwóch oddziałów górniczych G-2 i G-5. Efektem przeprowadzonych badań jest przedstawienie propozycji wdrożenia rozwiązań, mających na celu poprawę czasu odstawy rudy z przodka do punktu wysypowego, tym samym poprawiając wynik finansowy całego przedsięwzięcia. Model optymalizacji porusza problematykę odstawy, z wykorzystaniem zarówno ładowarki kołowej współpracującej z dwoma wozami odstawczymi, jak i określenie najdłużej drogi odstawy urobku, przy której odstawa z wykorzystaniem jedynie ładowarki LK2 jest jeszcze efektywna. Słowa kluczowe: model optymalizacyjny, transport oponowy, O/ZG Lubin, odstawa urobku Optimization model of ore haulage from the development works in Lubin mine Abstract In Lubin mine, mined rock is transported from face to the shaft bottom by means of tire, rail and conveyor belt transportation. Presented means of transportation are chosen individually on different stages and on different scale. Applied method of haulage was designed to be used with the room and pillar mining system. According to this system, district transportation is always achieved with self-driving mining machinery with tire-chassis. Transportation of mined rock ore is the first process that determines the effect of the whole system, which consists of many variables. Proper selection of these variables will enable redesigning of the whole system, so that the maximum performance together with minimizing the costs will be achieved. In this paper optimization model of the haulage of mined rock in Lubin mine is presented. The optimization problem was carried out on the example of two mining districts: G-2 and G-5. The effect of conducted tests is the presentation of the proposal to implement solutions aimed at improving the time of the haulage of the ore from the face to the dumping point, thereby improving the financial result of the entire project. Optimization model brings up the issue of both, haulage by wheeled loader cooperating with two hauling cars, as well as, determining the longest route of the haulage of mined rock, at which haulage just by LK2 loader is still effective. Key words: optimization model, transportation tire, Lubin mine, ore haulage

18 Wstęp Globalna firma w sektorze wydobywczym, jaką jest KGHM Polska Miedź S.A., ze względu na występujące warunki silnej, światowej konkurencji rynkowej, wzrastających wymagań jakościowych oraz minimalizację kosztów wytwarzania, wymaga ciągłej optymalizacji systemów technologicznych. Odbywa się to poprzez wdrażanie szeregu różnych rozwiązań, które poprawiają ogólną efektywność przedsiębiorstwa. Poprawne zaprojektowanie lub modernizacja procesów i poszczególnych prac, w celu uzyskania oczekiwanych efektów, w tym wymiernych, związanych z ekonomią i wydajnością, niejednokrotnie wymaga dokonania szczegółowych analiz, przeprowadzenia zadań optymalizacyjnych, a także badań symulacyjnych [8]. Konieczność skrócenia czasu eksploatacji oraz uzyskanie najlepszych efektów ekonomicznych powoduje, że kopalnia musi podejmować rozmaite działania w zakresie optymalizacji projektowania z zastosowaniem technologii informatycznych, poprzez opracowywanie np. modeli symulacyjnych [2, 7]. Autor poprzez optymalizację rozumie wybór najlepszego rozwiązania ze względu na wybrane kryteria (analizowany przedział czasu, lokalizacje analizowanych dróg, a także parametry transportu) przy ustalonych ograniczeniach. Rachunek optymalizacyjny powinien uwzględniać maksymalizację efektów z dostępnych środków i minimalizację nakładów przy założonym efekcie. Jednocześnie kreuje się tym samym przesłanie, że niezbędna jest optymalizacja poszczególnych procesów w oddziale wydobywczym, w tym procesu odstawy urobku, poprzez regulacje parametrów poszczególnych operacji, charakteryzujących m.in. prace przygotowawcze [4, 5, 10, 1]. W niniejszym artykule przedstawiono model optymalizacyjny procesu odstawy urobku w robotach przygotowawczych. Podjęta próba rozwiązania problemu optymalizacji, jednego z najważniejszych zadań transportowych, została przeprowadzona na przykładzie dwóch oddziałów górniczych G-2 i G-5 w polach eksploatacyjnych XIII i XV kopalni Lubin. Efektem przeprowadzonych obliczeń jest przedstawienie propozycji wdrożenia rozwiązań, mających na celu zmniejszenie nakładów finansowych oraz poprawy czasu odstawy rudy do punktów wysypowych. 1. Transport oponowy w procesie odstawy urobku System transportu oponowego zalicza się do transportu cyklicznego. Niesie to za sobą wiele wyzwań logistycznych. Prace należy w zorganizowany sposób zaplanować, m.in. wielkość wydobycia na kilku oddziałach, zaprojektować całą infrastrukturę, w tym drogi, po których poruszają się wozy. Pomimo że rozwiązanie to wymaga od przedsiębiorcy ponoszenia znacznych środków finansowych, jest to jedyny, racjonalny sposób odstawy urobku z przodka na punkt wysypowy. Maszyny przeznaczone do tego zadania muszą pracować w znacznie cięższych warunkach niż np. przenośniki taśmowe realizujące transport główny.

