Globalne cele zrównoważonego rozwoju z perspektywy Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP) Piotr Mikołajczyk Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska Centrum UNEP/GRID-Warszawa Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Warszawa, 2 marca 2017 r.
www.un.org.pl
1972 DROGA 1987 1992. 2000 2002 2012 2015 2030
1972 Konferencja sztokholmska Mamy tylko jedną Ziemię polityka ochrony środowiska powołanie UNEP Deklaracja Konferencji NZ ws. Naturalnego Środowiska Człowieka Zawiera 26 zasad działalności ludzkiej w środowisku
1987 Raport Nasza wspólna przyszłość (Komisja Bruntland, 1983) wypracowanie koncepcji politycznej zrównoważonego rozwoju; możność zaspokojenia bieżących potrzeb obecnego pokolenia bez ograniczania tych możliwości dla przyszłych pokoleń; zorientowanie wysiłków państw na jego rzecz; problemy środowiskowe mają wymiar globalny.
Szczyty Ziemi 1992 Rio de Janeiro UNFCCC Agenda 21 zasady zrównoważonego rozwoju w skali lokalnej Konwencja o różnorodności biologicznej Deklaracja dot. ochrony i użytkowania lasów 2002 Johannesburg (Rio+10) 2012 Rio de Janeiro (Rio+20) Przyszłość, jakiej chcemy
2000 Projekt Millenijny ONZ Deklaracja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 8 Milenijnych Celów Rozwoju (osiągnięcie do 2015, kraje rozwijające się) 1. Zlikwidowanie skrajnego ubóstwa i głodu 2. Zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym 3. Wspieranie zrównoważenia w prawach mężczyzn i kobiet oraz wzmocnienie pozycji kobiet 4. Zmniejszenie wskaźnika umieralności dzieci 5. Poprawa stanu zdrowia kobiet ciężarnych i położnic 6. Zwalczanie AIDS, malarii i innych chorób 7. Zapewnienie stanu równowagi ekologicznej środowiska 8. Rozwijanie i wzmacnianie światowego partnerstwa w sprawach rozwoju
2015 2030 Negocjacje i uzgodnienia zakończone w sierpniu 2015 Przyjęcie na sesji Zgromadzenia Ogólnego 25 września 2015 Weszły w życie od 1 stycznia 2016
Ciągną dalej realizację Millenijnych Celów Rozwoju i rozszerzają ich zakres tematyczny dla pełnego objęcia wszystkich 3 wymiarów zrównoważonego rozwoju: wzrost gospodarczy włączenie społeczne ochrona środowiska Dotyczą wszystkich krajów i grup interesariuszy Podkreślają wpływ zmian klimatu 17 celów - 169 zadań zwykle wzajemnie współzależnych większość do 2030, niektóre do 2020
Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie Bieda to coś więcej niż brak przychodów i środków potrzebnych do życia. Bieda to głód, niedożywienie, ograniczony dostęp do edukacji i podstawowych usług, dyskryminacja społeczna, wykluczenie oraz brak udziału w procesie decyzyjnym. równe prawa w dostępie do zasobów ekonomicznych i naturalnych, podstawowych usług, prawa do własności i sprawowania kontroli nad gruntami [ ] odporność osób ubogich i wrażliwych wobec zagrożeń, zmniejszyć ich ekspozycję i wrażliwość na ekstremalne zjawiska klimatyczne oraz wstrząsy gospodarcze, społeczne i środowiskowe, a także katastrofy naturalne.
Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo mogą stanowić źródło pożywnej żywności dla wszystkich [ ]. Jednocześnie mogą przyczynić się do [ ] ochrony środowiska podwoić wydajność rolnictwa systemy zrównoważonej produkcji żywności bezpieczny i równy dostęp do ziemi [ ] podtrzymywać ekosystemy, wzmocnić zdolność przystosowania się do zmian klimatycznych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, suszy, powodzi i innych katastrof, a także mające stopniowo poprawiać jakość gleby i gruntów.
Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt znacząco obniżyć liczbę zgonów i chorób powodowanych przez [ ] zanieczyszczenie i skażenie powietrza, wody i gleby
Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować uczenie się przez całe życie Wysokiej jakości edukacja stanowi podstawę dla polepszenia życia ludzi i zrównoważonego rozwoju zapewnić, że wszyscy uczący się przyswoją wiedzę i nabędą umiejętności potrzebne do promowania zrównoważonego rozwoju, w tym między innymi przez edukację na rzecz zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego stylu życia
Osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt Zapewnienie kobietom i dziewczętom równego dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i godziwej pracy oraz do udziału w procesie decyzyjnym w sprawach politycznych i ekonomicznych wzmocni zrównoważone gospodarki i przyniesie korzyści społeczeństwom i całej ludzkości reformy zapewniające kobietom równe prawa w dostępie do zasobów ekonomicznych, prawa własności, sprawowania kontroli nad gruntami [ ] oraz zasobów naturalnych
Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi Na naszej planecie mamy wystarczającą ilość wody [ ]. Jednak z powodu słabej gospodarki czy złego stanu infrastruktury, każdego roku na choroby związane z nieodpowiednimi zasobami wody, słabymi warunkami sanitarnymi i złą higieną umierają miliony ludzi [ ] Susza dotyka jedne z najbiedniejszych rejonów świata, co tylko potęguje występowanie głodu i niedożywienia. zrównoważony pobór i efektywność wykorzystania wody (ścieki, recykling, odsalanie, itp.) zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi na wszystkich poziomach zapewnić ochronę i odnowić ekosystemy zależne od wody, w tym tereny górskie, lasy, tereny podmokłe, rzeki, jeziora i wody podziemne
Zapewnić wszystkim dostęp do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie Jest ona konieczna w wykonywaniu pracy, zapewnieniu bezpieczeństwa, walce ze zmianami klimatycznymi, produkcji żywności inicjatywa Zrównoważona Energia dla Wszystkich, która ma zapewnić powszechny dostęp do nowoczesnych usług energetycznych, poprawić efektywność i zwiększyć wykorzystanie odnawialnych źródeł energii znacząco zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii podwoić wskaźnik wzrostu globalnej efektywności zużycia energii badania, czysta energia, czyste technologie energetyczne dostęp do nowoczesnych i zrównoważonych usług energetycznych
Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienia oraz godną pracę dla wszystkich ludzi zbyt małe inwestycje i niska konsumpcja doprowadziły do naruszenia umowy społecznej, która stanowi podstawę społeczeństw demokratycznych Zrównoważony wzrost gospodarczy wymaga od społeczeństw kształtowania warunków umożliwiających ludziom podejmowanie pracy wysokiej jakości, która napędza gospodarkę bez uszczerbku dla środowiska stopniowo zwiększać efektywność wykorzystania bogactw naturalnych w globalnej konsumpcji i produkcji oraz dążyć do zerwania z zależnością między wzrostem gospodarczym i degradacją środowiska opracować i wdrożyć polityki promujące zrównoważoną turystykę
Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność Inkluzywny i zrównoważony rozwój przemysłu [ ] przyczynia się do szybkiego podwyższenia standardu życia wszystkich ludzi, jak również dostarcza rozwiązań technologicznych zapewniających przyjazne dla środowiska uprzemysłowienie U podstaw wysiłków zmierzających do realizacji celów środowiskowych leży postęp technologiczny, w tym zwiększanie efektywności materiałowej i energetycznej wprowadzić zrównoważony rozwój przemysłu przez zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów oraz stosowanie czystych i przyjaznych dla środowiska technologii i procesów produkcyjnych
Zmniejszyć nierówności w krajach i między krajami Konieczne jest, by każdy człowiek mógł korzystać z inkluzywnego postępu gospodarczego, opartego na trzech filarach zrównoważonego rozwoju ekonomicznym, społecznym i środowiskowym
Uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu w jaki sposób dążyć do pomyślnego rozwoju miast i tworzenia miejsc pracy bez nadmiernej eksploatacji ziemi [ ]? Wyzwania, w obliczu których stoją miasta, mogą być pokonane na wiele sposobów pozwalających na ich dalszy rozwój i rozkwit, przy jednoczesnej poprawie wykorzystania zasobów, redukcji stopnia zanieczyszczenia [ ] ochrona i zabezpieczenia światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego obniżyć niekorzystny wskaźnik negatywnego oddziaływania miasta na środowisko [ ]: jakość powietrza oraz gospodarowanie odpadami komunalnymi i innymi zanieczyszczeniami środowiskowe połączenia pomiędzy obszarami miejskimi i podmiejskimi zintegrowane polityki i plany dot. zasobów, adaptacji do zmian klimatu, odporność na skutki katastrof naturalnych (powodzie)
Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji Zrównoważona konsumpcja i produkcja są związane z promowaniem efektywnego zużycia energii i innych zasobów, [ ]. Korzystanie z takich wzorców pomaga przy realizacji planów rozwojowych, obniża koszty gospodarcze, środowiskowe i społeczne, [ ] zrównoważone zarządzanie i efektywne zużycie zasobów naturalnych marnowanie żywności ekologiczne zarządzanie chemikaliami i odpadami prewencja, redukcja, recykling, ponowne użycie => minimalizacja wpływu na zdrowie i środowisko (powietrze, woda, gleba) praktyki zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwach świadomość w zakresie zrównoważonego rozwoju i stylu życia w zgodzie z naturą ekologizacja subwencji na paliwa
Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym jest wyzwaniem globalnym, [ ] Emisja gazów cieplarnianych w jakimkolwiek miejscu na ziemi dotyka ludzi na całym świecie. Kwestia ta wymaga skoordynowanej współpracy i rozwiązań wypracowanych na szczeblu międzynarodowym gospodarka oparta na czystych technologiach wzmocnienie zdolności adaptacyjnych na zagrożenia klimatyczne i katastrofy naturalne krajowe polityki i strategie, współpraca międzynarodowa świadomość, edukacja, potencjał ludzki i instytucjonalny
Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony Oceany ich temperatura, skład chemiczny, prądy i życie w nich panujące napędzają światowe ekosystemy, bez których życie człowieka na Ziemi byłoby niemożliwe. Woda deszczowa, woda pitna, pogoda i klimat, linie brzegowe, sporo naszej żywności, a nawet tlen, którym oddychamy, są zależne od mórz, które działają jako regulator zanieczyszczenia mórz (gł. generowane na lądzie) ochrona morskich i przybrzeżnych ekosystemów (objęcie ochroną min. 10%) i ich zrównoważone zarządzanie połowy ryb, pozyskiwanie owoców morza (nielegalne, złe subwencje), akwakultura itp.
Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej Wylesianie i pustynnienie w wyniku działalności człowieka i zmian klimatu to najważniejsze wyzwanie dla zrównoważonego rozwoju ochrona różnorodności biologicznej, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie lądowych i śródlądowych ekosystemów słodkiej wody oraz pozostałych ekosystemów, w szczególności lasów, terenów podmokłych i suchych oraz gór użytkowanie zasobów genetycznych kłusownictwo, nielegalny handel gatunki obce włączanie bioróżnorodności i ekosystemów do krajowych i lokalnych planów, strategii, procesów decyzyjnych itp.
Promować pokojowe i inkluzywne społeczeństwa, zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz budować na wszystkich szczeblach skuteczne i odpowiedzialne instytucje, sprzyjające włączeniu społecznemu Cel poświęcony promowaniu pokojowych i inkluzywnych społeczeństw sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi elastyczny, inkluzywny, partycypacyjny i reprezentacyjny proces podejmowania decyzji na wszystkich szczeblach powszechny dostęp do informacji skuteczne, odpowiedzialne i przejrzyste instytucje rządy prawa, dostęp do wymiaru sprawiedliwości promować i egzekwować [ ] polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju
Wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalnego partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju Skuteczna realizacja Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju wymaga partnerskiej współpracy między rządami, sektorem prywatnym i społeczeństwem obywatelskim [ ] na szczeblu globalnym, regionalnym, krajowym i lokalnym Zakresy współpracy / partnerstw: finanse technologia budowa potencjału handel zagadnienia systemowe: polityki, instytucje, odpowiedzialność, informacja (dane, monitoring, sprawozdawczość)
Monitorowanie i raportowanie 1. Zestaw wskaźników globalnych Inter-Agency Expert Group on SDG Indicators (IAEG-SDGs) Komisja Statystyczna ONZ (zatwierdziła listę w marcu 2016) Baza danych globalnych wskaźników SDG 2. Krajowe zestawy wskaźników (w PL statystyka publiczna GUS)
Tylko 2 Cele bezpośrednio środowiskowe ALE osiągnięcie niemal wszystkich innych niemożliwe bez uwzględnienia aspektów środowiskowych (usługi ekosystemowe)
Raporty o stanie środowiska
https://uneplive.unep.org/
Environment Live provides the UN Member States open access to information and knowledge on the environment at the global, regional and national levels; supports Environmental Policy through Foresight, Outlooks and Assessments and providing Capacity Building for countries to achieve the Goals of Agenda 2030 and Sustainable Development. provides up-to-date information for citizen-science, communities of practice and impact stories and case-studies on the environment and people.
