Przedmiotowe zasady oceniania.

Przedmiotowe zasady oceniania. Przedmiotowe Zasady Oceniania z wiedzy o społeczeństwie obowiązujący w roku szkolnym 2012/13 r. w VIII LO realizowany przez nauczycieli przedmiotu wiedzy o społeczeństwie. I. Założenia ogólne 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami Wewnątrzszkolnych Zasad Oceniania. 2. Każdy uczeń zna kryteria oceniania. 3. Wymagania na poszczególne oceny w formie pisemnej są ogólnodostępne w bibliotece szkolnej. 4. Realizacja każdego działu jest poprzedzona poinformowaniem uczniów o wymaganiach edukacyjnych z uwzględnieniem poziomu wymagań. 5. Przedmiotem oceniania są różne formy aktywności uczniów. 6. Prace klasowe i sprawdziany muszą być zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem i wpisane do dziennika, a nauczyciel jest zobowiązany do określenia formy pracy klasowej (forma opisowa, forma testu). 7. W tygodniu mogą odbyć się tylko 2 prace klasowe oraz 3 sprawdziany zapowiedziane na lekcji poprzedniej, przy czym w jednym dniu może odbyć się tylko 1 praca klasowa lub 1 sprawdzian. 8. Nauczyciel jest zobowiązany do oddania prac klasowych w ciągu 3 tygodni, w przeciwnym razie nie może wpisać do dziennika ocen niedostatecznych; czasu nieobecności nauczyciela w szkole nie wlicza się do trwania tego terminu. 9. Kartkówki nie muszą być zapowiedziane. 10. Terminy praca klasowa, sprawdzian i kartkówka rozumie się następująco: a) kartkówka - krótka forma sprawdzenia wiadomości ucznia z ostatniej lekcji, trwająca 5-20 min., b) sprawdzian - sprawdzenie bieżących wiadomości ucznia (obejmującego materiał 2 5 jednostek lekcyjnych), trwający 30-45 min., c) praca klasowa - sprawdzenie wiadomości ucznia z szerszej partii materiału (działu), trwająca 1godz. lekcyjną lub więcej, 11. W razie stwierdzenia niesamodzielnej pracy ucznia, nauczyciel przerywa mu pisanie i stawia ocenę niedostateczną za wykonywane zadanie (pracę pisemną) bez możliwości jej poprawienia, 12. Warunkiem przeprowadzenia kolejnego sprawdzianu lub kolejnej pracy klasowej jest oddanie poprzedniego, 13. Warunkiem przeprowadzenia pracy klasowej jest oddanie wszystkich zaległych kartkówek i sprawdzianów, 14. Uczeń ma prawo do poprawy pracy klasowej, o ile otrzymał z niej ocenę niedostateczną (możliwość poprawiania ocen wyższych niż niedostateczna precyzuje konkretne PSO), 15. Termin i formę poprawy wyznacza nauczyciel nie później niż na 2 tygodnie po oddaniu prac, 16. W terminie tym piszą też uczniowie nieobecni w sposób nieusprawiedliwiony i nie mają już oni możliwości poprawy tej pracy, 17. Nauczyciel przy wystawianiu oceny rocznej/semestralnej bierze pod uwagę obie oceny (z pracy klasowej i poprawy), 1

18. Ocenianiu towarzyszą systematycznie dokonywane formy sprawdzania wiedzy i umiejętności jako element oceniania bieżącego: odpowiedzi ustne, prace domowe, aktywność na zajęciach, 19. Pierwszy dzień po feriach i przerwach świątecznych jest dniem bez pytania, natomiast na okres przerw świątecznych i ferii nie zadaje się prac domowych zarówno pisemnych, jak i ustnych (z wyjątkiem klas maturalnych). II. Skala i kryteria oceniania Oceny bieżące oraz oceny klasyfikacyjne ustala się według skali: 6 celujący 5 bardzo dobry 4 dobry 3 dostateczny 2 dopuszczający 1 niedostateczny Oceny bieżące wyrażone są pełnymi stopniami skali 1-6, a oceny klasyfikacyjne są zapisane słownie. Ogólne kryteria stopni stopień celujący, otrzymuje uczeń, który: - posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, będące efektem samodzielnej pracy, wynikające z indywidualnych zainteresowań, - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązując problemy teoretyczne i praktyczne z zakresu programu nauczania, - proponuje rozwiązania nietypowe, - rozwiązuje zadania wykraczające poza program, - osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, stopień bardzo dobry, otrzymuje uczeń, który: - opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określany programem nauczania, - sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, - potrafi korzystać z różnych źródeł informacji, - łączy wiedzę z różnych przedmiotów i dziedzin oraz stosuje ją w nowych sytuacjach, stopień dobry, otrzymuje uczeń, który - opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, w tym opanował treści złożone, - samodzielnie rozwiązuje problemy typowe, użyteczne w życiu pozaszkolnym, - systematycznie pogłębia swoją wiedzę, stopień dostateczny, otrzymuje uczeń, który - opanował podstawowe wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania, - posiada proste umiejętności pozwalające rozwiązywać z pomocą nauczyciela problemy typowe, - jest mało aktywny, nie zawsze systematyczny, 2

