ANALIZA FINANSOWA Dr Marcin Jędrzejczyk
ANALIZA WSTĘPNA BILANSU 1. badanie struktury majątkowej przy wykorzystaniu wskaźników struktury aktywów 2. badanie struktury kapitałowej przy użyciu wskaźników struktury pasywów 3. badanie struktury kapitałowo majątkowej 4. badanie dynamiki aktywów i pasywów.
ANALIZA WSTĘPNA BILANSU Statyczna - badanie struktury majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania w danym, wybranym momencie, Dynamiczna - badanie kierunków zmian struktury aktywów i pasywów w jednostce oraz dynamiki zjawisk i zachodzących zmian w ciągu kilku lat. Dane, które uzyskuje się z analizy o charakterze dynamicznym są znacznie bardziej wartościowe dla badającego niż wyniki analizy statycznej.
ANALIZA WSTĘPNA BILANSU wskaźniki struktury ukazują udział poszczególnych pozycji majątku oraz źródeł ich finansowania, wskaźniki dynamiki przedstawiają kierunki i wielkości zmian poszczególnych składowych bilansu na przełomie kilku lat.
ANALIZA POZIOMA BILANSU Dokonując poziomej analizy bilansu porównuje się poszczególne pozycje aktywów i pasywów za dwa lub więcej kolejnych okresów bilansowych. Jak widać analiza ta ma charakter porównawczy. Przeprowadza się ją poprzez porównanie poziomów zjawiska w dwóch okresach na podstawie wskaźników, które określa się mianem indeksów.
ANALIZA POZIOMA BILANSU Dynamikę badanego zjawiska można przedstawić za pomocą trzech rodzajów wskaźników dynamiki: zmianę stanu absolutną (bezwzględną) jest to różnica między wielkościami badanego zjawiska w okresie badanym i podstawowym. Różnica ta wskazuje o ile zmienił się poziom badanego zjawiska w okresie badanym w stosunku do okresu traktowanego jako bazowy np. aktywa obrotowe w firmie Z w roku badanym wynosiły 15 mln zł, a w roku bazowym 12 mln zł. Takie dane można wykorzystać do badania przyrostu względnego tego zjawiska,
ANALIZA POZIOMA BILANSU Zarówno dynamikę jak i tempo zmian można obliczać w stosunku do dwóch różnych baz porównań: stałej daną wielkość porównuje się do jednego ustalonego okresu bazowego, zmiennej badaną wielkość porównuje się zawsze do wielkości z okresu go poprzedzającego, W praktyce przyjęło się, że przeprowadzając analizę poziomą bilansu z wykorzystaniem tempa zmian lub dynamiki dla krótkich okresów wykorzystuje się bazę zmienną, natomiast dla dłuższych okresów bazę stałą.
ANALIZA POZIOMA BILANSU Trudności przy interpretacji tempa zmian lub dynamiki: niska bazy porównań, specyfika branży, faza cyklu koniunkturalnego lub faza rozwoju przedsiębiorstwa.
ANALIZA PIONOWA BILANSU Analiza pionowa bilansu określana bywa często mianem analizy struktury aktywów i pasywów. Analizy takie dokonuje się za pomocą prostych wskaźników struktury. Analiza ta obejmuje badanie: struktury majątkowej bilansu, struktury kapitałowej bilansu, struktury kapitałowo majątkowej bilansu.
