Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie zakres podstawowy

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne z wiedzy o społeczeństwie zakres podstawowy Temat lekcji 1. Obywatelstwo polskie i unijne Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca obywatelskość, terminu: obywatelstwo, pluralizm polityczny, subsydiarność społeczeństwo decentrali- - wskazuje obywatelskie, zacja władzy państwowej uprawnienia państwo prawa, wynikające z dwa posiadania podstawowe sposób nabywania obywatelstwa sposoby obywatelstwa w unijnego nabywania - wskazuje obywatelstwa przykłady (prawo krwi, obywatelskiego prawo ziemi) posiadania nieposłuszeństwa obywatelstwa podstawowe prawa polskiego i i obowiązki unijnego, obywatela i opisuje zapisane w warunki roz- Konstytucji RP woju społeczeństwa obywatelskiego terminu: nieposłuszeństwo obywatelskie między obywatelstwem a narodowością i opisuje inne niż prawo krwi i prawo ziemi sposoby uzyskania obywatelstwa sposób nadawania obywatelstwa polskiego i zrzekania się go - opisuje cechy społeczeństwa obywatelskiego cele, przedstawia cechy obywatelskiego nieposłuszeństwa - ocenia korzyści płynące z posiadania obywatelstwa, w tym obywatelstwa unijnego - ocenia, czy społeczeństwo polskie spełnia kryteria społeczeństwa obywatelskiego 1

2 2. Proces wyborczy demokracja pośrednia, demokracja bezpośrednia, czynne prawo wyborcze, bierne prawo wyborcze między demokracją pośrednią a bezpośrednią - określa cenzus wyborczy obowiązujący w suwerenność narodu, prawo wyborcze, kodeks wyborczy, referendum rolę wyborów w państwie demokratycznym przymiotniki wyborcze rodzaje referendum przyjęte w prawodawstwie polskim zasady przeprowadzania wyborów w zasady głosowania poza miejscem zamieszkania zasady przeprowadzania referendum lokalnego i ogólnokrajowego terminu: uczestnictwo polityczne formy partycypacji obywateli w życiu politycznym państwa - ocenia wyborów dla współczesnej demokracji 3. Życie publiczne inicjatywa obywatelska, petycja, list otwarty - pisze petycję według wzoru życie publiczne, skarga, zgromadzenie, strajk - opisuje zasady i sposób zalegalizowania zgromadzenia cele i między petycja, skargą i listem otwartym oraz wymienia elementy tych pism i charakteryzuje inne niż ostrzegawczy i - opisuje przebieg procesu legislacyjnego obywatelskiego projektu ustawy - ocenia wpływ aktywności obywatelskiej na kształtowanie się życia publicznego 2

3 4. Jak załatwić sprawę w urzędzie? - wie, gdzie i w jaki sposób uzyskać dowód osobisty, paszport i prawo jazdy oraz zarejestrować pojazd - wypełnia wniosek o wydanie dowodu osobistego rodzaje strajku (ostrzegawczy, zakładowy) - zna zasady prawidłowego wypełniania formularzy administracja publiczna, administracja rządowa, administracja samorządowa organy administracji publicznej w zakładowy formy strajku terminu: służba cywilna, jaką funkcję pełni dowód osobisty strukturę i zadania administracji rządowej i samorządowej rodzaje paszportów i ich cechy - ocenia stopień znajomości procedur podejmowania decyzji administracyjnych - ocenia działalność urzędów w 5. Informacja publiczna i e- urząd terminu: informacja publiczna - wskazuje elementy składowe podania - pisze podanie terminu: urząd elektroniczny - opisuje cechy informacji publicznej sposoby sposób odwoływania się od decyzji urzędu - pisze odwołanie od decyzji urzędu przykłady spraw i opisuje sposób ich załatwiania za pośrednictwem epuap - wypełnia wniosek o udostępnienie informacji - ocenia dostępu do informacji publicznej dla funkcjonowanie demokratycznego społeczeństwa 3