stopień dopuszczający, otrzymuje uczeń, który - ma braki w wiadomościach i umiejętnościach objętych programem nauczania, ale braki te nie uniemożliwiają dalszego kształcenia, - rozwiązuje z pomocą nauczyciela typowe zadania o niewielkim stopniu trudności, często powtarzające się w procesie nauczania, - pracuje niesystematycznie, - jest mało aktywny w zakresie samokształcenia, stopień niedostateczny, otrzymuje uczeń, który: - nie opanował koniecznych wiadomości i umiejętności objętych programem nauczania i najważniejszych w uczeniu danego przedmiotu, - nie potrafi rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności i nie wykazuje chęci współpracy z nauczycielem. III. Metody sprawdzania osiągnięć ucznia W kontroli bieżącej stosuje się następujące metody i przypisuje im się wagi ocen: elementy obowiązkowe: waga oceny: - praca klasowa 3 - sprawdzian obejmujący szerszy zakres materiału, 2 - kartkówka, 1 - aktywność na zajęciach, 1 - odpowiedź ustna, 2 - zadanie domowe, 1 elementy uzupełniające - karta pracy, 1 - prezentacja, 2 - referat. 2 oraz inne metody proponowane w podstawach programowych. - projekt edukacyjny 2 IV. Procedura oceniania Przedmiotem oceniania ucznia są: wiadomości i umiejętności intelektualne i praktyczne uczniów wynikające z realizowanych programów nauczania, zaangażowania ucznia w procesie samokształcenia, postawa ucznia. Przeliczenie punktów uzyskanych w większych formach pisemnych na ocenę szkolną odbywa się z zachowaniem niżej wymienionego schematu: 0 % - 49% niedostateczny 50% - 64% dopuszczający 65% - 74% dostateczny 75% - 89% dobry 90% - 100% bardzo dobry powyżej 100% (zad. dodatkowe) celujący 3

V. Sposób ustalania oceny semestralnej Ocenę semestralną wystawia nauczyciel, uzasadniając ją. Uczeń otrzymuje ocenę, której kryteria są najbliższe sprawdzonym osiągnięciom. VI. Sposoby informowania ucznia o przedmiotowych osiągnięciach, Propozycje ocen semestralnych (rocznych) podawane są uczniom zgodnie z harmonogramem roku szkolnego - poinformowanie uczniów przez nauczycieli przedmiotu - poinformowanie rodziców na drzwiach otwartych przez wychowawców klas 4

VII. Temat lekcji 1. Obywatelstwo polskie i unijne WYMAGANIA EDUKACYJNE WYNIKAJĄCE Z PROGRAMU NAUCZANIA Z PRZEDMIOTU WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ( do podręcznika W centrum uwagi) Zagadnienia - istota obywatelstwa - nabywanie i uzyskiwanie obywatelstwa - obywatelstwo polskie - obywatelstwo unijne - obywatelstwo a narodowość - społeczeństwo obywatelskie - obywatelskie nieposłuszeństwo Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca obywatelstwo, społeczeństwo obywatelskie, państwo prawa, dwa podstawowe sposoby nabywania obywatelstwa (prawo krwi, prawo ziemi) podstawowe prawa i obowiązki obywatela zapisane w Konstytucji RP Rozdział I: Obywatel terminu: obywatelskość, nieposłuszeństwo pluralizm polityczny, obywatelskie decentralizacja - wskazuje różnice władzy państwowej między obywatelstwem a sposób nabywania narodowością obywatelstwa w i opisuje inne niż prawo krwi i prawo ziemi posiadania sposoby uzyskania obywatelstwa obywatelstwa polskiego i unijnego, i opisuje sposób nadawania warunki rozwoju obywatelstwa społeczeństwa polskiego i zrzekania obywatelskiego się go - opisuje cechy charakterystyczne społeczeństwa obywatelskiego - wyjaśnia cele, przedstawia cechy charakterystyczne obywatelskiego - zna postać H.D. Thoreau - wyjaśnia znaczenie terminu: subsydiarność - wskazuje uprawnienia wynikające z posiadania obywatelstwa unijnego - wskazuje przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa - ocenia korzyści płynące z posiadania obywatelstwa, w tym obywatelstwa unijnego - ocenia, czy społeczeństwo polskie spełnia kryteria społeczeństwa obywatelskiego 5

