Dyrektywa usługowa powiązania z innymi przepisami prawa wspólnotowego 27 maja 2009r. Katarzyna Szychowska, avocat
Dyrektywy usługowej: art. 3 Ustęp 1 : relacje z innymi specyficznymi aktami prawa wtórnego Ustęp 2: relacje z przepisami z zakresu międzynarodowego prawa prywatnego Ustęp 3: relacje z zasadami traktatowymi 2
Dyrektywa usługowa: art. 3 ust. 1 W przypadku kolizji miedzy przepisami niniejszej dyrektywy i innym wspólnotowym aktem prawnym regulującym specyficzne aspekty podejmowania i prowadzenia działalności usługowej w określonych dziedzinach lub w ramach określonych zawodów, pierwszeństwo mają przepisy innych wspólnotowych aktów prawnych i to one stosowane są do tych określonych dziedzin lub zawodów. Obejmuje to: - Dyrektywę 96/71/WE - Rozporządzenie (EWG) nr 1408/71 - Dyrektywę Rady 89/552/EWG - Dyrektywę 2005/36/WE 3
Dyrektywa o delegacji pracowników Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług Instrument walki z dumpingiem socjalnym Bogate orzecznictwo aktualne i niezmienione przez wejście w życie dyrektywy usługowej 4
Dyrektywa o delegacji pracowników Stosuje się do przedsiębiorstw prowadzących działalność w Polsce, które w ramach świadczenia usług poza jej granicami delegują pracowników na terytorium innego państwa członkowskiego Definicja delegacji pracowników: a) delegacja przez pracodawcę do pracy na rzecz osoby trzeciej - odbiorcy usług lub; b) delegacja w ramach grupy spółek lub; c) delegacja przez przedsiębiorstwo pracy tymczasowej lub agencję wynajmującą personel do pracy na rzecz innego przedsiębiorstwa 5
Dyrektywa o delegacji pracowników Art.3: Bez względu na to jakie prawo stosuje się do stosunku pracy, następujące dziedziny poddane są regulacji państwa, do którego pracownik jest delegowany a) maksymalne okresy pracy i minimalne okresy wypoczynku; b) minimalny wymiar płatnych urlopów rocznych; c) minimalne stawki płacy, wraz ze stawką za nadgodziny; d) warunki wynajmu pracowników, w szczególności przez przedsiębiorstwa zatrudnienia tymczasowego; e) zdrowie, bezpieczeństwo i higiena w miejscu pracy; f) środki ochronne stosowane w odniesieniu do warunków zatrudnienia kobiet ciężarnych lub kobiet tuż po urodzeniu dziecka, dzieci i młodzieży; g) równość traktowania mężczyzn i kobiet, a także inne przepisy w zakresie niedyskryminacji. 6
Dyrektywa o delegacji pracowników Warunki zatrudnienia muszą być ustanowione w: przepisach prawnych, rozporządzeniach lub przepisach administracyjnych i/lub układach zbiorowych lub orzeczeniach arbitrażowych uznanych za powszechnie stosowane tzn. układach zbiorowych lub orzeczeniach arbitrażowych, które powinny być przestrzegane przez wszystkie przedsiębiorstwa w danym obszarze geograficznym, zawodzie lub przemyśle; w braku systemu uznawania zbiorowych układów lub orzeczeń arbitrażowych za powszechnie stosowane, dyrektywa umożliwia PC oparcie się na układach lub orzeczeniach powszechnie stosowanych do wszystkich podobnych przedsiębiorstw lub na układach, które zostały zawarte przez najbardziej reprezentatywne w kraju organizacje przedstawicieli pracodawców i pracowników oraz są stosowane na terytorium całego kraju 7
Dyrektywa o delegacji pracowników Minimalne stawki wynagrodzenia Sposób ustanawiania stawek musi odpowiadać kryteriom opisanym w dyrektywie - w przeciwnym przypadku nie ma ona zastosowania Wykładania ścisła: Wyrok z dnia 3 kwietnia 2008 r. w sprawie C-346/06 Rüffert Wyrok z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie C-341/05 Laval un Partneri 8
