PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku



Podobne dokumenty
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku

Program nauczania neurochirurgii na Wydziale Lekarskim PAM.

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

Tematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii:

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla III/IV roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY IV roku studiów

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy fizjoterapii klinicznej w neurologii

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy fizjoterapii klinicznej w neurologii

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

P R O G R A M. Polska Szkoła Neurochirurgii 2014r. Choroby naczyniowe OUN. Kurs specjalizacyjny obowiązkowy, w ramach programu specjalizacji

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY VI roku ztudiów

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW IV ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY V roku

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW

Program specjalizacji z NEUROCHIRURGII

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji. narządu ruchu - opis przedmiotu

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW IV ROKU STUDIÓW

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii Cele rozdziałów Słowa kluczowe... 16

Program specjalizacji z NEUROCHIRURGII

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW IV ROKU STUDIÓW

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW III i IV ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla V roku

Data realizacji zajęć/numer ćwiczenia. Tematyka ćwiczeń

Chirurgia naczyniowa - opis przedmiotu

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku

PROGRAM NAUCZANIA NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY Lekarski I FAKULTET II ROK

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

Choroby wewnętrzne - kardiologia Kod przedmiotu

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW IV, V ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ. NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW IV ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Podstawy fizjoterapii klinicznej w chirurgii i intensywnej terapii kształcenia

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: 1. Adres jednostki: Adres: ul. Szpitalna 27/33, Poznań,

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Program specjalizacji z NEUROCHIRURGII

PROGRAM NAUCZANIA NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY Lekarski I FAKULTET I ROK

Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta

PROGRAM NAUCZANIA NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY Lekarski I FAKULTET II ROK

WZÓR OPISU PRZEDMIOTU - SYLABUSA

Niedziela Poniedziałek 24.04

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW 4 ROKU STUDIÓW

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015/2021

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

POLSKA SZKOŁA NEUROCHIRURGII

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW_I_ROKU STUDIÓW

Radiologia - opis przedmiotu

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW III i IV ROKU STUDIÓW

Transkrypt:

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Neurochirurgia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: 60-355 Poznań ul. Przybyszewskiego 49 Tel. /Fax 61-869-14 22, 61-869 14 30 Strona WWW http://www.neurochirurgia.amp.edu.pl/ E-mail nechisk2@am.poznan.pl 4. Kierownik jednostki: Prof. zw. dr hab. med. Stanisław Nowak 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS Prof. zw. dr hab. med. Stanisław Nowak 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS do listy studentów (koordynator przedmiotu) : Nazwisko Dr med. Anna M. Barciszewska Tel. kontaktowy: 618691422 Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce) (poniedziałek - piątek, godz. 10:00-12:00, miejsce Klinika Neurochirurgii E-mail: abarcisz@man.poznan.pl Osoba zastępująca dr med. Bartosz Sokół

Kontakt: telef. 618691422 bartosz.sokol@ump.edu.pl 7. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: V Semestr: letni i zimowy 8. Liczba godzin ogółem :29 liczba pkt.ects: 2 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr zimowy liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria S Razem: Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurotraumatologii Semestr letni liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria 2 godz. 12 godz. S 15godz Razem: 2 godz. 12 godz. 15 9. Cel nauczania przedmiotu Celem zajęć z neurochirurgii jest prezentacja zadań tej dyscypliny medycznej z założeniem zwiększenia wiedzy studenta na temat możliwości leczenia operacyjnego chorób centralnego układu nerwowego. Poznanie podstawowych objawów ciasnoty wewnątrzczaszkowej i jej rozpoznawanie w warunkach SOR i lekarza podstawowej opieki ( lekarz rodzinny) wskazując na to, jacy pacjenci wymagają pilnej poszerzonej diagnostyki obrazowej i leczenia neurochirurgicznego lub jakie są p/wskazania do tego typu postępowania. Podczas ćwiczeń są omawiane i przedstawiane najczęstsze choroby, w których leczenia neurochirurgiczne - operacyjne jest niezbędne. Prezentowane przypadki obejmują chorych wraz z omówieniem ich diagnostyki - badań obrazowych, możliwością zastosowania leczenia operacyjnego lub zachowawczego, a także