2. Proces wyborczy - relacje władzaobywatel - formy sprawowania władzy przez obywateli - rola wyborów we współczesnej demokracji - prawo wyborcze - cenzus wyborczy - przymiotniki wyborcze - charakterystyka wyborów w - referendum ogólnokrajowe i lokalne 3. Życie publiczne - życie publiczne - inicjatywa obywatelska - petycja, skarga i list otwarty - manifestacje, demonstracje i pikiety - strajki demokracja pośrednia, demokracja bezpośrednia, czynne prawo wyborcze, bierne prawo wyborcze - wskazuje różnice między demokracją pośrednią a bezpośrednią - określa cenzus wyborczy obowiązujący w inicjatywa obywatelska, petycja, list otwarty - pisze petycję według wzoru suwerenność narodu, prawo wyborcze, kodeks wyborczy, referendum - wyjaśnia rolę wyborów w państwie demokratycznym przymiotniki wyborcze rodzaje referendum przyjęte w prawodawstwie polskim życie publiczne, skarga, zgromadzenie, strajk - opisuje zasady i sposób zalegalizowania zgromadzenia cele i rodzaje strajku (ostrzegawczy, zakładowy) nieposłuszeństwa zasady przeprowadzania wyborów w zasady głosowania poza miejscem zamieszkania zasady przeprowadzania referendum lokalnego i ogólnokrajowego - wskazuje różnice między petycja, skargą i listem otwartym oraz wymienia elementy tych pism i charakteryzuje inne niż ostrzegawczy i zakładowy formy strajku - wyjaśnia znaczenie terminu: uczestnictwo polityczne formy partycypacji obywateli w życiu politycznym państwa - opisuje przebieg procesu legislacyjnego obywatelskiego projektu ustawy - ocenia znaczenie wyborów dla współczesnej demokracji - ocenia wpływ aktywności obywatelskiej na kształtowanie się życia publicznego 6

4. Jak załatwić sprawę w urzędzie? 5. Informacja publiczna i e-urząd - administracja publiczna i jej struktura - administracja rządowa - administracja samorządowa - kompetencje urzędów w - podstawowe dokumenty współczesnego obywatela ( dowód osobisty, paszport, prawo jazdy) - zasady rejestracji pojazdu - informacja publiczna i jej charakterystyka - sposoby udostępniania informacji publicznej - prawa obywatela wobec urzędu - skuteczne załatwianie sprawy - odwołanie od decyzji - Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap). - wie, gdzie i w jaki sposób uzyskać dowód osobisty, paszport i prawo jazdy oraz zarejestrować pojazd - wypełnia wniosek o wydanie dowodu osobistego terminu: informacja publiczna - wskazuje elementy składowe podania - pisze podanie - zna zasady prawidłowego wypełniania formularzy administracja publiczna, administracja rządowa, administracja samorządowa organy administracji publicznej w terminu: urząd elektroniczny - opisuje cechy charakterystyczne informacji publicznej sposoby udostępniania informacji publicznej prawa obywatela wobec rządu ułatwienia, jaki niesie obywatelom e-urząd terminu: służba cywilna - wyjaśnia, jaką funkcję pełni dowód osobisty - wyjaśnia sposób odwoływania się od decyzji urzędu - pisze odwołanie od decyzji urzędu strukturę i zadania administracji rządowej i samorządowej rodzaje paszportów i ich cechy charakterystyczne przykłady spraw i opisuje sposób ich załatwiania za pośrednictwem epuap - wypełnia wniosek o udostępnienie informacji publicznej - ocenia stopień znajomości procedur podejmowania decyzji administracyjnych - ocenia działalność urzędów w - ocenia znaczenie dostępu do informacji publicznej dla funkcjonowanie demokratycznego społeczeństwa 7

