Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu E sytuacja epidemiologiczna oraz metody diagnostyczne Piotr Grabarczyk Zakład Wirusologii XIX Zjazd Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej Kraków, 3-6 września 2017 r.
Wirus zapalenia wątroby typu E HEV (hepatitis E virus) Sayed IM et al. Hepatology 2015: 62,6:1883-1892. Kamar N et al. Clin Microb Review 2014, 27, 1: 116-129. Panda SK et al. J Clin Experiment Hepatol 2013,3,2:114-124. Taksonomia rodzaj Hepevirus, rodzina Hepeviridae rok odkrycia 1983 Budowa organizacja genomu drogi przenoszenia tropizm polimorfizm wirus bezotoczkowy, średnica 23-27 nm RNA, 7.200 nt., 3 ORFs droga pokarmowa, transplantacje, transfuzje, wertykalnie hepatocyty genotypy 1-7, 1 serotyp 2
Wcześniejsze epidemie HEV 3 http://virology-online.com/viruses/hepatitise.htm
Genotypy HEV Analiza filogenetyczna 52 pełnych genomów HEV www.vetres.org. Pavio N. et al.. Zoonnotic hepatis E:animal reservoirs and emerging risk Vet. Res.2010 41-46 4
Drogi przenoszenia HEV Zakaźność przez transfuzję-42% - Hewitt, Lancet 2014 ID 50 = 3,9log IU/ml Flan B. IPFA/PEI workshop, Lizbona maj 2016 Na podstawie Sayed IM i wsp. Hepatology 2015
Przebieg kliniczny Hoofnagle JH, N Engl J Med 2012 Rein DB Hepatology 2012 Stramer SL, Dodd RY. Transfusion 2013 Stramer SL i wsp. Transfusion 2009 Zakażenia genotypem 1 i 2 z gwałtownymi objawami, samoograniczające się, rocznie: 20 milionów 3 miliony przypadków ostrego WZW 70 000 zgonów. 7
Wirusowe zapalenie wątroby typu E Okres wylęgania choroby: 2 tyg. - 2 miesięcy (średnio 40 dni). Ostre zapalenie wątroby - ostre, samoograniczające się, normalizacja kliniczna i biochemiczna po kilku tygodniach - Podostre uszkodzenie wątroby (pacjenci z przewlekłymi chorobami wątroby) Przewlekłe zapalenie wątroby - pacjenci HEV+ z obniżoną odpornością (głównie biorcy SOT, HSCT, ale również chorzy HIV+, z białaczką itp.) Objawy poza wątrobowe - neurologiczne ( syndrom Guillain-Barre, zespół Parsonage'a i Turnera, zapalenie mózgu)
Zakażenia HEV w Polsce (1) Rok 2005 Zapalenie wątroby typu E u dwóch studentów pochodzących z Indii. U jednego zakażenie powikłane zapaleniem trzustki. 9
Zakażenia HEV w Polsce (2) Rok 2008 Serologiczne markery zakażenia HEV u 11% student hinduskich studiujących w Polsce Przybysze z terenów endemicznego występowania HEV mogą być potencjalnym źródłem zakażeń w Polsce
Zakażenia HEV w Polsce (3) Rok 2013 Anty-HEV IgG: nie stwierdzono u jeleni, saren, żubrów i kozic, wykryto u 44,4% dzików (do 100% w województwach zachodnich) 11
Zakażenia HEV w Polsce (4) Rok 2015 15,9% chorych anty-hev dodatnich Najprawdopodobniej rodzime zakażenia HEV szerzą się w Polsce
Zakażenia HEV w Polsce (5) Rok 2015 u 206/1027 (25%) myśliwych wykryto anty-hev IgG 13
Zakażenia HEV w Polsce (6) Owoce i warzywa
Częstość anty-hev u dawców krwi w rożnych krajach /IgG/test Wantai, na podstawie, Hepatitis E - International Forum, Vox Sang. Vox 2015 Sanguinis / (2016) 110, 93 130 (max) Polska - Gdańsk Francja II (płd-zach) (średnia-average) Polska Polska - Białystok (min) Holandia Francja I Francja II Hiszpania USA UK-płdZachód UK - Anglia Włochy Austria Kanada UK Szkocja 0 10 20 30 40 50 60 70 Częstość anty-hev: niska umiarkowana wysoka - Badania dawców, IHiT 2015
70 60 Częstość anty-hev IgG w grupach wiekowych polskich dawców krwi (dane E.Sulkowska i wsp. IHiT, Warszawa 2015) IgG 60,8 56 70 60 50 49,4 50 42,69 40 40 30 30 22,75 20 IgM 20 10 10 0 1,92 0,39 1,2 1,74 1 18-27 28-37 38-47 48-57 58-70 18-27 28-37 38-47 48-57 58-70 16 0