Dyrektywa o delegacji pracowników Wyrok z dnia 3 kwietnia 2008 r. w sprawie C-346/06 Rüffert Krajowa ustawa o udzielaniu zamówień publicznych kraju obowiązująca w Dolnej Saksonii: Zamówienia na roboty budowlane mogą być udzielane tylko takim przedsiębiorstwom, które składając oferty zobowiążą się pisemnie do wypłaty swoim pracownikom ( ) wynagrodzenia obowiązującego zgodnie z układami zbiorowymi w miejscu realizacji zamówienia Niemiecki wykonawca => polski podwykonawca (płaci pracownikom 46,57% stawki minimalnej określonej w/g ww. ustawy krajowej) ETS: istnieje ustawa federalna określająca stawki minimalne to do niej należy się odwołać, przepis ustawy krajowej niezgodny z dyrektywą i art. 49 WE Wyrok z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie C-341/05 Laval un Partneri Szwedzkie przepisy prawne nie przewidują minimalnej stawki płacy Minimalna stawka płacy jest negocjowana indywidualnie w ramach konkretnego projektu budowlanego ETS: ten sposób ustalania stawki minimalnej nie jest przewidziany w dyrektywie 9
Rozporządzenie o koordynacji systemów ubezpieczenia społecznego Rozporządzenie (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie Gdzie opłacać składki na ubezpieczenie społeczne, gdy zatrudnieni lub działalność na własny rachunek wykonywane są jednocześnie w kilku państwach Unii? 10
Rozporządzenie o koordynacji systemów ubezpieczenia społecznego Zasada ogólna stosowanie praw tylko jednego państwa członkowskiego Reguła -prawo państwa miejsca pracy lub wykonywania działalności gospodarczej bez względu na miejsce zamieszkania lub obywatelstwo Wyjątki - wykonywanie pracy lub prowadzenie działalności gospodarczej w kilku państwach jednocześnie 11
Rozporządzenie o koordynacji systemów ubezpieczenia społecznego JEŻELI wykonywanie pracy lub prowadzenie działalności gospodarczej w kilku państwach jednocześnie Pracownicy: zatrudnieni w kilku państwach, zamieszkujący w jednym z tych państw składki opłacane w państwie miejsca zamieszkania pracownika Zatrudnieni w kilku państwach, zamieszkujący w państwie w którym nie są zatrudnieni składki opłacane są w państwie, w którym znajduje się siedziba pracodawcy Osoby prowadzące działalność gospodarczą: Do 12 miesięcy za granicą w dalszym ciągu stosowane jest prawo pierwszego PC Okres 12 m-cy można przedłużyć na wniosek o kolejnych 12 m-cy Obowiązek posiadania formularza E101 na okres wykonywania pracy za granicą 12
Dyrektywa o uznawaniu kwalifikacji zawodowych Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych Zastępuje szereg aktów prawnych sektorowych i horyzontalnych (tzw. dyrektywy systemu ogólnego) Wyróżnia dwie sytuacje: tymczasowe świadczenie usług za granicą (swoboda świadczenia usług) trwałe świadczenie usług za granicą (swoboda przedsiębiorczości) 13
Dyrektywa o uznawaniu kwalifikacji zawodowych Ogólna reguła : uzyskanie uznania posiadanych kwalifikacji zawodowych konieczne tylko wtedy, gdy zawód, jest w wybranym państwie członkowskim Unii Europejskiej tzw. "zawodem regulowanym" zgodnie z przepisami wewnętrznymi tego państwa Zawód regulowany : zawód, którego wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych przepisach Regulowane są najczęściej te zawody, których nieumiejętne wykonywanie może skutkować zagrożeniem zdrowia innych osób lub spowodować straty materialne. Ten sam zawód może być w jednym państwie członkowskim zawodem regulowanym, a w innym zawodem nieregulowanym. 14
Dyrektywa o uznawaniu kwalifikacji zawodowych Informacje na temat zawodów regulowanych: Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Narodowej w Warszawie Informacje dotyczące zawodów regulowanych w Polsce i w UE http://www.buwiwm.edu.pl/ Lista punktów kontaktowych w państwach UE http://www.buwiwm.edu.pl/eu/public/eng/prof_en/doc/eu_contactp_gensy s.pdf 15
Dyrektywa o uznawaniu kwalifikacji zawodowych Tymczasowe, okazjonalne świadczenie usług za granicą (swoboda świadczenia usług) Co do zasady brak ograniczeń, jeżeli usługodawca prowadzi zgodną z prawem działalność w zakresie tego samego zawodu w rodzimym państwie członkowskim oraz przedstawi dowód dwóch lat doświadczenia, jeśli dany zawód jest zawodem regulowanym w państwie przyjmującym Podleganie przepisom dotyczącym wykonywania zawodu obowiązującym w państwie przyjmującym (np. definicja danego zawodu, przepisy dyscyplinarne), ale co do zasady przyjmujące państwo członkowskie zwalnia usługodawcę z uzyskania zezwolenia, rejestracji albo członkostwa w organizacji zawodowej Szczególne przepisy dotyczące zawodów związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem publicznym 16
