Zadanie egzaminacyjne Do zakładu optycznego zgłosił się klient z receptą w celu wykonania okularów. Klient do zamówionych okularów wybrał soczewki mineralne i metalową oprawę. Opracuj projekt realizacji prac związanych z wykonaniem okularów korekcyjnych z soczewkami mineralnymi sferocylindrycznymi w oprawie metalowej z uwzględnieniem danych z recepty, zdjęcia oprawy i katalogu soczewek korekcyjnych oraz sporządź dokumentację z wykonania zadania uwzględniając technikę szlifowania ręcznego szkieł. Projekt pracy powinien zawierać 1. Tytuł pracy egzaminacyjnej, stosowny do zakresu opracowania. 2. ZałoŜenia do projektu realizacji pracy sformułowane na podstawie treści zadania oraz dokumentacji. 3. Dobór soczewek zawierający nazwę soczewek, uszlachetnienie, materiał oraz pomiary i obliczenia niezbędne do wykonania okularów. 4. Wykaz urządzeń, przyrządów kontrolno - pomiarowych, narzędzi i materiałów podstawowych i pomocniczych oraz środków ochrony indywidualnej. 5. Przebieg czynności procesu technologicznego wykonania okularów. Dokumentacja z wykonania prac powinna zawiewrać 1. Opis procesu wykonania okularów z uwzględnieniem wykonywanych operacji oraz wykorzystywanych urządzeń, przyrządów i narzędzi. 2. Opis czynności kontrolnych po wykonaniu okularów korekcyjnych. 3. Określenie warunków uŝytkowania oraz sposobu konserwacji wykonanych okularów. Do wykonania zadania wykorzystaj: - Recepta okularowa - Zdjęcie oprawy w skali 1: 1 - Wyciąg z katalogu soczewek okularowych - Charakterystyka wyposaŝenia pracowni optycznej Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Załącznik 4
ZAŁACZNIK 1 Recepta okularowa ZAŁACZNIK 2 Zdjęcie oprawy 1:1
WyposaŜenie pracowni optycznej ZAŁĄCZNIK 4 L.p. 1. Pupilometr 2. Linijka optyczna 3. Dioptromierz 4. Suwmiarka 5. Kątomierz 6. Sferometr 7. Polaryskop 8. Szlifierka ręczna 9. Szlifierka automatyczna 10. Szabioniarka 11. Polerka 12. Rowkarka 13. Wiertarka 14. Centroskop 15. Podgrzewacz do oprawy ( fen) 16. Lutownica 17. 18. WyposaŜenie Wkrętaki, cęgi, wiertła, rozwiertaki, pilniki, pęsety, wstąŝki do montaŝu, podkładki, nakrętki, wkręty, uszczelki, kleje, przylepce, tektura, szablony, noŝyczki, oliwka, materiały piśmienne Katalogi, zestawy soczewek okularowych, oprawy okularowe i ich elementy ( noski zauszniki, zawiaski, mostki), tablice tolerancji. ROZWIĄZANIE Projekt wykonania okularów na podstawie recepty do oprawy metalowej-pełnej, z soczewkami sferocylindrycznymi mineralnymi, metodą szlifowania ręcznego przy wykorzystaniu załączników nr 1, 2, 3 i 4. ZAŁOśENIA 1. Recepta okularowa (załącznik 1) OP +2,0dsfer +0,75 dcyl ax 55º OL +1,75dsfer +0,5dcyl ax 175º 2. Oprawa metalowa pełna (zdjęcie oprawy okularowej na twarzy pacjenta załącznik 2) 3. Wykonanie pomiarów oprawy 4. Wykonanie pomiarów ustawienia źrenic w oprawce 5. Obliczenie przesunięcia środków soczewek w oprawce 6. Obliczenie średnicy soczewek 7. Wybór soczewki z kart katalogowych (załącznik 3) 8. Wybór narzędzi do technologii szlifowania ręcznego (załącznik 4) DOBÓR SOCZEWEK Pomiary oprawy i pacjenta Na zdjęciu nanosimy linię symetrii nosa i najmniejsze prostokąty w które mieścić się będą oszlifowane soczewki. Następnie zapisujemy pomierzone linijką wymiary: szerokość tarczy a = 55 mm i wysokość tarczy b = 34 mm oraz odległość między tarczami d = 23 mm