4 1. Prawo i jego funkcje prawo, praworządność rodzaje norm społecznych postawy obywateli wobec prawa udostępniania informacji publicznej prawa obywatela wobec rządu ułatwienia, jaki niesie obywatelom e-urząd norma prawna, przepis prawny, kultura prawna - opisuje rodzaje norm społecznych funkcje prawa i opisuje najczęściej stosowane zasady prawa wywodzące się z prawa rzymskiego postawy obywateli wobec prawa prawo naturalne, prawo pozytywne, prawo stanowione - opisuje cechy norm społecznych rodziny prawa i podaje ich przykłady - opisuje cechy systemu prawnego publicznej prawo zwyczajowe, prawo powszechne zwyczajowe - rozpoznaje części składowe normy prawnej między prawem naturalnym a pozytywnym - ocenia postawy obywateli wobec prawa - ocenia kulturę prawną społeczeństwa w 2. Źródła i obszary prawa źródła - ocenia problem 4

5 prawa obowiązujące w podział prawa źródła prawa, prawo wewnętrzne, prawo międzynarodowe, prawo publiczne, prawo prywatne, prawo materialne, prawo formalne - opisuje podział prawa - opisuje etapy działalności prawnej źródła prawa obowiązujące w i zna ich hierarchię cechy prawa wewnętrznego, międzynarodoweg o, publicznego, prywatnego, materialnego i formalnego terminu: prawo wspólnotowe - rozróżnia i opisuje źródła prawa wspólnotowego między poszczególnymi rodzajami prawa zależności między prawem unijnym a prawem polskim 3. Gałęzie prawa wewnętrznego kodeks, przestępstwo, grzywna rodzaje kar przewidzianych w polskim Kodeksie karnym osoba fizyczna, osoba prawna, akt administracyjny źródła prawa karnego, cywilnego i administracyjnego cechy prawa karnego, cywilnego i administracyjnego - opisuje zasady obowiązujące w prawie karnym różnicę między zdolnością prawną a zdolnością do czynności prawnych - opisuje podział prawa cywilnego inne niż prawo karne, cywilne i administracyjne gałęzie prawa w relacje prawne przewidziane w prawie administracyjnym podział aktów administracyjnych i wskazuje ich przykłady - ocenia problem nadmiernej ilości regulacji prawnych w - ocenia problem zaostrzania kar za najcięższe przestępstwa 5

6 4. Władza sądownicza w 5. Postępowanie sądowe sędzia, ławnik strukturę władzy sądowniczej w inne niż prawo karne, cywilne i administracyjne gałęzie prawa w kasacja, apelacja, skarga konstytucyjna - omawia zasady funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w, na czym polega immunitet sędziowski oraz konstytucyjne zasady niezawisłości i nieusuwalności sędziów - omawia zadania ławników - omawia zasady, jakimi powinni kierować się sędziowie i członkowie trybunałów warunki, jakie musi spełniać kandydat na ławnika i sposób jego wyboru - opisuje zadania Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, wojskowych i administracyjnych uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu skład i zadania Krajowej Rady Sądownictwa - opisuje strukturę Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu procedurę wszczynania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i Trybunałem Stanu - ocenia rolę ławników w systemie sądownictwa polskiego - ocenia rolę 6

7 6. Organy ścigania postępowanie sądowe, strona powodowa (powód), strona pozwana (pozwany), - wymienia uczestników procesu cywilnego i procesu karnego - omawia cele i strukturę policji - opisuje zadania policji i innych służb mundurowych uprawnienia policjantów przestępstwo, wykroczenie, mediacja, sąd polubowny - wskazuje przykłady spraw rozpatrywanych przez sądy cywilne, karne i administracyjne prawa ofiary, świadka i oskarżonego w procesie karnym - omawia cele i strukturę prokuratury zadania prokuratorów formy działania i zadania dzielnicowych przebieg procesu cywilnego i procesu karnego między procesem cywilnym i karnym sposób postępowania po złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa cechy dobrego mediatora - sporządza według wzoru pozew w procesie cywilnym i zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa - opisuje strukturę prokuratury - opisuje sposób powoływania i uprawnienia prokuratora generalnego, jakie dla działalności postępowanie procesowe, postępowanie nieprocesowe, postępowanie przygotowawcze między postępowaniem procesowym a nieprocesowym - omawia sposób postępowania przed sądem polubownym - omawia zadania Krajowej Rady Prokuratorów między śledztwem a dochodzeniem - omawia skutki postępowania przygotowawczeg o mediacji w postępowaniu sądowym - ocenia świadomość prawną społeczeństwa polskiego - ocenia poziom i poczucie bezpieczeństwa współczesnych Polaków 7

8 rolę policji i prokuratury w postępowaniu karnym prokuratury ma jej hierarchiczność różne sfery działalności policji - opisuje strukturę i zadania Interpolu 7. Nieletni wobec prawa - rozumie pojęcia: nieletniego w prawie cywilnym i karnym przejawy demoralizacji nieletnich i popełniane przez nich czyny karalne - omawia konsekwencje zażywania alkoholu i narkotyków oraz palenia papierosów - rozumie pojęcie: procesu resocjalizacji - określa granice prawnej odpowiedzialności nieletnich - omawia zadania sądów rodzinnych środki stosowane przez sądy rodzinne wobec nieletnich przepisy prawne dotyczące sprzedaży narkotyków i alkoholu nieletnim oraz palenia w miejscach publicznych sposób funkcjonowania sądów rodzinnych w sprawach przestępczości nieletnich - opisuje środki stosowane przez sądy rodzinne wobec nieletnich - omawia zasady niezbędne w skutecznym procesie resocjalizacji - omawia przestępczość nieletnich na przykładzie wybranych artykułów z Kodeksu wykroczeń uwarunkowania rozstrzygania spraw nieletnich przez organy państwowe - ocenia poziom przestępczości wśród nieletnich i problem zaostrzenia kar wobec nich 1. Czym są prawa? terminu: prawa zapisane prawa przynależne do - opisuje historię - ocenia problem tzw. czwartej 8

9 2. Międzynarodow y system ochrony praw prawa - omawia charakter praw fundamentalne dla dokumenty stworzone przez Radę Europy i ONZ prawa uregulowane w Europejskiej Karcie Społecznej oraz Karcie praw podstawowych ważniejsze organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony praw w Powszechnej deklaracji praw oraz prawa dziecka zapisane w Konwencji praw dziecka - rozróżnia i charakteryzuje generacje praw instytucje, które stoją na straży, jak funkcjonuje system ochrony - omawia zadania ONZ, Rady Europy i Unii Europejskiej w dziedzinie praw zadania OBWE wpływ organizacji pozarządowych na przestrzeganie konkretnej generacji praw - omawia strukturę i zadania instytucji stojących na straży zadania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - omawia wpływ Unii Europejskiej na kształtowanie europejskiego systemu ochrony - omawia strukturę ONZ, Rady Europy i Unii Europejskiej i jej wpływ na przestrzeganie historyczne akty prawne, które miały wpływ na kształtowanie się treść dokumentów dotyczących praw, uchwalonych przez Radę Europy i ONZ - opisuje zasady i sposób składania skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - wypełnia formularz skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka według wzoru - omawia zadania Komisarza Praw Człowieka Rady Europy generacji praw - ocenia sposoby i skuteczność metod walki z łamaniem 9

10 3. Ochrona praw i wolności w prawa oraz wolności i obywatela zapisane w Konstytucji RP, na czym polega prawo do prywatności i wskazuje jego zakres - określa prawa jednostki w kontaktach z mediami, jakie są prawne uwarunkowania ograniczenia praw i wolności zapisanych w Konstytucji RP zadania rzecznika i rzecznika praw dziecka zasady funkcjonowania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka cele i zadania ważniejszych organizacji pozarządowych działających na rzecz ochrony - opisuje sposób powoływania oraz funkcjonowania rzecznika praw i rzecznika praw dziecka zasady składania skargi konstytucyjnej okoliczności powstania OBWE i jej strukturę zasady i procedury zwracania się z wnioskiem do rzecznika praw obywatelskich i rzecznika praw dziecka - pisze skargę do rzecznika praw obywatelskich według wzoru - wskazuje elementy skargi konstytucyjnej oraz skutki prawne jej - ocenia problem ochrony praw i wolności w 10

