Szklanka mleka
Mleko element zdrowego odżywiania Mleko jest najbardziej naturalnym pokarmem. Dostarcza organizmowi składniki odżywcze w odpowiedniej ilości i proporcji. Należą do nich, obok białka, tłuszczów i węglowodanów, także minerały takie jak wapń i fosfor. Naukowcy i lekarze na całym świecie uznają mleko za niezbędny i wartościowy składnik diety zwłaszcza w okresie rozwoju dzieci i młodzieży. Z przeprowadzonych badań naukowych wynika, że spożywanie mleka i jego przetworów nie powoduje wzrostu masy ciała i przyrostu tkanki tłuszczowej, a dzieci, które spożywają mleko, rzadziej łamią kości i nie mają problemów z nadwagą. Instytut Żywności i Żywienia zaleca osobom dorosłym spożywanie minimum 2 szklanek mleka dziennie, zaś dzieciom i młodzieży znacznie więcej ok. 4 szklanek. Aby zachęcić dzieci i młodzież do spożywania mleka i przetworów mlecznych Unia Europejska dofinansowuje spożycie mleka w placówkach oświatowych. W programie dopłat do spożycia mleka w szkołach uczestniczy również Polska, od 2004 roku. Podobnie jak inne kraje członkowskie UE, Polska w celu dalszego obniżania ceny mleka płaconej przez uczniów uczestniczących w programie stworzyła dodatkowy krajowy program wsparcia finansowego. Programem dopłat popularnie zwanym Szklanką mleka administruje Agencja Rynku Rolnego (ARR). Program obsługiwany jest przez Oddziały Terenowe ARR. Cele programu Szklanka mleka zachęcenie dzieci i młodzieży do spożywania mleka i jego przetworów, promowanie zasad zdrowego odżywiania, kształtowanie dobrych nawyków żywieniowych, edukacja w zakresie wartości odżywczych mleka i jego przetworów. Realizacja ww. celów programu ma skutecznie przeciwdziałać: wzrastającej liczbie osób z nadwagą i otyłych wśród dzieci i młodzieży, wzrostowi zachorowań na choroby cywilizacyjne spowodowanemu nieodpowiednią dietą wynikającą m.in. z braku ukształtowania w młodym wieku prawidłowych nawyków żywieniowych, spadkowi spożycia mleka i jego przetworów wśród dzieci i młodzieży. 2
Szklanka mleka Beneficjenci programu Szklanka mleka Beneficjentami programu są dzieci i młodzież uczęszczająca do przedszkoli i szkół (z wyłączeniem szkół wyższych). Źródła finansowania Spożycie mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych jest finansowane z trzech źródeł: z budżetu UE w przedszkolach i szkołach (z wyłączeniem szkół wyższych), z budżetu krajowego w szkołach podstawowych, z budżetu Funduszu Promocji Mleka w przedszkolach i gimnazjach. Dzięki wsparciu finansowemu z kilku źródeł, dzieci i młodzież uczęszczająca do przedszkoli i szkół (z wyłączeniem szkół wyższych) mogą otrzymać produkty mleczne po niższej cenie. Mleko bez dodatków smakowych spożywane w szkołach podstawowych, w ramach dopłaty krajowej, udostępniane jest bezpłatnie. Aby zapewnić, że dzieci i młodzież otrzymają mleko i przetwory mleczne w cenach niższych niż ceny rynkowe, corocznie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa maksymalne ceny tych produktów na dany rok szkolny. Rodzaje produktów mlecznych udostępnianych dzieciom i młodzieży W ramach programu Szklanka mleka dzieci i uczniowie mogą spożywać mleko i mleko smakowe o różnej zawartości tłuszczu, kefiry, jogurty naturalne oraz smakowe (np. jogurty owocowe), serki topione, twarogi, twarożki naturalne i smakowe, a także sery. Procentowy udział poszczególnych rodzajów produktów mlecznych spożytych w placówkach oświatowych w roku szkolnym 2009/2010 Mleko 82,4% Mleko smakowe 15,4% Jogurty, sery, twarogi 2,2% 3
