PROJEKT PLANU URZĄDZENIA LASU DLA FABRYKI AMUNICJI MYŚLIWSKIEJ "FAM-PIONKI" sporządzony na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2023r. na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2014 r. Stawiamy na jakość. System zarządzania jakością prac w BULiGL spełnia standardy normy ISO 9001 oraz ISO 14001 1
2
Spis treści 1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA... 7 1.1 WSTĘP...7 1.2 PRZESTRZENNE USYTUOWANIE URZĄDZANEGO OBIEKTU ORAZ KRÓTKI RYS HISTORYCZNY...8 1.2.1 Przestrzenne usytuowanie urządzanego obiektu względem podziału administracyjnego kraju 8 1.2.2 Stan posiadania... 9 1.2.3 Podział powierzchniowy... 10 1.2.4 Rys historyczny... 10 1.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENE REGIONU DOTYCZĄCE GOSPODARKI LEŚNEJ I OCHRONY PRZYRODY Z UWZGLĘDNIENIEM REGIONALNYCH STRATEGII ROZWOJU ORAZ PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA...12 1.4 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH...12 1.4.1 Położenie obiektu w przestrzeni przyrodniczo-leśnej... 12 1.4.2 Rzeźba terenu... 12 1.4.3 Warunki klimatyczne... 12 1.4.4 Warunki wodne... 13 1.4.5 Warunki glebowe... 13 1.4.6 Charakterystyka typów siedliskowych lasu... 13 1.4.7 Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych... 14 1.4.8 Typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw... 14 1.4.9 Ocena walorów genetycznych lasu... 15 1.4.10 Ogólna ocena stanu środowiska przyrodniczego... 15 1.4.11 Walory przyrodnicze... 15 1.4.12 Zagrożenia środowiska przyrodniczego... 15 1.5 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW EKONOMICZNYCH...16 1.5.1 Krótka charakterystyka ekonomiczna regionu... 16 1.5.2 Charakterystyka kompleksów leśnych... 16 1.6 CHARAKTERYSTYKA STANU LASU ORAZ ANALIZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH...16 1.6.1 Ocena możliwości produkcyjnych na podstawie zestawień końcowych... 16 1.6.2 Struktura gatunkowa według gatunków panujących w ramach typów siedliskowych lasu i klas bonitacji... 16 Poniżej przedstawiono zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według gatunków panujących na podstawie tabeli nr II oraz wykresy obrazujące udział gatunków panujących w typach siedliskowych lasu na powierzchni leśnej....16 1.6.3 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku... 19 1.6.4 Powierzchniowy i miąższościowy udział rzeczywistych gatunków drzew... 21 1.6.5 Porównanie udziału powierzchniowego i miąższościowego z poprzednią rewizją PUL.. 22 1.6.6 Charakterystyka młodego pokolenia... 22 1.6.7 Ocena zgodności składu gatunkowego z typem lasu... 23 1.6.8 Ocena stanu uszkodzeń drzewostanów... 23 1.6.9 Ocena stanu sanitarnego lasu... 23 2 OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLENIA ZADAŃ... 24 2.1 PODSTAWY GOSPODARKI PRZYSZŁEGO OKRESU...24 2.1.1 Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej... 24 2.1.2 Podział według dominującej funkcji lasów... 24 2.1.3 Podział na gospodarstwa... 24 2.1.4 Wieki rębności... 24 2.2 ZADANIA GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z PLANU URZĄDZENIA LASU...25 2.2.1 Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu... 25 3
2.2.2 Etat cięć użytkowania przedrębnego... 26 2.2.3 Etat miąższościowy użytków głównych (rębne i przedrębne)... 27 2.3 ZESTAWIENIE I OPISANIE ZADAŃ Z ZAKRESU HODOWLI LASU...28 2.3.1 Zadania z zakresu hodowli lasu... 28 2.4 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY LASU...29 2.5 KIERUNKOWE WYTYCZNE Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ...30 2.6 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU UŻYTKOWANIA UBOCZNEGO ORAZ GOSPODARKI ŁOWIECKIEJ...30 2.7 30 2.7.1 Użytkowanie uboczne... 30 3 PROGRAM OCHRONY PRZYRODY-AKTUALIZACJA... 30 3.1 Formy ochrony przyrody...30 3.1.1 Obszary chronione... 30 3.1.2 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków zwierząt... 33 3.1.3 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków roślin... 34 3.2 Walory przyrodniczo-leśne...35 3.2.1 Drzewostany... 35 3.2.2 Formy degradacji ekosystemu leśnego... 36 3.2.3 Charakterystyka siedlisk przyrodniczych... 37 3.3 Zagrożenia...37 3.4 Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego...38 3.5 Plan działań...38 4 PROGNOZA STANU ZASOBÓW NA KONIEC OKRESU GOSPODARCZEGO 39 5 PODSUMOWANIE PRAC URZĄDZENIOWYCH... 39 5.1.1 Prace terenowe i kameralne... 39 5.1.2 Zestawienie planu urządzenia lasu... 40 6 ZAŁĄCZNIKI... 41 6.1.1 Wypis z rejestru gruntów... 41 Spis tabel Tabela 1. Zestawienie powierzchni w poszczególnych jednostkach podziału administracyjnego kraju... 9 Tabela 2. Zestawienie powierzchni w PUL na 01.01.2014 r.... 9 Tabela 3. Porównanie powierzchni ogólnej z poprzednią rewizją... 9 Tabela 4. Porównanie TD i orientacyjnych składów gatunkowych upraw przyjętych na lata 2014-2023 z poprzednim 10-leciem (2004-2013)... 14 Tabela 5. Zestawienie siedliskowych typów lasu wg panujących gatunków drzew oraz bonitacji :... 17 Tabela 6. Udział powierzchniowy i miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku.... 19 Tabela 7. Tabelaryczne zestawienie podstawowych parametrów drzewostanów:... 20 Tabela 8. Kategoria drzewostanów... 20 Tabela 9. Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu... 21 Tabela 10. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku z poprzednią rewizją:... 22 Tabela 11. Stopień zgodności drzewostanów z siedliskiem... 23 Tabela 12. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwie... 25 Tabela 13. Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego... 26 Tabela 14. Zestawienie przyjętych etatów użytków głównych... 27 4
PLAN URZĄDZENIA LASU sporządzony na lata od 2014 do 2023 dla Lasu Skarbu Państwa w użytkowaniu Fabryki Amunicji Myśliwskiej FAM-PIONKI na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2014 r. I. ZESTAWIENIE POWIERZCHNI według stanu na 1.01.2014 r. 1. POWIERZCHNIA OGÓLNA - ha 1 0 6 6 w tym według obrębów leśnych: 1) Pow. Obiektu 1 0 6 6 3) 4) 5 6) I.2. POWIERZCHNIA LASÓW - ha 1 0 6 6 w tym: a) według pełnionych funkcji: - lasów stanowiących rezerwaty przyrody - lasów uznanych za ochronne 1 0 6 6 - pozostałych lasów (lasów gospodarczych) b) według grup kategorii użytkowania: - gruntów zalesionych 1 0 6 6 - gruntów niezalesionych 0 0 0 w tym: do odnowienia 0 0 0 - gruntów związanych z gospodarką leśną 0 0 0 I.3 POWIERZCHNIA POZOSTAŁYCH GRUNTÓW 0 0 0 (GRUNTÓW NIELEŚNYCH) - ha w tym: przeznaczonych do zalesienia 0 0 0 II. ZESTAWIENIE ZADAŃ NA LATA OD 2014 DO 2023 II.1. POZYSKANIE DREWNA W ILOŚCI NIE WIĘKSZEJ NIŻ: m 3 grubizny netto, w tym: a) obligatoryjny etat cięć w użytkowaniu rębnym 5 1 6 m 3 grubizny netto 5
