Scenariusz Scenariusz wykonano na zamówienie Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Lublin przy dofinansowaniu ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie
Zwierzęta żyjące obok nas (klasa I-III szkoła podstawowa) Cel: zainteresowanie uczniów problemami wynikającymi z niewłaściwej postawy ludzi wobec zwierząt, uwrażliwienie na ich los i wskazanie sposobów pomocy oraz właściwej opieki nad zwierzętami. Uczniowie wskazują różnorodne zwierzęta towarzyszące człowiekowi (udomowione, dzikie odwiedzające miasto); omawiają zasady zachowania się wobec zwierząt; opisują obowiązki związane z posiadaniem zwierzęcia domowego; wyjaśniają, jak zachować się w sytuacji bezdomności zwierząt (wskazują przyczyny bezdomności, wiedzą kto pomoże, jak zawiadomić odpowiednie instytucje, czego robić nie wolno) wykazują postawę odpowiedzialności i szacunku dla wszystkich zwierząt; dostrzegają potrzebę pomocy zwierzętom w trudnych okresach roku (ptaki, koty wolno żyjące). Scenariusz realizowany może być w całości w ramach koła zainteresowań lub innych form zajęć pozalekcyjnych. Może on być także elementem cyklu zajęć odbywających się na lekcjach, gdyż zawiera treści zgodne z podstawą programową. 2 2 2
Faza wstępna zajęć Lp. Zadania wykonywane przez uczniów Cel zadania Formy Środki Metody Czynności wstępne 1. Nauczyciel: Jakie zwierzęta spotykamy w mieście, na spacerze, na ulicy, obok naszego domu? każdy uczeń, na osobnych, kolorowych kartkach, wpisuje dwie nazwy widzianych w mieście zwierząt. Po wykonaniu zadania widzimy na tablicy, iż w mieście mieszkają różnorodne zwierzęta, które żyją w naszych mieszkaniach, obok bloków, w parkach a nawet na naszych ulicach. Uczniowie, wykorzystując swoje obserwacje, wskazują różnorodne zwierzęta towarzyszące człowiekowi. Praca zbiorowa Kartki, flamastry, magnesy zadanie może być wykonane na tablicy multimedialnej plansza przygotowana w prezentacji Kartki porządkujemy na tablicy nadajemy kategorie, nazywamy zwierzęta: domowe (właścicielskie), bezdomne, dzikie. Uczniowie podsumowują zadanie podając zasady/ wnioski dotyczące naszego stosunku do zwierząt towarzyszących nam w mieście. Np. wszystkie zwierzęta trzeba szanować, trzeba o zwierzęta dbać itp. Komentarz do zadania: W zadaniu, które ma być zawiązaniem działań i zaangażowaniem uczniów, należy dążyć do wskazania, iż obok człowieka w środowisku miasta żyją także zwierzęta. Prawdopodobnie uczniowie wskażą jedynie pewną grupę, często spotykanych zwierząt tych, które towarzyszą człowiekowi (pies, kot, szczur, chomik). Należy, w trakcie pogadanki wstępnej, przypomnieć uczniom zwierzęta dzikie, wchodzące do miasta, liczne ptaki czy inne drobne zwierzęta. Nauczyciel, w zależności od tego, jakie przykłady podają uczniowie, powinien wprowadzać/posługiwać się kategoriami zwierzęta domowe (właścicielskie), zwierzęta bezdomne, zwierzęta dzikie. Ludzie nie postrzegają miasta jako środowiska życia dla zwierząt. Zadanie to daje szansę na wskazanie, iż w każdym miejskim zaułku są one liczne. Ich obecność jest powszechna i dla nas ludzi pożądana lub też uciążliwa. 3 3 3
Domy i mieszkania Okolice budynków Pies, kot, chomik, rybki Kot, myszy, motyle, sroki... Parki i skwery Gawrony, wiewiórki, kosy, psy Nauczyciel powinien, przy pomocy pogadanki lub zdań niedokończonych, pomóc w sformułowaniu wniosku /zasady: Zwierzęta towarzyszą ludziom i trzeba je szanować oraz otaczać opieką. Pomoże to w dalszym ciągu lekcji szukać rozwiązań, które zwierzęta są dla człowieka bezpieczne, a jednocześnie pozwala umiejętnie zatroszczyć się o ich los. W przypadku pomagania zwierzętom przez dzieci, przygarniania, zabierania do domów lub brania na ręce, należy wskazywać zagrożenia i podkreślać, iż robić tego nie wolno. 4 4 4