zalecenia, co do dalszego leczenia postępowania uzupełniającego leczenie neurochirurgiczne, jak np. radio lub chemioterapia. Efekt kształcenia umiejętności i kompetencje: 1.1 Znaczenie i sposób obserwacji pacjentów z wzmożonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. ( ICP) 1.2 Znajomość krążenia płynu m.-rdzeniowego wewnątrzczaszkowo i przyczyny zaburzeń krążenia. 1.3 Znajomość rodzajów obrzęku mózgu i sposobów jego leczenia 1.4 Wiedza o wpływie ICP na mózgowy przepływ krwi (CPP) 1.5 Znajomość objawów ICP 1.6 Umiejętność rozpoznawania wklinowań mózgu 1.7 Wiedza nt. przeciwwskazań do wykonywania punkcji lędźwiowej 1.8 Znajomość podstawowych technik operacyjnych obniżających ciśnienie wewnątrzczaszkowe. 1.9 Wiedza o sposobach operacyjnego leczenia ciasnoty wewnątrzczaszkowej 1.10 Znajomość sposobów leczenia zachowawczego ICP 1.11 Umiejętność leczenia powikłań ICP 2.1 Wiedza o epidemiologii urazów czaszkowo - mózgowych 2.2 Wiedza nt. wstrząśnienia mózgu jego rozpoznawania i postępowania. 2.3 Co to jest aksonalny uraz mózgu? Rozpoznawanie i leczenia 2.4 Rozpoznawanie stłuczenia mózgu i jego leczenie 2.5 Pourazowe krwawienie wewnątrzczaszkowe - rozpoznawanie, kwalifikacja i leczenie. 2.6 Rozpoznawanie pourazowych obszarów niedokrwiennych mózgu i ich leczenie 2.7 Kryteria rozpoznawania śmierci mózgu 2.8 Złamania kości sklepienia i podstawy czaszki oraz towarzyszące im powikłania 2.9 Rozpoznawanie pourazowej odmy wewnątrzczaszkowej - wskazania do leczenia operacyjnego 2.10 Złamania kości czaszki wymagające leczenia operacyjnego 2.11 Śpiączka barbituranowa, wskazania di jej zastosowania 2.12 Zespoły pourazowe - umiejętność ich leczenia 3.1 Rodzaje tętniaków mózgu i epidemiologia tętniaków 3.2 Krwawienie podpajęczynówkowe ( SAH ) z pękniętego tętniak - rozpoznawanie 3.3 Skale kliniczne oceniające ciężkość i intensywność krwawienia z pęknieytego tętniaka. 3.4 Badania instrumentalne służące rozpoznaniu tętniaka i określeniu jego lokalizacji. 3.5 Metody operacyjnego leczenia tętniaków ( clipping, wrapping, ligatura, trapping ) 3.6 Możliwości zastosowania embolizacji tętniaka mózgu 3.7 Naczyniaki mózgu (AVM ) - epidemiologia i patofizjologia 3.8 Skala Spetzlera- Martina w ocenie ryzyka leczenia operacyjnego 3.9 Leczenie operacyjne AVM - wycięcie klinowe czy embolizacja i radioterapia. 3.10 Rodzaje przetok tętniczo - żylnych mózgu - najczęstsze występowanie i leczenie 3.11 Krwiak śródmózgowy - wskazania do leczenia operacyjnego

