PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO (klasy V i VI) HISTORIA (klasy IV i VII)

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO (klasy V i VI) HISTORIA (klasy IV i VII) ZGODNY Z WEWNĄTRZSZKOLNYM SYSTEMEM OCENIANIA mgr Maria Durczak mgr Martyna Gaszkowiak-Bedyk mgr Mirosława Jóźwiak mgr Małgorzata Wołoszyn

PODSTAWA PRAWNA Rozporządzenie w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. Test jednolity z 1999r. (Dz. U. nr 401, poz.413 ze zmianami), z 2001r. (Dz. U. nr 29, poz.323 ze zmianami), z 2004 r. (Dz. U. nr 199, poz.2046 ze zmianami), z 2007 r.(dz. U. nr 83, poz. 562 ze zmianami) i Rozporządzenie MEN z dn. 10.06.2015

Spis treści: I. Kontrakt z uczniami i rodzicami. II. Narzędzia, czas pomiaru i obserwacji ucznia. III. Obszary aktywności. IV. Kryteria oceny semestralnej i rocznej. V. Informacja zwrotna ( nauczyciel uczeń, nauczyciel rodzic, nauczyciel wychowawca klasy pedagog). VI. Ewaluacja przedmiotowego systemu oceniania.

I. KONTRAKT Z UCZNIEM I RODZICAMI Uczeń ma obowiązek: 1. Posiadać podręcznik i zeszyt ćwiczeń używany w danym roku szkolnym. 2. Prowadzić zeszyt przedmiotowy. 3. W razie nieobecności uzupełnić powstałe braki. 4. Systematycznie wykonywać zadania domowe. 5. Być przygotowanym na każdą lekcję. 6. Brak zadania domowego zgłaszać przed lekcją. 7. Dbać o piękno mowy polskiej, a w wypowiedziach stosować poprawną polszczyznę. Uczeń ma prawo: 1. Poprawić ocenę niedostateczną ze sprawdzianu. Uczeń może poprawić niekorzystny wynik sprawdzianu w ciągu 21 dni od daty oddania sprawdzianu. 2. Otrzymać za aktywność na lekcji plus (3 plusy = ocena bardzo dobra, 5 plusów = ocena celująca). Sprawdzanie i ocenianie wiadomości: 1. Uczeń może jeden raz (klasy IV-V) lub dwa razy (klasy VI-VII) w semestrze zgłosić nieprzygotowanie do lekcji (nieznajomość materiału z poprzedniej lekcji, brak zeszytu ćwiczeń, zeszytu przedmiotowego, materiałów dodatkowych, o które prosił nauczyciel). Nieprzygotowania są zaznaczane w dzienniku i powyżej dwóch mają wpływ na ocenę z przedmiotu. 2. Uczeń może nie odrobić zadania domowego dwa razy w semestrze. Brak zadania odnotowywany jest w dzienniku. 3. Uczniowie, którzy nie odrabiają zadań domowych, nie mogą, gdy waha im się ocena na koniec semestru, zdawać na ocenę wyższą. 4. Sprawdziany oceniane są zgodnie z przyjętymi w szkole normami ilościowymi, czyli przydziałem punktów na poszczególne oceny: % punktów Ocena 100-98 cel 97-90 bdb 89-70 db 69-50 dst 49-30 dp 29-0 ndst 5. Uczniowie oceniani będą za wypowiedzi ustne, zadania dodatkowe, aktywność na lekcji i pracę w grupach oraz zrealizowane projekty. 6. W ciągu każdego semestru uczniowie pisać będą: sprawdziany z poszczególnych działów, niezapowiedziane kartkówki z jednej lekcji.

II. NARZĘDZIA, CZAS POMIARU I OBSERWACJI UCZNIA Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się za pomocą takich narzędzi: zapowiedziane sprawdziany, prowadzenie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń, niezapowiedziane kartkówki (materiał z 3 ostatnich lekcji, ocenione w ciągu tygodnia) odpowiedzi ustne, projekty edukacyjne, zadania domowe pisemne i ustne (prace krótko i długoterminowe), samodzielne i grupowe prace na lekcji, aktywność podczas lekcji, występowanie na forum klasy i szkoły, Obserwacja ucznia: - przygotowanie do lekcji, - systematyczność i pilność, - samodzielność, - prezentacja własnej pracy, - chęć do podejmowania zadań dodatkowych, - zachowanie i praca podczas lekcji. III. OBSZARY AKTYWNOŚCI Każdy uczeń ma możliwość wykazania się wiadomościami i umiejętnościami podczas następujących czynności: podczas lekcji: - ćwiczenia w operowaniu pojęciami historycznymi, - sprawdziany i kartkówki, - udział w projektach indywidualnych i grupowych, - odpowiedzi ustne, - wystąpienia publiczne, np. wygłaszanie referatów, przedstawianie swoich poglądów, - znajomość problematyki lekcji, - przygotowanie zadań i tematów dodatkowych, - posługiwanie się mapą, - rozwiązywanie zadań w zeszycie ćwiczeń, - gromadzenie dodatkowych materiałów, wycinków prasowych itp. poza lekcją: - przygotowanie zadania domowego, - prace samodzielne krótsze i długoterminowe, - realizacja projektów edukacyjnych,

- przygotowanie do lekcji, - samokształcenie, np. notatki biograficzne o postaciach historycznych, samodzielne zdobywanie informacji, referaty na zadany temat. IV. KRYTERIA OCENY SEMESTRALNEJ I ROCZNEJ 1. Ocenę śródroczną (roczną) wystawia nauczyciel na 14 dni przed terminem klasyfikacji śródrocznej ( rocznej) i wpisuje ją do dziennika elektronicznego. 2. O zagrożeniu oceną niedostateczną nauczyciel informuje ucznia oraz wychowawcę klasy, który powiadamia zainteresowanych rodziców, na miesiąc przed klasyfikacją. 3. Nauczyciel przedmiotu ustala z uczniem i powiadamia rodziców o zakresie materiału, trybie i terminie poprawienia oceny niedostatecznej. 4. Wszystkie formy aktywności ucznia oceniane są w skali stopniowej od 1 do 6. 5. Punkty uzyskane z prac klasowych i sprawdzianów przeliczane są na stopnie wg następującej skali: % punktów ocena 100-98 cel 97-90 bdb 89-70 db 69-50 dst 49-30 dp 29-0 ndst Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności z zakresu historii przewidziane w podstawie programowej. 6. Ocena śródroczna (roczna) wynika z zaliczenia większości obszarów aktywności na danym poziomie edukacyjnym i nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. 7. Ocenę roczną wystawia się na podstawie uzyskanych ocen w ciągu całego roku szkolnego z uwzględnieniem rozwoju ucznia. 8. Podczas wystawiania oceny śródrocznej i rocznej brane będzie pod uwagę zaangażowanie ucznia w przyswajanie wiedzy i nabywanie umiejętności, a także systematyczna praca ucznia i dodatkowo ocena za I semestr przy ocenie rocznej. 9. Pod koniec etapu edukacyjnego jest wystawiana ocena, która jest sumą osiągnięć ucznia i uwzględnia jego rozwój.

Kryteria ocen w klasie piątej STOPIEŃ NIEDOSTATECZNY otrzymuje uczeń, który nie opanował treści przewidzianych do realizacji w klasie piątej wymienionych w wymaganiach koniecznych, któremu braki w wiadomościach, rozumieniu i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy i umiejętności z historii i społeczeństwa. STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCY (wymagania konieczne) otrzymuje uczeń, który: zna pojęcia z chronologii: wiek, dekada, tysiąclecie zna nazwy i cezury epok: starożytność, średniowiecze zna daty: 476 r., 966 r., 1025 r., 1410 r. i związane z nimi wydarzenia zna pojęcia: państwo, społeczeństwo, monarchia, król, królestwo, koronacja, chrzest wykazuje wiedzę w zakresie następujących zagadnień: początki państwa polskiego (Mieszko I, Bolesław Chrobry); zasługi ostatnich Piastów; istnienie w starożytności państw (Egipt, Grecja, Rzym); zwycięstwo grunwaldzkie umieszcza wydarzenia na osi czasu poza wymienionymi powyżej zna postać Karola Wielkiego opowiada o wybranych zagadnieniach z dziedzictwa kulturowego Greków i Rzymian (igrzyska olimpijskie, teatr grecki, budownictwo rzymskie) oblicza upływ czasu między danymi wydarzeniami historycznym korzysta z podstawowych środków dydaktycznych: podręcznik, mapa, słownik, encyklopedia, tekst źródłowy wiąże wydarzenia historii ojczystej z dziejami powszechnymi opowiada własnymi słowami prosty tekst źródłowy STOPIEŃ DOSTATECZNY otrzymuje uczeń, który opanował wymagania konieczne, a ponadto: zna daty: 776 r. p.n.e., 753 r. p.n.e., 1000 r. i związane z nimi wydarzenia zna pojęcia: republika, demokracja, cesarstwo, chrześcijaństwo, Piastowie, Jagiellonowie wykazuje się wiedzą w zakresie: osiągnięć cywilizacyjnych Greków i Rzymian (nauka, prawo); skutki zjazdu gnieźnieńskiego; zjednoczenie ziem polskich (Władysław Łokietek) ponadto zna postać Juliusza Cezara wskazuje na mapie państwo Mieszka I, Kazimierza Wielkiego, polsko- litewskie układa plan zdarzeń rozumie związki przyczynowo- skutkowe omawianych wydarzeń historycznych szuka wyjaśnień, porównuje korzysta z dodatkowych źródeł informacji poza wymienionymi powyżej

STOPIEŃ DOBRY otrzymuje uczeń, który opanował wymagania wymienione powyżej, a ponadto swobodnie operuje czasem historycznym pokazuje na mapie zmiany terytorialne (np. rozbicie dzielnicowe i zjednoczenie państwa polskiego przez Władysława Łokietka) zna daty: 1320 r., 1466 r. i związane z nimi wydarzenia zna pojęcia: rozbicie dzielnicowe, zjednoczenie państwa polskiego, dynastia, Krzyżacy opowiada o osiągnięciach cywilizacyjnych Egipcjan (np. piramidy, pismo...) zna zasługi pierwszych Jagiellonów zna postanowienia i skutki testamentu Bolesława Krzywoustego wymienia bogów olimpijskich i dziedziny, którymi się opiekowali przygotowuje samodzielne opowiadanie na określony temat pod kierunkiem nauczyciela interpretuje dany tekst źródłowy dokonuje prób charakterystyki danej postaci historycznej swobodnie operuje czasem historycznym oraz związkami czasowo-przestrzennymi wartościuje fakty historyczne STOPIEŃ BARDZO DOBRY otrzymuje uczeń, który opanował wyżej wymienione wymagania, potrafi twórczo przetworzyć posiadane wiadomości w sytuacjach problemowych, a ponadto: zna daty: 1138 r., 1370r., 1385 r. i związane z nimi wydarzenia zna pojęcia: unia, sztuka romańska i gotycka, kultura rycerska, imperium, gród, podgrodzie opowiada o powstaniu państw starożytnych, państwa Karola Wielkiego, mieszkańcach miast i wsi w średniowiecznej Polsce samodzielnie wykorzystuje szeroką gamę źródeł poza podręcznikowych bez pomocy nauczyciela interpretuje teksty źródłowe, dane liczbowe, itp. bezbłędnie selekcjonuje fakty i zjawiska historyczne przygotowuje dłuższe wypowiedzi pisemne i ustne na określony temat wykazuje krytycyzm i samodzielność myślenia w ocenie omawianych wydarzeń, postaci historycznych STOPIEŃ CELUJĄCY otrzymuje ten uczeń, który posiadł wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej, twórczo rozwiązuje problemy z tego programu, zna i potrafi przekazać w formie pisemnej i ustnej wiadomości o wydarzeniach i postaciach, które były omawiane w czasie realizacji programu nauczania historii i społeczeństwa w klasie piątej.

Kryteria ocen w klasie szóstej STOPIEŃ NIEDOSTATECZNY Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości i umiejętności przewidzianych w wymaganiach koniecznych do uzyskania oceny dopuszczającej. STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCY (wymagania konieczne) aby otrzymać ocenę dopuszczającą, uczeń powinien posiąść następujące wiadomości umiejętności: wymienia odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba jako początek nowej epokidziejów nowożytnych posługuje się pojęciem odrodzenie; wie kim był Mikołaj Kopernik; wymienia Marcina Lutra jako osobę, która zapoczątkowała zmiany w Kościele; wie, że po ostatnim królu z dynastii Jagiellonów w Polsce władzę obejmują kolejno królowie elekcyjni (wymienia przynajmniej 2 z nich); wie, że Rzeczpospolita w XVII wieku prowadziła wojny; wymienia Konstytucję 3 maja jako próbę ratowania Rzeczypospolitej; wymienia trzy rozbiory Polski jako wydarzenia, które doprowadziły do jej upadku; wymienia "Mazurek Dąbrowskiego" jako hymn Polski i opisuje pozostałe symbole narodowe; wie, że wiek XIX i XX obfitował w wynalazki i odkrycia; wie, że Polska odzyskała niepodległość (Józef Piłsudski); zna pojęcia: pierwsza i druga wojna światowa; wie, że Polacy walczyli w czasie okupacji o wolność; wie, że Polska jest członkiem Unii Europejskiej; zna postać Jana Pawła II; pokazuje na mapie: granice państwa polsko-litewskiego za Jagiellonów, granice Drugiej Rzeczypospolitej, obszar współczesnej Polski zna poniższe daty i wiąże je z odpowiednimi wydarzeniami: 1492r., 3 maja 1791r., 1795r., 11 listopada 1918r., 1939r.-1945r., 1944r. zna i stosuje podstawowe pojęcia z chronologii; umieszcza daty w odpowiednich przedziałach czasowych. STOPIEŃ DOSTATECZNY Aby otrzymać ocenę dostateczną, uczeń powinien posiąść wszystkie wiadomości i umiejętności wymienione powyżej, a ponadto uczeń: wymienia wyprawę Ferdynanda Magellana jako dowód kulistości Ziemi; wie, że kolebką odrodzenia były Włochy; wymienia Mikołaja Kopernika jako twórcę teorii heliocentrycznej; wie, dlaczego wygasła dynastia Jagiellonów; stosuje pojęcie królowie elekcyjni; posługuje się pojęciem unia;

wymienia najważniejszych królów elekcyjnych (Stefan Batory, Jan III Sobieski, Stanisław August Poniatowski); wymienia państwa, z którymi Polska prowadziła wojny w XVII wieku; wymienia powstanie kościuszkowskie jako próbę ocalenia niepodległości Polski; wymienia nazwy państw zaborczych; stosuje pojęcie powstania narodowe i wymienia dwa z nich (powstanie listopadowe, powstanie styczniowe); wymienia najważniejsze wynalazki XIX i XX wieku; opowiada o pierwszej i drugiej wojnie światowej; stosuje pojęcie dyktatura; wymienia formy walki z okupantem (np. powstanie warszawskie) i walki Polaków na frontach drugiej wojny światowej wie, że Europa po drugiej wojnie światowej była podzielona na blok państw socjalistycznych i państwa rządzone demokratycznie; wymienia najważniejsze wydarzenia, które doprowadziły do demokratyzacji Polski, np. utworzenie NSZZ "Solidarność"- Lech Wałęsa, pierwsze powojenne demokratyczne wybory; wymienia poniższe daty i wiąże je z odpowiednimi wydarzeniami: 1517r., 1519r., 1572r., 1655-1660r., 1772r., 1793r., 1794r., 1830r., 1863r., 1914-1918r., 1980r., 1989r.; samodzielnie formułuje kilkuzdaniowe wypowiedzi; umie powiązać wydarzenia w prosty łańcuch przyczynowo-skutkowy; prawidłowo posługuje się mapą i korzysta z prostego tekstu źródłowego; umie korzystać z różnych źródeł informacji przy pomocy nauczyciela. STOPIEŃ DOBRY Aby otrzymać ocenę dobrą, uczeń powinien posiąść wszystkie wiadomości i umiejętności wymienione powyżej, a ponadto uczeń: opisuje odkrycie morskiej drogi do Indii (Vasco da Gama); wymienia najważniejszych twórców renesansu: Leonardo da Vinci, Michał Anioł; stosuje pojęcie reformacja; wymienia osiągnięcia Polski w czasie złotego wieku; posługuje się pojęciem unia lubelska; wymienia hołd pruski jako zakończenie problemu krzyżackiego; wymienia cechy renesansu, baroku; opisuje najbardziej znaczące bitwy armii polskiej w XVII wieku (obrona Jasnej Góry, bitwa pod Chocimiem, odsiecz wiedeńska); wymienia postanowienia Konstytucji 3 maja; pokazuje na mapie skutki kolejnych rozbiorów Polski; łączy Piotra Wysockiego z powstaniem listopadowym,a Romualda Traugutta z powstaniem styczniowym; wymienia wybitne postaci kultury i sztuki XIX wieku (np. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Fryderyk Chopin, Henryk Sienkiewicz, Jan Matejko); uzasadnia stwierdzenie, że wynalazki i odkrycia XIX i XX wieku radykalnie zmieniły życie człowieka; opisuje zmiany w społeczeństwie XIX wieku (robotnicy, kapitaliści...); zna przyczyny i przebieg pierwszej i drugiej wojny światowej;

uzasadnia, że Związek Radziecki (Józef Stalin), Niemcy (Adolf Hitler) i Włochy (Benito Mussolini) były państwami totalitarnymi; zna poniższe daty i wiąże je z odpowiednimi wydarzeniami: 1498r., 1525r., 1569r., 1573r., 1683r.; formułuje dłuższe wypowiedzi; próbuje oceniać wydarzenia i postaci; sprawnie posługuje się mapą i korzysta z prostego tekstu źródłowego samodzielnie; wykorzystuje różnorodne źródła informacji podane przez nauczyciela. STOPIEŃ BARDZO DOBRY Aby otrzymać ocenę bardzo dobrą, uczeń powinien posiąść wszystkie wiadomości i umiejętności wymienione powyżej, a ponadto uczeń: wymienia i omawia skutki odkryć geograficznych; wymienia skutki reformacji; odróżnia unię realną od personalnej; wymienia skutki wojen XVII wieku; pokazuje zmiany na mapie politycznej Europy po pierwszej i po drugiej wojnie światowej; charakteryzuje różnice między powstaniami narodowymi XIX wieku; omawia zmiany społeczne, jakie zaszły w XIX wieku; omawia sposób ukształtowania granic Drugiej Rzeczpospolitej i okoliczności zmian po drugiej wojnie światowej; samodzielnie ocenia wydarzenia i postaci historyczne; analizuje mapę i tekst źródłowy; samodzielnie poszukuje nowych informacji w oparciu o różnorodne źródła informacji. STOPIEŃ CELUJĄCY Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który posiadł wszystkie wymienione powyżej wiadomości i umiejętności oraz wykazuje wiedzę i umiejętności z programu nauczania klasy szóstej. Samodzielnie i twórczo rozwiązuje złożone problemy i zagadnienia. Biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami. Proponuje nietypowe rozwiązania, które potrafi w sposób atrakcyjny zaprezentować. Osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych. Kryteria ocen w klasie czwartej (zgodne z nową podstawą programową) STOPIEŃ NIEDOSTATECZNY otrzymuje uczeń, który nie opanował treści przewidzianych do realizacji w klasie czwartej wymienianych poniżej w wymaganiach koniecznych, i któremu braki w wiadomościach, rozumieniu i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy i umiejętności z przedmiotu historia i społeczeństwo.

STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCĄCY -uczeń wie, co to jest: źródło historyczne, legenda, zabytek, ojczyzna, patriotyzm, region, legenda, -wskazuje podstawowe podziały czasu stosowane w historii (wiek, tysiąclecie, era), -uczeń wie, co to są mapa i plan, -uczeń wie, które miasto jest stolicą Polski i jakie są polskie symbole narodowe, -uczeń wie, kto to byli: św. Wojciech, Bolesław Chrobry, Kazimierz Wielki, Jadwiga Andegaweńska, Władysław Jagiełło, Krzyżacy, Zawisza Czarny, Mikołaj Kopernik, Jan Zamoyski, Stefan Czarniecki, Augustyn Kordecki, Jan III Sobieski, Tadeusz Kościuszko, Maria Skłodowska-Curie, Józef Piłsudski, Witold Pilecki, Danuta Siedzikówna Inka, Lech Wałęsa, Jan Paweł II (Karol Wojtyła), -zna datę bitwy pod Grunwaldem, bitwy pod Wiedniem, datę powołania Komisji Edukacji Narodowej, datę dzienną uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji, -uczeń wie, kto to byli: rycerz, giermek, -wymienia trzy państwa uczestniczące w rozbiorach Polski, -uczeń wie, kto i kiedy napisał tekst Mazurka Dąbrowskiego, -zna na pamięć pierwszą zwrotkę i refren polskiego hymnu, -zna datę rozpoczęcia powstania styczniowego, -uczeń wie, co to były rusyfikacja i germanizacja, -uczeń zna datę rozpoczęcia I wojny światowej, -uczeń zna datę Bitwy Warszawskiej, -uczeń wskazuje na mapie Gdynię i COP, -uczeń wie, co to były obozy koncentracyjne i podaje przykład takiego obozu, -wie, co to były Armia Krajowa i Szare Szeregi, -zna datę rozpoczęcia II wojny światowej, -uczeń zna datę dzienną rozpoczęcia powstania warszawskiego, -uczeń zna datę zakończenia II wojny światowej, -uczeń zna datę roczną powstania Solidarności. STOPIEŃ DOSTATECZNY Uczeń wymienia w kolejności chronologicznej epoki w dziejach człowieka. Uczeń wie, jakimi narzędziami i technikami posługuje się archeolog. Uczeń wie, jakie funkcje pełni muzeum. Dzieli źródła historyczne na pisane i niepisane. Uczeń umieszcza wydarzenia na osi czasu. Wie, co to jest chronologia. Określa na podstawie daty rocznej wiek i jego połowę (w odniesieniu do naszej ery). Oblicza czas, który upłynął między wydarzeniami z okresu naszej ery. Uczeń wie, jakie są rodzaje map i planów historycznych. Wskazuje na mapie konkretne miejsca i określa ich przynależność państwową. Uczeń odróżnia pamiątkę od zwyczaju oraz tablicę potomków od tablicy przodków. Uczeń wskazuje na mapie i nazywa region, w którym mieszka. Uczeń wymienia najważniejsze polskie święta państwowe. Uczeń zna i opowiada legendy o Lechu, Czechu i Rusie oraz o Piaście i Popielu. Uczeń zna datę przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Opowiada, jak wyglądało życie codzienne w państwie Mieszka I. Uczeń zna datę zjazdu w Gnieźnie i koronacji Bolesława Chrobrego. Uczeń omawia funkcje poszczególnych insygniów władzy monarszej. Uczeń omawia zajęcia średniowiecznych zakonników. Uczeń wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego.