b) powierzchniowy etat cięć w użytkowaniu przedrębnym - ha 4 6 9 o orientacyjnej miąższości 1 0 m 3 grubizny netto II.2.PIELĘGNOWANIE LASU NA POWIERZCHNI - ha 6 4 8 w tym: a) pielęgnowanie zainwentaryzowanych upraw 1 7 9 b) pielęgnowanie zainwentaryzowanych młodników 0 0 0 c) trzebieże 4 6 9 II.3. POZOSTAŁE ZADANIA OKREŚLONE KIERUNKOWO: II.3.1. Zadania dotyczące zalesień i odnowień: a) zalesienia gruntów przeznaczonych do zalesienia - ha 0 0 0 b) odnowienie halizn, płazowin i zrębów - ha 0 0 0 c) orientacyjna powierzchnia odnowień drzewostanów przewidzianych 2 5 8 do użytkowania rębnego - ha w tym zrębami zupełnymi 0 0 0 d) orientacyjna powierzchnia podsadzeń i dolesień - ha 0 0 0 e) orientacyjna powierzchnia poprawek i uzupełnień - ha 0 0 0 f) orientacyjna powierzchnia wprowadzenia podszytów - ha 0 0 0 g) orientacyjna powierzchnia melioracji - ha 0 0 0 w tym wodnych - ha 0 0 0 II.3.2. Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu (w tym ochrony przeciwpożarowej) przedstawione opisowo oraz na mapach przeglądowych II.3.3. Kierunkowe zadania z zakresu gospodarki łowieckiej przedstawione opisowo oraz na mapie przeglądowej II.3.4. Kierunkowe potrzeby z zakresu infrastruktury technicznej przedstawione opisowo 6
1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA 1.1 WSTĘP Kolejna rewizja Planu Urządzenia Lasu dla lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu wieczystym przez Fabrykę Amunicji Myśliwskiej FAM-PIONKI wykonana została przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Lublinie na podstawie umowy z dnia 28 lutego 2013 roku, zawartej pomiędzy wykonawcą BULiGL Oddział w Lublinie, a Zamawiającym Fabryką Amunicji Mysliwskiej FAM-PIONKI. Plan urządzenia lasu wykonano na okres od 01.01.2014 do 31.12.2023. Stan przyjęto na 01.01.2014 roku. Prace urządzeniowe wykonała Pracownia Urządzeniowa UL-1, zgodnie z: Ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, z późn. zm.); Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz. U. z 2012 r. Nr 256, poz. 1302); Ponadto aktualnie obowiązujące podstawowe akty prawne związane z wykonawstwem planu urządzenia lasu to: Ustawa o ochronie przyrody z 16.04.2004 roku (DZ.U. nr 92 z 2004 r. poz. 880 z póź. zm). Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008 roku (DZ.U. nr 199 z 2008 r., poz. 1227), Ustawa z dnia 21 maja 2012 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (DZ.U. z 2010 nr 119, poz. 804), Prawo ochrony środowiska z 27.04.2001 roku (teks jednolity z 23.01.2008 r. DZ.U. nr 25 z 2008 r. poz. 150 wraz z późniejszymi zmianami) Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 27.03.2003 roku, Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. (z póź. zm). oraz rozporządzenia Ministra Środowiska: - w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym, z dnia 9.09.2011 r., - w sprawie ochrony gatunkowej roślin z dnia 5.01.2012 r. (Dz. U. z dnia 20.01.2012, poz. 81), - w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną, z dnia 09.07.2004 r. (Dz. U. Nr 168, poz. 1765), - w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt z dnia 12.10.2011 r. (Dz. U. Nr 237, poz. 1419), - w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, z dnia 21.07.2004r., - w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 z dnia 13.04.2010 r. (Dz. U. 2010 nr 77 poz. 510) - rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków z dnia 12.01.2011 r. (Dz. U. Nr 25 poz. 133), Wykonawstwo oparto na ustaleniach resortowych ujętych w: Instrukcji urządzania lasu; Zasadach hodowli lasu; Instrukcji ochrony lasu; Instrukcji ochrony przeciwpożarowej; 7
1.2 PRZESTRZENNE USYTUOWANIE URZĄDZANEGO OBIEKTU ORAZ KRÓTKI RYS HISTORYCZNY 1.2.1 Przestrzenne usytuowanie urządzanego obiektu względem podziału administracyjnego kraju Lasy należące do "FAM-PIONKI" położone są w granicach administracyjnych miasta Pionki, powiat Radom, województwo mazowieckie. Znajdują się one w terytorialnym zasięgu Nadleśnictwa Kozienice. Teren na którym występują lasy należą do terenów zamkniętych, są ogrodzone siatką i strzeżone przez straż przemysłową. Wejście na teren lasu możliwy jest tylko na podstawie przepustki. Siedziba Fabryki Amunicji Myśliwskiej "FAM-PIONKI" znajduje się w Pionkach przy ulicy Zakładowej 7. Telefon +48 48 385 21 80 e-mail: fampionki@fam-pionki Szkic sytuacyjny obiektu Siedziba firmy 8
1.2.2 Stan posiadania Stan posiadania został ustalony na podstawie potwierdzonego wypisu z ewidencji gruntów z dnia 27.03.2013 roku i wyrysu mapy ewidencji gruntów w skali 1:5000 ze Starostwa Powiatowego w Radomiu. Wypis z rejestru gruntów: JEDNOSTKA REJESTROWA: G1642, KW 00000187 WŁAŚCICIEL: udział 1/1 SKARB PAŃSTWA, siedziba: 26-600 Radom ul. Domagalskiego 7 WŁADAJĄCY: użytkownik wieczysty: udział 1/1, FABRYKA AMUNICJI MYSLIWSKIEJ FAM-PIONKI, siedziba: 26-670 Pionki ul. Zakładowa 7. Zgodnie z wypisem z ewidencji, w skład gruntów leśnych wchodzą działki o numerach: działka nr 1464/307 działka nr 1464/309 LsIV 0,0343 ha LsIV 4,5062 ha LsV 6,1163 ha Kopie z wypisu z rejestru z gruntów zmieszczono w załącznikach niniejszego opracowania. Tabela 1. Zestawienie powierzchni w poszczególnych jednostkach podziału administracyjnego kraju Gmina, powiat, województwo Las "FAM-PIONKI" Powierzchnia [ha] 1 2 14-25-011 Miasto Pionki 10,6568 14-25 R-m powiat radomski 10,6568 14 R-m w województwie mazowieckie 10,6568 Obręb Tabela 2. Zestawienie powierzchni w PUL na 01.01.2014 r. Grunty leśne [ha] Zalesione Nie zalesion e Powierzchnia [ha] Lasy [ha] Razem grunty leśne Grunty związane z gosp. leśną Razem lasy Grunty nieleśne Ogółem [ha] 1 2 3 4 5 6 7 8 Las "FAM-PIONKI 10,66 0 10,66 0 10,66 0 10,66 Dane dotyczące powierzchni określono na podstawie podsumowania opisów taksacyjnych. Różnią się one nieznacznie od powierzchni geodezyjnej podawanej z dokładnością do 1 m². Różnice wynikają z zaokrągleń matematycznych. Aby zachować zgodność we wszystkich wykazach, zestawieniach i tabelach, przyjęto powierzchnie z opisów taksacyjnych, które są w arach i wynikają z sumy powierzchni wszystkich wyłączeń taksacyjnych. Tak więc dla potrzeb ewidencji gruntów należy posługiwać się powierzchnią z dokładnością do 0,0001 ha, zaś dla potrzeb PUL z dokładnością do 0,01 ha. Tabela 3. Porównanie powierzchni ogólnej z poprzednią rewizją Wyszczególnienie FAM-PIONKI Stan na 1.01.2004r 13,26 Stan na 31.12.2013r. 10,66 Różnica -2,60 9