3.12 Powikłania po leczeniu operacyjnym i endowaskularnym wad naczyniowych mózgu 4.1 Epidemiologia guzów nowotworowych OUN i stopnie ich złośliwości wg. WHO 4.2 Znajomość objawów guzów mózgu 4.3 Diagnostyka obrazowa ( KT i MRI ) guzów mózgu - cechy charakterystyczne dla guzów łagodnych i złośliwych 4.4 Markery laboratoryjne guzów mózgu 4.5 Wskazania do biopsji stereotaktycznej guzów mózgu - korzyści, ryzyko, powikłania 4.6 Podstawowa wiedza o leczeniu operacyjnym guzów mózgu 4.7 Wskazania do radio i chemioterapii guzów mózgu i wewnątrzczaszkowych 4.8 Umiejętność leczenia p/obrzękowego przed i po operacji guza mózgu 4.9 Rokowanie w glejowych guzach mózgu z uwzględnieniem stopnia ich złośliwości. Co to jest transformacja w guzach glejowych mózgu? 4.10 Najczęstsze nowotwory mózgu 4.11 Biologia molekularna - jej wykorzystanie w diagnostyce i leczeniu guzów mózgu 5.1 Budowa kręgosłupa jego rola i znajomość biomechaniki 5.2 Niestabilność kręgosłupa i jej przyczyny 5.3 Różnicowanie zespołów bólowych kręgosłupa 5.4 Objawy całkowitego i częściowego uszkodzenia rdzenia kręgowego 5.5Interpretacja badań diagnostycznych w chorobach kręgosłupa i rdzenia kręgowego 5.6 Metody leczenia niestabilności kręgosłupa 5.7 Zasady postępowania w urazach kręgosłupa 5.8 Wskazania do leczenia operacyjnego po urazie kręgosłupa 5.9 Choroby nowotworowe kręgosłupa i rdzenia kręgowego 5.10 Leczenie spondylozy - choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa 5.11 Możliwości regeneracji rdzenia kręgowego 5.12 Postępowanie w chorobach zapalnych kręgosłupa i kanału kręgowego 6.1 Wady wrodzone OUN 6.2 Ścieśnienie czaszki - kraniostenoza, objawy i wskazania do leczenia 7.1 Rozpoznawanie wodogłowia u dzieci 7.2 Rodzaje wodogłowia u dzieci 7.3 Operacyjne leczenie wodogłowia u dzieci 7.4 Powikłania związane z implantacją drenażu zastawkowego 7.5 Wentrikulostomia komory III mózgu 8.1 Ból - rodzaje bólu 8.2 Neurochirurgiczne metody leczenia bólu 8.3 Metody leczenia neuralgii nerwów czaszkowych 9.1 Padaczka - możliwości leczenia neurochirurgicznego 10.1 Wykorzystanie neuronwigacji i badania rezonansu magnetycznego śródoperacyjnego w nowoczesnych technikach operacyjnych neurochirurgicznych. 11.1 Stereotaksja w leczeniu zaburzeń czynnościowych, padaczki choroby Parkinsona, bólu, fobii i obsesji.