Podobna tendencja w spożyciu mleka i przetworów mlecznych kształtuje się w krajach UE, w których również mleko jest najchętniej spożywane przez dzieci w szkołach w ramach programu. Procentowy udział poszczególnych przetworów mlecznych (na przykładzie roku szkolnego 2008/2009) objętych dopłatami w Unii Europejskiej przedstawia się następująco: mleko 67,2% mleko smakowe 15,3% sery (zawierające powyżej 40% tłuszczu) 11,4% sery świeże i przetworzone 3,7% fermentowane przetwory mleczne 2,1% fermentowane przetwory mleczne z owocami 0,2% ser Grana Padano i ser Parmigiano Reggiano 0,1%. Maksymalna dzienna ilość objęta dopłatą Dopłata przysługuje do maksymalnie 0,25 l mleka bądź przetworu mlecznego spożytego w ciągu jednego dnia przez ucznia w placówce oświatowej. Podgrzewanie mleka Mleko lub przetwory mleczne będące przedmiotem dopłat nie mogą być wykorzystywane jako składnik posiłków, których przygotowanie wymaga gotowania (np. kasza manna, ryż na mleku, budyń), jednakże dopuszczalne jest podgrzewanie oraz dodawanie do mleka produktów takich jak płatki kukurydziane, musli, kakao instant, czekolady instant lub kawy instant. Organizacja dostaw W programie mogą brać udział placówki oświatowe oraz podmioty, zwane wnioskodawcami, zainteresowane dostarczaniem mleka i przetworów mlecznych do tych placówek. O status wnioskodawcy mogą ubiegać się: placówki oświatowe, tj. instytucje realizujące zadania edukacyjne, do których uczniowie uczęszczają regularnie (przedszkola, szkoły z wyłączeniem szkół wyższych), 4
Szklanka mleka dostawcy mleka i przetworów mlecznych (np. zakłady mleczarskie, firmy handlowe), władze działające w imieniu placówek oświatowych, organizacje działające w imieniu placówek oświatowych, którzy muszą uzyskać zatwierdzenie ARR do udziału w programie. Po zrealizowaniu dostaw mleka i przetworów mlecznych do placówek oświatowych mogą wnioskować do ARR o dopłatę. UWAGA! Placówki oświatowe, które nie zamierzają samodzielnie organizować dostaw mleka i przetworów mlecznych, mogą uczestniczyć w programie za pośrednictwem innych zatwierdzonych dostawców. Lista dostawców zatwierdzonych przez ARR do udziału w programie dopłat do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych jest dostępna na stronie internetowej www.arr.gov.pl (w dziale Szklanka mleka ). Realizacja programu Szklanka mleka w Polsce Z każdym rokiem rośnie zainteresowanie administrowanym przez Agencję Rynku Rolnego programem Szklanka mleka. W roku szkolnym 2009/2010 w Polsce uczestniczyło w nim ok. 2,8 mln uczniów z ok. 17 tys. placówek oświatowych. Realizacja programu Szklanka mleka od akcesji Polski do UE Rok szkolny Liczba zatwierdzonych wnioskodawców Liczba placówek oświatowych uczestniczących w programie (w tys.) Liczba dzieci spożywających mleko i przetwory mleczne 2004/2005 297 4,4 637 641 2005/2006 363 5,5 772 155 2006/2007 389 6,0 776 615 2007/2008 417 12,0 2 161 858 2008/2009 471 14,2 2 386 617 2009/2010 474 17,0 2 800 000* * Informacja na podstawie umów zawartych pomiędzy wnioskodawcą a placówką oświatową. 5
Poziom zainteresowania, a tym samym oddziaływanie programu Szklanka mleka w poszczególnych województwach jest uzależniony m.in. od liczby i struktury uprawnionych do uczestnictwa w programie placówek oświatowych, uczniów do nich uczęszczających, a także od specyfiki i charakteru danego regionu. 