19 W oddziałach górniczych KGHM Polska Miedź S.A. załadunek rudy jest realizowany z użyciem ładowarek o symbolu ŁK-2 (pojemność łyżki 2,5-4 m 3 ) oraz ŁK-3 (pojemność łyżki 4-7 m 3 ), odstawa rudy prowadzona jest z użyciem wozów odstawczych (WO), jednocześnie współpracujących z ładowarkami. W przypadku gdy zostaje spełniony warunek ekonomiczny, przy krótkich drogach odstawy, to proces załadunku i odstawy jest realizowany z użyciem ładowarek (najczęściej są to ŁK-4 TORO o pojemności łyżki powyżej 7 m 3 ) dostarczających urobek samodzielnie do oddziałowych punktów wysypowych [3]. W kopalni Lubin w 2013 r. dostawa urobku była realizowana za pomocą ładowarki kołowej LKP-0805, która ładowała urobek na przodku, a następnie transportowała go do punktu przesypowego, w którym przeładowywała go na wóz odstawczy. Pełny wóz odstawczy transportował urobek do punktu wysypowego, tzw. kraty. Jednocześnie w tym samym czasie na punkt przesypowy podjeżdżał drugi wóz odstawczy. Ta sama ładowarka rozpoczyna proces wypełniania jego skrzyni. Tak więc na analizowanych oddziałach następowała współpraca jednej ładowarki z dwoma wozami odstawczymi typu CB4PCK. W tabeli 1 przedstawiono wybrane, teoretyczne, wartości parametrów pracy maszyn, przy ich wzajemnej współpracy. Tabela 1. Wybrane teoretyczne wartości parametrów pracy maszyn, przy założeniu ich wzajemnej współpracy Parametry pracy maszyn ŁK-2 WO Efektywny czas pracy na zmianę, min 210 210 Sumaryczny czas załadunku, min 0,5 1,5 Sumaryczny czas rozładunku, min 0,5 1,5 Czas załadunku, min 0,5 1,5 Czas rozładunku, min 0,5 1,5 Ładowność, Mg 4,6 13,8 Prędkość jazdy z urobkiem, km/h 5 7,2 Prędkość jazdy bez urobku, km/h 7,2 9,5 Liczba cykli na wóz 3-2. Główne cele budowy modelu optymalizacyjnego Transport urobku ma znaczący wpływ na wynik ekonomiczny całego przedsiębiorstwa. Poprawne zaprojektowanie procesu odstawy urobku będzie skutkować lepszym wynikiem finansowym. Wyznaczenie tego systemu sprowadza się do wyszukania najbardziej optymalnego rozwiązania. Model zoptymalizowany ma za zadanie spełnić dwa założone cele: Wyznaczyć najefektywniejszą drogę odstawy urobku przez ładowarkę kopalnianą przy systemie współpracujących maszyn Model ten ma za zadanie przedstawić wzorcową wydajność współpracujących maszyn (operatorzy maszyn wzajemnie na siebie nie czekają) w odniesieniu do uśrednionych, rzeczywistych parametrów pracy maszyn, występujących na oddziale G-2 i G-5 w kopalni Lubin. Poprzez wyrażenie wzorcową wydajność rozumie się taką wielkość transportowanego urobku, przy której zostałoby spełnione następujące założenie. Ładowarka kołowa LKP-0805C ładuje urobek na przodku. Następnie transportuje go do punktu przesypowego, w którym przeładowuje go na wóz odstawczy. Pełny wóz odstawczy transportuje urobek do punktu wysypowego. Jedno-