10. Sylabus 1. Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe / ICP / - patofizjologia, objawy, leczenie 1.1 Wartość ciśnienia wewnątrzczaszkowego i przyczyny ciasnoty wewnątrzczaszkowej 1.2 Reguła Monro- Kelli'ego - znaczenie i zastosowanie. 1.3 Produkcja i resorpcja płynu m.-rdzeniowego, zakres wielkości, wpływ rytmu dobowego 1.4 Krążenie płynu m.-rdzeniowego, zaburzenia komunikacji płynowej- wodogłowie wewnętrzne, objawy kliniczne i radiologiczne. Leczenie operacyjne, implantacja zastawki, wskazania do implantacji zastawki. Wodogłowie komunikujące. 1.5 Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe a obrzęk mózgu. Rodzaje obrzęku mózgu. Rozpoznanie obrzęku mózgu - leczenie. 1.6 Wzmożona ciasnota wewnątrzczaszkowa a przepływ mózgowy krwi. Ciśnienie perfuzyjne /CPP /. Regionalny przepływ krwi 1.7 Objawy wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego - patogeneza bólów głowy, wymiotów. Patogeneza zaburzeń świadomości. Triada Cushinga. Zaburzenia widzenia. Zespół Brunsa 1.8 Zespoły wklinowania/ wgłobienia mózgu - pod sierp, zakrętu hipokampa pod namiot móżdżku, migdałków móżdżku do foramen magnum - objawy kliniczne. 1.9 Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, a guz mózgu - objawy kliniczne, badania obrazowe, leczenie operacyjne. Techniki kraniotomii i trepanacji czaszki. 1.10 Pomiary ciśnienia wewnątrzczaszkowego, implantacja czujników, powikłania. 1.11 Wpływ wzmożonego ciśnienia na powstanie obrzęku płuc, krwotocznego zapalenia błony śluzowej żołądka, wrzodu Cushinga, zaburzeń akcji serca 2. Urazy czaszkowo-mózgowe 2.1 Epidemiologia urazów czaszkowo-mózgowych 2.2 Definicja urazu czaszkowo-mózgowego 2.3 Mechanizmy urazu czaszkowo - mózgowego - bezwładnościowy, kontaktowy, mieszany. 2.4 Pourazowe uszkodzenie mózgu pierwotne i wtórne. Metody zapobiegania. 2.5 Ocena stanu świadomości. Skala śpiączki Glasgow /GCS / 2.6 Ocena chorego po urazie czaszkowo- mózgowym. Algorytm postępowania diagnostycznego i terapeutycznego. 2.7 Wstrząśnienie mózgu - definicja. Objawy diagnostyka. 2.8 Rozlany uraz aksonalny. Definicja, objawy, diagnostyka 2.9 Stłuczenie mózgu. Definicja, objawy, diagnostyka, leczenie / uraz contre-coup /. 2.10 Krwiaki wenątrzczaszkowe. Definicja, podział, diagnostyka i leczenie. Metody leczenia. 2.11 Pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe / SAH/. Definicja, objawy, diagnostyka i leczenie 2.12 Pourazowa przetoka szyjno- jamista. Objawy diagnostyka i leczenie 2.13 Pourazowe niedokrwienie mózgowia. Objawy, diagnostyka i leczenie 2.14 Pourazowe rozwarstwienie ściany tt. szyjnych. Rozpoznanie i leczenie. 2.15 Śmierć mózgu. Objawy. Procedura orzekania o śmierci mózgu. 2.16 Śpiączka barbituranowa vs. kraniotomia dekompresyjna 2.17 Złamania przedniego dołu czaszki- objawy diagnostyka, leczenie. Możliwe powikłania. 2.18 Odma wewnątrzczaszkowa, płynotok nosowy jako następstwo złamania podstawy przedniego dołu czaszki. 2.19 Złamania środkowego i tylnego dołu czaszki. Objawy zagrożenia i leczenie 2.20 Zespoły pourazowe: padaczka, astenia mózgowa, objawy i leczenie. 3. Wady naczyniowe mózgu - objawy, patofizjologia, leczenie 3.1 Definicja tętniaka mózgu, etiologia 3.2 Epidemiologia tętniaków mózgu / Polaka, Europa, USA / 3.3 Krwawienie podpajęczynówkowe z tętniaka / SAH/ - przyczyny, objawy kliniczne, ryzyko śmiertelności, diagnostyka 3.4. Skale oceny ciężkości krwawienia u chorego- Hunta-Hesa, WFNS / Światowej Federacji Towarzystw Neurochirurgicznych i ich znaczenie w rokowaniu 3.5. Skala intensywności krwawienia Fishera stopnie i rokowanie.