Lp. 1. Zadania wykonywane przez uczniów Nauczyciel wprowadza opowiadanie: Najczęściej obok mieszkańców miasta pojawia się.. pies. Lubimy jego towarzystwo i przyjacielski stosunek do ludzi. Jednak, aby pies był naszym przyjacielem i towarzyszem zabaw, musimy spełniać warunki konieczne do tego, by inni ludzie nie czuli się zagrożeni i by nasz pies nie był dla nich uciążliwy. Faza główna zajęć Cel zadania Formy Uczniowie omawiają Praca w różne sytuacje związane grupach. z posiadaniem psa, podkreślają właściwe i niewłaściwe zachowania. Podział uczniów na grupy. Zadanie dla grupy: Obejrzyj fotografię wykonaną na ulicach Lublina i opowiedz, jakie jest twoje zdanie na temat zachowania się pokazanych na fotografiach ludzi i psów im towarzyszących. Wskaż właściwe zachowania lub błędy, które popełnia właściciel psa. Po omówieniu sytuacji, grupa podaje jeden ważny wniosek lub zasadę dotyczącą podobnych zachowań, np. nigdy nie wolno zostawić psa bez opieki w samochodzie, nie wolno jechać autobusem lub trolejbusem z psem, który nie jest na smyczy i nie ma kagańca (chyba, że przewożony jest w bezpiecznej torbie, klatce). Zasada zapisywana jest na tablicy lub arkuszu papieru jako plakat lista zachowań może być poszerzona o te, które nie wynikają bezpośrednio z sytuacji pokazanej na zdjęciach. 55 5 Środki Załącznik 1 - zdjęcia Metody Pogadanka ilustrowana, tworzenie listy zachowań właścicieli psów.
duży arkusz papieru, flamastry. Komentarz do zadania: Zadanie ma na celu zwrócenie uwagi dzieci na różnorodne zachowania i zasady, jakimi muszą kierować się właściciele psów. Zapisanie zasad jest utworzeniem listy zachowań odpowiedzialnego opiekuna psa. Lista może zostać wykorzystana jako notatka lub pojawić się w postaci plakatu Bądź odpowiedzialnym właścicielem dla swojego psa wtedy listę należy tworzyć na dużym arkuszu papieru. 6 6 6
2. Nauczyciel opowiada historię: Historia psa Azorka nie jest radosna. Miał swój dom i ludzi, z którymi był już od kilku lat. Bardzo kochał swoją rodzinę. Niestety rodzina zmieniła miejsce zamieszkania i w nowym domu nie znalazło się miejsce dla Azorka. Został na ulicy, tam gdzie mieszkał i opuszczony tułał się pomiędzy blokami. Stał się bezdomnym psem. Czy zdarzają się historie podobne do historii Azorka? Z jakich innych przyczyn piesek może stać się bezdomny? Jak oceniasz postępowanie rodziny Azorka? Jak można postąpić inaczej? Nauczyciel pokazuje schronisko w Lublinie strona, prezentacja, mapa satelitarna. Uczniowie wskazują przyczyny bezdomności zwierząt omawiają sposoby zapobiegania temu zjawisku Praca zbiorowa i indywidualna http://www.schronisko-zwierzaki. lublin.pl/ Załącznik 2 logo schroniska w Lublinie: Pogadanka, prezentacja przygotowana przez schronisko lubelskie (fragmenty, strona schroniska) Komentarz do zadania: W pogadance i w czasie pokazu materiałów znajdujących się na stronie schroniska, uczniowie powinni nabyć wiedzę o tym, iż przyczyna bezdomności wynika z niewłaściwego stosunku ludzi do zwierząt, braku odpowiedzialności i nieprzemyślanych decyzji. Efektem pogadanki jest nabywanie właściwej postawy oraz kierowanie się odpowiedzialnością w czasie realizacji potrzeby/chęci posiadania zwierzęcia w swoim domu. W ramach tego zadania trzeba powiedzieć uczniom, iż bezdomne zwierzę znajdzie miejsce w schronisku odpowiedzialni mieszkańcy miasta powinni zawiadomić straż miejską, która psa/kota odwiezie do schroniska. Tam pies/kot znajdzie opiekę weterynaryjną, zostanie nakarmiony, wyleczony, zaszczepiony, zaczipowany i wysterylizowany. Działania te przygotują zwierzę do adopcji. Schronisko prowadzi stałą akcję poszukiwania ludzi, którzy chętnie adoptują bezdomne zwierzęta. Akcja ta ma hasło: Adoptuj! Nie kupuj! Jeżeli postąpimy zgodnie z nim to może z czasem ograniczymy ilość hodowli zwierząt, które prowadzone są dla zysku, w sposób urągający idei szanowania każdej żywej istoty. Dobrze jest pokazać uczniom miejsce, gdzie w Lublinie jest schronisko można wykorzystać mapę Google i pokazać fragment prezentacji znajdującej się na stronie schroniska. Można także porozmawiać o różnych sposobach wspierania schroniska warto uświadomić dzieciom, że wielu wolontariuszy wspiera schronisko swoja pracą. 7 7 7