20 cześnie w tym samym czasie na punkt przesypowy podjeżdża drugi wóz odstawczy. Ta sama ładowarka rozpoczyna proces wypełniania jego skrzyni. Operatorzy współpracujących maszyn nie czekają wzajemnie na siebie. Ich praca jest realizowana bez przerwy, w czasie efektywnym. Wyrażenie to można zrozumieć także w inny sposób. Wzorcowa, a więc najekonomiczniejsza. A więc wyznaczenie takiej wydajności, przy której maszyna transportująca urobek na daną odległość nie będzie generowała strat. Obie przytoczone definicje najefektywniejsza oraz najekonomiczniejsza są ze sobą pośrednio powiązane. Pomiędzy wydajnością a kosztami generowanymi przez maszynę podczas odstawy rudy miedzi istnieje ścisła zależność. Największej wydajności odpowiadają najniższe koszty jednostkowe, które wzrastają do pokonywanej długości drogi odstawy [6]. Proces opisany powyżej ilustruje idealną współpracę operatorów maszyn. Należy jednak rozpatrzyć inny sposób odstawy urobku. Mianowicie ładowarka po skończonym procesie ładowania wozu odstawczego kieruje się do przodka. Tam ładuje kolejną łyżkę urobku i powraca na punkt przesypowy, w którym powinien już być wóz odstawczy. Jednak jeżeli czas transportu wozu odstawczego jest dłuższy niż czas procesu ładowania, to w tym punkcie wozu odstawczego nie będzie. Ładowarka czeka na wóz, generuje to dodatkową zwłokę czasową. W efekcie spada wydajność omawianego systemu współpracy. Sytuacja jest identyczna, gdy czas odstawy urobku, z wykorzystaniem wozu, jest krótszy od czasu pełnego załadowania drugiego wozu odstawczego. Wóz odstawczy podjeżdża pod punkt przesypowy i czeka w kolejce do ładowania. Tak więc cel ten zakłada wyznaczenie takiej odległości, przy której żadna z maszyn nie generowałaby zwłoki czasowej. Powstałby dzięki temu wyidealizowany system, w którym wozy podjeżdżałyby do punktu przesypowego dokładnie w tym samym momencie, w którym ładowarka napełniałaby poprzedni wóz. Wyznaczenie takiej odległości opiera się na utworzeniu takiego modelu, przy którym żadna z maszyn (ładowarka i wóz odstawczy) nie czekałaby na drugą. Założono także, że model ma być odniesiony do warunków, które rzeczywiście panują w kopalni. Tak więc możemy wyróżnić następujące cechy takiego zadania optymalizacyjnego: Funkcja celu wyeliminowanie czekania ładowarki na wóz. Wyeliminowanie ustawiania się wozów w kolejce; Parametry zmienne długość drogi odstawy urobku od przodka do punktu przesypowego, długość drogi odstawy urobku od punktu przesypowego do punktu wysypowego; Warunki ograniczające warunkiem ograniczającym będą wartości parametrów odniesione do rzeczywistych warunków pracy maszyn w kopalni: prędkość jazdy wozu z urobkiem, prędkość jazdy wozu bez urobku, prędkość jazdy ładowarki z urobkiem, prędkość jazdy ładowarki bez urobku, ładowność wozu odstawczego, ładowność ładowarki, czas załadunku w przodku za pomocą ładowarki, czas wyładunku w punkcie przesypowym, czas wyładunku wozu na punkcie przesypowym, rzeczywisty, efektywny czas pracy operatora ładowarki, rzeczywisty, efektywny czas pracy operatora wozu.

17 13 CUPRUM Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (78) 2016, s. 17-28 Rys. 1. Schemat ideowy powstawania modelu zoptymalizowanego wydajności systemu 21