3.6 Metody rozpoznawania tętniaków mózgu. Badania AgMR, AgKT, DSA. Demonstracja dokumentacji. 3.7 Metody leczenia tętniaków mózgu. Clipping, Ligatura, Wrapping, Trapping 3.8 Metoda wewnątrznaczyniowa wyłączania tętniaka z krążenia' 3.9 Definicja naczyniaka mózgu /AVM/ - patofizjologia, objawy kliniczne, rokowanie. 3.10 Skala Martina -Spetzlera jako narzędzie do wyboru metody leczenia naczyniaka. 3.11 Metody leczenia naczyniaków mózgu: wycięcie klinowe, embolizacja, radioterapia, leczenie skojarzone. 3.12 Przetoki tętniczo-żylne. Patofizjologia, objawy, leczenie 3.13 Samoistny krwiak śródmózgowy - patofizjologia objawy, rokowanie, wybór metody leczenia. 3.14 Powikłania leczenia operacyjnego wad naczyniowych mózgu. 4. Guzy nowotworowe OUN 4.1. Epidemiologia guzów OUN 4.2. Klasyfikacja histopat. nowotworów OUN i stopnie ich złośliwości wg WHO 4.3 Symptomatologia guzów OUN. Typowe lokalizacje guzów 4.5 Metody diagnostyczne : MRI, KT, Markery nowotworowe dla oszczególnych typów guzów. SPECT, PET, MRS. Biopsja stereotaktyczna. 4.6 Kompleksowe leczenie guzów mózgu 4.7 Wskazania do pilnego leczenia operacyjnego guzów mózgu. Wybór dostępu operacyjnego. Technika "key hole". monitorowanie i obrazowanie śródoperacyjne. 4.8 Leczenie wspomagające operacyjne usunięcie guza mózgu- radioterapia, chemioterapia, brachyterapia, terapie eksperymentalne, leczenie p/ obrzękowe, leczenie p/padaczkowe. 4.9 Nowotwory przerzutowe do mózgu. Wskazania do leczenia operacyjnego. 4.10 Guzy neuroepitelialne - wybór metody leczenia. 4.11 Guzy łagodne - oponiaki, nerwiaki - guzy kąta m-móżdżkowego - strategia leczenia operacyjnego. 4.12 Guzy dysontogenetyczne - czaszkogardlak - strategia postępowania, guzy germinalne - wskazania do leczenia operacyjnego 4.13 Guzy przysadki i okołosiodłowe. Gruczolaki - wybór metod dostępu operacyjnego. Leczenie hormonalne - neuroendokrynologia 4.14 Pierwotne chłoniaki mózgu - zasady rozpoznawania ileczenia 4.15 Biologia molekularna guzów mózgu i jej wykorzystanie w diagnostyce i leczeniu. 5. Choroby kręgosłupa i rdzenia kręgowego 5.1 Anatomia topograficzna kręgosłupa i struktur otaczających w aspekcie klinicznym. Biomechanika kregosłupa. 5.2 Niestabilność kręgosłupa - przyczyny, objawy, leczenie 5.3 Symptomatologia chorób kręgosłupa : zespoły bólowe korzeniowe, mięśniowe 5.4 Zespoły rdzeniowe po uszkodzeniu rdzenia: częściowe, całkowite poprzeczne 5.5 Zespół szyjno-głowowy w przebiegu niewydolności krążenia w układzie kręgowopodstawnym 5.6 Wstrząs neurogenny i towarzyszące mu objawy wegetatywne - szok rdzeniowy. 5.7 Metody diagnostyczne schorzeń kręgosłupa- KT, MRI, PET, elektrofizjologia, scyntygrafia, densynometria, biopsja kręgosłupa 5.8 Metody leczenia schorzeń kręgosłupa - zachowawcze, techniki operacyjne - dekompresji rdzenia kręgowego i następowej stabilizacji 5.9 Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego - mechanizm, specyfika umiejscowienia zmian pourazowych, patofizjologia uszkodzenia rdzenia - uraz pierwotny i wtórny. Pierwsza pomoc. Kwalifikacja do leczenia operacyjnego 5.10 Guzy kręgosłupa i rdzenia kręgowego, nowotwory pierwotne i przerzutowe, procesy zapalne swoiste i nieswoiste, reumatoidalne zapalenie stawów.

5.11 Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa.- diskopatia, niestabilnośćć, listeza Wskazania do leczenia z uwzględnieniem technik MISS / minimal invasive spine surgery / 5.12 Osteoporoza - leczenia - vertebroplastyka 5.13 Leczenie spastyczności rdzeniowej - "pompa beklofenowa" 5.14 Ból neuropatyczny - leczenie, stymulacja rdzenia 5.15 Możliwości regeneracji rdzenia kręgowego - współczesne osiągnięcia. 5.16 Powikłania po leczeniu operacyjnym kręgosłupa i rdzenia kręgowego. 6. Wady wrodzone Ośrodkowego Układu Nerwowego 6.1 Podział wad wrodzonych - objawy, diagnostyka i leczenie - zespół Arnolda - Chiari, zespół Dandy - Walkera. 6.2 Wady dysraficzne - przepukliny oponowo-rdzeniowe, rozszczep kregosłupa. Wskazania do leczenia peracyjnego 6.3 Kraniostenozy - objawy, diagnostyka, leczenie operacyjne 7. Wodogłowie wieku dziecięcego 7.1 Podział, rodzaje wodogłowia objawy kliniczne diagnostyka, zasady postępowania 7.2 Leczenie neurochirurgiczne - implantacja zastawek, ventrikulostomia komory III mozgu, powikłania - przedrenowanie, infekcje. 8. Patofizjologia bólu 8.1 Ból nococeptywny i neuropatyczny 8.2 Chirurgiczne metody leczenie bólu. Procedury ablacyjne i stymulacyjne 8.3 Neuralgie nerwow czaszkowych - objawy, leczenie zachowawcze i operacyjne o mikrodekompresja 9. Nowoczesne technologie w neurochirurgii 9.1 Stereotaksja, neuronawigacja MRI śródoperacyjny, endoskopia, mikroskop z opcją UV. 9.2 umiejętne wykorzystanie lub połączenie powyższego instrumentarium w zabiegach minimalnie inwazyjnych związanych również z leczeniem chorób zwyrodnieniowych mózgu i w zaburzeniach czynnościowych.

