Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV. Zakażenia i zachorowania etiologii HCV - epidemiologia i profilaktyka

Transkrypt

1 Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV Zakażenia i zachorowania etiologii HCV - epidemiologia i profilaktyka

2 Rozpowszechnienie zakażeń HCV Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że zakażeni HCV stanowią 3% populacji światowej i około 1,5% ludności Polski według Polskiej Grupy Ekspertów szacunkowa liczba zakażonych HCV wynosi około 730 tysięcy

3 Rozpowszechnienie zakażeń HCV na świecie

4 Rozpowszechnienie zakażeń HCV w Polsce oficjalną rejestrację zachorowań na wzw C rozpoczęto w Polsce w 1997 roku, notując rocznie od około 800 do 3 tysięcy zgłoszeń, przy czym połowa z nich pochodziła ze stacjach krwiodawstwa nieprecyzyjna ocena epidemiologiczna wskutek bezobjawowości i braku czynnego przesiewu brak danych oraz oceny epidemiologicznej w zakresie powikłań zakażeń HCV, to jest marskości i raka wątrobowokomórkowego

5 Wzw C światowy problem zdrowotny mln ludzi zakażonych 3% populacji na świecie szacuje się, że śmiertelność z powodu HCV może się potroić w ciągu następnych lat Europa liczba zakażonych HCV 7,3-8,8 mln zapadalność > 1,2% kraje południowo-wschodnie < 0,1% północne zgony - 86 tysięcy osób rocznie Raport WHO 2000 główna przyczyna przeszczepień wątroby Uwe Siebert, Nicolai Muhlberger, Stefan Zeuzem 2008

6 Częstość zakażeń HCV WHO Polska 4%? Polska 1,5%? świat 3% badanych ochotników hospitalizowanych dzieci Hoffmann, praca doktorska 1995, Bydgoszcz 320 chorych na cukrzycę Muszyńska, praca doktorska 1999, Bydgoszcz Polska 1,9%? Bielawski i wsp. Arch.Med.Res. 2000, 31: % IVDU (do 90% HIV+); 30-60% hemodializowani (15%)

7 Liczba wykonanych badań anty-hcv Liczba anty-hcv (+) 496 1,9 %

8 Ryzyko dodatniego anty-hcv cała populacja u mężczyzn 2-krotnie większe u mieszkających w miastach 2-krotnie większe > 3 pobytów w szpitalach - o połowę większe przetoczenia krwi przed krotnie większe dożylnie przyjmujący narkotyki 7-krotnie większe

9 Jak przenosi się HCV? droga: - parenteralna - horyzontalna - wertykalna

10 Medyczne przyczyny zakażenia HCV wkłucia oraz inne inwazyjne zabiegi medyczne wykonywane niesterylnym sprzętem lub brudnymi rękami/rękawiczkami: - brak wiedzy, - brak lub nieprzestrzeganie procedur postępowania aseptycznego i antyseptycznego

11 Pozamedyczne czynniki ryzyka dożylna i donosowa narkomania (wspólne igły/aplikatory) tatuowanie/kolczykowanie wykonywane niesterylnym sprzętem zabiegi upiększające (fryzjer, kosmetyczka), przy których doszło do naruszenia ciągłości skóry czy śluzówek zakażenia HCV akupunktura wykonywana niesterylnym sprzętem

12 Zakażenia wertykalne HCV 3-5% - średnia częstość zakażeń wertykalnych HCV, w tym: 1-3% - matki HCV RNA (-), 4-6% - matki replikujące HCV 15-20% - jeśli matka HCV(+) jest dodatkowo obciążona, tj.: z koinfekcją HIV/HCV, wysoko replikująca, przyjmująca leki odurzające drogą dożylną, z aktywnością AlAT > 110 IU/m, poddana ryzykownym zabiegom położniczym lub traci > 500 ml krwi cięcie cesarskie zmniejsza ryzyko transmisji u ciężarnych z wysoką wiremią karmienie naturalne jest bezpieczne