Różnica w powierzchni wynika z przeprowadzonej przez Starostę Radomskiego w roku 2005 nowej klasyfikacji gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa będących w wieczystym użytkowaniu przez FAM-PIONKI. 1.2.3 Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy przyjęto z poprzedniej rewizji PUL. W urządzanym obiekcie wyodrębniono 1 oddział o powierzchni 10,66 ha. 1.2.4 Rys historyczny Urządzany obiekt do roku 1922 wchodził w skład Nadleśnictwa Jedlnia. W dniu 10 lipca 1922 roku Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych, któremu podlegało Nadleśnictwo Jedlnia, przekazało 519,15 ha powierzchni leśnej pod zarząd Ministerstwa Spraw Wojskowych z przeznaczeniem dla Państwowej Wytwórni Prochu i Materiałów Kruszących. W latach 1932 i 1935 przekazano na rzecz Państwowej Wytwórni Prochu 32,60 ha. W rezultacie powierzchnia na koniec lat trzydziestych ubiegłego wieku wynosiła 551,75 ha. Odnośnie gospodarki leśnej w okresie do II wojny światowej jak również w okresie powojennym, brak jest jakichkolwiek danych. Należy sądzić, po aktualnym stanie drzewostanów, że działalność gospodarcza ograniczała się do posztucznego wycinania drzew. W roku 1952 powstała specjalna komórka techniczno-administracyjna tzw. sekcja leśna, której powierzono prowadzenie gospodarki leśnej. Pierwszy prowizoryczny operat urządzeniowy został opracowany na okres 1.01.1955r. 31.12.1964r. Całość lasów zaliczono do grupy I lasów ochronnych i do gospodarstwa dębowososnowego. Wiek rębności dla So przyjęto 100 lat. Etat użytków rębnych wynosił 800 m 3 grubizny brutto. Jak wynika z danych w latach 1955 1968 pozyskano ogółem około 16000 m 3 grubizny oraz wykonano odnowienia podokapowe na około 6,00 ha. Użytkowanie rębne ograniczało się do wycinania powierzchni pod inwestycje przemysłowe. Plan definitywnego urządzania lasu dla Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach, opracowało BULiGL w Radomiu na lata 1.01.1969 31.12.1978 r. Ogólna powierzchnia wynosiła 668,10 ha w tym powierzchnia leśna 388,52 ha. Całość lasów zaliczono do grupy I strefy zieleni wysokiej z których utworzono gospodarstwo lasów ochronnych. Przyjęto następujące wieki rębności: So, Md, Jd 120 lat Db 160 lat Brz, Ol 80 lat Etat użytkowania rębnego wnosił 13065 m 3 - wykonano 10867 m 3-83%, etat użytków przedrębnych 3005 m 3 wykonano 4655 m 3 155%. Masa drzewna pozyskana z wylesień pod inwestycje przemysłowe została zaliczona na poczet użytków rębnych. Nie wykonano zadań z zakresu hodowli lasu. Kolejny plan urządzania lasu sporządzony przez BULiGL w Radomiu obowiązywał w latach 1.01.1979 12.31.1988 r. Ogólna powierzchnia wynosiła 705,16 ha w tym powierzchnia leśna 369,49 ha. Lasy Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach zaliczona do lasów grupy I strefy zieleni wysokiej i utworzono gospodarstwo lasów ochronnych strefy zieleni wysokiej. Przyjęto następujące wieki rębności: So, Md, Jd 140 lat Db 160 lat Brz, Ol 80 lat Etat użytkowania rębnego wynosił 7210m 3 brutto, etat użytkowania przedrebnego 5119 m 3. Brak danych z realizacji planu urządzania lasu. Przemiany polityczne, ekonomiczne i społeczne zapoczątkowane w 1989 r. spowodowały przewartościowania w wielu dziedzinach życia ekonomicznego. Zmianie ulegają struktury i rodzaje zakładów produkcyjnych. Profil produkcji w tych zakładach podlega modernizacji lub całkowitym przekształceniom. 10
W dniu 26 sierpnia 1991 roku zawiązana zostaje spółka "FAM- SIMADEX", a rok później Zakłady Tworzyw Sztucznych "Pronit"- jako wspólnik Spółki i właściciel gruntów - wydzieliły z działki 1464/4 grunty o powierzchni 23,7271 m 2 oraz wnieśli prawo wieczystego użytkowania wydzielonych gruntów leśnych i nieleśnych, wraz z prawem własności budynków i budowli. W 1999 roku, w wyniku objęcia całego kapitału zakładowego spółki przez Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego "CENZIN" Sp. z o.o. w Warszawie, zmieniono nazwę na "FAM- PIONKI". W roku 2003, w wyniku przetargu, właściciel spółki zlecił BULiGL Oddział w Lublinie sporządzenie Planu Urządzenia Lasu dla lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu wieczystym przez Fabrykę Amunicji Myśliwskiej FAM-PIONKI. Plan urządzenia lasu dla FAM-Pionki obowiązywał od 1.01.2004 do 31.12.2013 roku Omówienie gospodarki ostatniego 10-lecia (2004-2013) przedstawiona zostanie w dalszej części elaboratu w dziale Analiza gospodarki przeszłej Syntetyczne dane z historii działalności Spółki Wyszczególnienie Jed. FAM-PIONKI wg stanu na: 2004 2014 Powierzchnia ogólna ha 13,26 10,66 Grunty leśne ha 13,26 10,66 w tym porolne ha Grunty związane z gospodarką leśną ha Grunty nieleśne ha w tym grunty przeznaczone do zalesienia ha Grunty sporne ha Lasy ochronne ha 13,26 10,66 Rezerwaty pow. leśna ha Obszary NATURA 2000 ha 10,66 Parki krajobrazowe ha Otulina parków krajobrazowych ha 13,26 10,66 Obszary chronionego krajobrazu ha I strefa zagrożenia przemysłowego ha Miąższość d-stanów na powierzchni leśnej m 3 2265 2340 Przeciętna zasobność na 1 ha m 3 171 219 Przeciętny wiek drzewostanów lat 126 Wieki rębności dla podstawowych gat. drzew lat 79 84 So lat 110 110 Db, Js lat 160 160 Brz, Ol, Kl, Jw, Gb, Lp lat 80 80 Roczny etat użytków rębnych Roczny etat użytków przedrębne Odnowienia otwarte i podokap. ha rocznie Pielęgnacje upraw i młodników ha rocznie Melioracje agrotechnicz ha rocznie Etat pow. [ha] ha 4,44 5,97 Wykonanie[ha] ha 000 - Etat netto m 3 354 516 Wykonanie netto m 3 9440 - Etat pow. [ha] ha 5,45 4,69 Wykonanie [ha] ha 0000 - Etat netto m³ 124 100 Wykonanie netto m³ 0000 - Etat [ha] ha 3,02 2,58 Wykonanie [ha] ha 0000 - Etat [ha] ha 0,18 Wykonanie [ha] ha - Etat [ha] ha 2,58 Wykonanie [ha] ha - 11