1. Prawo i jego funkcje - pojęcie i funkcje prawa - charakter i rodzaje norm społecznych - norma prawna a przepis prawny - prawo naturalne i pozytywne - praworządność - rodziny prawa - cechy systemu prawnego - zasady prawa - kultura prawna i postawy obywateli wobec prawa prawo, praworządność rodzaje norm społecznych postawy obywateli wobec prawa Rozdział II: Prawo norma prawna, przepis prawny, kultura prawna - opisuje rodzaje norm społecznych funkcje prawa i opisuje najczęściej stosowane zasady prawa wywodzące się z prawa rzymskiego postawy obywateli wobec prawa prawo naturalne, prawo pozytywne, prawo stanowione - opisuje cechy charakterystyczne norm społecznych rodziny prawa i podaje ich przykłady - opisuje cechy systemu prawnego - wyjaśnia znaczenie prawo zwyczajowe, prawo powszechne zwyczajowe - rozpoznaje części składowe normy prawnej - wskazuje różnice między prawem naturalnym a pozytywnym - ocenia postawy obywateli wobec prawa - ocenia kulturę prawną społeczeństwa w 2. Źródła i obszary prawa - źródła prawa - źródła poznania prawa - hierarchia aktów prawnych w - prawo wspólnotowe jako źródło prawa w - podział prawa - stosowanie prawa źródła prawa obowiązujące w podział prawa źródła prawa, prawo wewnętrzne, prawo międzynarodowe, prawo publiczne, prawo prywatne, prawo materialne, prawo formalne - opisuje podział prawa - opisuje etapy źródła prawa obowiązujące w i zna ich hierarchię cechy charakterystyczne prawa wewnętrznego, międzynarodowego, publicznego, prywatnego, - wyjaśnia znaczenie terminu: prawo wspólnotowe - rozróżnia i opisuje źródła prawa wspólnotowego - wskazuje różnice między poszczególnymi rodzajami prawa - ocenia problem zależności między prawem unijnym a prawem polskim 8

3. Gałęzie prawa wewnętrznego 4. Władza sądownicza w - gałęzie polskiego prawa wewnętrznego - prawo karne i jego zasady - prawo cywilne - prawo administracyjne - inne ważniejsze gałęzie prawa w i ich cechy charakterystyczne. - charakterystyka władzy sądowniczej - dwuinstancyjność sądownictwa - struktura władzy sądowniczej w - Krajowa Rada Sądownictwa - Sąd Najwyższy - sądy powszechne kodeks, przestępstwo, grzywna rodzaje kar przewidzianych w polskim Kodeksie karnym sędzia, ławnik strukturę władzy sądowniczej w działalności prawnej osoba fizyczna, osoba prawna, akt administracyjny źródła prawa karnego, cywilnego i administracyjnego cechy charakterystyczne prawa karnego, cywilnego i administracyjnego inne niż prawo karne, cywilne i administracyjne gałęzie prawa w kasacja, apelacja, skarga konstytucyjna - omawia zasady funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w - wyjaśnia, na czym materialnego i formalnego - opisuje zasady obowiązujące w prawie karnym - wyjaśnia różnicę między zdolnością prawną a zdolnością do czynności prawnych - opisuje podział prawa cywilnego inne niż prawo karne, cywilne i administracyjne gałęzie prawa w - omawia zasady, jakimi powinni kierować się sędziowie i członkowie trybunałów warunki, jakie musi spełniać kandydat na ławnika i sposób relacje prawne przewidziane w prawie administracyjnym podział aktów administracyjnych i wskazuje ich przykłady skład i zadania Krajowej Rady Sądownictwa - opisuje strukturę Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu - ocenia problem nadmiernej ilości regulacji prawnych w - ocenia problem zaostrzania kar za najcięższe przestępstwa - ocenia rolę ławników w systemie sądownictwa polskiego 9