13 Zakażenia zawodowe HCV grupy zawodowego ryzyka: personel medyczny strażacy (ratownicy) policjanci funkcjonariusze służby więziennej aktualnie najczęściej występująca choroba zawodowa personelu medycznego niewielki odsetek eksponowanych na krew poddaje się testowaniu w kierunku infekcji HCV

14 Procedury krwiodawstwa Przeglądowe badania wirusologiczne wykonywane są przed każdym oddaniem krwi u każdego dawcy przy pomocy technik serologicznych (anty-hcv, anty-hiv i HBsAg) i molekularnych (NAT HCV-RNA, HIV- RNA i HBV-DNA). Badania NAT wykonywane są od roku 2000, obecnie w 12 Pracowniach Biologii Molekularnej w Regionalnych Centrach Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Częstość wykrywania HCV-RNA i HBV-DNA u dawców bez markerów serologicznych jest w Polsce wyższa, a częstość wykrywania HIV-RNA zbliżona do obserwowanej w innych krajach Europy. W latach u dawców bez markerów serologicznych wykryto: HCV-RNA u 74/ 5.94 mln donacji, HBV-DNA u 67/2.92 mln donacji, HIV-RNA u 2/3.04 mln donacji.

15 Medyczne czynniki ryzyka zakażenia HCV wielokrotne stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, m.in. do: - dzielenia multidawek preparatów podawanych pozajelitowo, - aplikacji leków.

16 Medyczne czynniki ryzyka zakażenia HCV posługiwanie się sprzętem skażonym materiałem biologicznym zawierającym HCV: - nieskuteczna sterylizacja lub/i dezynfekcja, - wtórne skażenie narzędzi w wyniku nieprzestrzegania procedur zabiegów

17 Medyczne czynniki ryzyka zakażenia HCV Błędy w dezynfekcji: wybór niewłaściwego preparatu zbyt niskie stężenie roztworu skrócenie czasu dezynfekcji złe wstępne umycie narzędzi użycie niejałowej wody do spłukania preparatu wtórne skażenie zdezynfekowanego narzędzia przy transporcie/przechowywaniu/podczas zabiegu

18 Medyczne czynniki ryzyka zakażenia HCV Błędy w sterylizacji: rezygnacja z wyjaławiania używanie niesprawnej aparatury brak monitorowania i kontroli skuteczności procesu niedokładne mycie wstępne brak wstępnej dezynfekcji zbyt duża liczba narzędzi w opakowaniu zbiorczym

19 Medyczne czynniki ryzyka zakażenia HCV Używanie wyrobów medycznych niezgodnie z ich przeznaczeniem czy instrukcją ich dekontaminacji, np. ponowne używanie sprzętu medycznego przeznaczonego przez producenta wyłącznie do jednorazowego użytku

20 Strategia zwalczania epidemii zakażeń HCV zapobieganie nowym zakażeniom wczesne wykrywanie zakażonych i skuteczne leczenie chorych prowadzenie właściwego nadzoru epidemiologicznego

21 Zapobieganie nowym zakażeniom HCV (profilaktyka pierwotna) poprawa bezpieczeństwa zabiegów przebiegających z naruszeniem ciągłości tkanek zapobieganie i zwalczanie narkomanii unikanie zagrożeń związanych z niemedycznym uszkodzeniem skóry (zabiegi kosmetycznoupiększające) unikanie niebezpiecznych zachowań seksualnych

22 Zapobieganie nowym zakażeniom HCV (profilaktyka pierwotna) minimalizacja zawodowego narażenia na krew poprzez: - wybór procedur obciążonych niskim ryzykiem zakłuć i skaleczeń (np. zabiegi z użyciem technik endoskopowych, używanie noży termicznych, staplerów, itp.) - stosowanie środków ochrony osobistej (okulary ochronne) - posługiwanie się bezpiecznym sprzętem (systemy zamkniętego poboru krwi, igły retrakcyjne, itp.)

23 Wczesne wykrywanie/skuteczne leczenie osób zakażonych HCV (profilaktyka wtórna)

24 Efekty wczesnego wykrywania i skutecznego leczenia osób zakażonych HCV

25 Konsekwencje braku systemowych działań wobec epidemii zakażeń HCV