3. Nauczyciel rozmawia z uczniami o właściwym postępowaniu w sytuacji, gdy obserwujemy zwierzę bezdomne (psa, kota) - Co należy zrobić, gdy w okolicy naszego domu pojawi się bezdomne zwierzę? uczniowie słuchają wypowiedzi pracownika schroniska i omawiają sposoby postępowania w przypadku bezdomności zwierząt. UWAGA: warto wprowadzić pojęcie zwierzę wolno żyjące dotyczące miedzy innymi kotów i wskazać uczniom, iż inaczej postąpimy w przypadku bezdomnego kota, a inaczej w przypadku kota wolno żyjącego (zadanie następne). Uczniowie omawiają procedurę zawiadamiania służb miejskich o bezdomnym zwierzęciu. Praca indywidualna i zbiorowa. Film wypowiedź pracownika schroniska jak zachować się, gdy obserwujemy bezdomnego psa lub kota? Co trzeba zrobić? Załącznik 3. Schemat do układania Pogadanka po obejrzeniu filmu-wywiadu z pracownikiem schroniska, układanka na dużych paskach papieru. Aby utrwalić sposób postępowania w przypadku pomocy bezdomnemu zwierzęciu, uczniowie układają w odpowiedniej kolejności informacje znajdujące się na paskach papieru. Komentarz do zadania: Uczniowie poznają procedurę postępowania ze zwierzęciem bezdomnym i stosują ją według zaleceń Schroniska dla Zwierząt w Lublinie. Znają telefon do Straży Miejskiej. Dobrze jest wyjaśnić uczniom, na czym polega adopcja i omówić, w jaki sposób schronisko poszukuje ludzi, którzy mogą adoptować zwierzęta. Koniecznie trzeba podkreślać, by dzieci samodzielnie nie próbowały schwytać, zbliżać się lub karmić takie zwierzęta. Mogą one być chore, agresywne lub mocno zestresowane sytuacją, a więc niebezpieczne. Dzieci powinny zawiadomić ludzi dorosłych i zmobilizować ich do interwencji (dziecko wie, gdzie zadzwonić, zna numer, potrafi użyć argumentów, by skłonić do pomocy). 8 8 8
4. Nauczyciel: Rozglądając się po miejskich ulicach, podwórkach czy placach zobaczymy inne wolno żyjące zwierzęta. Należą do nich między innymi koty oraz ptaki. Zadanie dla grup Zwierzęta wolno żyjące są dla mieszkańców miasta źródłem radości, ale są też czasem, powodem zmartwień i problemów. Na kartach wpisz informacje, które wyjaśnią, jakie są te radości, jakie kłopoty i w jaki sposób radzić sobie z nimi. Uczniowie analizują problem kotów wolno żyjących i ptaków, wskazują pożytek oraz rozwiązują problem związany z uciążliwościami przebywania tych zwierząt w otoczeniu ludzi. Praca grupowa grupy realizują jedno z dwóch zadań. Załącznik 4 karty do pracy w grupach. Praca z kartą pracy, dyskusja w grupach. Grupy dostają jedną z kart pracy i dokonują analizy, korzystając z doświadczenia własnego i obserwacji. Karty pracy są prezentowane na tablicy i omawiane. Komentarz do zadania: W czasie prezentacji dobrze jest podkreślać pożytek (mniejsza ilość gryzoni dzięki kotom, śpiew ptaków) występowania zwierząt w otoczeniu ludzi lecz także trzeba omówić problemy: 1. przenoszenie chorób (choroby odzwierzęce, choroby przenoszone przez ptaki, wścieklizna), 2. trudność w utrzymaniu zwierząt w zdrowiu, 3. nadmierne mnożenie się zwierząt, 4. narażanie niektórych, niechętnych zwierzętom ludzi, na kontakt z nimi. 9 9 9