1.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENE REGIONU DOTYCZĄCE GOSPODARKI LEŚNEJ I OCHRONY PRZYRODY Z UWZGLĘDNIENIEM REGIONALNYCH STRATEGII ROZWOJU ORAZ PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA Podstawowym dokumentem prognostycznym polityki zagospodarowania przestrzennego regionu dotyczące gospodarki leśnej i ochrony przyrody jest Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego który określa cele, zasady i struktury zagospodarowania przestrzennego oraz lokalizacje inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Rozbudowa i planowane inwestycje przez FAM-PIONKI wynikać będą z potrzeb rynku i strategicznej polityki Państwa. Aktualnie Spółka nie przewiduje żadnych inwestycji Projektowane inwestycje, zgodnie z Ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008 roku będą musiały mieć przeprowadzoną ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i obszary Natura 2000 i uzyskanie decyzji środowiskowej na inwestycję. W dokumentach tych opisane są szczegółowe zagrożenia środowiska oraz rozwiązania mające na celu jego zapobieganie, zmniejszenie lub kompensacja. 1.4 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH 1.4.1 Położenie obiektu w przestrzeni przyrodniczo-leśnej Regionalizacja przyrodniczo-leśna Według Regionalizacji Przyrodniczo-Leśnej Polski 2010, lasy Fabryki Amunicji Myśliwskiej Spółka z o.o. "FAM-PIONKI" położone są: VI Krainie Małopolskiej VI.3 Mezoregiom Równiny Radomsko-Kozienickiej 1.4.2 Rzeźba terenu Obszar całego obiektu wykazuje małe zróżnicowanie pod względem morfologicznym. Przeważa krajobraz naturalny peryglacjalny równinny. Dominują plejstoceńskie gliny zwałowe, piaski i żwiry lodowcowe zlodowacenia środkowo-polskiego, tworzące układ mozaikowy z nieco mniej licznymi piaskami i żwirami sandrowymi [Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010, R. Zielony, A. Kliczkowska, Wydawnictwo Centrum Informacyjne Lasów Państwowych]. 1.4.3 Warunki klimatyczne Według klasycznej regionalizacji klimatycznej Polski E. Romera (1949), teren "FAM- PIONKI" znajduje się w regionie klimatycznym C11 Wielkich Dolin. Zgodnie z najnowszą regionalizacją klimatyczną opracowaną przez Alojzego Wosia (1999), która dzieli teren Polski na 28 regionów klimatycznych, wykazujących pewne odrębne cechy klimatu wyrażone w średniej rocznej liczbie dni z poszczególnymi typami pogody, omawiany teren położony jest w Regionie XXI Wschodniomałopolski. Omawiany teren jest obszarem bardzo małym. Powoduje to, iż dla opisania klimatu trzeba się wzorować większą powierzchnią terytorialną na której panują praktycznie takie same warunki. Klimat jest tu zbliżony do kontynentalnego, chociaż w okresie letnim zaznaczają się częściej wpływy klimatu oceanicznego. Stany pogody uzależnione są przede wszystkim od ośrodków stałego ciśnienia, jak też sezonowych ośrodków ciśnienia, które kierują nad ten teren określone masy powietrza. Strefa stałego wyżu podzwrotnikowego występująca na południu Europy pod nazwą wyżu azorskiego, przynosi suchą i słoneczną pogodę. Od północno- 12
wschodniej części Polski występuje strefa frontu polarno-kontynentalnego, która powoduje napływ wychłodzonego i suchego powietrza ze wschodu. W porze letniej i jesiennej dominują masy powietrza polarno-morskiego, które docierają znad Atlantyku jako ciepłe, powodując pogodę słoneczną, lub jako chłodniejsze, przynosząc opady deszczu. Najczęstszymi masami powietrza, są masy powietrza polarno-oceanicznego, w mniejszym stopniu polarno-kontynentalnego. Znikomy udział mają tutaj masy pochodzenia arktycznego i tropikalnego. Najczęstszym typem pogody jest typ antycyklonalny charakteryzujący się dużym usłonecznieniem o niebie bezchmurnym lub o niewielkim zachmurzeniu, przeważnie wysokim ciśnieniem ponad 1013 hpa, wiatrach o niewielkich prędkościach /poniżej 3m/sek./, braku opadów atmosferycznych. Rzadszym typem pogody jest pogoda depresyjna i frontowa charakteryzująca się dużą wilgotnością powietrza, dużym zachmurzeniem, znacznymi opadami atmosferycznymi oraz dużą zmiennością ciśnienia i prędkością wiatrów. Wiatry charakteryzują się dużą zmiennością przestrzenną. Wieją przede wszystkim z kierunków zachodnich i południowo-wschodnich. Średnia prędkość wiatrów rozkłada się następująco: na wiosnę 3,0-3,5 m/sek., w lecie około 2,5 m/sek., w jesieni około 3,0 m/sek. i w zimie 3,0-4,0 m/sek. Stosunkowo rzadko zdarzają się wiatry wyrządzające poważniejsze szkody. Osiągają one wówczas prędkość do 15 m/sek. Warunki termiczne, podobnie jak cały klimat tego terenu, kształtują się latem pod wpływem atlantyckim, natomiast zimą pod wpływem kontynentalnym. Najchłodniejszym miesiącem roku jest styczeń, a najcieplejszym lipiec. Przeciętna temperatura stycznia wynosi ok.-1,3 C do -3 C, a lipca - ok. 17,7 C do 18,5 C. Najcieplejszym miesiącem był sierpień 1992 z temperaturą 21,5 0 C i lipiec 1994-22,5 0 C. Z miesięcy zimowych, najchłodniejszym był styczeń 1996 z temperaturą -6,8 0 C oraz luty 1996 6,5 0 C. Ważniejsze dane klimatyczne kształtują się następująco: - średnia temperatura roczna + 8,3 o C - średnia temperatura okresu IV-IX +14,3 o C - długość okresu wegetacyjnego (temp. >5,0 o C) 215 dni - liczba dni mroźnych (temp. max. < 0 o C) 55 dni - liczba dni z pokrywą śnieżną 45 dni - średnia suma opadów rocznych 520 mm - średnia liczba dni z przymrozkami w okresie od IV X 110 dni 1.4.4 Warunki wodne Pod względem hydrologicznym opisywany obiekt należy do dorzecza rzeki Wisły. Po wschodniej stronie przepływa rzeka Zagożdżonka, która odprowadza nadmiar wody z lasu do Wisły. Na gruntach zarządzanych przez FAM-PIONKI nie występują naturalne lub sztuczne zbiorniki wodne oraz ujęcia wodne objęte strefą ochronną. 1.4.5 Warunki glebowe FAM-PIONKI nie posiadają opracowania glebowo-siedliskowego, w którym szczegółowo omówione byłyby warunki glebowe. W związku z powyższym nie są zamieszczone w opisach taksacyjnych dane dotyczące podtypu i gatunku gleby. Na podstawie literatury [Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010, R. Zielony, A. Kliczkowska, Wydawnictwo Centrum Informacyjne Lasów Państwowych] opisywane lasy występują na utworach akumulacji lodowcowej, w postaci utworów piaszczysto-pylastych i piasków zwałowych, z których wytworzyły się średnio-żyzne gleby, na których występują drzewostany sosnowe i dębowo-sosnowe. 1.4.6 Charakterystyka typów siedliskowych lasu W części tabelarycznej niniejszego elaboratu zamieszczone są tabele, które charakteryzują udział typów siedliskowych: 13
