Jan Gustek*, Jacek Krawczyk*, Sebastian Lenart*

Podobne dokumenty
Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski*, Piotr Kosowski*

Nawiewnik NSL 2-szczelinowy.

INSTRUKCJA OBS UGI KARI WY CZNIK P YWAKOWY

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

S³awomir WYSOCKI*, Tomasz ŒLIWA* ANALIZA MO LIWOŒCI ZASTOSOWANIA RUR Z W ÓKIEN SZKLANYCH W ODWIERTACH EKSPLOATACYJNYCH Z DOP YWEM SIARKOWODORU**

Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Pawe³ Wojnarowski* ZASTOSOWANIE ODWIERTÓW MULTILATERALNYCH NA Z O ACH ROPY NAFTOWEJ W PÓ NEJ FAZIE EKSPLOATACJI

Akcesoria: OT10070 By-pass ró nicy ciœnieñ do rozdzielaczy modu³owych OT Izolacja do rozdzielaczy modu³owych do 8 obwodów OT Izolacja do r

Zawory specjalne Seria 900

Regulatory ciœnienia bezpoœredniego dzia³ania serii 44

NS4. Anemostaty wirowe. SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / Kraków tel / fax /

NS8. Anemostaty wirowe. z ruchomymi kierownicami

Zawory elektromagnetyczne typu PKVD 12 20

Wersje zarówno przelotowe jak i k¹towe. Zabezpiecza przed przep³ywem czynnika do miejsc o najni szej temperaturze.

KVD. Regulatory sta³ego przep³ywu powietrza

1. Wstêp... 9 Literatura... 13

3.2 Warunki meteorologiczne

Instrukcja obs³ugi ciep³omierza AT 539 SUPERCAL

N O W O Œ Æ Obudowa kana³owa do filtrów absolutnych H13

Miros³aw Rzyczniak* EKWIWALENTNE I ZASTÊPCZE ŒREDNICE ZEWNÊTRZNE OBCI NIKÓW SPIRALNYCH**

DWP. NOWOή: Dysza wentylacji po arowej

NTDZ. Nawiewniki wirowe. z si³ownikiem termostatycznym

Jan Ziaja*, Rafa³ Wiœniowski* ANALIZA PRZYCZYN WYSTÊPOWANIA AWARII PRZY PRACACH REKONSTRUKCYJNYCH Z U YCIEM COILED TUBINGU**

Miros³aw Rzyczniak*, Wac³aw Chrz¹szcz* NOWOCZESNE ELEKTRONICZNE CIŒNIENIOMIERZE I TERMOMETRY WG ÊBNE DO POMIARÓW W OTWORACH WIERTNICZYCH**

CZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne

MEInecke CENNIK WODOMIERZY PRZEMYS OWYCH. Obowi¹zuje od 1 kwietnia 2007 r.

Zawory odcinaj¹ce typu SVA 6-10

ukasz Habera*, Antoni Frodyma* ZABIEG PERFORACJI OTWORU WIERTNICZEGO JAKO CZYNNIK ODDZIA UJ CY NA WIELKOή SKIN-EFEKTU

INSTRUKCJA OBSŁUGI URZĄDZENIA: HC8201

Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze

Jerzy Stopa*, Stanis³aw Rychlicki*, Piotr Kosowski* PROGNOZA EKONOMIKI PODZIEMNEGO MAGAZYNOWANIA GAZU W POLSCE

TAH. T³umiki akustyczne. w wykonaniu higienicznym

Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze

Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze. Zawory i rozdzielacze

Regulatory bezpoœredniego dzia³ania serii 44 Typ 44-1 B reduktor ciœnienia Typ 44-6 B regulator upustowy

PRZETWORNIK PROGRAMOWALNY NAPIÊCIA I PR DU STA EGO TYPU P20H

Regulator ciœnienia ssania typu KVL

L A K M A R. Rega³y DE LAKMAR

MEInecke. Cennik wodomierzy przemys³owych. Obowi¹zuje od 03 lipca 2006r. SPIS TREŒCI

U M O W A. zwanym w dalszej części umowy Wykonawcą

Liczba stron: 3. Prosimy o niezwłoczne potwierdzenie faktu otrzymania niniejszego pisma.

