PRAWA DZIECKA W RODZINIE W 1989 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwali o jednomy lnie Konwencj o Prawach Dziecka. Polska ratyfikowa a j w 1991r. Podpisuj c Konwencj prezydent z o y stosowne zastrze enia dostosowuj c jej postanowienia do warunków polskich i obowi zuj cego w Polsce porz dku prawnego, tak wi c polskie prawo jest zgodne z postanowieniami Konwencji o Prawach Dziecka, któr cz sto nazywa si ma wiatow konstytucj praw dzieci. Konwencja zawiera zobowi zania pa stwa w zakresie realizacji poszczególnych praw dzieci oraz sposoby kontrolowania tych zobowi za. Konwencja jest aktem prawnym, który ustanawia status dziecka. G ówne za o enia tego aktu prawnego s nast puj ce: Dziecko jest samodzielnym podmiotem (nie jest niczyj w asno ci ) i ze wzgl du na swoj niedojrza o fizyczn i psychiczn wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej; Dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego godno ci; Najlepszym rodowiskiem ycia i wychowania dziecka jest rodzina; Pa stwo ma obowi zek wspiera rodzin, a nie wyr cza w jej funkcjach. Postanowienia Konwencji dotycz dziecka urodzonego, które nie uko czy o 18 roku ycia (po uko czeniu 18 roku ycia obj ty jest postanowieniami Powszechnej Deklaracji Praw Cz owieka). Prawa dziecka w prawodawstwie polskim zawarte s równie w Kodeksie Rodzinnym i Opieku czym, Kodeksie Cywilnym, Ustawie o Post powaniu w Sprawach Nieletnich, Ustawie
o Systemie O wiaty. W rodzinnym prawodawstwie dziecko ma prawo do: - ycia i rozwoju; - wychowania w rodzinie (w przypadku rozwodu rodziców prawo do kontaktu z obojgiem); - to samo ci (zna swoje pochodzenie, obywatelstwo); - swobody my li, sumienia i religii (bez naruszenia praw innych ludzi); - stowarzyszania (mo e nale e do ró nych organizacji i stowarzysze, ale dzia alno ci tych organizacji musi by zgodna z prawem); - wypowiedzi (dziecko ma prawo wyrazi swoj wol, opini, powinno by wys uchane); - nauki (dodatkowo Konstytucja RP stanowi, e dziecko w wieku 7 18 lat ma obowi zek ucz szczania do szko y); - informacji (powinno zna swoje prawa i wiedzie, jak z nich korzysta ); - prywatno ci (mo e dysponowa swoimi rzeczami, zachowa tajemnic korespondencji); - prawo do ycia bez przemocy i poni ania (oznacza to, e bicie, zn canie, poni aj ce traktowanie, wyzywanie dziecka s
niedopuszczalne i karalne). Dziecko pozostaje pod w adz rodzicielsk do uko czenia 18 roku ycia. W adza rodzicielska przys uguje obojgu rodzicom w identycznym zakresie. Prawo zapewnia rodzicom mo liwo osobistego kierowania wychowaniem dziecka, ale jednocze nie zobowi zuje ich do dba o ci o jego zdrowie, bezpiecze stwo, wychowanie moralne oraz do ochrony przed ujemnym wp ywem nieodpowiedniego otoczenia. Dziecko z kolei zobowi zane jest do pos usze stwa, je li rodzice dzia aj na rzecz jego dobra. Zarówno poj cie dobra dziecka, jak i pos usze stwa mog by ró nie interpretowane zw aszcza, e Konwencja podkre la osobist niezale no dziecka, prawo do podmiotowego traktowania z poszanowaniem jego osobistej godno ci. Rozwi zaniem wydaje si by w tej kwestii kszta towanie dobrej, serdecznej, yczliwej atmosfery w domu rodzinnym. W takiej atmosferze obowi zki rodziców wobec dzieci znajd wzajemne zrozumienie, pos usze stwo nie b dzie wynika o z przymusu, ale z poczucia szacunku i yczliwo ci. Prawo dopuszcza upominanie, a nawet karcenie dziecka przez rodziców, jednak zdecydowanie zabrania bicia, poni ania, zn cania, upokarzania fizycznego i psychicznego. Jest to karalne. Rodzice maj obowi zek utrzymania dziecka, zabezpieczenia rodków materialnych na jego wychowanie i rozwój. Ustawa o Systemie O wiaty zobowi zuje rodziców do zapewnienia regularnego ucz szczania dziecka na zaj cia szkolne oraz zabezpieczenia w domu warunków umo liwiaj cych mu przygotowanie si do zaj.
Dziecko w rozumieniu prawa powinno pomaga rodzicom w prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, ale mo e to by pomoc rozumiana jako wykonywanie pewnych czynno ci stosownie do wieku i mo liwo ci dziecka, bez nara ania jego zdrowia lub ycia, a tak e z uwzgl dnieniem jego prawa do nauki i zabawy (dziecko musi mie czas wolny i czas na nauk ). Wraz z ustanowieniem prawa powstaj instytucje i organizacje, których zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem tego prawa. W Polsce praw dzieci broni: - Towarzystwo Przyjació Dzieci; - Komitet Ochrony Praw Dziecka; - Rzecznik Praw Dziecka. Instytucj zobowi zan do obserwacji i reagowania w sytuacjach, gdzie istnieje podejrzenie amania praw dziecka jest równie szko a, a wi c: dyrektor, wychowawca, pedagog szkolny. Szko a realizuje swoje zadania w tym zakresie we wspó pracy z Poradni Psychologiczno Pedagogiczn, Sadem Rejonowym, Policj, Kuratorium O wiaty, O rodkiem Pomocy Spo ecznej i innymi instytucjami. Z bada przeprowadzonych przez organizacje o zasi gu ogólnopolskim wynika, e w rodzinach cz sto dochodzi do amania praw dzieci. Najcz ciej jest to stosowanie wobec dzieci ró nych form przemocy (fizycznej i psychicznej) polegaj ce na dotkliwym biciu, poni aniu, manipulowaniu lojalno ci dziecka, nie uwzgl dnianiu opinii dziecka w wa nych dla niego sprawach, zaniedbywaniu obowi zków rodzicielskich. Oczywi cie, nie znaczy to, e tak przedstawia si obraz typowej polskiej rodziny.
A oto kilka wskaza dla rodziców stanowi cych swoisty dekalog: Nie upokarzaj dziecka bo ono, tak jak ty, ma silne poczucie w asnej godno ci; Dziecko, to cz owiek, tyle e jeszcze ma y i wymaga troski i opieki; Staraj si nie stosowa takich metod, których sam w dzieci stwie nie akceptowa e ; Pozwalaj dziecku dokonywa wyboru najcz ciej, jak to mo liwe; Nigdy nie mów o dziecku le, w szczególno ci w obecno ci innych osób; Je eli zachowa e si wobec dziecka niew a ciwie przepro go i wyt umacz si dziecko i tak wie, kiedy pope niasz b dy; Nie mów do dziecka musisz to zrobi, bo ja tak chc je li musisz czego zabroni, zawsze to uzasadnij; Je li wydajesz dziecku polecenie, staraj si nie sta nad nim i mówi z góry ;
Je li nie wiesz jak post pi, przemy l, jak Ty poczu by si b d c dzieckiem; Czasem postaraj si by adwokatem w asnego dziecka, bro go je li wiesz, e dzieje mu si krzywda.