Tabela nr II Zestawienie powierzchni typów siedliskowych według panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji; Tabela nr IV Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według typów siedliskowych lasu i gatunków panujących; Tabela nr Va Powierzchniowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Tabela nr Vb Miąższościowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. W trakcie prac taksacyjnych na podstawie runa leśnego i drzewostanu określono typy siedliskowe lasu. Powierzchnię oraz procentowy udział typów siedliskowych lasu przedstawiono na diagramach na podstawie bazy danych opisu taksacyjnego. Udział % typów siedliskowych 11,54% Lśw 1,23 ha 39,87% BMśw 4,25 ha 5,18 ha 48,59% LMśw BMśw LMśw Lśw W lasach FAM-PIONKI wyodrębniono 3 typy siedliskowe lasu. Dominującym siedliskiem jest las mieszany świeży (LMśw), który zajmuje 5,18 ha (48,59%). Pod względem stopnia uwilgotnienia siedliska, dominują siedliska świeże, które są w stanie naturalnym i zbliżonym do naturalnego w 100,0%. 1.4.7 Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych Zgodnie z 10 IUL aktualizacji stref uszkodzeń przemysłowych nie przeprowadzono. 1.4.8 Typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw W oparciu o dotychczasowe wyniki gospodarcze oraz Zasady Hodowli Lasu przyjęto następujące typy drzewostanów dla poszczególnych typów siedliskowych lasu i orientacyjne składy upraw. Tabela 4. Porównanie TD i orientacyjnych składów gatunkowych upraw przyjętych na lata 2014-2023 z poprzednim 10-leciem (2004-2013) TSL TD Orientacyjny skład gatunkowy odnowień Na lata 2014-2023 Orientacyjny skład gatunkowy odnowień w latach 2004-2012 BMśw Db So So 60%, Dbb 20% Bk i inne 20% So 60%, Db 20% Bk Jd i inne 20% LMśw Db So So 40%, Db 30%, Md i inne 30% So 40%, Db 30%, Md Jd i inne 30% Lśw Jd Db Db 50%,Jd 30%, Bk i inne 20% Db 50%,Jd 30%, Bk i inne 20% Projektowane składy upraw należy traktować ramowo i uwzględniać przy odnowieniu warunki mikrosiedliskowe. W uzasadnionych przypadkach, uwzględniając zmienność warunków 14
w ramach typu siedliskowego lasu oraz doświadczenia miejscowe, dopuszcza się odstępstwa od podanych orientacyjnych składów upraw w wysokości do 20%. W porównaniu z poprzednią rewizją nie zmieniono orientacyjnych składów upraw. Zachowana jest ciągłość w dążeniu do osiągnięcia zamierzonych celów gospodarczych. 1.4.9 Ocena walorów genetycznych lasu Genetyczne zróżnicowanie gatunków drzew tworzących las i dostosowanie ich do warunków panujących na obszarze występowania ma zasadniczy wpływ na wielorakość funkcji jakie zgodnie z Ustawą o lasach, ma on spełniać, tj. funkcje społeczne i produkcyjne. Zachowanie rodzimych populacji drzew, ich różnorodność, to główny czynnik stworzenia regionalizacji leśnej Polski dla nasion i sadzonek. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 października 2006 r. (Dz.U. 201, poz. 1481), w sprawie wykazu, obszarów i mapy regionów pochodzenia leśnego materiału podstawowego, lasy FAM-PIONKI należą do 653 regionu pochodzenia leśnego materiału podstawowego. FAM-PIONKI nie posiadają własnej bazy nasiennej. Materiał sadzeniowy musi pochodzić z właściwego regionu pochodzenia leśnego materiału podstawowego. 1.4.10 Ogólna ocena stanu środowiska przyrodniczego Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach, celem gospodarki leśnej jest zachowanie warunków do trwałej wielofunkcyjności lasów, ich wszechstronnej użyteczności oraz kształtowania środowiska przyrodniczego. Realizując cele hodowli i użytkowania lasu przyjęto zasadę, że każdy las, w każdym miejscu i czasie pełni jednocześnie różne funkcje. Instrukcja urządzania lasu wyróżnia, w zależności od funkcji lasu, trzy główne grupy lasów: rezerwatowe, ochronne i gospodarcze. Lasy należące do Fabryki Amunicji Myśliwskiej "FAM-PIONKI" położone są w granicach administracyjnych Miasta Pionki. W związku z powyższym uznano je za lasy ochronne w granicach miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast ponad 50 tys. mieszkańców. W części tabelarycznej zamieszczono tabelę III powierzchniową i miąższościową tabelę klas wieku według głównych funkcji lasu i gatunków panujących. 1.4.11 Walory przyrodnicze Na terenie lasów będących w użytkowaniu przez Fabrykę Amunicji Myśliwskiej "FAM-PIONKI" funkcjonuje jedna formy ochrony przyrody zapisanych w ustawodawstwie tj. Natura 2000 Ostoja Kozienicka PLB140013 obszar specjalnej ochrony ptaków. Natomiast pozostałe formy ochrony przyrody jak: rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, użytki ekologiczne nie występują. Występują pojedyncze stanowiska roślin chronionych takie jak: konwalia majowa, rokiet pospolity, kruszyna pospolita, przytulia wonna. Podczas inwentaryzacji zasobów leśnych rejestrowano drzewa o znacznych rozmiarach i wieku nie objęte ustawową ochroną. Są one odnotowane w opisach taksacyjnych jako drzewa cenne, lub przestoje na gruntach leśnych. 1.4.12 Zagrożenia środowiska przyrodniczego Wśród zagrożeń środowiska przyrodniczego wyróżniamy zagrożenia: biotyczne - owady, grzyby pasożytnicze, zwierzyna płowa abiotyczne - susze, silne wiatry, przymrozki wczesne i późne, okiść antropogeniczne pożary, zaśmiecanie lasu, urbanizacja terenu Szczegółowe omówienie występujących zagrożeń zawarte zostało w części czwartej elaboratu, w rozdziałach: Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu i Plan ochrony przeciwpożarowej oraz w Programie Ochrony Przyrody Aktualizacja. 15