SPAWANIE KATALOG PRO ESIONALNY. Iskra VARJENJE

WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n) Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL

NAPRAWDÊ DOBRA DECYZJA

DANE TECHNICZNE SERII 527

Marcin Rzepka*, Stanis³aw Stryczek**

Janowski Mariusz*, Koœmider Janusz* METODA PRZYWRACANIA WYDOBYCIA Z ZAWODNIONYCH GAZOWYCH ODWIERTÓW PAKEROWYCH

BEZPRZEWODOWA MYSZ OPTYCZNA FLAT PRO INSTRUKCJA OBS UGI

EGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2014 CZ PRAKTYCZNA

S³awomir Wysocki*, Marta Wysocka*, Danuta Bielewicz*

NSDZ. Nawiewniki wirowe. ze zmienn¹ geometri¹ nawiewu

Jacek Hendel*, Albert Z³otkowski*, Stanis³aw Stryczek*

Seria 240 i 250 Zawory regulacyjne z si³ownikami pneumatycznymi z zespo³em gniazdo/grzyb AC-1 lub AC-2

Instalacja. Zawartość. Wyszukiwarka. Instalacja Konfiguracja Uruchomienie i praca z raportem Metody wyszukiwania...

Innowacja. Bezpieczeñstwo INSTRUKCJA ZABUDOWY ZAWÓR PRZEKA NIKOWY

Stanis³aw Wilk*, Marek Galas**, Jacek Traple* OCENA STANU TECHNICZNEGO EKSPLOATOWANYCH GAZOCI GÓW STALOWYCH

Karta katalogowa wentylatorów oddymiających

Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu

Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO

GPD Gumowe wkłady uszczelniaja ce

Zbiorniki dwuœcienne KWT

NS9W. NOWOή: Anemostaty wirowe. z ruchomymi kierownicami

Base 6T - widok z przodu

Rozdzielnice hermetyczne o stopniu szczelnoœci IP 55

CYFROWY MIERNIK REZYSTANCJI UZIEMIENIA KRT 1520 INSTRUKCJA OBSŁUGI

REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I

NWC. Nawiewniki wirowe. ze zmienn¹ geometri¹ nawiewu

S³awomir Wysocki*, Danuta Bielewicz*, Marta Wysocka*

Rozdzielacze pneumatyczne i rozdzielacze elektromagnetyczne Seria 800

1.3 Budowa. Najwa niejsze cz ci sk adowe elektrozaworu to:

Grupa bezpieczeństwa kotła KSG / KSG mini

Seria 240 Zawór regulacyjny z si³ownikiem pneumatycznym, typ i typ Zawór trójdrogowy typu 3244

PROJEKT BUDOWLANY WYKONAWCZY ADAPTACJA POMIESZCZEŃ POBIERANIA POSIŁKÓW I SZATNIOWYCH NA ZMYWALNIE POJEMNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH

Nawiewnik NSAL 2-szczelinowy.

Seria 240 Zawór regulacyjny z si³ownikiem pneumatycznym typ i typ Zawór niskotemperaturowy typu 3248

PL B1. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE, Lublin, PL BUP 19/13

Romuald Radwan*, Janusz Wandzel* TESTY PRODUKCYJNE PO CZONE ZE WSTÊPNYM ODSIARCZANIEM SUROWEJ ROPY NAFTOWEJ NA Z O U LGM

Marcin Kremieniewski*, Stanis³aw Stryczek** ZACZYNY CEMENTOWE ODPORNE NA ZJAWISKO MIGRACJI GAZU***

Gie³da Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A.

NSDZT. Nawiewniki wirowe. z ruchomymi kierownicami

Klapa odcinaj¹ca z si³ownikiem pneumatycznym Typ 3335 / BR 31a Typ SRP/DAP

TESTER LX 9024 (SYSTEM ALARMOWY IMPULSOWY) INSTRUKCJA OBSŁUGI

PRZEKŁADNIKI PRĄDOWE Z OTWOREM OKRĄGŁYM TYPU ASR PRZEKŁADNIKI PRĄDOWE NA SZYNÊ SERII ASK PRZEKŁADNIKI PRĄDOWE Z UZWOJENIEM PIERWOTNYM TYPU WSK

Zawór skoœny Typ 3353

REGULAMIN WYNAGRADZANIA

DDM. Al. Kazimierza Wielkiego 6E, W³oc³awek, Poland tel./fax , ,

VRRK. Regulatory przep³ywu CAV

Pompy pionowe, wielopoziomowe, maj¹ce czêœci u³o one w postaci liniowej

SVS6. Dysze nawiewne. SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / Kraków tel / fax /

po³¹czenie zaworu z si³ownikiem: dociskowe Wykonania

Seria 240 Zawór regulacyjny z si³ownikiem pneumatycznym, typ i typ Zawór trójdrogowy typu 3244

INTERNETOWE CENTRUM DYSTRYBUCJI SP. Z O.O. ul. Tatrzañska 19, SOPOT tel.: ; fax

Termostatyczny zawór rozprê ny typu TUA/TUAE

Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.