5. Nauczyciel: Kontakt ze zwierzętami może być bardzo przyjemny i dawać człowiekowi wiele pozytywnych emocji, pod warunkiem przestrzegania zasad i stosowania się do obowiązującego prawa. Wyjaśnij, co oznaczają znaki, które spotykamy na ulicach Lublina i dlaczego dotyczą one tych, którzy kochają zwierzęta? Uczniowie znają zasady Praca i prawa dotyczące zbiorowa. tych, którzy posiadają zwierzęta lub chcą się nimi opiekować. Załącznik 5 Pogadanka ilustrowana. Uczniowie oglądają spot na stronie Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Lublin. http://lublin.eu/mieszkancy/srodowisko/ochrona-zwierzat/mam-psa/ Komentarz do zadania: Uczniowie poznają zasady postępowania obowiązujące właścicieli zwierząt, wyrażone w postaci znaków graficznych. Należy wskazać, iż w mieście żyją mieszkańcy, którzy z różnych powodów nie życzą sobie kontaktów ze zwierzętami (boją się, są wrażliwi na zapach lub hałas, nie lubią, gdy pies szczeka itp.). Mieszkańcy ci mają prawo do swoich zachowań i musimy taką postawę szanować, być wobec niej tolerancyjni. Mieszkańcy ci także muszą rozumieć, że jest duża grupa ludzi, którzy lubią towarzystwo zwierząt. Zasady, które prezentujemy, pomagają współżyć wszystkim w zgodzie trzeba tych zasad przestrzegać. 1010 10
Lp. 1. Zadania wykonywane przez uczniów Nauczyciel: Nie uda się porozmawiać o wszystkich zwierzętach odwiedzających lub przebywających w mieście, dlatego też zapraszam was na spacer po Lublinie. Faza podsumowująca zajęcia Cel zadania Formy Uczniowie dostrzegają, iż miasto jest środowiskiem życia zwierząt. Środki Praca Załącznik 6 - zdjęcia indywidualna. Metody Pogadanka ilustrowana obrazami. Waszym zadaniem będzie odgadywanie, gdzie zrobiono zdjęcie i jakie zwierzę jest na nim pokazane. Komentarz do zadania: Zadanie ma podsumować cel poprzez uwrażliwienie uczniów na obecność zwierząt w mieście. Powinno być zagadką i wędrówką po naszym mieście, gdzie w różnych miejscach znajdziemy różnorodne zwierzęta. 11 11 11
2. Nauczyciel: Podsumowaniem naszej rozmowy o zwierzętach żyjących obok nas w mieście będzie krzyżówka. Uczniowie posługują się pojęciami i nazwami poznanymi na zajęciach. Praca indywidualna. Załącznik 7: Pusta (niewypełniona krzyżówka, dla każdego ucznia i pytania do krzyżówki: 1. Kot, który żyje w zaułkach miasta i nigdy nie miał domu. 2. Miejsce niebezpieczne dla psa, który biega bez smyczy. 3. Tych ptaków jest wiele na głównych ulicach Lublina. 4. Czasami można go spotkać w nocy na obrzeżach, a nawet w centrum miasta. 5. Tutaj bezdomne zwierzęta znajdą pomoc i opiekę. 6. Te koty miały kiedyś dom, a teraz są.. Indywidualne wypełnianie krzyżówki. 12 12 12
Załącznik 1 1313 13
Załącznik 2 14 14 14
Załącznik 3. Schemat do układania: Obok domu na naszym osiedlu jest bezdomny piesek. Dzieci zawiadamiają rodziców lub innych dorosłych. Zawiadomiona zostaje Straż Miejska. Straż Miejska zawiadamia Schronisko dla Bezdomnych Zwiarząt w Lublinie. Piesek trafia do schroniska. 15 15 15
Załącznik 4 karty do pracy w grupach Dlaczego lubimy ptaki towarzyszące nam w mieście? Jakie kłopoty mogą stwarzać ptaki w mieście? W jaki sposób możemy pomagać ptakom w trudnych okresach roku? Jakie środki ostrożności zachować, gdy mamy do czynienia z ptakami? 1616 16
Załącznik 4 karty do pracy w grupach Dlaczego trzeba pomagać kotom wolno żyjącym? Jakie zagrożenia dla ludzi stwarzają wolno żyjące koty? Kto może pomóc mieszkańcom w opiece nad kotami wolno żyjącymi? Jakie środki ostrożności zachowasz, gdy masz do czynienia z kotami wolno żyjącymi? 17 17 17
Załącznik 5 1818 18
Załącznik 6 1919 19
20 20 20 1. Kot, który żyje w zaułkach miasta i nigdy nie miał domu. 2. Miejsce niebezpieczne dla psa, który biega bez smyczy. 3. Tych ptaków jest wiele na głównych ulicach Lublina. 4. Czasami można go spotkać w nocy na obrzeżach miasta. 5. Tutaj bezdomne zwierzęta znajdą pomoc i opiekę. 6. Te koty miały kiedyś dom, a teraz są.....