1. Placówki oświatowe W roku szkolnym 2009/2010 największy udział placówek oświatowych w programie zanotowano w województwie: opolskim, podkarpackim oraz lubelskim i świętokrzyskim. Wśród wszystkich placówek oświatowych największy procentowy udział stanowią szkoły podstawowe. Struktura placówek oświatowych uczestniczących w programie w roku szkolnym 2009/2010 14,1% 12,0% 3,4% 70,5% Szkoły podstawowe Przedszkola Gimnazja Inne 2. Beneficjenci Od początku uruchomienia programu w Polsce beneficjenci programu spożyli ponad 903 miliony szklanek mleka, tj. ok. 232,6 tys. ton mleka i jego przetworów. W roku szkolnym 2009/2010 największy udział uczniów w programie zanotowano w województwie podkarpackim i opolskim. Polska na tle UE Polska jest liderem wśród krajów UE w realizacji programu. Zarówno ilość mleka i przetworów mlecznych dostarczanych do placówek oświatowych, jak i kwota środków finansowych pozyskiwanych z UE przez Polskę jest większa niż w krajach starej Unii, 6
Szklanka mleka w których program jest realizowany od 1983 r. Obecnie unijny program Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych realizowany jest w 26 państwach członkowskich Unii Europejskiej. Jedynie Grecja nie bierze udziału w tym programie. W roku szkolnym 2008/2009 dopłatami z UE objętych było 385,4 tys. ton mleka, z czego w Polsce 77,5 tys. ton. 80 Ilość mleka objęta dopłatami UE (w tys. ton) 70 60 50 40 30 20 10 0 Polska Francja Wlk. Brytania Szwecja Niemcy Finlandia Rumunia Portugalia Dania Hiszpania Węgry Belgia Austria Holandia Irlandia Estonia Słowacja Włochy Czechy Łotwa Cypr Litwa Malta Luxemburg Bułgaria Słowenia W sumie wydatki z budżetu UE w roku szkolnym 2008/2009 na ten cel wyniosły 75,087 mln EUR. Najwyższe wsparcie otrzymała Polska (14,06 mln EUR), Francja (13,53 mln EUR), Szwecja (9,03 mln EUR), Wielka Brytania (8,21 mln EUR) oraz Niemcy (7,17 mln EUR). Warunki udzielania dopłaty unijnej, krajowej oraz tryb udzielania dofinansowania z Funduszu Promocji Mleka wraz z formularzami dostępne są na stronie internetowej www.arr.gov.pl (w dziale Szklanka mleka ). Więcej informacji można uzyskać w: Oddziałach Terenowych Agencji Rynku Rolnego oraz Telefonicznym Punkcie Informacyjnym 22 661 72 72 Ponadto informacje dotyczące programu Szklanka mleka w Polsce oraz innych krajach UE są dostępne na stronie internetowej Komisji Europejskiej pod nazwą Program UE Mleko dla szkół (http://ec.europa.eu/agriculture/drinkitup/index_pl.htm) Broszura ma charakter wyłącznie informacyjny. ARR zastrzega, że publikacja ta nie stanowi oferty skierowanej do beneficjentów ani nie jest zobowiązaniem ARR do działań mogących wynikać z treści broszury. ARR wyraża zgodę na przedruk materiałów z podaniem źródła. 7
Agencja Rynku Rolnego 00-400 Warszawa, ul. Nowy Świat 6/12 Biuro Wspierania Konsumpcji tel. 22 661 79 79, faks 22 661 78 85 Telefoniczny Punkt Informacyjny 22 661 72 72 www.arr.gov.pl Oddziały Terenowe Agencji Rynku Rolnego Białystok 15-102 Białystok, ul. Kombatantów 4 tel. 85 664 31 50 Bydgoszcz 85-605 Bydgoszcz, ul. Kasztanowa 57 tel. 52 584 92 92 Gdynia 81-332 Gdynia, ul. Kołłątaja 1 tel. 58 669 43 00 Gorzów Wlkp. 66-400 Gorzów Wlkp., ul gen. Sikorskiego 20c tel. 95 728 26 58 Katowice 40-476 Katowice, Plac pod Lipami 5 tel. 32 359 49 00 Kielce 25-323 Kielce, ul. Piaskowa 18 tel. 41 343 31 90 Kraków 31-546 Kraków, ul. Mogilska 104 tel. 12 424 09 40 Lublin 20-126 Lublin, ul. Unicka 4 tel. 81 444 45 33 Łódź 93-578 Łódź, ul. Wróblewskiego 18 tel. 42 685 52 18 Olsztyn 10-959 Olsztyn, ul. Partyzantów 1/2 tel. 89 527 74 58 Opole 45-301 Opole, ul. Horoszkiewicza 6 tel. 77 441 70 00 Poznań 60-324 Poznań, ul. Marcelińska 90 tel. 61 852 14 33 Rzeszów 35-001 Rzeszów, al. J. Piłsudskiego 32 tel. 17 864 20 27 Szczecin 71-410 Szczecin, ul. Niedziałkowskiego 21 tel. 91 464 82 00 Warszawa 04-076 Warszawa, ul. Waszyngtona 146 tel. 22 515 81 31 33 Wrocław 53-333 Wrocław, ul. Powstańców Śląskich 28/30 tel. 71 335 01 51 ARR listopad 2010 ISBN 978-83-62107-22-3