ANALIZA PIONOWA BILANSU Lp. Nazwa wskaźnika Konstrukcja wskaźnika 1. Udział aktywów trwałych w aktywach ogółem 2. Udział aktywów obrotowych w aktywach ogółem 3. Udział wartości materialnych i prawnych w aktywach ogółem 4. Udział rzeczowych aktywów trwałych w aktywach ogółem 5. Udział należności długoterminowych w aktywach ogółem aktywa trwałe/aktywa ogółem x100% aktywa obrotowe/aktywa ogółem x100% wartości materialnych i prawnych/aktyw ogółem x 100% rzeczowe aktywa trwałe/aktywa ogółem x 100% należności długoterminowe/ aktywa ogółem x 100%
ANALIZA PIONOWA BILANSU Lp. Nazwa wskaźnika Konstrukcja wskaźnika 6. Udział inwestycji długoterminowych w aktywach ogółem inwestycje długoterminowe/aktywa ogółem x 100% 7. Udział długoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach ogółem długoterminowe rozliczenia międzyokresowe/aktywa ogółem x 100% 8. Udział zapasów w aktywach ogółem zapasy/aktywa ogółem x 100% 9. Udział należności w aktywach należności/aktywa ogółem x 100% ogółem 10. Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach ogółem inwestycje krótkoterminowe/aktywa ogółem x 100% 11. Udział krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach ogółem krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe/aktywa ogółem x 100%
ANALIZA PIONOWA BILANSU Lp. Nazwa wskaźnika Konstrukcja wskaźnika 1. Udział zapasów w aktywach zapasy obrotowych aktywa obrotowe x 100% 2. Udział należności w aktywach należności obrotowych aktywa obrotowe x 100% 3. Udział inwestycji inwestycje krótkoterminowe krótkoterminowych w aktywach obrotowych aktywa obrotowe x 100% 4. Udział krótkoterminowych krótkoterminowe rozliczenia rozliczeń międzyokresowych w aktywach obrotowych międzyokresowe aktywa obrotowe x 100%
ANALIZA PIONOWA BILANSU Lp. Nazwa wskaźnika Konstrukcja wskaźnika 1. Stopień wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał własny/pasywa ogółem x 100% kapitał własny 2. Stopień obciążenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami 3. Stopień wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał stały rezerwy i zobowiązani/pasywa ogółem x 100% kapitał stały/pasywa ogółem x 100% 4. Udział rezerw w pasywach ogółem rezerwy na zobowiązania/pasywa ogółem x 100% 5. Udział zobowiązań długoterminowych w pasywach ogółem 6. Udział zobowiązań krótkoterminowych w pasywach ogółem zobowiązania długoterminowe/pasywa ogółem x 100% zobowiązania krótkoterminowe/pasywa ogółem x 100% 7. Udział rozliczeń międzyokresowych w pasywach ogółem rozliczenia międzyokresowe/pasywa ogółem x 100%
ANALIZA PIONOWA BILANSU W literaturze zaleca się dotrzymywanie tzw. złotej reguły finansowa (reguły bilansowej), według której nie powinno się zadłużać przedsiębiorstw w stopniu większym, niż 50%, czyli: kapitał własny zobowiązania ogółem 1
ANALIZA PIONOWA BILANSU Dla celów wyjaśnienia przyczyn kształtowania się niektórych wskaźnikowi oceny kondycji finansowej ważna jest wewnętrzna struktura ważniejszych pozycji pasywów. Wewnętrzna struktura kapitałów własnych będzie wskazywać na jej trwałość.
ANALIZA PIONOWA BILANSU Dla kapitałów własnych można ustalić: strukturę bilansową, pokazującą udział poszczególnych elementów wymienionych w bilansie w pozycjach od A.I do A.IX w kapitałach własnych ogółem; strukturę ze względu na sposób pozyskiwania tych kapitałów: kapitał własny wniesiony przez akcjonariuszy, kapitał wygospodarowany (w poprzednich okresach, w roku bieżącym), kapitał z przeszacowania składników aktywów trwałych.
ANALIZA PIONOWA BILANSU Wewnętrzną strukturę zobowiązań można ustalić według następujących kryteriów: Kryterium bilansowe - udział rezerw na zobowiązania, zobowiązań długoterminowych, krótkoterminowych i rozliczeń międzyokresowych w zobowiązaniach ogółem; Kryterium czasu długo- i krótkoterminowe; Kryterium wymagalności z informacji dodatkowej np. zobowiązania przeterminowane; Kryterium kosztów: źródła kosztowe (np. zaciągane kredyty) oraz źródła spontaniczne (np. wobec dostawców w zależności od aktywności podmiotu gospodarczego).