1.5 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW EKONOMICZNYCH 1.5.1 Krótka charakterystyka ekonomiczna regionu Lasy będące w użytkowaniu "FAM-PIONKI" pełnią rolę ochroną. Gospodarka leśna na tym terenie sprowadza się do wykonywania cięć trzebieżowych, pielęgnacji założonych upraw oraz znikomego użytkowania rębnego. Funkcja produkcyjna, czyli produkcja drewna i uzyskiwanie z tego tytułu dochodów nie jest główną funkcją pełnioną przez te lasy. Gospodarka w tych lasach jest dostosowana do pełnienia funkcji pozaprodukcyjnych. W planach zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje się na tym terenie wzmożonej urbanizacji. Rozwój przemysłu uwarunkowany będzie od strategii państwa oraz rozwoju Miasta Pionki. 1.5.2 Charakterystyka kompleksów leśnych Całość lasów Fabryki Amunicji Myśliwskiej FAM Pionki wchodzi do otuliny Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. Profesora Ryszarda Zaręby. Północna i zachodnia strona lasów FAM-PIONKI przylega do dużego kompleksu leśnego, który wchodzi w skład Puszczy Kozienickiej. Granice lasów są wyraźne. Do obowiązków użytkownika gruntów leśnych należy utrzymywanie aktualnej dokumentacji prawnej związanej ze stanem posiadania i ze zmianami w rodzaju użytkowania gruntów, ochrona znaków granicznych oraz znaków pomiarowych, położonych na terenie obiektu. W razie zniszczenia lub przesunięcia znaków granicznych i geodezyjnych, do ich wznowienia uprawniona jest wyłącznie służba geodezyjna. 1.6 CHARAKTERYSTYKA STANU LASU ORAZ ANALIZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH 1.6.1 Ocena możliwości produkcyjnych na podstawie zestawień końcowych W części tabelarycznej niniejszego elaboratu zostały zamieszczone następujące tabele, które charakteryzują możliwości produkcyjne lasów omawianego obiektu: Tabela nr II - Zestawienie powierzchni typów siedliskowych wg panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji; Tabela nr III - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg głównych funkcji lasu i gatunków panujących; Tabela nr IV - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowych lasu i gatunków panujących; Tabela nr Va - Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr Vb - Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr VI - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg gospodarstw i grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności; Tabela nr VII - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg stref uszkodzenia lasu i gatunków panujących; Tabela nr VIIIa - Tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunków panujących i stref uszkodzenia przyrost tablicowy. 1.6.2 Struktura gatunkowa według gatunków panujących w ramach typów siedliskowych lasu i klas bonitacji Poniżej przedstawiono zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według gatunków panujących na podstawie tabeli nr II oraz wykresy obrazujące udział gatunków panujących w typach siedliskowych lasu na powierzchni leśnej. 16
Tabela 5. Zestawienie siedliskowych typów lasu wg panujących gatunków drzew oraz bonitacji : Typ siedliskowy lasu Bonitacja So Db Razem Powierzchnia w ha % 1 2 3 4 5 6 BMśw II 2,8 2,8 65,88 III 1,45 1,45 34,12 Razem ha 4,25 4,25 100 % 100 100 100 LMśw II 1,89 1,89 36,49 III 3,29 3,29 63,51 Razem ha 3,29 1,89 5,18 100 % 63,51 36,49 100 100 Lśw II 1,23 1,23 100 III Razem ha 1,23 1,23 100 % 100 100 100 Łącznie II 4,03 1,89 5,92 55,53 III 4,74 4,74 44,47 Ogółem ha 8,77 1,89 10,66 100 % 82,27 17,73 100 100 ha Udział gat. panujących w typach siedliskowych lasu 6 5 4 3 2 Db So 1 0 BMśw LMśw Lśw Udział % gatunków panujących w typach siedliskowych lasu 100% 80% 60% 40% Db So 20% 0% BMśw LMśw Lśw Na siedliskach borowych oraz na LMśw gatunkiem panującym jest w większości sosna i jest to stan zgodny z docelowym typem drzewostanu. Sosna jako gatunek panujący na Lśw jest 17
gatunkiem niezgodnym z docelowym typem drzewostanu. Struktura gatunkowa wymaga dalszej korekty w ramach kontynuacji użytkowania rębnego oraz regulacji składu gatunkowego poprzez cięcia pielęgnacyjne. Poniższy wykres przedstawia powierzchniowy udział klas bonitacyjnych gatunków panujących : ha 10 8 6 4 2 0 So Db Bon II Bon III Powierzchniowy udział klas bonitacji w typach siedliskowych lasu. ha 6 5 4 3 2 1 0 BMśw LMśw Lśw Bon II Bon III Z przedstawionych danych wynika, że przeważają drzewostany II bonitacji (55,5%). 18
1.6.3 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku Tabela 6. Udział powierzchniowy i miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku. Gatunek panujący Grunty leśne niezalesione do odnowienia płazowiny haliz. zręby w prod. ubocz. pozostałe Przest. na gr. zal. Drzewostany w klasach i podklasach wieku I II III IV V VI VII VIII 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 141 i wyżej powierzchnia w ha / miąższość w m3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 So 0,90 1,90 1,23 4,74 8,77 8,77 110 380 345 955 1790 1790 Db 1,89 1,89 1,89 550 550 550 Ogółem 0,90 1,90 1,89 1,23 4,74 10,66 10,66 KO KDO Bud. prze r. grunty zalesio ne Razem grunty zales. i nie zales. 110 380 550 345 955 2340 2340 Procent 8,44 17,82 17,73 11,54 44,47 100,00 100,00 4,70 16,24 23,50 14,74 40,82 100,00 100,00 Struktura powierzchniowa i miąższościowa klas wieku 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 % Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IV a IV b Va Vb VI VII VIII KO KDO Powierzchnia Miąższość 19
