Z wizytą u mistrzów, czyli skąd czerpać wzory. Kompozycja krajobrazu w malarstwie. Profesjonalna fotografia krajobrazu w Polsce i na świecie. Kielecka szkoła krajobrazu. Mariusz Dacko
Kompozycja krajobrazu w malarstwie
Eugène Boudin (1824-1898) francuski malarz, samouk. Malował głównie pejzaże rodzinnej Normandii. Do jego najpopularniejszych prac należą pejzaże nadmorskie. Jego twórczość miała duży wpływ na powstanie impresjonizmu, a szczególnie na twórczość Moneta. Boudin jest uważany za prekursora impresjonizmu. Impresjoniści skupiali się na powierzchowności, ulotności chwili, nastroju, oświetlenia, czy kąta widzenia. Impresjonizm bazował na subiektywności i relatywności ludzkiej percepcji, czynił kolor i formę autonomicznymi składnikami obrazu. Malarze impresjoniści odrzucili tematy biblijne, literackie, mitologiczne, historyczne. Zamiast tego przedstawiali codzienność i współczesność. Często malowali ludzi w ruchu, w trakcie zabawy lub wypoczynku, przedstawiali wygląd danego miejsca przy danym oświetleniu. Motywem dzieł była także natura. Impresjoniści zwykle malowali w plenerze, nie poprawiając swoich dzieł w pracowniach.
Claude Monet (1840-1926) wybitny francuski malarz, jeden z twórców i czołowych przedstawicieli impresjonizmu. Jego pierwszym nauczycielem zostaje w 1858 roku Boudin zachęcając go do uprawiania malarstwa plenerowego. W Paryżu Monet poznaje innego znanego malarza - Pissarra. W 1861 roku Monet zostaje wcielony do wojska i wysłany do Maroka. Jak przyznaje później, tamtejsze pejzaże przygotowały go do impresjonizmu. W roku 1862, po powrocie ze służby wojskowej, studiuje w atelier Gleyre'a, gdzie poznaje m.in. Renoira i Sisleya. Początkowo - ze względu na ówczesną negatywną ocenę impresjonistycznego malarstwa, Monet sprzedaje niewiele obrazów. Powodzić zaczyna mu się dopiero w wieku 50 lat. Jego twórczość ewoluowała. Coraz mniejsze znaczenie miała forma. Malarstwo Moneta zbliżało się do abstrakcji złożonej z barwnych plam. Najważniejsze dla niego stało się światło i wydobywany przez nie kolor. W ciągu swojego życia Monet zdobył znaczny majątek, uznanie i sławę.
Plaża w Pourville jedyny obraz Moneta w Polsce Obraz ten skradziono z poznańskiego Muzeum we wrześniu 2000. Złodziej podłożył kopię, wcześniej wyciąwszy oryginał z ram. Śledztwo w sprawie kradzieży umorzono w 2001, jednak mimo to, z uwagi na duże znaczenie płótna dla kultury narodowej, podejmowano działania mające na celu odnalezienie dzieła sztuki. Ostatecznie odnaleziono je 12 stycznia 2010 w Olkuszu. Złodziej motywował akt kradzieży rozmiłowaniem w sztuce Moneta.
Vincent van Gogh (1853-1890) holenderski malarz, którego twórczość należy do kierunku zwanego postimpresjonizmem. Dla tego artysty kolor był środkiem do wyrażenia wewnętrznych przeżyć w stopniu o wiele większym niż u innych malarzy. Obrazy van Gogha nie podobały się ówczesnej publiczności, która odbierała je według odmiennych kryteriów estetycznych Prace van Gogha charakteryzują intensywne zestawione kontrastowo barwy, niekiedy z przewagą żółci, gruba faktura i deformacja, traktowane jako środki ekspresji.
Fałat, Pankiewicz, Wyczółkowski wybitni polscy impresjoniści, pejzażyści
Czego można się nauczyć od malarzy pejzażu? Pejzażyści dostrzegali i wykorzystywali znaczenie oświetlenia w krajobrazie Często stosowali sztafaż Linię horyzontu umieszczali w proporcjach 1/3 do 2/3 Tworzyli kompozycje asymetryczne umieszczając główne motywy poza centrum obrazu (tak jak obecnie często robi się to w fotografii) Doskonale operowali kolorem zestawiając często barwy silnie kontrastujące (np. niebieski żółty)
Profesjonalna fotografia krajobrazu
Ansel Adams
Charlie Waite
Joe Cornish
David Ward
Bryan Peterson
Yann Artus Bertrand
Edward Burtynsky
Kielecka szkoła krajobrazu
Paweł Pierściński Absolwent Politechniki Warszawskiej. Fotografik, twórca i mentor Kieleckiej Szkoły Krajobrazu (KSK) - kierunku artystycznego preferującego szerokie i proste spojrzenie na krajobraz, analizę jego struktury utworzonej przez rolnika. W KSK wypracowano normę estetycznego patrzenia na pejzaż rolniczy jako strukturę matematyczno-geometryczną złożoną z niewielkich form poletek zawieszonych w przestrzeni krajobrazu tworzących charakterystyczną szachownicę, z wyraźnym rysunkiem miedz i urozmaiconymi strukturami upraw. Kluczowym przykładem KSK jest słynna Sinusoida. Najbardziej znane cykle prac Pierścińskiego to: Portret Ziemi Kieleckiej, Struktury, Krajobraz z przednim planem. Po 50 latach pracy twórczej Pierściński zdecydował się na spalenie swych negatywów w reakcji na brak zainteresowania przejęciem jego archiwum. Artysta nie chciał, by po jego śmierci trafiły one na śmietnik.
Sinusoida jako dokument Pierściński poszukiwał geometrycznej zasady porządkującej krajobraz. Twierdził, że patrząc na zdjęcie krajobrazu poszukujemy jego estetycznego wymiaru, a to dopiero połowa drogi do pełnego uchwycenia jego istoty. Na Sinusoidzie prócz estetyki utrwalona została historia wysiłku człowieka wynikająca z konieczności uprawiania trudnego terenu. Strome zbocze pagórka uniemożliwiało zawrócenie ciągnącego pług konia, co przy normalnej orce jest niezbędne. Rolnik zmuszony był więc do pewnej inwencji technologicznej polegającej na skonstruowaniu specjalnego pługa z ostrzami z dwóch stron, dzięki czemu nie musiał on być zawracany. Na końcu bruzdy przesuwano pług na bok i przeprzęgano konia na stronę przeciwną.
W KSK temat krajobrazu ma wartość dokumentalną. Ukazuje nie tyle człowieka w roli głównej, co efekty jego wysiłków w okiełznaniu natury. Specyficzny krajobraz Kielecczyzny zanika w dobie coraz to większej pogoni za wydajnością w rolnictwie, w której małe poletka nie są w stanie sprostać wymogom konkurencyjności.