22 Tworzenie modelu zaczyna się od opisanego powyżej (rys. 1) problemu projektowego. Jest nim idealny system współpracujących maszyn, odniesiony do rzeczywistych parametrów występujących na dole w kopalni. Za pomocą literatury wyodrębniono teoretyczne parametry pracy maszyn (tabela 1). Dały one podstawę do zdefiniowania wartości przybliżonej rozpatrywanych parametrów rzeczywistych (określonych jako warunki ograniczające). Baza danych pozwoliła skonfrontować, czy wartości te są prawidłowe. Tak więc kreacja takiego modelu wynika z parametrów występujących na dole w kopalni i tym samym baza danych definiuje podstawowe (opisane powyżej) wymagania projektowe. Modelowanie sprowadza się do sprawdzenia, czy utworzony model spełnia (opisane powyżej) założenia. Eksperymentalnie utworzony model musi zostać sprawdzony. W tym celu jest on przyrównany do wydajności maszyn, zaczerpniętej z monografii KGHM [9], oraz wydajności maszyn, które pracowały na oddziale G-2 i G-5. Następnie należy podjąć decyzję, czy charakterystyki te są zbliżone. Stwierdzenie odpowiedzi pozytywnej prowadzi do finalnej weryfikacji, mianowicie czy utworzony model spełnia zadaniowe kryterium optymalizacji. Jest nim funkcja celu opisana powyżej. Określić najdłuższą drogę odstawy urobku, przy której odstawa z wykorzystaniem jedynie ładowarki ŁK-2 jest jeszcze efektywna Głównym celem ma być wyznaczenie najefektywniejszej długości drogi. A więc takiej odległości od przodka do punktu wysypowego, przy której transport odstawy, z wykorzystaniem ładowarki kołowej o oznaczeniu producenta LKP-0805, pracującej na oddziałach G-2 i G-5, jest efektywniejszy niż przy wykorzystaniu ładowarki LKP- -0805, współpracującej z dwoma wozami odstawczymi CB4PCK. Poprzez określenie efektywniejszy rozumie się większą wydajność, a więc większą ilość transportowanej rudy podczas jednej zmiany roboczej. 3. Model optymalizacyjny odstawy urobku Omawiany model optymalizacyjny ma bazować na rzeczywistych wartościach parametrów pracy maszyn. Wartości te zostały przedstawione w tabeli 2 i wynikają z szeregu obliczeń [4], które zostały przeprowadzone w oparciu o zdefiniowanie następujących warunków odniesionych do wcześniej opisywanego procesu odstawy urobku. Warunek I założono, że ilość rudy transportowanej za pomocą ładowarki jest równa ilości rudy transportowanej przy pomocy wozu odstawczego. Warunek II na jeden pełny kurs wozu odstawczego składają się dokładnie trzy cykle ładowarki łyżkowej. Warunek III średni czas zmiany operatora zarówno dla operatora ładowarki, jak i wozu odstawczego jest jednakowy. Efektywny czas pracy współpracujących maszyn jest również sobie równy. Warunek IV rzeczywiste parametry pracy maszyn muszą być zbliżone do wartości teoretycznych, zaczerpniętych z literatury.

23 Tabela 2. Wybrane rzeczywiste wartości parametrów pracy maszyn, przy założeniu ich wzajemnej współpracy ŁK2 LKP-0805C WO CB4PCK Parametry pracy maszyn Wartość Wartość Wartość Wartość teoretyczna zoptymalizowana teoretyczna zoptymalizowana Ładowność, Mg 4,6 4,6204 13,8 13,7383 Średni czas zmiany, h - 6,98-6,98 Średni czas efektywny, h 3,5 3,87 3,5 3,87 Prędkość jazdy z urobkiem, km/h 5 5,05 7,2 9 Prędkość jazdy bez urobku, km/h 7 7,08 9,5 11 Na rys 2. przedstawiono wydajność godzinową opracowanego modelu zoptymalizowanego, przyrównanego do modelu teoretycznego i modelu bazowego. Należy tutaj zaznaczyć, że model teoretyczny został opracowany na podstawie parametrów zaczerpniętych z literatury (szczegółowo przedstawionych w tabeli 1). Model bazowy odnosi się bezpośrednio do uśrednionych parametrów pracy maszyn zarejestrowanych na oddziałach górniczych G-2 i G-5. Przedstawiona charakterystyka ilustruje, że dla zwiększającej się długości drogi odstawy praca maszyn jest zbliżona do modelu opracowanego na wartościach rzeczywistych zoptymalizowanych. 80 70 60 Wydajność, Mg/h 50 40 30 20 10 0 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Odległość, km Model teoretyczny Model bazowy Model zoptymalizowany Rys. 2. Wydajność godzinowa opracowanych modeli