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Za punkt wyjścia analizy można przyjąć ustalenie udziału kapitału własnego w finansowaniu aktywów stałych przedsiębiorstwa (aktywa stałe=aktywa trwałe + należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy). Udział ten ustala się według formuły: wskaźnik pokrycia aktywów stałych kapitałem własnym = kapitał własny aktywa stałe x 100%
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Jeśli aktywa stałe są w pełni pokryte kapitałem własnym, to zachowana jest tzw. złota reguła bilansowa. Zgodnie z nią trwałe składniki aktywów przedsiębiorstwa powinny być sfinansowane kapitałem własnym, ponieważ ta część majątku jest długoterminowo związana z przedsiębiorstwem, a więc charakteryzuje się niskim tempem zamiany na gotówkę, toteż powinna być sfinansowana bardziej stabilnymi kapitałami, oddanymi do dyspozycji przedsiębiorstwa na długi okres.
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA W bardziej liberalnej wersji zasad finansowania dopuszcza się możliwość sfinansowania aktywów stałych kapitałem stałym (kapitał stały = kapitał własny + rezerwy na zobowiązania + zobowiązania długoterminowe). Stopień pokrycia aktywów stałych kapitałem stałym można wyrazić relacją: wskaźnik pokrycia aktywów stałych kapitałem stałym = kapitał stały aktywa stałe x 100%
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Jeśli poziom kapitałów stałych jest równy bądź wyższy niż aktywa stałe, to zachowana jest tzw. srebrna reguła bilansowa. Ważny w niej jest udział kapitałów własnych w kapitałach stałych. Im jest on wyższy, tym przedsiębiorstwo dysponuje większą swobodą i niezależnością finansową. Przyjmuje się, że przynajmniej 2/3 aktywów stałych powinno być sfinansowane kapitałem własnym. Zasada ta nie odnosi się jednak do wszystkich gałęzi przemysłu. Przy ocenie tego udziału należy również odnieść się do średniej wielkości badanej relacji w danej branży.
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Przy prawidłowo prowadzonej polityce finansowej w przedsiębiorstwie kapitały stałe powinny pokryć całość aktywów stałych i pewną część aktywów obrotowych. W srebrnej regule finansowania przyjmuje się, że kapitał stały powinien finansować nie mniej niż 1/3 aktywów obrotowych. Pozostałą ich część pokrywają krótkoterminowe źródła finansowania. Stopień tego sfinansowania określa relacja: wskaźnik pokrycia aktywów obrotowych zobowiązaniami krótkoterminowymi = zobowiązania krótkoterminowe 100% aktywa obrotowe
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Jeśli kapitał krótkoterminowy nie w pełni pokrywa aktywa obrotowe, to zachowana jest srebrna reguła bilansowa w stosunku do obrotowych składników aktywów. Z uwagi na krótki czas związania kapitałów składniki te mogą być w dużym stopniu finansowane źródłami krótkoterminowymi. Przestrzeganie wyżej wymienionych reguł finansowania sprzyja utrzymaniu równowagi finansowej przedsiębiorstwa, warunkującej bieżącą i przyszłą jego egzystencję.
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA aktywa stałe = aktywa trwałe + należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy aktywa bieżące = aktywa obrotowe - należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy kapitał stały = kapitały własne (pasywa stałe) + rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego + pozostałe rezerwy długoterminowe + zobowiązania długoterminowe + zobowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności powyżej 12 miesięcy + ujemna wartość firmy oraz inne rozliczenia międzyokresowe długoterminowe krótkoterminowe źródła = rezerwy krótkoterminowe finansowania (bieżące pasywa) + zobowiązania krótkoterminowe pomniejszone o zobowiązania z tytułu dostaw i usług o terminie wymagalności powyżej 12 miesięcy + rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Wykorzystując bilans analityczny, można ustalić kapitał obrotowy netto według formuły: kapitał obrotowy netto = kapitał stały aktywa stałe lub kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące - zobowiązania bieżące Formuła druga pokazuje, że kapitał obrotowy netto to ta część aktywów bieżących, która nie musi być przeznaczona na regulowanie zobowiązań krótkoterminowych.