AMPS Sterownik temperatur Instrukcja obs³ugi

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY

Rozliczenia z NFZ. Ogólne założenia. Spis treści

Zawór przelewowy sterowany bezpoœrednio typ DBD

ZARZĄDZENIE NR 108/2015 PREZYDENTA MIASTA SOPOTU z dnia 6 marca 2015 r.

1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?

Transkrypt:

WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 23/1 2006 Jan Gustek*, Jacek Krawczyk*, Sebastian Lenart* ANALIZA WP YWU ZASTOSOWANIA PAKERÓW ZEWN TRZRUROWYCH ECP NA JAKOŒÆ USZCZELNIENIA PRZESTRZENI POZARUROWEJ 1. WSTÊP Pakery zewn¹trzrurowy (ECP) zastosowano po raz pierwszy w polskim przemyœle w latach 90. XX w. podczas realizacji prac wiertniczych na Ni u Polskim. W tym okresie nast¹pi³o odkrycie znacz¹cych z³ó ropy naftowej i gazu ziemnego w pó³nocno-zachodniej Polsce. Charakter odkrytych z³ó oraz ich parametry geologiczno-z³o owe spowodowa³y szereg komplikacji i koniecznoœæ wprowadzenia nowych technologii. Podstawowym problemem, jaki pojawi³ siê podczas prowadzenia prac wiertniczych, by³a przede wszystkim kwestia uszczelnienia eksploatacyjnej kolumny rur ok³adzinowych. Problem ten by³ wynikiem skrajnie niekorzystnych warunków, w jakich prowadzone by³y prace: wysoki gradient ciœnienia z³o owego wynosz¹cy 0,018 70,022 MPa/mb; zawartoœæ w p³ynie z³o owym: H 2 S 20%, CO 2 3%; przyp³ywy oraz mikroprzyp³ywy solanek magnezowych o niskim ph. Przeprowadzono szereg analiz wykonanych zabiegów rurowania i cementowania eksploatacyjnych kolumn rur ok³adzinowych, z których wynik³o, e: wyniki analizy stanu zacementowania rur o œrednicy zewnêtrznej 7" (wg pomiarów geofizyki wiertniczej) by³y niejednoznaczne; pojawi³y siê przyrosty ciœnieñ w przestrzeniach miêdzyrurowych 7" 9 5/8", przyp³ywy p³ynu z³o owego spowodowane (jak uznano w pocz¹tkowej fazie) nieskuteczn¹ izolacj¹ dolomitu g³ównego. * PN Diament Sp z o.o., Zielona Góra 233

W celu poprawy skutecznoœci izolacji eksploatacyjnych kolumn rur ok³adzinowych oraz zminimalizowania niekorzystnego wp³ywu warunków otworowych podjêto nastêpuj¹ce œrodki zaradcze: Wprowadzono bie ¹c¹ obserwacjê wykonanych odwiertów przestrzeni miêdzyrurowych 9 5/8" 7", która wykluczy³a przyp³yw p³ynu z³o owego z dolomitu g³ównego. Stwierdzone przyp³ywy zakwalifikowano jako przyp³yw solanki magnezowej o gradiencie ciœnienia zbli onym do wartoœci 0,022 MPa/m. Wprowadzono obowi¹zek pozostawienia po zabiegu rurowania i cementowania w przestrzeni 9 5/8" 7" wyliczonego nadciœnienia. Wykorzystuj¹c specjalistyczne, naukowe s³u by PGNiG, podjêto prace, maj¹ce na celu próbê opracowania skutecznych technologii cementowania kolumn eksploatacyjnych rur, uwzglêdniaj¹cych obecnoœæ w otworze solanek magnezowych. Wprowadzono dozbrojenie kolumny rur eksploatacyjnych w pakery zewn¹trzrurowe, których zadaniem by³o odizolowanie p³aszcza cementowego od wp³ywu medium z³o- owego z dolomitu g³ównego w fazie wi¹zania cementu. Zastosowanie pakerów zewn¹trzrurowych jako elementu poprawiaj¹cego izolacjê przestrzeni pozarurowej podczas wi¹zania cementu nad pakerem jest rozwi¹zaniem stosowanym do dzisiaj. Kolejne mo liwoœci zastosowania pakerów typu ECP pojawi³y siê z chwil¹ rozpoczêcia udostêpniania z³ó otworami z poziomym odcinkiem. W tym przypadku pakery zewn¹trzrurowe zastosowano do podzia³u d³ugiego odcinka horyzontalnego na szereg krótszych odizolowanych interwa³ów w strefie z³o owej, umo liwiaj¹cych prowadzenie optymalnej eksploatacji z³o a jak równie przeprowadzanie efektywnych zabiegów intensyfikacji. 2. PAKERY ZEWN TRZRUROWE BUDOWA, ZASTOSOWANIE I OBS UGA Paker zewn¹trzrurowy zbudowany jest z nastêpuj¹cych, podstawowych elementów (rys. 1): tuleja wewnêtrzna; ³¹czniki dolny i górny; element pompowany (guma, w czêœci lub na ca³ej d³ugoœci zbrojona elastycznym p³aszczem z blaszek stalowych lub siatki stalowej); tuleje skrajne, do których zamocowane jest zbrojenie elementu uszczelniaj¹cego i sam element uszczelniaj¹cy (pompowany); system zaworów. Podstawowe cechy pakerów zewn¹trzrurowych to: przelot wewnêtrzny taki jak dla odpowiadaj¹cej im œrednicy rur ok³adzinowych; parametry wytrzyma³oœciowe korpusu pakera odpowiadaj¹ odpowiednim parametrom wytrzyma³oœciowym rur ok³adzinowych; du y wspó³czynnik ekspansji mo liwoœæ uszczelnienia w interwa³ach skawernowanych i w odcinkach otworu o powiêkszonej œrednicy; du y zakres d³ugoœci elementów uszczelniaj¹cych (do ok. 10 m). 234

Rys. 1. Budowa pakera zewn¹trzrurowego Pakery zewn¹trzrurowe stosowane s¹ do: likwidacji migracji p³ynów z³o owych pomiêdzy formacjami skalnymi; oddzielania formacji o ró nych gradientach ciœnienia; podzia³u d³ugiego, horyzontalnego odcinka otworu na mniejsze, izolowane interwa³y; poprawy szczelnoœci zacementowanej kolumny rur; polepszenia warunków wi¹zania zaczynu cementowego; zabiegów cementowania w otworach ze strefami zaników p³uczki; wspomagania skutecznej likwidacji odwiertów. Podstawowym czynnikiem skutecznoœci zastosowania pakerów zewn¹trzrurowych jest ich w³aœciwy dobór do warunków otworowych. Podczas doboru pakera zewn¹trzrurowego powinno siê uwzglêdniaæ nastêpuj¹ce parametry: typ elementu pompowanego; d³ugoœæ elementu; wytrzyma³oœæ elementu na ciœnienie ró nicowe w warunkach otworowych; temperaturê w g³êbokoœci zapiêcia; krzywiznê otworu; geometriê otworu œrednicê otworu; technologiê prac; rodzaj p³ynu jakim nape³niany bêdzie paker; przewidywane wartoœci ciœnienia podczas prowadzenia prac z u yciem pakerów zewn¹trzrurowych oraz w³aœciwe ustawienie ciœnieñ otwarcia i zamkniêcia zaworów. 235

3. OBS UGA PAKERÓW ZEWN TRZRUROWYCH Prace z u yciem pakerów zewn¹trzrurowych, pomimo stosunkowo prostej ich konstrukcji, wymagaj¹ œcis³ego przestrzegania procedur postêpowania opracowanych przez producentów, uwzglêdniaj¹cych: ciœnienie otwarcia zaworów, objêtoœæ nape³nienia i wspó³czynnik ekspansji elementu uszczelniaj¹cego, ciœnienie zamkniêcia zaworów, wytrzyma³oœæ elementu uszczelniaj¹cego na ciœnienie ró nicowe. Projektuj¹c u ycie pakera zewn¹trzrurowego, nale y powy sze czynniki szczegó³owo przeanalizowaæ. Ciœnienie otwarcia zaworów Ciœnienie otwarcia zaworów pakera musi uwzglêdniaæ technologiê prac. Wartoœci ciœnienia otwarcia zaworów powinny byæ tak dobrane, aby mo liwe by³o wykonanie wszystkich prac poprzedzaj¹cych zabieg zapiêcia pakera (pakerów) z uwzglêdnieniem odpowiedniego zapasu ciœnienia bezpieczeñstwa. Niew³aœciwe dobranie ciœnieñ otwarcia mo e spowodowaæ przedwczesne nape³nienie pakera i w efekcie uniemo liwienie poprawnego wykonania innych zabiegów, np. zabiegu cementowania. Objêtoœæ nape³nienia Przed przyst¹pieniem do prac nale y okreœliæ teoretyczn¹ objêtoœæ nape³nienia pakera. Wielkoœæ ta, mo liwa do okreœlenia na podstawie pomiarów geofizycznych, pozwala na w³aœciwe dobranie typu pakera, a zw³aszcza ustalenie d³ugoœci i konstrukcji elementu uszczelniaj¹cego. Ka dy paker zewn¹trzrurowy ze wzglêdu na swoj¹ konstrukcjê posiada okreœlon¹ maksymaln¹ wartoœæ objêtoœci nape³nienia. Przekroczenie tej wartoœci mo e spowodowaæ rozerwanie elementu uszczelniaj¹cego. Ciœnienie zamkniêcia zaworów Ciœnienie to okreœla wartoœæ ciœnienia uwiêzionego wewn¹trz elementu pompowanego. W³aœciwe dobranie wartoœci ciœnienia zamkniêcia zapobiega z jednej strony przekroczeniu wytrzyma³oœci elementu pompowanego na ciœnienie wewnêtrzne i w efekcie rozerwaniu spowodowanemu ciœnieniem wewnêtrznym, a z drugiej umo liwia uzyskanie przez paker optymalnej wytrzyma³oœci na ciœnienie ró nicowe. Wytrzyma³oœæ elementu uszczelniaj¹cego na ciœnienie ró nicowe Parametr ten dobierany jest na podstawie krzywych opracowanych przez producenta pakera (rys. 2). Wytrzyma³oœæ pakera na ciœnienie ró nicowe zale y g³ównie od œrednicy pakera, œrednicy otworu oraz d³ugoœci elementu. Jednym z podstawowych problemów, jakie pojawiaj¹ siê podczas realizacji prac z u yciem pakerów zewn¹trzrurowych, jest potwierdzenie ich w³aœciwego zapiêcia. Jak dot¹d, jedynym miarodajnym Ÿród³em informacji na temat poprawnoœci zapiêcia pakera zewn¹trzrurowego jest wykres ciœnienia zapiêcia po³¹czony z obserwacj¹ iloœci wt³oczonej cieczy (rys. 3). 236

Rys. 2. Wykres wytrzyma³oœci elementu uszczelniaj¹cego na ciœnienie ró nicowe Rys. 3. Wykres zmian ciœnienia podczas zapinania pakera zewn¹trzrurowego 237

4. SKUTECZNOŒÆ ZASTOSOWANIA PAKERÓW ZEWN TRZRUROWYCH Analizê skutecznoœci zastosowania pakerów zewn¹trzrurowych nale y odnieœæ do konkretnych przyk³adów zastosowañ. W przypadku zastosowania pakera typu ECP nad stref¹ z³o ow¹ w celu wzmocnienia izolacji i polepszenia warunków wi¹zania zaczynu cementowego nad pakerem, skutecznoœæ pakerów mo na okreœliæ jako dobr¹. Skuteczne odizolowanie warstw o wysokim gradiencie ciœnienia z³o owego powoduje polepszenie w³asnoœci p³aszcza cementowego nad zapiêtym pakerem ECP. Z drugiej strony, umieszczenie pakera w takim miejscu mo e spowodowaæ zmniejszon¹ skutecznoœæ lub brak izolacji w obrêbie strefy z³o owej. Izolacja horyzontów zawodnionych zastosowanie pakerów typu ECP zapewnia doœæ skuteczn¹ izolacjê. Problemem mo e staæ siê trwa³oœæ takiej bariery. Zale y to g³ównie od warunków otworowych, zmian ciœnienia i temperatury w trakcie eksploatacji. Rozdzielenie d³ugiego odcinka horyzontalnego izolacja odcinków otworu wykonana przez pakery zewn¹trzrurowe jest skuteczna. Podzia³ d³ugiego odcinka horyzontalnego na mniejsze, skutecznie oddzielone interwa³y pozwala na wykonywanie skomplikowanych i bardzo efektywnych zabiegów stymulacji, a w razie komplikacji (np. dop³yw wód z³o owych) na selektywn¹ likwidacjê warstwy produktywnej. Izolacja przestrzeni miêdzyrurowej w obrêbie buta kolumny rur (paker ECP zapiêty nad butem poprzedniej kolumny rur ok³adzinowych) zastosowanie pakerów ECP mo e w sposób trwa³y zlikwidowaæ pewne niekorzystne zjawiska (np. dop³ywy p³ynów z³o owych), jednak e powoduje utratê kontroli nad odwiertem i mo e prowadziæ do zjawisk bardziej niekorzystnych (np. erupcje wg³êbne). Wspomaganie likwidacji warstw produktywnych nale y zauwa yæ wysok¹ skutecznoœæ zastosowania pakerów typu ECP. Wyd³u ony w stosunku do korków typu inflatable element uszczelniaj¹cy powoduje poprawê warunków izolacji i w zdecydowany sposób zwiêksza szanse trwa³ej i poprawnej likwidacji warstwy produktywnej np. w sytuacji dop³ywu wód z³o owych. Podstawowa izolacja w przypadku stosowania krótkich linerów izoluj¹cych wysok¹ skutecznoœæ zastosowania pakerów ECP, potwierdzona zosta³a wieloma tego typu zabiegami. W niektórych przypadkach skomplikowanego stosowania krótkich linerów izoluj¹cych jest to jedyny mo liwy technicznie sposób izolacji. Taki sposób u ycia pakerów typu ECP jest stosowany z powodzeniem do izolacji np. w obrêbie buta kolumny eksploatacyjnej rur ok³adzinowych. 5. WNIOSKI Pojedyncze pakery zewn¹trzrurowe (ECP) maj¹ bardziej charakter pakerów zabiegowych-czasowych ni pakerów sta³ych. Okres, w jakim pakery zewn¹trzrurowe spe³niaj¹ swoje zadanie (utrzymuj¹ izolacjê), jest uzale niony od wielu czynników i trudny do okreœlenia. 238

Istotny wp³yw na trwa³oœæ izolacji wykonanej za pomoc¹ pakera typu ECP maj¹: temperatura, wielkoœæ i czêstoœæ zmian ciœnienia w odwiercie, rodzaj p³ynu, jakim wype³niony zosta³ paker. Jak widaæ, wykonawca prac ma ograniczony wp³yw na trwa³oœæ izolacji. Jedynym mo liwym do zmiany w tym przypadku czynnikiem jest rodzaj p³ynu, jakim wype³niony jest paker. Obecnie trwaj¹ próby opracowania i doboru optymalnej cieczy wype³niaj¹cej. Stosowanie pakerów zewn¹trzrurowych (ECP) wymaga: odpowiedniego przygotowania otworu (np. poszerzenie otworu), stosowania w³aœciwych procedur doboru i przygotowania pakera, poprawnoœci zapiêcia, potwierdzonej przebiegiem krzywej ciœnienia i zmiany objêtoœci. Reasumuj¹c, pakery zewn¹trzrurowe spe³niaj¹ pozytywn¹ rolê w realizacji otworu wiertniczego, zw³aszcza w zakresie izolacji warstw produktywnych i poprawy skutecznoœci cementowania. Wymagaj¹ jednak precyzyjnej obs³ugi zarówno na etapie projektowania (doboru), przygotowania do u ycia, jak i monta u. Spe³nienie wszystkich wymogów projektowych i wykonawczych wymaga uzyskania bardzo szczegó³owych danych o otworze, co w konsekwencji mo e prowadziæ do uznania u ycia pakerów zewn¹trzrurowych za zabieg drogi. Nale y jednak zauwa yæ, e pomimo wysokiej ceny w wielu wypadkach (np. d³ugie odcinki horyzontalne) zastosowanie pakerów typu ECP jest niezbêdne dla uzyskania poprawnego stanu technicznego otworu i powinno byæ standardem. 239