11.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Wykłady - Semestr zimowy Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Wykład 1. Wykład 2. Wykład 3. Wykład 4. Wykład 1. Wykład 2. Wykład 3. Wykład 4. Wykłady - Semestr letni Tematyka wykładów Urazy czaszkowo-mózgowe. Diagnostyka i leczenie Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Prof. Stanisław Nowak Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Ćwiczenia - Semestr zimowy Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna Ćwiczenia - Semestr letni Ćwiczenie 1. Tematyka ćwiczeń Tematyka ćwiczeń podporządkowana jet tematyce seminariów 1. Przedstawienie chorego z objawami wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Transmisja online zabiegu operacyjnego z sali operacyjnej - sposób otwarcia czaszki, Osoba odpowiedzialna Prof. dr hab. Stanisław Nowak

Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3 technika operacyjna. Badanie neurologiczne pacjenta z objawami ciasnoty wewnątrzczaszkowej. Diagnostyka obrazowa. Sposób postępowania zachowawczego lub operacyjnego obniżającego ciasnotę wewnątrzczaszkową 2. Przedstawienie chorego z urazem czaszkowo-mózgowym: patomechanizm urazu, diagnostyka, leczenie operacyjne. Wskazania do operacji krwiaków pourazowych wewnątrzczaszkowych 3. Przedstawienie chorego z wadą naczyniową mózgu, wywiad, diagnostyka obrazowa, metoda leczenia interwencja wewnątrznaczyniowa lub klasyczna operacja z wyłączeniem wady naczyniowe Dr med. Bartosz Sokół Prof. dr hab. Włodzimierz Liebert Ćwiczenie 4 4. Przedstawienie chorego z guzem mózgu, badanie neurologiczne diagnostyka obrazowa, leczenie operacyjne - kraniotomia Dr med. Anna M. Barciszewska Ćwiczenie 5 5. Przedstawienie chorych: po urazie kręgosłupa, z guzem kanału kręgowego z bólami kręgosłupa spowodowanymi diskopatią. Badania i metody obrazowania, sposoby leczenia operacyjnego - wskazania i przeciwwskazania Prof. Roman Jankowski Ćwiczenie 6 6. Ból - przedstawienie chorego z bólem neuralgicznym, badanie, diagnostyka, metody leczenia Dr med. Jakub Moskal

Seminarium 1. Seminarium 2. Seminarium 3. Seminaria - Semestr zimowy Tematyka seminariów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Seminarium 1. Seminaria - Semestr letni Tematyka seminariów Wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe - patofizjologia, objawy, leczenie Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Prof. dr hab. Stanisław Nowak Seminarium 2. Urazy czaszkowo- mózgowe Dr med. Bartosz Sokół Seminarium 3. Wady naczyniowe mózgu- objawy, patofizjologia, leczenie Prof. dr hab. med Włodzimierz Liebert Seminarium 4. Guzy nowotworowe OUN Dr med. Anna M. Barciszewska Seminarium 5. Choroby kręgosłupa i rdzenia kręgowego Dr hab. med Roman Jankowski Prof.Um Seminarium 6. Wady wrodzone OUN Dr med. Jakub Moskal Seminarium 7. Wodogłowie u dzieci i u dorosłych Dr med. Jakub Moskal Seminarium 8. Patofizjologia bólu Dr med. Jakub Moskal Seminarium 9. Nowoczesne technologie w neurochirurgii Dr med. Anna M. Barciszewska