https://uneplive.unep.org/
https://uneplive.unep.org/regionscountries
https://uneplive.unep.org/involved
Citizen science nauka obywatelska; współpraca wolontariuszy z naukowcami; forma edukacji naukowej nurt społeczny Bożonarodzeniowe Liczenie Ptaków nieprzerwanie od 1900 roku w sezonie nr 115 (2014/2015) w liczeniu wzięło udział 72 653 uczestników (!!!) w USA i Kanadzie
MIĘDZYNARODOWY PROGRAM BADAWCZO-EDUKACYJNY PROGRAM GLOBE
CO TO JEST GLOBE? PROGRAM GLOBE (ang. Global Learning and Observations to Benefit the Environment) to międzynarodowa inicjatywa, której misją jest: podnoszenie umiejętności badawczych dzieci i młodzieży; promocja naukowego, interdyscyplinarnego podejścia do badania zjawisk przyrodniczych; kształtowanie świadomości ekologicznej uczniów i ich zaangażowanie w ochronę środowiska. W ramach Programu uczniowie, nauczyciele, naukowcy oraz członkowie lokalnych społeczności z blisko 120 krajów świata współpracują, aby lepiej poznać i zrozumieć procesy zachodzące w środowisku. Decyzję o utworzeniu Programu ogłosił 22 kwietnia 1994 roku wiceprezydent USA Al Gore. www.globe.gridw.pl www.globe.gov
Program GLOBE osadzony w strukturach STRUKTURA NASA Grupy robocze ds.: Nauki Edukacji Ewaluacji Technologii Komunikacji Polska jest włączona w prace Grupy ds. technologii Główne Biuro Programu GLOBE (USA) kraje: 117 szkoły: 29 700 pomiary w bazie: blisko 140 mln Biura regionalne Programu GLOBE: Afryka Azja i Pacyfik Europa i Eurazja Ameryka Łacińska i Karaiby Bliski Wschód i Afryka Północna Ameryka Północna GLOBE w Polsce szkoły: 180 nauczyciele: ponad 220 uczniowie: ponad 4 000 pomiary w bazie: blisko 3,2 mln Krajowy Koordynator Programu GLOBE w Polsce Centrum UNEP/GRID-Warszawa
DZIAŁANIA W PROGRAMIE GLOBE W ramach Programu uczniowie pod opieką nauczycieli: systematycznie w ciągu roku prowadzą badania lokalnego środowiska przyrodniczego (powietrza, wód, gleb oraz roślinności), zbierając informacje potrzebne do oceny stanu i zmian środowiska w okolicy szkoły; prowadzą pomiary i obserwacje w terenie oraz w laboratoriach przy użyciu profesjonalnego sprzętu pomiarowego, zgodnie z opracowaną przez naukowców metodyką, w oparciu o jednolite protokoły pomiarowe; raportują wyniki swoich pomiarów do ogólnoświatowej bazy danych o środowisku (utrzymywanej na serwerach NASA) przez portal internetowy lub aplikację mobilną; przygotowują i realizują własne interdyscyplinarne projekty badawcze, których tematyka stanowi odpowiedź na lokalne wyzwania środowiskowe oraz społeczne. Opiekę merytoryczną nad Programem sprawują naukowcy z NASA, NOAA oraz przedstawiciele czołowych uczelni i instytucji badawczych, w tym UW, SGGW, Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk.
DZIAŁANIA W PROGRAMIE GLOBE
www.globe.gov
SDGs REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU GLOBE
http://vis.globe.gov/globe/ PORTAL GLOBE
https://uneplive.unep.org/assessments
KONFERENCJA "NAUKA, BIZNES I ŚRODOWISKO" http://www.gridw.pl/geo6
Pod honorowym patronatem Sekretarza Stanu i Pełnomocnika rządu ds. klimatycznych Pana Ministra Pawła Sałka Partnerstwo na rzecz realizacji środowiskowych Celów Zrównoważonego Rozwoju RAZEM DLA ŚRODOWISKA
POTRZEBY, CELE, ADRESACI Celem partnerstwa jest dążenie do zrównoważonego rozwoju w warunkach współpracy wielu stron, w oparciu o zasadę odpowiedzialności za środowisko. Partnerstwo ma służyć wymianie myśli, idei, doświadczeń, dobrych praktyk oraz wiązaniu szerokiej współpracy na rzecz realizacji SDGs. Działania Partnerstwa ukierunkowane są na edukację i budowanie świadomości. Partnerstwo inicjuje i realizuje projekty na rzecz realizacji SDGs związanych ze środowiskiem. Partnerstwo zrzesza: - firmy, zrzeszenia firm i izby gospodarcze, - instytucje naukowe i badawczo-rozwojowe, - jednostki administracji publicznej, centralne i samorządowe, - organizacje pozarządowe oraz inicjatywy nieformalne, - osoby indywidualne.
DZIAŁANIA W PARTNERSTWIE Partnerstwo RAZEM DLA ŚRODOWISKA opiera się na dobrowolnej deklaracji przystąpienia osoby fizycznej lub prawnej do Partnerstwa, co samo w sobie nie rodzi skutków prawnych, ani finansowych. Partnerstwo bazuje na dobrowolności udziału członków w proponowanych działaniach. SPOTKANIA: WIEDZA + NETWORKING Spotkania w kameralnym gronie i nieformalnej atmosferze. PROJEKTY NA RZECZ ŚRODOWISKA Włączanie się Partnerów w programy UNEP/GRID-Warszawa. KONFERENCJA I GALA RAZEM DLA ŚRODOWISKA Doroczne spotkanie Partnerów oraz szerokiego grona interesariuszy. PORTAL WWW Upowszechnienie rezultatów działania Partnerstwa. RAPORTY TEMATYCZNE Doroczne opracowanie promujące wiedzę i dorobek projektowy Partnerstwa oraz poszczególnych Partnerów.
CYKL WARSZTATÓW: CIRCULAR ECONOMY. ZAMYKAMY OBIEG!
DEKLARACJA
Centrum UNEP/GRID-Warszawa http://www.gridw.pl Zostało powołane 17 września 1991 roku. Jest jednym z kilku ośrodków globalnej sieci GRID (ang. Global Resource Information Database, światowej bazy danych o zasobach Ziemi) utworzonej w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (ang. United Nations Environment Programme, UNEP) w celu wzmocnienia efektywnego zarządzania zasobami środowiska naturalnego. Specjalizujemy się w edukacji w obszarze nauk przyrodniczych oraz zastosowań nowych technologii w zarządzaniu środowiskiem. Promujemy interdyscyplinarne, badawcze podejście do świata oraz wykorzystanie nowoczesnych narzędzi pomiarowych i geoinformacyjnych w opisie i analizie zjawisk przyrodniczych.
Działajmy razem dla środowiska! http://www.gridw.pl praktyki@gridw.pl
Dziękujemy za uwagę Piotr Mikołajczyk piotr@gridw.pl Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska ela@gridw.pl Centrum UNEP/GRID-Warszawa Zakład Narodowej Fundacji Ochrony środowiska 00-764 Warszawa, ul. Sobieszyńska 8 tel. 22 840 6664; faks: 22 851 6201 www.gridw.pl