24 Drugi cel, który ma zostać spełniony przy opracowaniu modelu optymalizacji, odnosi się do wyznaczenia maksymalnej odległości, przy której transport ŁK2 jest efektywniejszy niż w przypadku współpracujących maszyn. Wyznaczenie tej odległości sprowadza się do przyrównywania dwóch charakterystyk. Pierwsza z nich odnosi się do wydajności systemu przy założeniu współpracujących maszyn. Druga charakteryzuje wydajność odstawy urobku z wykorzystaniem tylko ŁK2. W tabeli 3 przedstawiono teoretyczne, wartości parametrów pracy ładowarki, która samodzielnie odstawia urobek do punktu wysypowego. Na podstawie tych wartości utworzono charakterystyki wydajności ładowarki dla wartości bazowych, teoretycznych i rzeczywistych. Tabela 3. Teoretyczne, wybrane, wartości parametrów pracy ŁK2 przy samodzielnej odstawie urobku do punktu przesypowego Maszyna ŁK-2 Efektywny czas pracy na zmianę, min 210 Sumaryczny czas załadunku, min 0,5 Sumaryczny czas rozładunku, min 1,5 Czas załadunku, min 0,5 Czas rozładunku, min 1,5 Ładowność, Mg 4,6 Prędkość jazdy z urobkiem, km/h 5 Prędkość jazdy bez urobku, km/h 7,2 Liczba cykli wchodząca w skład jeden wóz 3 Na rys. 3. zilustrowano porównanie wydajności obu systemów. Charakterystyki te zostały opracowane na podstawie wartości bazowych, a więc parametrów pracy maszyn, które zostały zarejestrowane na oddziale G-2 i G-5. Odczytany punkt przecięcia oznacza maksymalną odległość, przy której transport ŁK2 jest jeszcze opłacalny, i wynosi 210 m. 120 100 Wydajność, Mg/h 80 60 40 20 0 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Odległość, km ŁK-2 1 x ŁK 2 x WO Odległość graniczna Rys. 3. Przyrównanie wydajności obu systemów, wartości bazowe

25 Dla charakterystyk opracowanych na podstawie wartości teoretycznych (rys. 4) odległość wynosi 190 m. Wydajność, Mg/h 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Odległość, km 1 x ŁK 2 x WO ŁK-2 Odległość graniczna Rys. 4. Przyrównanie wydajności obu systemów, wartości teoretyczne Charakterystyki utworzone na podstawie wartości rzeczywistych zoptymalizowanych zostały przedstawione na rys. 5. Odczytana odległość graniczna na nich wynosi 140 m. Wydajność, Mg/h 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Odległość, km 1 x ŁK 2 x WO ŁK-2 Krzywa graniczna Rys. 5. Przyrównanie wydajności obu systemów, wartości rzeczywiste Opracowany model bazowy (cel 1) oraz wyznaczenie efektywności odstawy urobku z użyciem samej maszyny LK2 (cel 2) zostały przedstawione na rys. 6.

26 0 Odległość transportu rudy ŁK - 2 0 0,1 (od przodka do miejsca przeładunku na WO), km 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Odległość transportu urobku (od przodka do kraty), km 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 G-2 & G-5 KGHM Krzywa optymalna Oczekiwanie na ładowarkę 2 min Oczekiwanie na WO 2 min Oczekiwanie na ładowarkę 4 min Oczekiwanie na WO 4 min Rys. 6. Długość drogi ŁK (od przodka do miejsca przesypu) w odniesieniu do długości drogi ŁK + WO (od przodka do kraty) dla modelu optymalizacyjnego Przeprowadzona analiza maksymalnej odległości, przy której transport rudy z wykorzystaniem LK2 jest jeszcze opłacalny, wykazała, że dla zbudowanego modelu na podstawie danych bazowych wynosi 210 m i wartość ta jest zbliżona do wyniku uzyskanego na podstawie parametrów teoretycznych. Uzyskany wynik z wartości rzeczywistych to 140 m, co jest wartością znacznie niższą. Jest to związane z faktem, że wartości te są przyjęte jako wzorcowe i tym samym wydajność współpracujących maszyn jest osiągana szybciej. W związku z tym ustalono, że dla odległości 140 m transport rudy z użyciem LK2 będzie najefektywniejszy, zwiększenie tej odległości do wartości 210 m będzie już na granicy optymalności. Przy odległości większej niż 210 m efektywniejszy okaże się transport z użyciem systemu współpracujących maszyn. Należy jednak zaznaczyć, że w pracy nie badano maksymalnej odległości, przy której transport ŁK2 będzie opłacalny. Wynik pracy jest skupiony na