11 4. Łamanie praw nacjonalizm, rasizm, antysemityzm przyczyny łamania szowinizm, ksenofobia przyczyny łamania - wskazuje przykłady państw, w których nie przestrzega się lub są one zagrożone - omawia przykłady łamania praw kobiet i dzieci - podaje przykłady łamania wolności wyznania przyczyny uchodźstwa we współczesnym świecie, na czym polega międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych cele i zasady konwencji genewskich i uzupełniających je protokołów - omawia sytuację uchodźców we współczesnym świecie przejawy nacjonalizmu, szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii, w jakich okolicznościach można ograniczyć prawa uznania przez Trybunał Konstytucyjny w przestrzeganiu między rozwiniętymi krajami demokratycznymi a państwami, które powstały w XX w. i nie mają tradycji demokratycznych - opisuje działalność Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców - uzasadnia, że nacjonalizm, szowinizm, rasizm, antysemityzm i ksenofobia stanowią przykłady łamania praw - ocenia przejawy nacjonalizmu, szowinizmu, rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii 11

12 1. System edukacji w zadania szkoły prawa i obowiązki ucznia, jakie są konsekwencje niedopełniania obowiązków szkolnych system edukacji w, jaką rolę w szkole pełni statut zadania MEN i samorządów lokalnych w dziedzinie edukacji inne niż statut dokumenty obowiązujące w szkole - opisuje procedurę postępowania w przypadku złamania praw ucznia, na czym polegają zadania szkoły w zakresie nauczania i pracy opiekuńczowychowawczej - ocenia skuteczność polskiego systemu edukacji 2. Polskie szkoły wyższe - określa kryteria wyboru kierunku studiów, na czym polega kształcenie ustawiczne, na czym polega system boloński w organizacji studiów wyższych zasady i warunki przyjęć na wyższe uczelnie edukacyjne programy unijne wybrane kierunki studiów, na czym polega istota programu Comenius przebieg postępowania kwalifikacyjnego na wybrany kierunek studiów i sposób obliczania ilości punktów ofertę edukacyjnych programów - ocenia system boloński wskazując jego zalety i wady - ocenia kształcenia ustawicznego dla gospodarki i społeczeństwa 12

13 unijnych 3. Kształcenie za granicą zasady podejmowania studiów wyższych za granicą zasady podejmowania studiów wyższych i warunki kształcenia się za granicą, na czym polega program matury międzynarodowej korzyści, jaki daje uczniom realizowanie programu matury międzynarodowej szkolnictwo wyższe w wybranych krajach UE - ocenia problem tzw. drenażu mózgów z punktu widzenia interesów Polski 4. Podróżowanie po Europie i świecie strefa Schengen, terroryzm, w jaki sposób Ministerstwo Spraw Zagranicznych dba o interesy Polaków przebywających za granicą procedurę postępowania w przypadku utraty dokumentów lub problemów zdrowotnych podczas pobytu za granicą, jak funkcjonuje strefa Schengen cechy zjawiska terroryzmu - opisuje dokumenty zdrowotne, niezbędne podczas pobytu za granicą - opisuje zasady przekraczania granic zewnętrznych i wewnętrznych strefy Schengen miejsca szczególnie narażone na terroryzm okoliczności powstania strefy Schengen - omawia zasady przewozu żywności i leków w komunikacji samolotowej - opisuje sytuacje, które powinny wzbudzić obawy zagrożenia atakiem terrorystycznym - ocenia rolę strefy Schengen dla obywateli Unii Europejskiej 5. Praca w 13

14 i za granicą umowazlecenie, umowa o dzieło, umowa o pracę obowiązki pracodawcy zatrudniającego młodocianych pracowników terminu: Europass uwarunkowania podejmowania pracy przez młodocianych zasady zatrudniania młodocianych w rolę Europass w podejmowaniu pracy za granicą przez młodych ludzi formalności związane z rejestracją i podejmowaniem pracy za granicą na przykładzie Wielkiej Brytanii różnice w umowach podpisywanych z młodymi pracownikami ułatwienia w powrocie do kraju Polaków pracujących za granicą, jaką rolę dla młodych ludzi mają uregulowania prawne Europejskiego paktu na rzecz młodzieży dokumenty wchodzące w skład Europass - sporządza Europass-CV według wzoru - ocenia problem emigracji ludzi młodych w poszukiwaniu pracy 14