5. Postępowanie sądowe - sędziowie sądów powszechnych - ławnicy - sądy administracyjne i wojskowe - Trybunał Konstytucyjny - Trybunał Stanu - postępowanie sądowe - sprawy cywilne - sprawy karne -sprawy administracyjne - proces cywilny - pozew w procesie cywilnym - proces karny - zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa - sądy polubowne postępowanie sądowe, strona powodowa (powód), strona pozwana (pozwany), uczestników procesu cywilnego i procesu karnego polega immunitet sędziowski oraz konstytucyjne zasady niezawisłości i nieusuwalności sędziów - omawia zadania ławników przestępstwo, wykroczenie, mediacja, sąd polubowny - wskazuje przykłady spraw rozpatrywanych przez sądy cywilne, karne i administracyjne prawa ofiary, świadka i oskarżonego w procesie karnym jego wyboru - opisuje zadania Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, wojskowych i administracyjnych uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu przebieg procesu cywilnego i procesu karnego - wskazuje różnice między procesem cywilnym i karnym - wyjaśnia sposób postępowania po złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa cechy dobrego mediatora - sporządza według wzoru pozew w procesie cywilnym i zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa procedurę wszczynania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i Trybunałem Stanu - wyjaśnia znaczenie postępowanie procesowe, postępowanie nieprocesowe, postępowanie przygotowawcze - wskazuje różnice między postępowaniem procesowym a nieprocesowym - omawia sposób postępowania przed sądem polubownym - ocenia rolę mediacji w postępowaniu sądowym - ocenia świadomość prawną społeczeństwa polskiego 10

6. Organy ścigania - prokuratura i jej struktury - zadania prokuratury - Krajowa Rada Prokuratury - policja struktura i zadania - działalność i uprawnienia policji - zadania innych służb mundurowych - dzielnicowy - prokuratura i policja w postępowaniu karnym - formy postępowania przygotowawczego - Interpol - omawia cele i strukturę policji - opisuje zadania policji i innych służb mundurowych uprawnienia policjantów - omawia cele i strukturę prokuratury zadania prokuratorów formy działania i zadania dzielnicowych - wyjaśnia rolę policji i prokuratury w postępowaniu karnym - opisuje strukturę prokuratury - opisuje sposób powoływania i uprawnienia prokuratora generalnego - wyjaśnia, jakie znaczenie dla działalności prokuratury ma jej hierarchiczność różne sfery działalności policji - omawia zadania Krajowej Rady Prokuratorów - wskazuje różnice między śledztwem a dochodzeniem - omawia skutki postępowania przygotowawczego - opisuje strukturę i zadania Interpolu - ocenia poziom i poczucie bezpieczeństwa współczesnych Polaków 7. Nieletni wobec prawa - przestępczość nieletnich - odpowiedzialność prawna nieletnich - sądy rodzinne - środki stosowane przez sądy rodzinne wobec nieletnich - przepisy prawne dotyczące sprzedaży - rozumie pojęcia: nieletniego w prawie cywilnym i karnym przejawy demoralizacji nieletnich i popełniane przez nich czyny karalne - omawia - rozumie pojęcie: procesu resocjalizacji - określa granice prawnej odpowiedzialności nieletnich - omawia zadania sądów rodzinnych środki sposób funkcjonowania sądów rodzinnych w sprawach przestępczości nieletnich - opisuje środki stosowane przez sądy rodzinne - omawia przestępczość nieletnich na przykładzie wybranych artykułów z Kodeksu wykroczeń uwarunkowania rozstrzygania spraw - ocenia poziom przestępczości wśród nieletnich i problem zaostrzenia kar wobec nich 11

narkotyków i alkoholu nieletnim oraz palenia w miejscach publicznych - konsekwencje zażywania alkoholu i narkotyków oraz palenia papierosów - proces resocjalizacji konsekwencje zażywania alkoholu i narkotyków oraz palenia papierosów stosowane przez sądy rodzinne wobec nieletnich przepisy prawne dotyczące sprzedaży narkotyków i alkoholu nieletnim oraz palenia w miejscach publicznych wobec nieletnich - omawia zasady niezbędne w skutecznym procesie resocjalizacji nieletnich przez organy państwowe 1. Czym są prawa? 2. Międzynarodowy system ochrony - prawa i ich charakter - historia praw - Powszechna deklaracja praw - generacje praw - prawa - dokumenty - prawa - instytucje. - Konwencja praw dziecka - system ochrony praw (Organizacja terminu: prawa - omawia charakter praw fundamentalne dla praw dokumenty stworzone przez Radę Europy i ONZ prawa Rozdział III: Prawa prawa zapisane w Powszechnej deklaracji praw oraz prawa dziecka zapisane w Konwencji praw dziecka - rozróżnia i charakteryzuje generacje praw instytucje, które stoją na straży praw - wyjaśnia, jak funkcjonuje system prawa przynależne do konkretnej generacji praw - omawia strukturę i zadania instytucji stojących na straży praw zadania - opisuje historię praw historyczne akty prawne, które miały wpływ na kształtowanie się praw treść dokumentów dotyczących praw, uchwalonych przez Radę Europy i ONZ - opisuje zasady i sposób składania - ocenia problem tzw. czwartej generacji praw - ocenia sposoby i skuteczność metod 12