Częstość anty-hev klasy IgG i IgM - mężczyźni vs kobiety (dane E.Sulkowska i wsp. IHiT, Warszawa 2015) 50 46,48 IgG 50 45 43,52 45 40 38,15 40 35 35 30 30 25 25 20 IgM 20 15 15 10 10 5 0 1,27 1,51 0,82 all males females all males females 5 0
Częstość anty-hev klasy IgG i IgM mężczyźni vs kobiety w grupach wiekowych 70 (dane E.Sulkowska i wsp. IHiT, Warszawa 2015) 60 50 częstość (%) 40 30 20 10 0 n=589 n=581 n=584 n=471 n=165 18-27 28-37 38-47 48-57 >58 grupy wiekowe M K n=1575 n=813
Częstość wykrywania anty-hev w województwach (dane E.Sulkowska i wsp. IHiT, Warszawa 2015) 19 IgG IgM
Wykrywanie RNA HEV u polskich dawców krwi liczba donacji IHiT Miejsce badania RCKiK Warszawa Łącznie Zbadanych 5.490 7.164 12.654 Negatywnych 5.487 7.157 12.644 ch 3 7 10 (częstość) 1/1.830 1/1.023 1/1.265 Powtarzalnie reaktywnych (częstość) 2 1/2.745 4 1/1.791 6 1/2.109
Charakterystyka dawców reaktywnych w badaniu RNA HEV (1) Wynik badania RNA HEV (TMA) Nr (donacji) płeć dawca wiek RCKiK 1 (535) K P 30 Warszawa 2 (847) M P 19 Warszawa 3 (148) K P 25 Warszawa 4 (382) M P 20 Warszawa 5 (366) M P 25 Warszawa 6 (251) M P 38 Warszawa 7 (415) M W 29 Warszawa 8-21 M P 28 Lublin 9-100 M P 30 Łódź 10-40 M P 52 Kraków przeglądowego W powtórzeniach W rozcieńczeniach S/CO (3,59) (10,33) (1,33) (10,73) (20,7) (11,79) (22,88) (2,67) (54,42) (5,83) Liczba ch /badanych s/co 4-krotnym 8-krotnym 16-krotnym 0/7 - neg neg Neg 0/6 - neg neg Neg 0/6 - neg neg Neg 6/6 5/7* 11,5, 7,09; 2,45,11,46; 11,05; 7,97 (4,72, 1,43;4,02; 8,78; 6,66; 1,99) (2,77) Neg neg (1,12) Neg (1,36) nb nb nb nb nb 7/7* (32,42; 18,68; 19,33; 5,09; 30,13; 24,71) (5,29) (4,54) (4,93) 0/2 - neg neg Neg 2/2 (40,83; 43,05) (42,92) (32,35) 21 (42,10) 2/2 (1,90; 4,39) neg neg neg
Charakterystyka dawców ch w badaniu RNA HEV (2) Nr donacji (końcówka) Data pobrania (liczba dni od dnia pobrania próbki indeksowej) Wynik badania anty-hev Badania potwierdzenia IgG IgM qpcr wynik 1 (535) 12.12.2014 negatywny Negatywny Ujemny (332) 31.07.2015 (+231) negatywny Negatywny Ujemny 2 (847) 06.12.2014 negatywny Negatywny Ujemny 3 (148) 02.08.2015 negatywny Negatywny Ujemny Wynik (607) 04.11.2015 (+94) negatywny Negatywny 4 (382) 02.04.2015 negatywny Negatywny 5 (366) 19.06.2015 negatywny Negatywny (206) 14.08.2015 (+28) (s/co 16,04) (s/co 2,07) DODATNI 16 IU/ml DODATNI 22 IU/ml nb 6 (251) 03.04.2015 negatywny Negatywny nb (771) (939) (772) 05.06.2015 (+63) 21.08.2015 (+140) 23.10.2015 (+203) (s/co 19,43) (s/co 15,69) (s/co 2,9) Negatywny 7 (415) 12.10.2015 negatywny Negatywny nb nb nb 22 DODATNI 60 IU/ml 8-21.. (11,26) Negatywny Ujemny 9-100 negatywny Negatywny DODATNI 4 IU/ml 10-40. negatywny Negatywny ujemny
Analiza filogenetyczna dwóch izolatów HEV od polskich dawców krwi identyfikacja zakażeń genotypem 3 (podtypy 3c i 3i) Sally Baylis, PEI Victor Corman, Berlin
Wykrywanie RNA HEV u dawców krwi Kraj (rok badania) Szkocja (2012) Anglia (2012-2013) Stany Zjednoczone (2013) Katalonia (2013) Holandia (2013-2014) Francja (2012) Austria (2013-2014) Częstość RNA HEV Format badania Liczba przebadanych donacji źródło 1/14.520 IDT 43.560 Cleland A Vox Sang. 2013 1/1.848 MP24 225.000 Hewitt PE Lancet 2014 1/9.500 IDT 18.829 Stramer Sl Transfusion 2015 1/3.333 IDT 10.000 Sauleda S Transfusion 2015 1/1.321 MP96 59.474 Hogema BM Transfusion 2015 1/2.218 MP96 53.234 Gallian P Emerg infect Dis 2014 1/8.415 MP96 58.915 Fischer C Plos One 2015