Struktura gatunków panujących w klasach wieku ha 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IV a IV b Va Vb VI VII VIII KO KDO So Db Na podstawie powyższej tabeli i wykresów wynika, że w skład drzewostanów lasów SP będących w użytkowaniu FAM-PIONKI, wchodzą 2 gatunki drzew jako gatunki panujące i 4 gatunki (Św, Kl, Jw, Brz) jako gatunki współpanujące oraz 3 gatunki drzew jako domieszki (Md, Bk, Gb). Najważniejszym gatunkiem jest sosna, zajmujący 82,0 % pow. co stanowi 76,5 % miąższości przy zasobności 204 m³/ha. Drugim gatunkiem jest dąb zajmująca 18,0% powierzchni i 23,5% masy przy 291 m³/ha zasobności. Najwięcej masy drzewnej jest w KO. Tabela 7. Tabelaryczne zestawienie podstawowych parametrów drzewostanów: Parametry drzewostanów FAM-PIONKI drzewostany sosnowe Powierzchnia [ha] 8,77 Udział % 82,0 Zapas [brutto] 1790 Udział % 76,5 Zasobność m³/ha [brutto] 204 Spodziewany przyrost bieżący roczny m³/ha 4,00 Przeciętny wiek drzewostanów[lat] 86 drzewostany dębowe Powierzchnia [ha] 1,89 Udział % 18,0 Zapas [brutto] 550 Udział % 23,5 Zasobność m³/ha [brutto] 291 Spodziewany przyrost bieżący roczny m³/ha 5,29 Przeciętny wiek drzewostanów[lat] 75 2) Kategoria drzewostanów Powierzchniowy udział poszczególnych kategorii drzewostanów pod względem ich dojrzałości rębnej jest następujący: Tabela 8. Kategoria drzewostanów Drzewostany FAM-PIONKI ha % Bliskorębne i młodsze 4,69 43,99 Przeszłorębne 1,23 11,54 Klasa odnowienia (KO) 4,74 44,47 Razem 10,66 100,00 Z powyższego zestawienia wynika, że około 56% drzewostanów osiągnęło dojrzałość rębną. 20
1.6.4 Powierzchniowy i miąższościowy udział rzeczywistych gatunków drzew Charakterystyka drzewostanów wykonana została w oparciu o udział rzeczywistych gatunków wyliczony na podstawie udziału danego gatunku w składzie drzewostanu. Odzwierciedla więc precyzyjnie rzeczywisty skład drzewostanu. Szczegółową charakterystykę powierzchniowego i miąższościowego udziału rzeczywistego gatunków, wg klas i podklas wieku, w ramach typów siedliskowych, przedstawia: Tabela nr Va - Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr Vb - Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Tabela 9. Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu Typ siedliskowy lasu Gatunek drzewa Drzewostany w klasach i podklasach wieku I II III IV V VI VII VIII 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 Bud. przer. 141 i KO KDO Razem wyżej Powierzchnia zalesiona w ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 BMŚW SO 0,81 1,52 0,73 3,06 72,01 ŚW 0,09 0,09 2,12 DB 0,29 0,29 6,82 KL 0,14 0,14 3,29 BRZ 0,38 0,29 0,67 15,76 Razem ha 0,90 1,90 1,45 4,25 100,00 % 21,18 44,70 34,12 100,00 100,00 LMŚW SO 0,36 1,18 1,54 29,73 DB 0,84 1,42 2,26 43,63 KL 0,69 0,69 13,32 JW 0,10 0,10 1,93 BRZ 0,59 0,59 11,39 Razem ha 1,89 3,29 5,18 100,00 % 36,49 63,51 100,00 100,00 LŚW SO 0,86 0,86 69,92 DB 0,37 0,37 30,08 Razem ha 1,23 1,23 100,00 % 100,00 100,00 100,00 Łącznie SO 0,81 1,52 0,36 0,86 1,91 5,46 51,22 ŚW 0,09 0,09 0,84 DB 0,84 0,37 1,71 2,92 27,39 KL 0,69 0,14 0,83 7,79 JW 0,10 0,10 0,94 BRZ 0,38 0,88 1,26 11,82 Ogółem ha 0,90 1,90 1,89 1,23 4,74 10,66 100,00 % 8,44 17,82 17,73 11,54 44,47 100,00 100,00 21
Porównując powierzchnię wg gatunków panujących i rzeczywistych wnioskować można, iż skład gatunkowy drzewostanów jest bardziej urozmaicony niż wynikałoby to z ich składu wg gatunków panujących. Powierzchnia głównego gatunku jakim jest sosna zmniejsza swój udział na korzyść gatunków liściastych. Drzewostany stopniowo przekształcane są z jednogatunkowych w wielogatunkowe o zróżnicowanej strukturze wiekowej i pionowej. Według rzeczywistego udziału cenne domieszki jak: świerk, klon, jawor, brzoza zwiększają swój udział, co korzystnie wpływa na bioróżnorodność ekosystemu. 1.6.5 Porównanie udziału powierzchniowego i miąższościowego z poprzednią rewizją PUL Tabela 10. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku z poprzednią rewizją: Klasy wieku FAM-PIONKI 2004-2013 2014-2023 Pow. ha % Zasoby m3 % Pow. ha % Zasoby m3 Płaz Hal. zręby W pr. ubocz. pozostałe Przestoje Ia Ib IIa 1,13 8,52 110 4,85 0,90 8,44 110 4,70 IIb IIIa 1,90 14,34 375 16,57 IIIb 1,90 17,82 380 16,24 IVa 2,42 18,25 555 24,50 IVb 1,89 17,73 550 23,50 Va Vb VI VII VIII i st. 2,99 22,55 600 26,49 1,23 11,54 345 14,74 KO 1,45 10,93 220 9,71 4,74 44,47 955 40,82 KDO 3,37 25,41 405 17,88 Razem 13,26 2265 10,66 100,00 2340 100,00 % Zmiany w klasach wieku w porównaniu z poprzednią rewizją wynikają z naturalnego przejścia drzewostanów do wyższej klasy. Obecnie prowadzona gospodarka leśna na terenie nadleśnictwa gwarantuje zachowanie trwałości i ciągłości lasu, gdyż stosowane sposoby zagospodarowania przyczyniają się do poprawy struktury drzewostanów, między innymi poprzez udział drzewostanów o strukturze klas odnowienia (KO). 1.6.6 Charakterystyka młodego pokolenia Młode pokolenie drzew generalnie zostało wprowadzone poprzez odnowienie gniazd po rębniach złożonych. Na gniazdach i pod okapem drzewostanu wprowadzone są gatunki o większych wymaganiach ekologicznych głównie dąb. Jakość hodowlana wyrażona poprzez dostosowanie składu gatunkowego do siedliska z uwzględnieniem mikrosiedlisk, form zmieszania, pokroju drzewek została oceniona jako średnia (wskaźnik 2). 22
W miejscach nieudanych odnowień lub przerzedzeń wykorzystuje się samosiew brzozy. Młode pokolenie zinwentaryzowano na powierzchni zredukowanej 1,75 ha, co stanowi około 16,4% powierzchni leśnej zalesionej. Młode pokolenie drzew rozumiane szerzej, w sensie ekologicznym, zajmuje większą powierzchnię. Występuje w każdej warstwie jako domieszka cenna i biocenotyczna, która w formie biogrup lub pojedynczych drzew jest włączana do drzewostanu docelowego. 1.6.7 Ocena zgodności składu gatunkowego z typem lasu Zgodnie z 40 obowiązującej Instrukcji Urządzania Lasu w ramach charakterystyki stanu lasu i zasobów drzewnych przedstawiono poniżej zbiorcze zestawienie powierzchni drzewostanów wg stopni zgodności z siedliskiem: Tabela 11. Stopień zgodności drzewostanów z siedliskiem Stopień zgodności FAM-PIONKI Pow. w ha % 1 zgodne 5,92 55,53 2 częściowo zgodne 4,74 44,47 3 niezgodne - - Razem 10,66 100,00 W drzewostanach rębnych, dostosowanie składu gatunkowego do zgodnego z siedliskiem realizowane będzie poprzez rębnie przewidziane dla danego gospodarstwa i typu siedliskowego lasu. Drzewostany młodsze należy dostosować poprzez regulację składu, w trakcie prowadzonych cięć pielęgnacyjnych. Drzewostany niezgodne z typem lasu na terenie lasów FAM-PIONKI nie występują. 1.6.8 Ocena stanu uszkodzeń drzewostanów Podczas prac terenowych nie zainwentaryzowano żadnych szkód. W przyszłym PUL należy prowadzić działania profilaktyczne w celu utrzymania właściwej higieny lasu (usuwanie posuszu, korowanie pniaków itp.) 1.6.9 Ocena stanu sanitarnego lasu Stan sanitarny drzewostanów utrzymywany jest na zadawalającym poziomie, dzięki intensywnym działaniom pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie lasami. Ogólny stan lasu, pod względem zdrowotnym, jest dobry. 23