praw Narodów Zjednoczonych, Rada Europy, Unia Europejska) - Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu i jego zadania - Europejska Karta Społeczna - Urząd Komisarza Praw Człowieka Rady Europy - Unia Europejska a prawa - Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - Prawa a organizacje pozarządowe (Amnesty International, Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Human Rights Watch) uregulowane w Europejskiej Karcie Społecznej oraz Karcie praw podstawowych ważniejsze organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony praw ochrony praw - omawia zadania ONZ, Rady Europy i Unii Europejskiej w dziedzinie praw zadania OBWE - wyjaśnia wpływ organizacji pozarządowych na przestrzeganie praw Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - omawia wpływ Unii Europejskiej na kształtowanie europejskiego systemu ochrony praw - omawia strukturę ONZ, Rady Europy i Unii Europejskiej i jej wpływ na przestrzeganie praw zasady funkcjonowania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka cele i zadania ważniejszych organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony praw skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - wypełnia formularz skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka według wzoru - omawia zadania Komisarza Praw Człowieka Rady Europy - wyjaśnia okoliczności powstania OBWE i jej strukturę walki z łamaniem praw 13

3. Ochrona praw i wolności w 4. Łamanie praw - prawa w Konstytucji RP - Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich - Urząd Rzecznika Praw Dziecka - prawo do prywatności - prawa jednostki w kontaktach z mediami - skarga konstytucyjna - przyczyny łamania praw - międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych - łamanie praw kobiet - łamanie praw dziecka - wolność wyznania - problem uchodźców - łamanie praw prawa oraz wolności i obywatela zapisane w Konstytucji RP - wyjaśnia, na czym polega prawo do prywatności i wskazuje jego zakres - określa prawa jednostki w kontaktach z mediami nacjonalizm, rasizm, antysemityzm przyczyny łamania praw - wyjaśnia, jakie są prawne uwarunkowania ograniczenia praw i wolności zapisanych w Konstytucji RP zadania rzecznika praw i rzecznika praw dziecka szowinizm, ksenofobia przyczyny łamania praw - wskazuje przykłady państw, w których nie przestrzega się praw lub są one zagrożone - omawia przykłady - opisuje sposób powoływania oraz funkcjonowania rzecznika praw i rzecznika praw dziecka zasady składania skargi konstytucyjnej - wyjaśnia, na czym polega międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych cele i zasady konwencji genewskich i uzupełniających je protokołów - omawia sytuację uchodźców we - wyjaśnia zasady i procedury zwracania się z wnioskiem do rzecznika praw obywatelskich i rzecznika praw dziecka - pisze skargę do rzecznika praw obywatelskich według wzoru - wskazuje elementy skargi konstytucyjnej oraz skutki prawne jej uznania przez Trybunał Konstytucyjny - wskazuje różnice w przestrzeganiu praw między rozwiniętymi krajami demokratycznymi a państwami, które powstały w XX w. i nie mają tradycji demokratycznych - opisuje działalność Wysokiego - ocenia problem ochrony praw i wolności w - uzasadnia, że nacjonalizm, szowinizm, rasizm, antysemityzm i ksenofobia stanowią przykłady łamania praw - ocenia przejawy nacjonalizmu, szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii 14