Wykrywanie RNA HEV u dawców krwi Kraj (rok badania) Częstość RNA HEV Format badania Liczba przebadanych donacji źródło Szkocja (2012) Anglia (2012-2013) Stany Zjednoczone (2013) Katalonia (2013) Holandia (2013-2014) Francja (2012) Austria (2013-2014) Polska (2015) Polska (2015) 1:2.200 1/14.520 ID12 43.560 Cleland A Vox Sang. 2013 1/1.848 MP24 225.000 Hewitt PE Lancet 2014 1/9.500 IDT 18.829 Stramer Sl Transfusion 2015 1/3.333 IDT 10.000 Sauleda S Transfusion 2015 1/1.321 MP96 59.474 Hogema BM Transfusion 2015 1/2.218 MP96 53.234 Gallian P Emerg infect Dis 2014 1/8.415 MP96 58.915 Fischer C Plos One 2015 1/2.745 IDT 5.500 E.Sulkowska, IHiT 2015 (nie publikowane) 1/1.791 IDT 7.500 Gdowska RCkIK W-wa 2015 (nie publikowane)
Klasyfikacja endemiczności HEV propozycja ECDC na podstawie wyników badań dawców R.Demianovic warsztaty IPFA/PEI, Lizbona maj 2016 Endemiczność częstość przeciwciał (IgG) zapadalność Niska <10% <1:10.000 Umiarkowana 10%-20% 1:10.000-1:2.500 wysoka >20% >1:2.500 POLSKA IgG 45%, RNA HEV - 1:2.200
Zapalenie wątroby typu E w Anglii (do września 2016) www.gov.uk/government/publications/hepatitis-e-symptoms-transmission-prevention-treatment/hepatitis-e-symptomstransmission-treatment-and-prevention#diagnosis-and-epidemiology Publikacja z 2017 eurosurvaillance 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 27 Częstość IgG anty-hev: 4,6-16% Vox Sang. 2016 Jan;110(1):93-103.
Zapalenie wątroby typu E w Polsce (do marca 2016)? 28 Częstość anty-hev IgG: 43% Badania ZW IHiT
Przebieg i diagnostyka zakażeń HEV RNA HEV utrzymuje się we krwi średnio 63 dni (Hogema BH, Transfusion 2015) HEV Ag jest wykrywany u 80-100% zakażonych z RNA HEV (Gui-Ping J Clin Microb 2015) Anty-HEV IgM pojawiają się po 3-5 dniach od pojawienia się żółtaczki dniach i zanikają po 5 miesiącach (Myint KSA Trans R Soc Trop Med. Hyg 2005) Stężenie IgG maleje z czasem Przeciwciała anty-hev nie mają charakteru neutralizującego 29
Różnice w swoistości i czułości testów serologicznych Porównanie testów do badania anty-hev TEST Czułość (%) Swoistość (%) Źródło Wantai/Fortress 74.0-97.1 99.0-100 Zhou et al. {2008b]; Abravanel et al. [2013]; Pas et al. [20013] Adaltis 80.0-97.0 87.4-100 Abravanel et al. [2013]; Pas et al. [20013]; Wu et al. [2014] Dia.pro 79.0 90.0 Pas et al. [20013] MP.Genlabs 72.0-80.0 74.0-93.0 Myint et al. [2006]; Drobeniuc et al. [2010]; Zhou et al. {2008b]; Pas et al. [20013]; Wu et al. [2014] DSI 74.0-98.0 95.0-98.0 Drobeniuc et al. [2010]; Pas et al. [20013] Mikrogen recomwell 65.0-93.3 88.4-99.0 Drobeniuc et al. [2010]; Pas et al. [20013]; Wu et al. [2014] 30
Zakażenia HEV w Polsce (7) Częstość przeciwciał anty-hev IgG w województwie Wielkopolskim - Znaczenie doboru testu EUROIMMUN Anti-Hepatitis E virus (HEV) ELISA (Lubeck, Germany) Dawcy krwi - 4/105 (3,8%) Pacjenci HIV+ - 1/105 (0,95%) WANTAI HEV-IgG ELISA (Beijing Wantai Biological Pharmacy Enterprise Co., Ltd.) Dawcy krwi - 122/246 (49,6%) Pacjenci HIV+ - 124/244 (50,8%)
Polscy dawcy krwi powtarzalnie reaktywni w badaniu anty-hev IgM (dane E.Sulkowska i wsp. IHiT, Warszawa 2015) Western blot dodatnich/badanych RR IgM 17/19 (89,5%) Liczba (%) donacji IgM RR z powtarzalnie reaktywnym wynikiem w badaniu IgG RNA HEV TMA real-time PCR 24 (80%) 0/30 0/30
Testy molekularne IS nr 6329/10 250.000 IU/ml Genotyp 3a 33
c.d.n. Dziękuję za uwagę! 34