27 wyznaczeniu odległości najefektywniejszej. Nanosząc na powstały wykres, wartości uzyskane w oparciu o badania przeprowadzone na oddziałach G-2 i G-5 otrzymamy krzywą, która ilustruje nam pracę maszyn. Określona w legendzie jako G-2 & G-5 KGHM, krzywa świadczy o tym, że pracę na tych oddziałach były planowane w taki sposób, aby osiągnąć efektywny wynik. Zależność ta została także przedstawiona na rys. 2, na którym charakterystyka krzywej bazowej, w miarę zwiększania odległości odstawy urobku, zbliża się do krzywej ilustrującej model optymalizacji. Krzywa optymalna pozwala dobrać (dla założonej długości drogi odstawy od przodka do punktu wysypowego oś Y) optymalną odległość (od przodka do punktu przesypowego oś X), aby współpracujące ze sobą maszyny osiągnęły najefektywniejszy wynik. Na rys. 6. zostały także zawarte cztery krzywe czasowe, określone w legendzie jako: oczekiwanie na ładowarkę 2 min, 4 min, oczekiwanie na WO (wóz odstawczy) 2 min, 4 min. Na ich podstawie możemy wyznaczyć, jaka zwłoka czasowa będzie generowana każdorazowo przy realizowaniu cyklu ładowarki lub kursu wozu odstawczego, jeżeli punkt przesypowy zostanie zlokalizowany na krzywej czasowej. Podsumowanie i wnioski Niniejszy artykuł pokazuje model optymalizacji transportu urobku z robót przygotowawczych. Idea bazowa modelu polegała na tym, aby odnosił się on do rzeczywistych, uśrednionych (w analizowanym okresie), parametrów pracy maszyn. Wykazano, że wartości te różniły się od swych teoretycznych (zaczerpniętych z literatury) odpowiedników. Ponadto zbudowanie modelu wymagało zdefiniowania następujących warunków: ilość transportowanego urobku za pomocą wozów odstawczych i ładowarek musi być jednakowa, na jeden pełny kurs wozu odstawczego składają się dokładnie trzy cykle ładowarki łyżkowej, średni (dla całego analizowanego okresu) czas zmiany operatora maszyn (LK i WO) jest jednakowy. Na podstawie uzyskanych wyników została sporządzona optymalna krzywa odległości, która pozwala tak dobrać odległość punktu przesypowego względem punktu wysypowego, aby współpracujące ze sobą maszyny osiągały najefektywniejszy wynik pracy. Kolejną ważną cechą wyznaczonego modelu jest informacja, do jakiej odległości transport z użyciem maszyny LK2 LKP0805C będzie efektywniejszy niż przy systemie współpracujących maszyn, uzyskany wynik to 210 m. Należy zauważyć, że dla okresu wykonywanych badań (2013 r.) prace na oddziałach G-2 i G-5 kopalni Lubin były planowane i realizowane w taki sposób, aby osiągnąć jak największą wydajność finalną procesu odstawy urobku z przodka do punktu wysypowego, tzw. kraty.

28 Bibliografia [1] Grega W., 2006, Metody optymalizacji, Wykłady AGH, Kraków. [2] Janion A., 1971, Maszyny i urządzenia górnicze, część II, wyd. Śląsk, Katowice. [3] KGHM Projekt zagospodarowania złoża 2011-2013. [4] Kościelny M., 2015, Praca magisterska: Analiza i optymalizacja transportu oponowego w kopalni Lubin, Wrocław, (niepublikowana). [5] Kowalski A., Kubiak D. i in., 2014, Model symulacyjny odstawy urobku z robót przygotowawczych w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A. Wiadomości Górnicze, nr 10, s. 542. [6] Król R., 2001, Wpływ długości drogi i wysokości wyrobiska na efektywność odstawy rudy miedzi ładowarkami łyżkowymi, Transport Przemysłowy nr 1, s. 60-62. [7] Law A., 2007, Simulation Modeling and Analysis, 4th ed., McGraw-Hill. [8] Lonkowic P., 2008, Linie produkcyjne nowoczesne systemy produkcji, Design News Polska, nr 5, s. 54-58. [9] Monografia KGHM Polska Miedź S.A., 2007, Lubin. [10] Reszka L., 2012, Koniunkcja logistyki i optymalizacji, Acta Universitatis Nicolai Copernici, zeszyt 407.