12. Organizacja zajęć: Zajęcia kliniczne na V roku odbywają się w godzinach 8.00 13.00 z 30 minutową przerwą 6 godzin dydaktycznych. Proszę podać dokładny podział godzin zajęć zgodny Ramowym Programem Nauczania na rok akademicki 2015/16. Zajęcia kliniczne na V roku odbywają się w godzinach 8.00 13.00 z 30 minutową przerwą 6 godzin dydaktycznych. Proszę podać dokładny podział godzin zajęć zgodny Ramowym Programem Nauczania na rok akademicki 2015/16. Zajęcia kliniczne odbywają się od poniedziałku do piątku w godzinach: (proszę rozpisać dokładnie godziny każdego dnia tygodnia) Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki : (proszę wpisać) www. REGULAMIN ZAJĘĆ: z neurochirurgii w roku akademickim 2015/2016 Zajęcia odbywają się w Katedrze i Klinice Neurochirurgii i Neurotraumatologii od godz.8:00 do 13:00 od poniedziałku do piątku -zajęcia seminaryjne odbywają się codziennie od godz. 8:00 do 10:30, na które studenci winni się przygotować teoretycznie wg tematu planu ćwiczeń; - obowiązuje znajomość zasad badania neurologicznego; - obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa - w ostatnim dniu ćwiczeń / piątek / odbywa się kolokwium i zaliczenie ćwiczeń, przystąpienie do kolokwium uwarunkowane jest zaliczeniem poszczególnych zajęć; - zaliczenie ćwiczeń dokumentowane jest podpisem Kierownika Kliniki w e- indeksie; - na ćwiczenia każdy (a) student (ka) zgłasza się z własnym fartuchem; - szatnia strzeżona znajduje się przy sali Rydygiera lub Zeylanda.

PROGRAM ZAJĘĆ: Program zajęć z neurochirurgii dla studentów V roku Wydziału Lekarskiego I Tematy ćwiczeń dzień / godziny Patofizjologia, diagnostyka, objawy i leczenie poniedziałek 8:00-13:00 wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Wodogłowie Urazy czaszkowo- mózgowe. Mechanizm urazu wtorek 8:00-13:00 Uraz mózgu pierwotny i wtórny. Patofizjologia urazu, diagnostyka, leczenie. Pourazowe krwiaki wewnątrzczaszkowe. Leczenie operacyjne. Udar niedokrwienny. Niedrożność tt. dogłowowych Nowotwory mózgu - podział, diagnostyka, środa 8:00-13:00 kwalifikacja do leczenia operacyjnego. Krwotok oponowo-mózgowy, tętniak, skurcz naczyniowy, postępowanie. Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego oraz czwartek 8:00-13:00 nn. obwodowych. Guzy kanału kręgowego. Leczenie operacyjne niestabilności kręgosłupa ( zastosowanie implantów ). Zespoły bólowe szyjno- ramienne i lędźwiowo-krzyżowe. Dyskopatia lędźwiowa - wskazania do operacji. Wady wrodzone OUN - diagnostyka, objawy, piątek 8:00-10:00 leczenie operacyjne. Patofizjologia bólu, neuralgie, metody leczenia. K o l o k w i u m 10:30 PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne - konieczność odbywania ćwiczeń z neurochirurgii po zajęciach z neurologii Przygotowanie do zajęć - znajomość zasad badania neurologicznego Wymagania końcowe - zdanie sprawdzianu testowego

13.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny, testowy) Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: Zaliczenie kryterium zaliczenia 14.Literatura: Zalecana literatura: 1. Neurologia i neurochirurgia. Seria podręczników ilustrowanych K.W.Lindsay, I. Bone, G. Fuller, Wydanie II, red. W. Kozubski 2. Handbook of neurosurgery. Greenberg M.S. Wydanie VII, rok wydania 2013 ISBN: 978-1604063264 15.Studenckie koło naukowe Opiekun koła: dr hab. med. Roman Jankowski Prof. UM Tematyka: ustalana wspólnie z członkami Koła Naukowego Miejsce spotkań: Sala seminaryjna Katedry i Kliniki Neurochirurgii w każdy trzeci wtorek miesiąca o godz. 18:00 16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora Prof. zw. dr hab. med. Stanisław Nowak 17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych) Dr med. Anna M. Barciszewska Dr med. Bartosz Sokół UWAGA ; wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb