SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Pamiętaj!!! Tekst podkreślony lub wytłuszczony jest do zapamiętania Opracował: mgr Mirosław Chorąży
Promieniotwórczość (radioaktywność) zdolność pewnych pierwiastków ( np.: Uran, Wodór, Pluton, Rad, Kobalt) do emisji promieni alfa, beta, gama na skutek rozpadu promieniotwórczego jąder tych pierwiastków. Promieniotwórczość dzieli się na: - naturalną, - sztuczną. Efekt promieniotwórczości jest wykorzystywany przez człowieka w przemyśle, medycynie, fizyce i konstrukcji uzbrojeniu. Nadmierna promieniotwórczość stanowi zagrożenie dla życia ludzi i zwierząt. Wywołuje ona raka, zmiany genetyczne w organizmach żywych. Nadmierna dawka promieniotwórczości wywołuje chorobę popromienną a nawet śmierć. Dawki promieniowania siwert (Sv) - energia promieniowania jonizującego pochłonięta przez określoną jednostkę masy ( materii) w jednostce czasu. Do 0,000001 Sv - używanie telefonu komórkowego, 0,000005 Sv - prześwietlenie zęba, 0.000001 Sv - dawka promieniowania naturalnego, jaką przyjmuje przeciętny człowiek podczas jednego dnia, 0,00 1 Sv - dopuszczalna bezpieczna roczna dawka promieniowania na jedną osobę,
Dawki promieniowania powodujące tzw. chorobę popromienną a nawet śmierć. 2 Sv - poważna choroba popromienna, nudności i wymioty, w niektórych przypadkach może skutkować śmiercią, 4 Sv - bardzo poważna choroba popromienna, szansa na przeżycie tylko przy odpowiednim i długotrwałym leczeniu, 5 Sv - bardzo poważna choroba popromienna, wysoka śmiertelność, 8 Sv - dawka śmiertelna bez względu na sposób leczenia. Objawy choroby popromiennej 1. Okres początkowy 1-2 doby łzawienie, mdłości, wymioty, biegunka, ogólne osłabienie, ból głowy, spadek ciśnienia krwi 2. Okres utajony trwa od 5-10 dni chwilowa poprawa stanu (faktycznie nadal zachodzi jonizacja w organizmie) 3.Okres krytyczny zaburzenia nerwowo - psychiczne ( lęk, podniecenie), senność, zawroty głowy, gorączka, spadek wagi, krwawe wylewy, i krwotoki. Zaburzenia w układzie krążenia (spadek ciśnienia), częste oddawanie moczu, obniżenie krzepliwości krwi, (ob), wypadanie włosów, razem z 1 i 2 okresem trwa 2 miesiące. Śmiertelność 80 100% przy dawce 5 Sv. 4.Okres ewentualnego powolnego powrotu do zdrowia (?) około pół roku Przebieg choroby zależy od: - narządu napromieniowanego, - wieku i stanu zdrowia, - właściwości osobniczej. Uwaga. Substancja radioaktywna
Skażenie zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego (zwłaszcza gleby, wody, powietrza) albo organizmu ludzkiego czy zwierzęcego toksycznymi środkami chemicznymi, materiałami promieniotwórczymi lub zakaźnymi czynnikami biologicznymi, niezależnie od ich rodzaju i czasu ich oddziaływania. Zakażenie skutki skażenia ludzi i zwierząt zakaźnym czynnikiem biologicznym. Instytucjonalna ochrona przed promieniowaniem w Polsce: Państwowa Agencja Atomistyki Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Stacje pomiarowe automatycznie analizujące skład powietrza, dawek występującego promieniowania. Zadania służb i instytucji specjalistycznych z zakresu wykrywania zagrożenia promieniotwórczego - ostrzeganie i alarmowanie ludności, - ewakuacja ludności i ich dobytku z rejonu skażonego, - informowanie ludności o sposobach postępowania ochronnego, - zapewnienie ludności i zwierząt hodowlanym nieskażonej żywności i wody, - zapewnienie ludności indywidualnych środków ochrony dróg oddechowych i skóry, urządzeń dozymetrycznych, pakietów ochronnych, - przygotowanie i wskazanie ludności budowli ochronnych, - instruowanie ludności jak samodzielnie zwiększyć odporność budynków na zaistniałe zagrożenie.
Dekontaminacja proces polegający na usunięciu i dezaktywacji substancji szkodliwej (chemikaliów, materiałów radioaktywnych, czynników biologicznych), która zagraża życiu lub zdrowiu ludzi poprzez kontakt bezpośredni lub używane sprzęty. Dekontaminacji poddawani są zarazem ludzie, zwierzęta, jak i środowisko nieożywione. Dekontaminacja prowadzona w stosunku do ludzi: - zdjęcie odzieży skażonej, - umycie delikatne ciała wodą z dodatkiem środków chemicznych lub łagodnych detergentów, - płukanie gałek ocznych czystą wodą, - wywołanie wymiotów lub płukanie żołądka. USUWANIE SUBSTANCJI PROMIENIOTWÓRCZYCH, ŚRODKÓW TRUJĄCYCH I BIOLOGICZNYCH
Postępowanie w przypadku chronienia zwierząt przed skażeniami polega na czynnościach zabezpieczających: - uszczelnienie budynków inwentarskich głównie okien i drzwi, - zgromadzeniu odpowiednim zabezpieczeniu zapasów wody i paszy, - ustawieniu otwartych pojemników z wapnem niegaszonym, które wchłania wilgoć i dwutlenek węgla, - zgromadzeniu dużych zapasów ściółki ( absorbuje wilgoć i amoniak składnik odchodów), - rozlokować zwierzęta w taki sposób aby młode i słabe stały na zewnątrz. Silne osobniki w środku.
Zadanie domowe Napisz, korzystając z internetu, jakie są zalety wykorzystywania pierwiastków promieniotwórczych przez człowieka?