Mierzymy odległość źrenic od linii środkowej PD p = 35 mm i PD l = 33 mm Oraz wysokość połoŝenia źrenic od dołu tarczy H p = 24 mm i H l = 23 mm Obliczenia przesunięcia X P = c/2 PD P = 39-35 = 4 mm do nosa Y P = H P b/2 = 24-17 = 7 mm do góry X L = c/2 PD L = 39-33 = 6 mm do nosa Y L = H L b/2 = 23-17 = 6 mm do góry Obliczenia minimalnej średnicy soczewki Ø P = a + 2 X P +2 = 55 +2 4 +2 = 65 mm Ø L = a +2 X L +2 = 55 +2 6 +2 = 69 mm Wybór soczewki z katalogu W KATALOGU BRAK LEWEJ SOCZEWKI Jedyną soczewka mineralną w dostępnych kartach jest soczewka IZOKRON 15 Wybieram soczewkę o średnicy 65 i 70 mm z powłoką antyrefleksyjną Irys plus ze szkła mineralnego o współczynniku załamania 1,525 i liczbie Abbego 61,5 Wybór sprzętu i narzedzi L.p. 1. Pupilometr 2. Linijka optyczna 3. Dioptromierz 4. Suwmiarka 5. Kątomierz 6. Sferometr WyposaŜenie
7. Polaryskop 8. Szlifierka ręczna 9. Szlifierka automatyczna 10. Szabioniarka 11. Polerka 12. Rowkarka 13. Wiertarka 14. Centroskop 15. Podgrzewacz do oprawy ( fen) 16. Lutownica 17. Wkrętaki, cęgi, wiertła, rozwiertaki, pilniki, pęsety, wstąŝki do montaŝu, podkładki, nakrętki, wkręty, uszczelki, kleje, przylepce, tektura, szablony, noŝyczki, oliwka, materiały piśmienne 18. 19. Katalogi, zestawy soczewek okularowych, oprawy okularowe i ich elementy ( noski zauszniki, zawiaski, mostki), tablice tolerancji. NóŜ diamentowy lub krajak do szkła, szczypce do łamania szkła, okulary ochronne, rękawice, pisaki wodoodporne do szkła Przebieg czynności 1. Sprawdzamy jakości oprawy 2. Sprawdzamy zgodność mocy soczewek z receptą oraz średnicy z obliczeniami 3. Sprawdzamy jakość soczewek i powłok antyrefleksyjnych, 4. Na dioptromierzu wyznaczamy środki optyczne i osie soczewek 5. Opisujemy pisakiem soczewkę prawą i lewą literami P i L od strony nosa oraz zapisujemy u góry przesunięcie środków w górę o 7 i 6 mm a takŝe od strony nosa przesuniecie konieczne dla zachowania właściwego Pd (dla soczewki prawej 4 mm a dla lewej 6 mm) 6. Odrysowujemy na tekturze kształt tarcz okularowych, wyznaczamy środki tych tarcz i linię poziomą przechodzącą przez środki tarcz 7. Zaznaczamy stronę nosa na narysowanej tarczy 8. Wycinamy noŝyczkami kształt prawej tarczy dopasowując do rowka tarczy w oprawce 9. NóŜką cyrkla przenosimy środek tarczy i oś poziomą na drugą stronę wykonanego szablonu 10. Na prawej stronie szablonu wyznaczamy przesunięcie X p i Y p, wyznaczając środek soczewki prawej 11. Na lewej stronie wyznaczamy oś poziomą i przesunięcie X L i Y L oraz środek soczewki lewej 12. Sprawdzamy prawidłowość wykonanego kształtu szablonu ewentualne rozbieŝności korygujemy pilnikiem 13. Odkręcamy zamki w oprawce 14. Przykładamy szablon do wewnętrznej strony soczewki prawej zachowując połoŝenie osi i strony nosa oraz połoŝenia środka 15. Sprawdzamy czy średnica soczewki mieści się na tarczy szablonu z odpowiednim naddatkiem na obróbkę (przynajmniej po 1 mm z kaŝdej strony) 16. Odrysowujemy na soczewce pisakiem do szkła kształt tarczy 17. Zakładamy okulary ochronne i rękawice 18. Nacinamy noŝem diamentowym lub krajakiem do szkła kształt większy o 1 mm od zarysu tarczy 19. Szczypcami do łamania szkła odłamujemy zbędne części soczewki 20. Zgodnie z instrukcją szlifierki uruchamiamy chłodzenie 21. Włączamy szlifierkę i szlifujemy soczewkę po obu stronach aby uzyskać fazetę zgodną z zamierzonym przesunięciem (tak by fazeta soczewki od