Wie, kto to był Mikołaj Wierzynek. Zna datę założenia Akademii Krakowskiej. Wskazuje na mapie Wielkie Księstwo Litewskie. Zna datę zawarcia unii w Krewie. Uczeń zna przebieg bitwy pod Grunwaldem. Rozumie znaczenie powiedzenia: polegać jak na Zawiszy. Podaje przykładowe zasady kodeksu rycerskiego. Uczeń wie, kto to był Jan Zamoyski i wymienia jego osiągnięcia. Podaje skutki wojen Polski ze Szwecją i z Turcją. Zna datę rozpoczęcia i zakończenia potopu szwedzkiego. Zna słowa drugiej zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. Uczeń wymienia osiągnięcia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w dziedzinie kultury. Wie, kim byli Marcello Bacciarelli i Canaletto. Rozpoznaje na ilustracji pałac Na Wodzie w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Uczeń zna datę insurekcji kościuszkowskiej. Wie, dlaczego 3 maja obchodzi się w Polsce święto narodowe. Uczeń wie, kto to byli: Napoleon Bonaparte, Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki. Wie, kiedy powstały Legiony Polskie. Zna na pamięć polski hymn. Uczeń wie, co to były manifestacje patriotyczne i kto brał w nich udział. Wie, kto to był Romuald Traugutt. Uczeń wie, co to jest tajne nauczanie. Omawia sytuację Polaków w poszczególnych zaborach. Opowiada o oporze Polaków wobec rusyfikacji oraz germanizacji (Michał Drzymała, dzieci z Wrześni). Uczeń wymienia osiągnięcia Marii Skłodowskiej-Curie. Uczeń wyjaśnia, dlaczego wojnę z lat 1914 1918 nazywamy światową. Wymienia polskie formacje wojskowe walczące podczas I wojny światowej. Uczeń rozumie pojęcia: Armia Czerwona, bolszewicy. Opowiada o przebiegu Bitwy Warszawskiej. Uczeń opowiada o powstaniu portu i miasta Gdyni. Uczeń wie, kto to był Eugeniusz Kwiatkowski Uczeń wie, co to były tajne nauczanie i mały sabotaż. Wie, kto to byli Rudy, Alek i Zośka. Opowiada o akcji pod Arsenałem. Uczeń wie, ile dni trwało powstanie warszawskie. Zna skutki powstania warszawskiego. Uczeń wie, na czym polegała specyfika władzy komunistów w Polsce. Wie, kto to byli żołnierze niezłomni (wyklęci). Opowiada o dokonaniach Witolda Pileckiego i Danuty Siedzikówny Inki. Uczeń zna datę wprowadzenia stanu wojennego. Wie, kto to byli Wojciech Jaruzelski, Jerzy Popiełuszko, Stefan Wyszyński. Wie, kiedy wybrano Karola Wojtyłę na papieża. Zna najważniejsze fakty z życia papieża Polaka. STOPIEŃ DOBRY Uczeń wymienia przykłady znalezisk archeologicznych i ocenia ich przydatność dla poznawania przeszłości. Uczeń wskazuje różne formy poznawania historii (film fabularny, dzieło malarskie). Rozumie znaczenie źródeł historycznych w pracy historyka, podaje konkretne przykłady.

Uczeń wie, w jakim celu i gdzie sporządzono pierwsze kalendarze. Rozumie, jakie znaczenie w poznawaniu i nauce historii ma chronologia. Uczeń odróżnia różne rodzaje map historycznych. Wskazuje różnice między mapą dawną i współczesną. Uczeń rysuje tablicę przodków i tablicę potomków. Uczeń rozumie znaczenie małej ojczyzny w swoim życiu i w historii. Uczeń wskazuje na mapie i nazywa główne regiony współczesnej Polski. Uczeń rozumie, że mamy obowiązek chronić nasze symbole narodowe i okazywać im szacunek. Wymienia przykłady legend związanych z różnymi regionami Polski. Uczeń wymienia przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Odróżnia źródło historyczne od legendy. Uczeń wskazuje na mapie ziemie przyłączone przez Bolesława Chrobrego do Polski. Wymienia postanowienia zjazdu w Gnieźnie. Uczeń wymienia najważniejsze etapy uroczystości koronacyjnych w średniowieczu. Uczeń wymienia dwa średniowieczne zakony. Zna pojęcia opata i relikwii. Uczeń wskazuje na mapie ziemie wchodzące w skład państwa Kazimierza Wielkiego na początku jego panowania i przyłączone do Polski przez tego władcę. Wymienia osiągnięcia gospodarcze, polityczne i kulturowe Kazimierza Wielkiego. Uczeń zna herby Wielkiego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego. Wymienia przyczyny i skutki unii polsko-litewskiej. Uczeń opowiada, jak Krzyżacy założyli swoje państwo. Wskazuje na mapie: Malbork, Gdańsk, Pomorze Gdańskie, Grunwald. Wymienia przyczyny i skutki wielkiej wojny z Krzyżakami. Uczeń wyjaśnia pojęcia: herb, turniej, pasowanie na rycerza. Uczeń opowiada, jakie wykształcenie miał Mikołaj Kopernik. Wskazuje na mapie miejsca związane z Mikołajem Kopernikiem. Objaśnia, czego dotyczyła teoria heliocentryczna. Wie, kto był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów. Wymienia trzech królów wybranych na polski tron po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów. Uczeń wyjaśnia terminy: potop szwedzki, Lew Lechistanu. Rozumie znaczenie obrony Jasnej Góry w czasach potopu szwedzkiego. Uczeń wie, w jakim celu powołano Komisję Edukacji Narodowej. Wie, co to były Szkoła Rycerska i obiady czwartkowe. Uczeń zna datę i przyczyny II rozbioru Polski. Opowiada o bitwie pod Racławicami. Wie, co to była Konstytucja 3 maja i rozumie jej znaczenie. Wskazuje na mapie trzy państwa zaborcze i zagarnięte przez nie polskie ziemie. Uczeń opowiada o powstaniu Legionów Polskich. Uczeń wie, że w 1830 roku wybuchło powstanie listopadowe. Wymienia przyczyny i skutki powstania styczniowego. Uczeń wie, co to jest Rota Marii Konopnickiej. Wie, co to były rugi pruskie. Uczeń wie, kiedy i za co Maria Skłodowska-Curie otrzymała dwukrotnie Nagrodę Nobla. Uczeń omawia dwie polskie orientacje polityczne podczas I wojny światowej. Wie, kto to był Józef Haller. Rozumie, dlaczego I wojna światowa była szansą dla Polski na odzyskanie niepodległości. Uczeń wymienia przyczyny i skutki wojny Polski z bolszewicką Rosją.

Wskazuje na mapie ziemie, o które Polacy walczyli w okresie kształtowania się granic odrodzonego państwa polskiego. Uczeń wie, kto to był Władysław Grabski. Rozumie znaczenie powstania Gdyni i COP dla odrodzonej Polski. Uczeń wie, co to było Polskie Państwo Podziemne. Wymienia i omawia formy represji stosowane prze okupantów względem Polaków oraz sposoby walki Polaków z okupantami. Uczeń wie, jaką rolę w powstaniu warszawskim odgrywali najmłodsi powstańcy (harcerze, łącznicy i sanitariuszki). Uczeń wyjaśnia określenie żołnierze niezłomni. Rozumie pojęcia: Urząd Bezpieczeństwa, komuniści, milicja. Uczeń podaje przyczyny i skutki zawarcia porozumień sierpniowych oraz wprowadzenia stanu wojennego. Dostrzega związek między działalnością Solidarności a obaleniem komunizmu w Polsce. Zna datę pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych. Uczeń opowiada o życiu i działalności Jana Pawła II. Uczeń wie, co to były obchody tysiąclecia chrztu Polski. STOPIEŃ BARDZO DOBRY Uczeń rozumie wpływ wydarzeń historycznych na teraźniejszość oraz wpływ współczesnych zdarzeń, także z własnego życia, na kształtowanie się przyszłej historii. Uczeń rozumie znaczenie pracy archeologa dla poznawania przeszłości. Uczeń odczytuje informacje z ilustracji przedstawiającej źródło niepisane. Rozumie, dlaczego należy chronić źródła historyczne. Uczeń rozumie, dlaczego inaczej liczymy czas w odniesieniu do okresów przed naszą erą i naszej ery. Na podstawie daty rocznej określa wiek (w odniesieniu do czasów przed naszą erą). Uczeń rozumie znaczenie czytania mapy dla poznania zjawisk i procesów historycznych. Uczeń rozumie korzyści wynikające z poznania swojej historii i historii swojej rodziny. Uczeń znajduje informacje na temat swojej małej ojczyzny. Interesuje się życiem lokalnym. Uczeń rozumie znaczenie lokalnych zwyczajów jako elementu polskiej kultury. Uczeń rozumie konieczność zdobywania wiedzy o ojczyźnie. Uczeń opowiada przykładową legendę związaną z wybranym regionem Polski. Wskazuje w legendzie elementy realne i fikcyjne. Uczeń wymienia najważniejsze plemiona żyjące na ziemiach polskich. Rozumie wpływ chrześcijaństwa na rozwój kultury i państwowości. Uczeń rozumie znaczenie wykupienia ciała św. Wojciecha przez Bolesława Chrobrego. Podejmuje próbę oceny panowania Bolesława Chrobrego. Uczeń wymienia i krótko omawia wszystkie etapy uroczystości koronacyjnych w średniowieczu. Uczeń rozumie znaczenie klasztorów w średniowieczu. Uczeń rozumie znaczenie panowania Kazimierza Wielkiego dla historii Polski i je ocenia. Omawia osiągnięcia gospodarcze, polityczne i kulturowe Kazimierza Wielkiego. Uczeń zna rodowód królowej Jadwigi i wie, dlaczego zasiadła ona na polskim tronie. Uczeń rozumie znaczenie bitwy pod Grunwaldem. Uczeń rozumie znaczenie kodeksu rycerskiego. Uczeń wyjaśnia, jakie było znaczenie teorii Kopernika dla rozwoju nauki. Rozumie rolę wybitnej jednostki w dziejach. Uczeń zna datę bitwy pod Chocimiem, w której dowodził Jan III Sobieski.

Rozumie treść drugiej zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. Uczeń wie, kto to byli Ignacy Krasicki i Grzegorz Piramowicz. Rozumie znaczenie rozwoju nauki i sztuki. Uczeń ocenia insurekcję kościuszkowską wskazuje jej mocne i słabe strony. Uczeń rozumie znaczenie Napoleona dla sprawy polskiej. Uczeń opowiada o działaniu państwa podziemnego podczas powstania styczniowego. Jeśli to możliwe, znajduje w swojej okolicy miejsca związane z powstaniem styczniowym i zna jego lokalnych bohaterów. Ocenia znaczenie oporu Polaków wobec zaborców. Uczeń ocenia działalność Marii Skłodowskiej-Curie. Uczeń opowiada o początkach niepodległego państwa polskiego. Uczeń, rozumie określenie Cud nad Wisłą. Uczeń wymienia trudności, z którymi Polacy zmagali się po odzyskaniu niepodległości. Uczeń rozumie, dlaczego należy czcić pamięć Polaków prześladowanych podczas II wojny światowej. Jeśli to możliwe, znajduje w swojej okolicy miejsca związane z prześladowaniami ludności polskiej podczas II wojny światowej i zna lokalnych bohaterów tego okresu. Uczeń wymienia przyczyny klęski powstania warszawskiego. Uczeń rozumie, dlaczego należy czcić pamięć żołnierzy niezłomnych. Uczeń rozumie znaczenie powstania Solidarności dla historii Polski i Europy. STOPIEŃ CELUJĄCY Uczeń wskazuje przykładowe wydarzenie historyczne oraz jego przyczyny i skutki. Uczeń dokładnie omawia elementy stanowiska archeologicznego. Uczeń wymienia przykłady zabytków, które można zobaczyć w skansenie. Uczeń na podstawie daty rocznej określa połowę wieku. Uczeń odczytuje legendę dowolnej mapy historycznej i wskazuje zamieszczone w legendzie symbole na mapie. Uczeń wyjaśnia pochodzenie słowa patriota. Uczeń opowiada o zwyczajach swojego regionu: gwarze, stroju regionalnym, potrawach. Uczeń, posługując się przykładami, opowiada, jak godło Polski zmieniało się na przestrzeni wieków. Uczeń ocenia przyjęcie chrztu przez Mieszka I. Uczeń wie, kim był w średniowieczu cesarz i co to jest włócznia św. Maurycego. Uczeń opowiada ze szczegółami o średniowiecznych uroczystościach koronacyjnych. Uczeń ocenia panowanie Kazimierza Wielkiego. Uczeń samodzielnie ocenia unię w Krewie. Uczeń zna historię Zawiszy Czarnego. Opowiada o przyjęciu przez Władysława Jagiełłę dwóch nagich mieczy przed bitwą grunwaldzką. Uczeń wyjaśnia na przykładzie Zawiszy Czarnego, czy średniowieczny rycerz może być wzorem dla współczesnego człowieka. Uczeń zna najsławniejszych absolwentów Akademii Krakowskiej. Uczeń omawia funkcje najważniejszych elementów XVI-wiecznego miasta (na przykładzie Zamościa). Uczeń samodzielnie ocenia udział wojsk polskich w bitwie pod Wiedniem. Uczeń opowiada szczegółowo o kulturze epoki stanisławowskiej, np. o dziełach Ignacego Krasickiego lub Marcella Bacciarellego. Uczeń na podstawie wiedzy z bieżącej lekcji wymienia przyczyny rozbiorów Polski. Uczeń ocenia działania Napoleona w odniesieniu do Polaków.

Uczeń ocenia powstanie styczniowe. Uczeń zna i rozumie treść Roty. Uczeń zauważa wzrost znaczenia kobiet w rozwoju nauki i kultury w XIX wieku. Uczeń ocenia działania Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego w czasie I wojny światowej. Uczeń wyjaśnia znaczenie Bitwy Warszawskiej dla losów Polski i Europy. Uczeń ocenia osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej. Uczeń wyjaśnia na przykładzie harcerzy z Szarych Szeregów, czy bohaterowie II wojny światowej mogą być wzorem dla współczesnych dzieci i młodzieży. Uczeń ocenia powstanie warszawskie. Uczeń ocenia działania komunistycznych władz w powojennej Polsce. Uczeń ocenia wprowadzenie stanu wojennego oraz przemiany, które zaszły w Polsce po 4 czerwca 1989 roku. Kryteria ocen w klasie siódmej (ZGODNE Z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ) STOPIEŃ NIEDOSTATECZNY Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości i umiejętności przewidzianych w wymaganiach koniecznych do uzyskania oceny dopuszczającej. STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCY (wymagania konieczne) Aby otrzymać ocenę dopuszczającą, uczeń powinien posiąść następujące wiadomości i umiejętności: zna daty obrad i potrafi wymienić najważniejsze postanowienia kongresu wiedeńskiego; zna członków Świętego Przymierza; wymienia idee polityczne początku XIX w. rozumie pojęcia: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Galicja, autonomia, monarchia konstytucyjna; opisuje antypolskie działania cara Mikołaja I; wymienia organizacje opozycyjne działające w Królestwie Polskim wie, kim był Piotr Wysocki; wie, kiedy wybuchło i kiedy upadło powstanie listopadowe, zna rezultat zmagań powstańczych rozumie pojęcie emigracji, wskazuje na mapie państwa, do których udali się polscy uchodźcy po powstaniu listopadowym, wymienia twórców kultury polskiej na emigracji; wie, jakie ugrupowania wysyłały emisariuszy do kraju i w jakim celu zna pojęcia: noc paskiewiczowska, germanizacja, praca organiczna, powstanie krakowskie, rabacja, rzeź galicyjska; pokazuje na mapie ziemie poszczególnych zaborów i je nazywa; rozumie pojęcie Wiosny Ludów, zna datę wybuchu Wiosny Ludów i wskazuje na mapie obszary europejskie, które zostały ogarnięte wystąpieniami rewolucyjnymi; wskazuje ziemie polskie, na których w okresie Wiosny Ludów doszło do wystąpień

wymienia główne wynalazki XIX w., rozumie pojęcia: skok demograficzny, fabryka, rewolucja przemysłowa, wskazuje najszybciej rozwijające się dziedziny gospodarki w XIX w. zna postacie: Adama Mickiewicza, Piotra Wysockiego; krótko opisuje sytuację Królestwa Polskiego przed powstaniem listopadowym i po jego upadku; krótko opisuje sytuację w zaborach pruskim i austriackim po powstaniu listopadowym wie kiedy była wojna krymska; potrafi wskazać na mapie: Piemont, Austrię, Rzym, wie, kiedy nastąpiło zjednoczenie Włochy zna postać Ottona von Bismarcka; wie, co wydarzyło się w roku: 1866, 1871; wskazuje na mapie obszar cesarstwa niemieckiego; w skazuje na mapie obszar USA w XIX w., rozumie znaczenie pojęć: abolicja, secesja, wojna secesyjna, segregacja rasowa, zna postać Abrahama Lincolna i wie, kto wygrał wojnę secesyjną; wskazuje na mapie obszary, które były w XIX w. obiektem ekspansji kolonialnej, wymienia mocarstwa kolonialne i zna pojęcie kolonializmu; wymienia główne mocarstwa kolonialne; zna określenie perła w koronie ; wie, kiedy trwała wojna rosyjsko--japońska, i zna jej wynik wskazuje kraje europejskie, które zjednoczyły się w drugiej połowie w XIX w.; wymienia wynalazki, które zmieniły życie codzienne w XIX w.; krótko opisuje położenie Polaków w zaborze rosyjskim przed powstaniem styczniowym, rozumie pojęcia: manifestacja, Biali, Czerwoni; wyjaśnia pojęcia: branka, wojna partyzancka; wie, kiedy wybuchło powstanie styczniowe, wskazuje na mapie tereny ogarnięte działaniami zbrojnymi w czasie powstania; wymienia główne represje rosyjskie stosowane wobec Polaków po upadku powstania styczniowego, zna pojęcie katorgi, zna pojęcia: rusyfikacja, Uniwersytet Latający; rozumie pojęcia: germanizacja, Kulturkampf, rugi pruskie, strajk szkolny, rozumie pojęcia: autonomia, monarchia dualistyczna, nędza galicyjska; wie, gdzie wybuchł najsłynniejszy strajk szkolny w zaborze pruskim; wymienia narodowości, które żyły w Galicji krótko opisuje sytuację Polaków w każdym z trzech zaborów; pamięta datę: 1863 r.; zna postacie: Romualda Traugutta, Henryka Sienkiewicza, Michała Drzymały, Hipolita Cegielskiego zna określenie epoka pary, wymienia najważniejsze wynalazki przełomu XIX i XX stulecia wskazuje na mapie państwa najlepiej rozwinięte pod względem gospodarczym, zna wynalazki, które uczyniły kulturę masową wie, co oznacza określenie piękna epoka ; wymienia grupy, które walczyły o swoje prawa, wie, dlaczego o swoje prawa walczyli robotnicy; wie, co to jest nowoczesna świadomość narodowa Polaków, wymienia główne nurty polityczne na ziemiach polskich, rozumie skróty: PPS, endecja;

przyporządkowuje postacie Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego do odpowiednich partii politycznych zna datę: 1905 r., zna pojęcie strajk generalny, zna określenie krwawa niedziela, wymienia miasta zaboru rosyjskiego, w których w 1905 r. dochodziło do demonstracji wymienia i wskazuje na mapie członków trójprzymierza i trójporozumienia, rozumie pojęcia: ententa, państwa centralne wymienia orientacje polityczne kształtujące się na ziemiach polskich przed wybuchem I wojny światowej, wskazuje przywódców politycznych poszczególnych orientacji; wymienia polskie organizacje paramilitarne, które powstały przed I wojną światową wie, kiedy wybuchła I wojna światowa, wymienia kraje walczące w I wojnie światowej i wskazuje je na mapie, podaje bezpośrednią przyczynę wybuchu wojny; rozumie pojęcia wojna pozycyjna i wojna manewrowa, wymienia nowe rodzaje broni zastosowane w czasie I wojny światowej, wymienia najważniejsze bitwy I wojny światowej; wskazuje na mapie Rosję; wie, kiedy doszło do rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego, zna postacie: Mikołaja II, Włodzimierza Lenina; wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie światowej; wie czym był Akt 5 listopada wymienia państwo, które przyłączyło się do wojny w 1917 r.; wie, kiedy zakończyła się I wojna światowa, wie, które państwa należały do obozu zwycięzców, wie, gdzie odbyła się konferencja pokojowa; wie, kiedy Polska odzyskała niepodległość; wie, kto został naczelnikiem państwa polskiego w 1918 r. wie, co wydarzyło się w roku: 1914, 1917, 1918; zna postacie: Józefa Piłsudskiego, Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego, Włodzimierza Lenina, Woodrowa Wilsona; zna przynajmniej jedno postanowienie traktatu wersalskiego; wie, czym zajmowała się Liga Narodów; wymienia przykłady ilustrujące wpływ wojny na życie codzienne ludzi po zakończeniu IWŚ, wskazuje kino, telewizję i radio, jako narzędzia kultury masowej zna dwóch przywódców ZSRS; rozumie i wyjaśnia skrót ZSRS; wymienia, przynajmniej 3 cechy państwa totalitarnego, faszystowskiego; wie, kto przejął władzę w Niemczech w 1933 r.; rozumie pojęcie III Rzesza; wymienia sojuszników III Rzeszy; podaje, przynajmniej 2 przykłady świadczące o tym, że III Rzesza była państwem totalitarnym, wskazuje ziemie zajęte przez III Rzeszę zna przywódców państw totalitarnych; wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia powstania i wojny, które doprowadziły do ostatecznego kształtu granic państwa polskiego; wie, kiedy uchwalono konstytucję marcową, wie, kiedy doszło do przewrotu majowego; zna nazwisko pierwszego prezydenta II RP, rozumie pojęcie sanacja wymienia mniejszości narodowe w Polsce, opisuje życie codzienne na wsi i w mieście w okresie międzywojennym wymienia, przynajmniej 3 dokonania gospodarcze II RP, wie, jaki port został zbudowany w okresie międzywojennym, wie, w jaki sposób walczono z

analfabetyzmem, wie, na czym polegał rozwój kultury masowej w Polsce międzywojennej wymienia wrogów Polski, wskazuje kraje, które były sojusznikami Polski; wie, kiedy i jakie żądania wysunęła III Rzesza w stosunku do Polski wymienia powstania i wojny, który doprowadziły do ukształtowania się granic II RP; wskazuje główne dokumenty ustrojowe Polski; STOPIEŃ DOSTATECZNY Aby otrzymać ocenę dostateczną, uczeń powinien posiąść następujące wiadomości i umiejętności: wyjaśnia pojęcia: legitymizm, równowaga sił, restauracja, liberalizm, konserwatyzm;; wymienia uczestników kongresu wiedeńskiego, zna postanowienia kongresu odnośnie do ziem polskich, rozumie określenie tańczący kongres ; wymienia państwa, w których doszło do ruchów wolnościowych wskazuje na mapie: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Galicję, Rzeczpospolitą Krakowską; opisuje sytuację polityczną Królestwa Polskiego; wie, do jakiej nielegalnej organizacji należał Adam Mickiewicz; wie, kim byli i jaki cel stawiali sobie tzw. Kaliszanie; opisuje wybuch, przebieg powstania; opisuje charakter działań wojennych w czasie powstania, wymienia pierwszego dyktatora i przywódców powstania, wskazuje miejsca największych bitew; wskazuje na mapie tereny, na których rozgrywały się walki w okresie wojny polskorosyjskiej; wymienia polskie obozy polityczne na emigracji, rozumie, dlaczego największa liczba emigrantów osiadła we Francji; wymienia represje skierowane przeciw powstańcom i mieszkańcom Królestwa Polskiego po upadku powstania listopadowego; opisuje położenie Polaków w zaborze pruskim; zna postacie: Hipolita Cegielskiego, Edwarda Dembowskiego, Józefa Bema; wie, czym był parlament frankfurcki; zna cele, które stawiali sobie Węgrzy rozpoczynający powstanie; wie, w których krajach Polacy brali udział w walkach w okresie Wiosny Ludów, zna cele, które stawiali sobie Polacy biorący udział w walkach okresu Wiosny Ludów; opisuje rozwój gospodarczy i demograficzny przełomu XVIII i XIX w., wskazuje kraje, w których następował najszybszy rozwój gospodarczy, ocenia wpływ wynalazków na życie codzienne wie, jakie zmiany przyniósł w Europie kongres wiedeński; charakteryzuje położenie Polaków pod trzema zaborami zna etapy wojny krymskiej; zna postacie: Camilla Cavoura, Giuseppe Garibaldiego, omawia etapy jednoczenia Włoch; wskazuje państwa pokonane przez Królestwo Pruskie dążące do zjednoczenia Niemiec, wskazuje na mapie większe kraje, które weszły w skład cesarstwa niemieckiego; wskazuje na mapie Północ i Południe USA oraz opisuje różnice pomiędzy tymi obszarami, wie, kiedy rozgrywała się wojna secesyjna;

opisuje politykę kolonizatorów wobec ludności kolonizowanych obszarów, wskazuje na mapie kolonie brytyjskie; opisuje zmiany, które w XIX stuleciu zaszły w funkcjonowaniu przemysłu i życiu społecznym, charakteryzuje społeczeństwo drugiej połowy XIX w.; wie, na czym polegała tzw. odwilż posewastopolska; zna postać Aleksandra Wielopolskiego; przedstawia programy Białych i Czerwonych wie, w jaki sposób rząd powstańczy próbował zachęcić chłopów do poparcia powstania; opisuje przebieg powstania styczniowego, opisuje formy walki powstańczej przedstawia represje carskie wobec Królestwa Polskiego po powstaniu styczniowym wymienia formy rusyfikacji Polaków stosowane przez carat, podaje formy oporu Polaków wobec rusyfikacji wymienia przejawy germanizacji w dziedzinach kultury, gospodarki i struktur społecznych, przedstawia formy oporu Polaków wobec germanizacji, opisuje walkę w obronie języka polskiego w zaborze pruskim, opisuje niemiecką kolonizację w zaborze pruskim opowiada o funkcjonowaniu monarchii dualistycznej; wskazuje przejawy autonomii galicyjskiej w różnych dziedzinach uzasadnia trafność określenia epoka stali, pary i węgla, opisuje znaczenie osiągnięć technicznych: elektryczności, telefonu, samochodu; wie, dlaczego w XIX stuleciu wydłużyła się średnia długość życia; zna postacie: Thomasa Alvy Edisona, braci Lumière, Alexandra Grahama Bella opisuje życie codzienne w pięknej epoce, wymienia dziedziny życia społecznego, które rozwinęły się na przełomie XIX i XX w.; rozpoznaje dzieła reprezentujące secesję i impresjonizm zna poglądy socjalistów i narodowców, wie, na czym polega sprawowanie władzy w monarchii konstytucyjnej i republice opisuje proces kształtowania się świadomości narodowej Polaków, wymienia najważniejsze partie polityczne działające na ziemiach polskich i przedstawia główne punkty ich programów; wie, kiedy powstały Narodowa Demokracja i Polska Partia Socjalistyczna; dostrzega różnice programowe wewnątrz polskiego ruchu socjalistycznego; podaje formy walki o swobody w Rosji oraz na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim; opisuje strajki w Łodzi wie, kiedy powstały trójprzymierze i trójporozumienie; podaje przyczyny napięć w stosunkach międzynarodowych w Europie na początku XX w. opisuje orientacje prorosyjską i proaustriacką; opisuje działalność polskich organizacji paramilitarnych przed I wojną światową; zna postać arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i wie, gdzie dokonano na niego zamachu; opisuje sposób przejęcia władzy w Rosji przez bolszewików; rozumie pojęcie obcej interwencji, wymienia państwa, które wysłały siły interwencyjne do Rosji; podaje cechy rządów Mikołaja II oraz rządów bolszewickich, dostrzega podstawowe różnice;

wie, dlaczego I wojna światowa oznaczała dla Polaków konieczność udziału w bratobójczych walkach; opisuje działalność Legionów; wskazuje stanowisko zaborców wobec sprawy polskiej; omawia założenia orędzia Wilsona w spawie polskiej, wie, kiedy i dlaczego USA przystąpiły do działań wojennych; przedstawia sytuację w państwach zaborczych w chwili zakończenia I wojny światowej; wymienia miejsca, w których kształtowały się ośrodki władz niepodległej Polski; wie, w jakich okolicznościach doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę, wie, dlaczego 11 listopada 1918 r. uważamy za dzień odzyskania niepodległości opisuje przebieg I wojny światowej, omawia przebieg wojny w ostatnim roku jej trwania wie, gdzie zostało podpisane zawieszenie broni; charakteryzuje formy prowadzenia działań militarnych w okresie I wojny światowej, opisuje wojnę pozycyjną; opisuje przemiany zachodzące w Rosji w 1917 r.; przedstawia zmiany w technice i sztuce wojennej, które zaszły w czasie I wojny światowej wskazuje założycieli i państwa członkowskie Ligi Narodów; wymienia postanowienia traktatu wersalskiego wobec Niemiec; wie, jakie państwa brały udział w konferencji pokojowej; omawia sytuację Francji, Anglii i USA po zakończeniu wojny; rozumie pojęcia: katastrofizm, hiperinflacja, kolektywizacja, NEP, socjalizm; opowiada o traktowaniu obywateli przez władze ZSRS, wyjaśnia, na czym polegał totalitarny charakter państwa sowieckiego; rozumie pojęcia: faszyzm, duce, czarne koszule, opisuje życie w faszystowskich Włoszech, zna datę dojścia faszystów do władzy we Włoszech rozumie pojęcia: nazizm, noc kryształowa, führer, Republika Weimarska, gestapo, ustawy norymberskie, pucz monachijski; rozumie pojęcia i zna daty: powstania państwa osi, układ monachijski, Anschluss Austrii; osi podaje cechy państw totalitarnych na przykładzie ZSRR, III Rzeszy; wymienia społeczne, polityczne i gospodarcze skutki I wojny światowej; wie, kiedy wybuchła wojna polsko-bolszewicka, powstanie wielkopolskie, powstania śląskie, zna ich rezultaty; zna poglądy Dmowskiego i Piłsudskiego w sprawie polskich granic; zna pojęcia: Orlęta Lwowskie, Bitwa Warszawska, cud nad Wisłą, plebiscyt wymienia główne założenia konstytucji marcowej; opisuje przewrót majowy i rządy sanacji, wie, co zmieniła konstytucja kwietniowa; rozumie, dlaczego J. Piłsudski stał się legendą, zna postać Ignacego Mościckiego; wskazuje na mapie rozmieszczenie mniejszości narodowych, wymienia wyznania II Rzeczypospolitej; porównuje życie na wsi z życiem w mieście; zna działania E. Kwiatkowskiego i W. Grabskiego, zna koncepcję polityki zagranicznej J.Piłsudskiego, rozumie pojęcia: COP, hiperinflacja, wojna celna; wie, kiedy i z kim Polska zawarła sojusze i traktaty; wymienia prezydentów Polski; porównuje główne założenia konstytucji marcowej z kwietniową;

wymienia najważniejsze osiągnięcia II RP na płaszczyźnie gospodarczej, naukowej, kulturalnej, wymienia osiągnięcia Polaków na polu literatury, techniki, sportu, filmu; STOPIEŃ DOBRY Aby otrzymać ocenę dobrą, uczeń powinien posiąść następujące wiadomości i umiejętności: wskazuje przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego i powołania Świętego Przymierza; rozumie znaczenie postanowień kongresu wiedeńskiego dla sytuacji Polaków; podaje przykłady obecności idei liberalizmu i konserwatyzmu w życiu politycznym Europy; opisuje rewolucję lipcową we Francji jako przykład dążeń liberalnych; charakteryzuje autonomię Królestwa Polskiego oraz opisuje rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego; rozumie przyczyny ukształtowania się opozycji w Królestwie Polskim, wymienia twórców nielegalnej i legalnej opozycji w Królestwie Polskim i charakteryzuje jej cele; charakteryzuje różne postawy Polaków wobec polityki Aleksandra I i Mikołaja I analizuje przyczyny powstania, rozróżnia postawy poszczególnych grup polskiego społeczeństwa i polskich polityków; wobec powstania i kwestii uwłaszczenia chłopów; wskazuje przełomowy moment w działaniach wojennych; wymienia przyczyny ukształtowania się Wielkiej Emigracji, charakteryzuje programy polskich obozów politycznych na emigracji podaje przyczyny powstania krakowskiego, podaje przyczyny i skutki rabacji galicyjskiej omawia przyczyny wystąpień rewolucyjnych w Europie, podaje skutki Wiosny Ludów; opisuje przyczyny niepowodzenia wystąpień narodowowyzwoleńczych na ziemiach polskich; wskazuje czynniki, które doprowadziły do wzrostu demograficznego; wymienia przyczyny powstawania fabryk, dostrzega skutki rozwoju komunikacji, wskazuje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków uprzemysłowienia dla środowiska naturalnego; dostrzega różnice w położeniu Polaków pod trzema zaborami i wskazuje przyczyny tych różnic; omawia rolę Świętego Przymierza w Europie wie, kiedy rozgrywała się, wskazuje konsekwencje wojny krymskiej; wskazuje przyczyny zjednoczenia Włoch, wie, jak doszło do włączenia terytorium Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch oraz ograniczenia obszaru znajdującego się pod władzą papieża do Watykanu; wyjaśnia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Prusy z Austrią i Francją; uzasadnia, dlaczego Bismarcka nazywano ojcem zjednoczonych Niemiec wskazuje przyczyny różnic między Południem a Północą USA, podaje przyczyny wybuchu wojny secesyjnej oraz wymienia przyczyny zwycięstwa Północy w wojnie secesyjnej; wskazuje punkt zwrotny w wojnie secesyjnej uzasadnia europejski wyścig o kolonie, podaje przyczyny i skutki kolonializmu, uzasadnia, że Wielka Brytania była mocarstwem kolonialnym; opisuje politykę USA na obszarze Chin

opisuje wpływ XIX-wiecznych przemian gospodarczych na funkcjonowanie systemów władzy oraz kształtowanie się nowych grup społecznych przedstawia politykę Aleksandra Wielopolskiego wyjaśnia genezę i znaczenie branki; opisuje dekret rządu powstańczego o uwłaszczeniu chłopów; podaje przyczyny i skutki carskich represji wobec Polaków; podaje przyczyny klęski powstania styczniowego, opisuje postawy Polaków po powstaniu styczniowym, wskazuje przyczyny i skutki powstania styczniowego; opisuje funkcjonowanie szkolnictwa zaboru rosyjskiego w okresie nasilonej rusyfikacji; przedstawia rolę Kościoła katolickiego w walce z germanizacją; opisuje wpływ polsko-niemieckiej walki ekonomicznej na rozwój gospodarki w Wielkopolsce; opowiada o wpływie autonomii na szkolnictwo i kulturę w Galicji, charakteryzuje życie polityczne w Galicji; przedstawia sytuację gospodarczą zaboru austriackiego charakteryzuje formy walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją wskazuje wpływ rozwoju nauk ścisłych na przemiany w technice i gospodarce, analizuje wpływ wynalazków na rozwój produkcji masowej i coraz większą dostępność różnych towarów opisuje cechy charakterystyczne dzieł impresjonistycznych i secesyjnych; opisuje masowość kultury przełomu XIX i XX w. zna twórców socjalizmu, rozumie przyczyny pojawienia się ruchu związkowego i socjalistycznego; wskazuje przyczyny ukształtowania się nowoczesnej świadomości Polaków ; wskazuje przyczyny powstawania partii o charakterze narodowym, ludowym i socjalistycznym, przedstawia poglądy najważniejszych przywódców polskich partii, ze szczególnym uwzględnieniem stosunku do dążeń niepodległościowych; przedstawia formy działalności polskich partii politycznych; podaje przyczyny wystąpień w Rosji i na ziemiach zaboru rosyjskiego; podaje przyczyny nawiązania współpracy między Francją i Wielką Brytanią; wie, dlaczego doszło do konfliktów zbrojnych na Bałkanach; wskazuje przyczyny podziału społeczeństwa polskiego na dwie orientacje przed wybuchem I wojny światowej; charakteryzuje wpływ techniki wojennej na przebieg działań militarnych; uzasadnia światowy charakter działań wojennych w latach 1914 1917 podaje przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji, wskazuje skutki rewolucji dla Rosji i zaboru rosyjskiego; przedstawia poglądy Włodzimierza Lenina; podaje warunki zawarcia pokoju w Brześciu w 1918 r. prezentuje postawy aktywistów i pasywistów; rozumie, dlaczego państwa zaborcze próbowały pozyskać przychylność Polaków; omawia skutki militarne przystąpienia USA do wojny; zna poglądy Woodrowa Wilsona odnośnie do problemu zakończenia wojny; wymienia warunki, które Niemcy przyjęły w akcie zawieszenia broni; zna postacie: Wincentego Witosa, Józefa Hallera, Ignacego Daszyńskiego, Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego i omawia ich wpływ na kształtowanie się polskich ośrodków władzy w 1918 r.;