1. System edukacji w 2. Polskie szkoły wyższe w Europie (nacjonalizm, szowinizm, rasizm, antysemityzm, ksenofobia) - dopuszczalne ograniczenie praw - charakterystyka polskiego systemu edukacji - zadania MEN i samorządów - zadania szkoły - statut i inne szkolne dokumenty - prawa i obowiązki uczniów - postępowanie w sytuacji złamania praw ucznia - konsekwencje niedopełniania obowiązków szkolnych - organizacja studiów system boloński zadania szkoły prawa i obowiązki ucznia - wyjaśnia, jakie są konsekwencje niedopełniania obowiązków szkolnych - określa kryteria wyboru kierunku łamania praw kobiet i dzieci - podaje przykłady łamania wolności wyznania przyczyny uchodźstwa we współczesnym świecie Rozdział IV: Edukacja i praca system edukacji w - wyjaśnia, jaką rolę w szkole pełni statut - wyjaśnia, na czym polega system współczesnym świecie przejawy nacjonalizmu, szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii - wyjaśnia, w jakich okolicznościach można ograniczyć prawa zadania MEN i samorządów lokalnych w dziedzinie edukacji inne niż statut dokumenty obowiązujące w szkole - opisuje procedurę postępowania w przypadku złamania praw ucznia wybrane kierunki Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców - wyjaśnia, na czym polegają zadania szkoły w zakresie nauczania i pracy opiekuńczowychowawczej przebieg - ocenia skuteczność polskiego systemu edukacji - ocenia system boloński wskazując 15

3. Kształcenie za granicą 4. Podróżowanie po Europie i - zalety i wady systemu bolońskiego - wybór kierunków studiów - zasady przyjmowania kandydatów na uczelnie wyższe - warunki przyjęć na uczelnie - charakterystyka wybranych kierunków studiów - kształcenie ustawiczne - edukacyjne programy unijne - program Comenius - możliwości kształcenia za granicą - charakterystyka kształcenia wyższego w wybranych krajach UE - matura międzynarodowa - program matury międzynarodowej - obywatel w podróży studiów - wyjaśnia, na czym polega kształcenie ustawiczne zasady podejmowania studiów wyższych za granicą boloński w organizacji studiów wyższych zasady i warunki przyjęć na wyższe uczelnie edukacyjne programy unijne zasady podejmowania studiów wyższych i warunki kształcenia się za granicą studiów - wyjaśnia, na czym polega istota programu Comenius - wyjaśnia, na czym polega program matury międzynarodowej korzyści, jaki daje uczniom realizowanie programu matury międzynarodowej - opisuje dokumenty postępowania kwalifikacyjnego na wybrany kierunek studiów i sposób obliczania ilości punktów ofertę edukacyjnych programów unijnych szkolnictwo wyższe w wybranych krajach UE - wyjaśnia jego zalety i wady - ocenia znaczenie kształcenia ustawicznego dla gospodarki i społeczeństwa - ocenia problem tzw. drenażu mózgów z punktu widzenia interesów Polski - ocenia rolę strefy 16

świecie 5. Praca w i za granicą - utrata dokumentów za granicą - Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego - strefa Schengen i jej granice - charakterystyka zjawiska terroryzmu - praca młodzieży w UE - dziecko i młodociany a problem podejmowania pracy - praca młodocianych w - praca w Wielkiej Brytanii - podatki i umowy - Europass - powrót do kraju strefa Schengen, terroryzm - wyjaśnia, w jaki sposób Ministerstwo Spraw Zagranicznych dba o interesy Polaków przebywających za granicą umowazlecenie, umowa o dzieło, umowa o pracę obowiązki pracodawcy zatrudniającego młodocianych pracowników procedurę postępowania w przypadku utraty dokumentów lub problemów zdrowotnych podczas pobytu za granicą - wyjaśnia, jak funkcjonuje strefa Schengen cechy charakterystyczne zjawiska terroryzmu terminu: Europass - wyjaśnia uwarunkowania podejmowania pracy przez młodocianych zasady zatrudniania młodocianych w - wyjaśnia rolę Europass w podejmowaniu pracy za granicą przez młodych ludzi zdrowotne, niezbędne podczas pobytu za granicą - opisuje zasady przekraczania granic zewnętrznych i wewnętrznych strefy Schengen miejsca szczególnie narażone na terroryzm formalności związane z rejestracją i podejmowaniem pracy za granicą na przykładzie Wielkiej Brytanii - wyjaśnia różnice w umowach podpisywanych z młodymi pracownikami ułatwienia w powrocie do kraju Polaków pracujących za granicą okoliczności powstania strefy Schengen - omawia zasady przewozu żywności i leków w komunikacji samolotowej - opisuje sytuacje, które powinny wzbudzić obawy zagrożenia atakiem terrorystycznym - wyjaśnia, jaką rolę dla młodych ludzi mają uregulowania prawne Europejskiego paktu na rzecz młodzieży dokumenty wchodzące w skład Europass - sporządza Europass-CV według wzoru Schengen dla obywateli Unii Europejskiej - ocenia problem emigracji ludzi młodych w poszukiwaniu pracy 17

18