Dyrektywa o uznawaniu kwalifikacji zawodowych Trwałe świadczenie usług za granicą (swoboda przedsiębiorczości) - konieczność potwierdzenia kwalifikacji: 1) Ogólny system uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji: szczegółowe przepisy dotyczące poziomów kwalifikacji i warunków uznania 2) Grupa zawodów rzemieślniczych wymienionych w załączniku IV: uznanie automatyczne na podstawie posiadanego doświadczenia zdobytego w rodzimym państwie członkowskim (np. usługi pralnicze, produkcja odzieży, budownictwo niespecjalistyczne, wyburzanie); 3) Automatyczne uznanie w zawody uregulowanych w dyrektywie (koordynacja minimalnych wymogów w zakresie wykształcenia): lekarze, pielęgniarki odpowiedzialne za opiekę ogólną, lekarze dentyści, lekarze weterynarii, położne, farmaceuci (regulacja niepełna), architekci. 17
Dyrektywa usługowa : art. 3 ust. 2 Niniejsza dyrektywa nie dotyczy zasad międzynarodowego prawa prywatnego, a zwłaszcza zasad regulujących prawo mające zastosowanie do zobowiązań umownych i pozaumownych, także tych, które gwarantują że konsumenci będą korzystać z ochrony przyznanej im na mocy zasad ochrony konsumentów określonych w przepisach dotyczących w ich państwie członkowskim 18
Dyrektywy usługowa: art. 3 ust. 2 Prawo międzynarodowe prywatne Zobowiązania umowne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) stosowane do umów zawartych po 17 grudnia 2009r. do tego czasu Konwencja Rzymska z 1980 r. Zobowiązania pozaumowne Rozporządzenie (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II) 19
Dyrektywy usługowa: art. 3 ust. 2 Prawo właściwe dla zobowiązań umownych (Rzym I) Zasada ogólna - swoboda wyboru prawa : umowa podlega prawu wybranemu przez strony - art. 3. W braku wyboru : przepisy szczególne (umowa o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu) art. 4. Umowy konsumenckie: umowa podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że przedsiębiorca: a) wykonuje swoją działalność gospodarczą lub zawodową w państwie, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu; lub b) w jakikolwiek sposób kieruje taką działalność do tego państwa lub do kilku państw z tym państwem włącznie; a umowa wchodzi w zakres tej działalności. W umowach z konsumentami zastosowanie mają również bezwzględnie obowiązujące przepisy ochronne min. dotyczące klauzul niedozwolonych art. 5. 20
Dyrektywa usługowa : art. 3 ust. 2 Prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II) Zasada ogólna - prawem właściwym dla zobowiązania pozaumownego wynikającego z czynu niedozwolonego jest prawo państwa, w którym powstaje szkoda, niezależnie od tego, w jakim państwie miało miejsce zdarzenie powodujące szkodę, oraz niezależnie od tego, w jakim państwie lub państwach występują skutki pośrednie tego zdarzenia Wyjątki: poszkodowany i osoba odpowiedzialna mają miejsca zamieszkania w tym samym PC czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem => stosuje się prawo tego innego państwa Zasady szczególne: Odpowiedzialność za produkt Nieuczciwa konkurencja i praktyki ograniczające wolną konkurencję Szkody w środowisku naturalnym Naruszenie praw własności intelektualnej Spory zbiorowe z zakresu prawa pracy 21
Dyrektywa usługowa: art. 3 ust. 3 Ogólna klauzula odwołująca się do art. 43 i 49 Państwa członkowskie stosują przepisy niniejszej dyrektywy zgodnie z postanowieniami Traktatu dotyczącymi prawa przedsiębiorczości i swobodnego przepływu usług Kiedy przepisy szczególne nie mają zastosowania powrót do zasad traktatowych (np. wyrok z dnia 19 maja 2009 r. w sprawach C-171/07 i C- 172/07 DocMorris) 22