strony frontu mieściła się w rowku tarczy) kontrolując podczas szlifowania kształt i rozmiar soczewki 22. Sprawdzamy fasetę na oszlifowanej soczewce i przymierzamy do oprawy jeśli wielkość jest prawidłowa zatępiamy ostre krawędzie na szlifierce ręcznej i wkładamy soczewkę do oprawy zamykając zamek prawej tarczy. Zbyt duŝą soczewkę szlifujemy ponownie, zbyt małą montujemy w oprawce stosując Ŝyłki wypełniające 23. Sprawdzamy napręŝenia polaryskopem i ewentualne miejsca napręŝeń szlifujemy ponownie 24. Z soczewką lewą postępujemy tak jak z prawą. 25. Zakręcamy wodę i wyłączamy szlifierkę 26. Zabezpieczamy klejem do gwinty wkrętów w zamkach oprawy przed odkręcaniem 27. Sprawdzamy i ewentualnie korygujemy kształt oprawy 28. Czyścimy oprawę i soczewki 29. Pakujemy wykonane okulary 30. Czyścimy stanowisko pracy zwracając uwagę na segregowanie odpadów. Kontrola wykonanych okularów W czasie końcowej kontroli wykonanych okularów sprawdzamy: 1. zgodność z zamówieniem rodzaju materiału, mocy soczewek i ich uszlachetnienia oraz typu oprawki, rozmiaru i koloru, 2. dokonując pomiarów wszystkich parametrów optycznych z zamówienia, 3. zgodność mocy soczewek z receptą 4. prawidłowe ustawienie osi cylindrów i środków optycznych 5. prawidłowość zamocowania soczewek - bez luzów i napręŝeń 6. sprawdzenie napręŝeń polaroskopem 7. sprawdzenie powierzchni soczewek i oprawy (czy nie wykazują zarysowań i śladów obróbki), 8. oceniamy czy odchyłki środków recepturowych i osi zamocowanych soczewek znajdują się w granicach dopuszczalnych tolerancji, 9. prawidłowość otwierania i zamykania się zauszników i estetykę wyglądu okularów, 10. zabezpieczenie wszystkich wkrętów przed odkręcaniem w czasie uŝytkowania, Po pozytywnych wynikach kontroli naleŝy okulary wyczyścić i zapakować oraz zawiadomić klienta o wykonaniu zamówienia. Warunki uŝytkowania oraz sposób konserwacji wykonanych okularów 1. UŜywać zgodnie z przeznaczeniem dla wskazanej na recepcie osoby, 2. Myć wodą z dodatkiem płynnych detergentów lub innymi środkami zaleconymi przez optyka, 3. Wycierać umyte powierzchnie wyłącznie miękką flanelą lub ściereczkami z mikrofazy przeznaczonymi do szkła optycznego, 4. Nigdy nie wycierać soczewek na sucho, 5. Do pielęgnacji w soczewek nie uŝywać przypadkowych przedmiotów, papieru a takŝe irchy, 6. Odkładać okulary ze złoŝonymi zausznikami soczewkami do góry, 7. Przechowywać okulary w sztywnym etui pozwalającym na swobodne włoŝenie okularów bez wsuwania i bez uŝycia siły w miejscu nie naraŝonym na działanie wysokich temperatur (np. za szybą), 8. Nie uŝywać środków rozpuszczających lub Ŝrących, 9. Dla zmniejszenie moŝliwości pogięcia delikatnej oprawy okulary naleŝy zakładać i zdejmować oburącz, 10. W przypadku uszkodzenia okularów nie naleŝy naprawiać ich samodzielnie, lecz zgłosić się do zakładu optycznego, 11. Dla zmniejszenia skutków naturalnego zuŝycia okularów, naleŝy dokonywać ich przeglądu i konserwacji w zakładzie optycznym.