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Zadaniem kapitału obrotowego netto w przedsiębiorstwie jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z mniejszej płynności części aktywów bieżących (zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych z tymi środkami, np. z powodu trudności sprzedaży wytworzonych produktów. Stanowi on pewnego rodzaju bufor bezpieczeństwa ułatwiający przedsiębiorstwu zachowanie płynności finansowej.
KAPITAŁ OBROTOWY NETTO Aktywa stałe Aktywa bieżące Kapitał obrotowy netto Kapitał stały Zobowiązania bieżące Aktywa stałe Kapitał stały Aktywa bieżące Zobowiązania bieżące Aktywa stałe Aktywa bieżące Ujemny kapitał obrotowy netto Kapitał stały Zobowiązania bieżące
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Wielkość kapitału obrotowego netto jest wykorzystywana w przedsiębiorstwie przy badaniu struktury kapitałowo-majątkowej. Sprowadza się ono do ustalenia relacji miedzy kapitałem obrotowym netto a aktywami ogółem bądź wybranymi ich grupami, lub przychodem ze sprzedaży. Relacje te prezentują kolejne formuły: relacja kapitału obrotowego netto do aktywów ogółem = kapitał obrotowy netto x 100% aktywa ogółem
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Relacja ta pokazuje, ile procent aktywów ogółem stanowią środki będące buforem bezpieczeństwa, zapewniające równowagę finansową. Kapitał obrotowy netto służy jednak do finansowania aktywów bieżących. Dlatego w praktyce większe znaczenie ma stosunek tych dwóch wielkości: udział kapitału obrotowego netto w aktywach bieżących = kapitał obrotowy netto x 100% aktyw bieżące
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Relacja ta pokazuje, w jakim stopniu kapitał obrotowy netto finansuje majątek zaangażowany w działalność operacyjną przedsiębiorstwa (zapasy, należności, inwestycje krótkoterminowe). Ustalenie tej relacji ma sens, gdy przedsiębiorstwo posiada dodatni kapitał obrotowy netto. Oblicza się wówczas, ile procent aktywów bieżących jest finansowane ze źródeł długoterminowych, a ile ze źródeł krótkoterminowych. Gdy występuje ujemny poziom kapitału obrotowego netto, należy ustalić stosunek tego kapitału do aktywów stałych.
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Kapitał obrotowy netto jest zaangażowany głównie w zapasy i należności. Rzadko długoterminowe źródła finansowania, zazwyczaj droższe niż krótkoterminowe, są wykorzystywane do pokrycia inwestycji krótkoterminowych. Taka sytuacja może wystąpić w bardzo krótkim okresie i wynikać z przepływu gotówki, nie zaś ze strategii finansowania. Do oceny źródeł finansowania aktywów bieżących przydatny może okazać się wskaźnik: udział kapitału obrotowego netto w wartości zapasów i należności = kapitał obrotowy netto zapasy + należności x 100%
ANALIZA PIONOWO-POZIOMA Za dobry stan finansowania zapasów i należności uważa się sytuację, gdy kapitał obrotowy netto pokrywa połowę ich wartości; wówczas wskaźnik wynosi 0,5. Jest to jednak wielkość średnia dla przedsiębiorstw produkcyjnych. Sytuacje poszczególnych przedsiębiorstw mogą daleko odbiegać od tego orientacyjnego poziomu, co wcale nie oznacza trudnej sytuacji finansowej. Będzie to zależało od polityki kredytu kupieckiego, długości cyklu operacyjnego czy doboru źródeł finansowania.