W pogoni za chochlikiem drukarskim scenariusz lekcji 1 Bajka o tym, jak błędny rycerz nie uratował królewny, a smok przeszedł na wegetarianizm Tekst: Łukasz Olszacki Ilustracje: Jola Richter-Magnuszewska Książka w zaskakujący sposób czyni czytelnika bohaterem opowieści. Łamie przy tym stereotyp dzielnego rycerza (który tchórzy), królewny (która jest bardzo samodzielna), smoka (który przechodzi na wegetarianizm) i innych postaci. Książka nagrodzona w IV Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren na współczesną książkę dla dzieci i młodzieży, organizowanego przez Fundację ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom pod Honorowym Patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Rzecznika Praw Dziecka, Biblioteki Narodowej i Ambasady Szwecji. Scenariusz zajęć w oparciu o fragmenty książki Łukasza Olszackiego Bajka o tym, jak błędny rycerz nie uratował królewny, a smok przeszedł na wegetarianizm Autorzy: Alina Płaziak-Janiszewska, Karolina Guchalska-Matuszak Typ zajęć: zajęcia zintegrowane, etyka, zajęcia dodatkowe Wiek uczniów: 8 9 lat Czas: 2 3 godziny lekcyjne Temat: W pogoni za chochlikiem drukarskim z Bajki o tym, jak błędny rycerz nie uratował królewny, a smok przeszedł na wegetarianizm Łukasza Olszackiego Cele: Uczeń potrafi: wyjaśnić znaczenie wyrażenia chochlik drukarski, wyszukiwać błędy w podanych zdaniach, tworzyć nowe wyrazy z liter podanego wyrazu, przedstawić rozwiązanie problemu związanego z tematem,
2 wypowiadać się na forum grupy. Metody i formy pracy: praca indywidualna, praca w grupie, praca z klasą, elementy dramy (rola na podłodze, płaszcz ekspertów), tocząca się opowieść, projekt (tworzenie książki). Materiały: fragmenty książki Łukasza Olszackiego Bajka o tym, jak błędny rycerz nie uratował królewny, a smok przeszedł na wegetarianizm, wyd. Papilon, Poznań 2016, duże arkusze papieru, markery, magnesy, karty pracy, kartki z wydrukowanymi zdaniami do losowania przez uczniów, koszyk, maskotka. Przebieg zajęć: 1. Nauczyciel zachęca dzieci, aby podczas wchodzenia do klasy losowały karteczki z zapisanymi zdaniami. W zdaniach tych muszą znajdować się błędy, np.: Ten mały kolek ma biały okonek. (kotek, ogonek) Obok pomu stoi wysoki brązowy młot. (domu, płot) Jestem dziś wadosna i uśniehnięta (radosna, uśmiechnięta) etc. (W propozycjach zdań z błędami mogą pojawić się przysłowia, zdania z omawianej lektury etc.). Uczniowie siadają w kręgu. Czytają zdania, zastanawiają się, co je łączy (odpowiadają tak długo, aż zauważą błędy), następnie poprawiają literówki. Po wykonanym ćwiczeniu dzieci odpowiadają na pytanie: Co mogło się wydarzyć, że w zdaniach jest tak wiele błędów? Następnie dzieci otrzymują krzyżówkę do rozwiązania (załącznik 1). Jej hasło ( chochlik ) stanowi odpowiedź na wcześniejsze pytanie. Jeśli dzieci nie spotkały się wcześniej z wyrażeniem chochlik drukarski, nauczyciel wyjaśnia jego znaczenie.
3 2. Prowadzący czyta uczniom 5. i 6. rozdział Bajki o tym, jak błędny rycerz nie uratował królewny, a smok przeszedł na wegetarianizm, następnie inicjuje rozmowę, prosząc, by odpowiedziały na pytania: Kto jest bohaterem tego fragmentu książki? Co się wydarzyło? Jak oceniacie zachowanie chochlika? Dlaczego tak się zachowuje? Aby lepiej poznać książkowego potwora, nauczyciel proponuje wykonanie kolejnego zadania, czyli jedną z technik dramowych rolę na podłodze. W tym celu dzieli klasę na 3 4 grupy; każda z grup wybiera osobę, która wcieli się w postać chochlika. Dzieci odrysowują na arkuszu szarego papieru sylwetkę tego bohatera, po czym zastanawiają się: Co myśli chochlik? i wpisują odpowiedź w głowie chochlika; Co czuje chochlik? i wpisują odpowiedź w jego tułowiu; Co robi chochlik? i wpisują odpowiedź w jego rękach i nogach. Po wykonaniu ćwiczenia wypełnione arkusze papieru zostają powieszone na tablicy. Uczniowie charakteryzują przedstawione postaci i dyskutują: Dlaczego bohaterowie książki tak bardzo boją się chochlika? Czy w rzeczywistości chochlik jest taki groźny? Komu najbardziej przeszkadza? 3. Nauczyciel proponuje dzieciom zabawę ruchową (w zależności od energii grupy): jedno z nich odtwarza chochlika i stara się schwytać, czyli dotknąć, pozostałych uczniów. Dotknięte dziecko staje się jego częścią wspólnie tworzą,,ogon, który się porusza. Zabawa trwa tak długo, aż większość/wszyscy połączą się z potworem. 4. Nauczyciel odczytuje dzieciom kolejny fragment książki (rozdział 8.), a następnie stawia im problem do rozwiązania: W jaki sposób można walczyć z chochlikiem drukarskim? Uczniowie zostają podzieleni metodą losowania na cztery grupy ekspertów, np.: grupę lekarzy, grupę autorów książek, grupę nauczycieli i grupę dziennikarzy, które szukają
4 rozwiązań problemu. Po prezentacji efektów pracy dzieci zastanawiają się nad odpowiedziami na pytania: Kto w książce pokonał chochlika i w jaki sposób to zrobił? Co przyczyniło się do sukcesu? Czym różni się wasze rozwiązanie od książkowego? Jak myślicie, co się stało z chochlikiem później? Nauczyciel proponuje, aby na ostatnie pytanie odpowiedzieć w formie toczącej się opowieści. Uczniowie siadają w kręgu, a prowadzący, trzymając maskotkę, rozpoczyna historię o chochliku, np.: Chochlik drukarski zrozumiał, że nie ma już czego szukać w tej książce. Postanowił wyskoczyć z jej kart i Następnie przekazuje maskotkę dziecku siedzącemu obok, które dopowiada kolejne zdanie. Każda następna osoba trzymająca przedmiot wymyśla jedno zdanie stanowiące logiczny ciąg opowieści. Na koniec prowadzący mówi do dzieci: Jesteście twórcami opowieści o chochliku drukarskim jak Łukasz Olszacki, autor,,bajki o tym, jak błędny rycerz nie uratował królewny, a smok przeszedł na wegetarianizm. Możemy teraz spisać tę historię, zrobić korektę, czyli poprawić ewentualne błędy, i wydrukować, a więc przygotować własną książeczkę. Co jest potrzebne do powstania książki? Po prześledzeniu procesu powstawania książki uczniowie w parach zapisują historię chochlika (ćwiczenia redakcyjne), opracowują okładkę książeczki, ilustracje etc., a następnie przygotowują w klasie wystawę swoich prac. 5. Na zakończenie lekcji każde dziecko otrzymuje kartkę z wypisanym słowem związanym z książką, np. ze słowem wegetarianizm. Zadaniem uczniów jest utworzenie i zapisanie jak największej liczby nowych słów z liter wyrazu, który otrzymały. Czas pracy określa nauczyciel. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoje pomysły. Nauczyciel dziękuje uczniom za pracę podczas lekcji i zapowiada, że kolejne zajęcia z książką Łukasza Olszackiego będą miały związek z wegetarianizmem. Pyta: O czym chcielibyście porozmawiać na kolejnych zajęciach?
5 Załącznik 1. (dla nauczyciela) Rozwiąż krzyżówkę. Litery w pogrubionych kratkach utworzą rozwiązanie. 1. Czynność, dzięki której poznajemy różnych bohaterów książek. (czytanie) 2. Przeszkadza w bibliotece i czytelni. (hałas) 3. Osoba, która napisała książkę. (autor) 4. Fragment książki w twoim podręczniku (czytanka) 5.Wesoła historia wywołuje u czytelnika dobry (humor) 6. Znaki, z których składa się wyraz, to (litery) 7. Osoba, która ozdabia książkę rysunkami, to... (ilustrator) 8. Miejsce, w którym książki są drukowane. (drukarnia)
6 Rozwiąż krzyżówkę: 1. Czynność, dzięki której poznajemy różnych bohaterów książek. 2. Przeszkadza w bibliotece i czytelni. 3. Osoba, która napisała książkę. 4. Fragment książki w twoim podręczniku. 5.Wesoła historia wywołuje u czytelnika dobry 6. Znaki, z których składa się wyraz, to 7. Osoba, która ozdabia książkę rysunkami, to 8. Miejsce, w którym książki są drukowane.