2 OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLENIA ZADAŃ 2.1 PODSTAWY GOSPODARKI PRZYSZŁEGO OKRESU 2.1.1 Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach, głównym celem gospodarki leśnej jest zapewnienie trwałości lasu i ciągłości jego wielofunkcyjnej roli w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Wielofunkcyjna rola lasów w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka wymaga prowadzenia gospodarki leśnej w sposób zrównoważony, tj. profesjonalnie, racjonalnie i zgodnie z prawami natury, w całej strefie wpływów lasu na środowisko przyrodnicze, gospodarkę i warunki życia ludzi. Leśnictwo wielofunkcyjne w Polsce oparte zostało o przyrodnicze podstawy rozwoju tj. regionalizację przyrodniczo-leśną uwzględniającą zmienność warunków naturalnych, typologię leśną (wyróżnienie siedliskowych typów lasu), naturalny zasięg występowania lasotwórczych gatunków drzew, a także rozpoznane warunki glebowe i siedliskowe nadleśnictwa. Używany powszechnie termin trwale zrównoważona gospodarka leśna oznacza działalność zmierzającą do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania teraz i w przyszłości, wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów. Podstawy przyrodnicze rozwoju leśnictwa, zasada trwałości lasu i ciągłości jego wielostronnych funkcji są fundamentem na którym opierają się zadania leśnictwa; urządzanie, hodowla, ochrona, użytkowanie lasu. Plan urządzenia lasu spełnia rolę łącznika w przenoszeniu na poziom lokalny celów gospodarki leśnej, wyznacza też sposoby realizacji tych celów. Stanowi podstawę prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej w lasach użytkowanych przez Fabrykę Amunicji Myśliwskiej FAM-PIONKI. 2.1.2 Podział według dominującej funkcji lasów Lasy SP w użytkowaniu FAM-PIONKI w chwili obecnej nie mają decyzji Ministra Środowiska dotyczącej uznania lasów za ochronne. Zgodnie z art. 15 Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r., można wnioskować do Ministra Środowiska o uznanie je za ochronne w kategorii lasów w granicach administracyjnych miast i w odległości 10 km od granic administracyjnych miast powyżej 50 tys. mieszkańców. 2.1.3 Podział na gospodarstwa Z uwagi na charakter, jaki pełnią lasy FAM-PIONKI włączono je do gospodarstwa specjalnego. 2.1.4 Wieki rębności Wieki rębności przyjęto z poprzedniego PUL. Są one zgodne z Zarządzeniem Nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19.05.2004 r., tj.: Db 160 lat So 110 lat Brz, Ol, Kl, Jw, Gb, Lp 80 lat Przyjęte wieki rębności stanowią podstawę do wyliczenia etatu użytkowania rębnego. 24
2.2 ZADANIA GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z PLANU URZĄDZENIA LASU 2.2.1 Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu Z uwagi na gospodarstwo ochronne etatu użytkowania rębnego nie wyliczono. Etat przyjęto w wysokości sum miąższości drzewostanów projektowanych do użytkowania w 10- leciu, w oparciu o stwierdzone na gruncie potrzeby hodowlane, uwzględniając możliwości trwałego pełnienia przez nie różnych funkcji (ochronne, społeczne). Zlokalizowane etaty czyli sumy stwierdzonych na gruncie potrzeb hodowlanych drzewostanów, wynosi 601 m 3 masy brutto. Opierając się na wytycznych,,zasad hodowli lasu, ustaleń z NTG oraz na spostrzeżeniach taksatorów, dotyczące aktualnego stanu d-stanów rębnych oraz znajdujących się w nich odnowień, przyjęto następujące sposoby użytkowania rębnego w lasach FAM- PIONKI na okres 01.01.2014 31.12.2023. Na siedlisku BMśw projektowano Rb IIIa z okresem odnowienia 15 lat. W rębni IIIa w pierwszym etapie wycinane są gniazda, cięciami zupełnymi, każde o powierzchni od do 50 arów, łącznie na 30 40% powierzchni strefy manipulacyjnej. Zaleca się rozmieszczanie gniazd z wykorzystaniem żyźniejszych fragmentów siedliska, istniejących odnowień i luk drzewostanie oraz najmniej stabilnych partii drzewostanu, tak by nie tworzyły szeregów zgodnych z kierunkiem panujących wiatrów. Gniazda powinny mieć kształt owalny lub zbliżony do prostokąta, z dłuższą osią ze wschodu na zachód i z krótszą nieprzekraczającą dwóch wysokości otaczającego drzewostanu. W miarę możliwości wzajemna odległość gniazd nie powinna być mniejsza od wysokości drzewostanu. Na gniazda należy wprowadzić gatunki współpanujące, np. dąb z grupowym udziałem gatunków II piętra Gb i Lp. W drugim etapie następuje całkowite usunięcie drzewostanu z powierzchni między gniazdami, z ewentualnym pozostawieniem części starodrzewu. Kolejne cięcie wykonuje się, gdy odnowienie na gniazdach osiągnie wysokość minimum 1 m i zwarcie. Na powierzchnie między gniazdami należy wprowadzić odnowienie sztuczne gatunków właściwych dla siedliska o składzie zapewniającym osiągnięcie celu hodowlanego, z wykorzystaniem istniejących nalotów i podrostów. W opracowywanym PUL zaprojektowano w jednym wydzieleniu na pow. 1,45 ha cięcie uprzątające w KO. Na siedlisku LMśw, Lśw - Rb IIIb z nawrotem cięć 5-7 lat i okresem odnowienia do 20 lat. W ramach tej rębni proponuje się trzykrotne wejście do d-stanu z cięciami w ciągu całego okresu odnowienia (20 l.). Cięcia należy wykonywać w uzależnieniu od stanu i zapotrzebowania świetlnego istniejących nalotów i podrostów oraz w dostosowaniu do składu gatunkowego drzewostanu głównego i przyszłego odnowienia, jak również od lat nasiennych dębu. W 10-leciu planuje się drugie cięcie na powierzchni 4,52 ha w drzewostanach z zadawalającym odnowieniem. Tabela 12. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwie Rębnie częściowe, gniazdowe i Gospodarstwo Rębnie stopniowe Rębnia zupełne cięcia cięcia przerębowa Ogółem razem uprzątające pozostałe Powierzchnia [ha] 1 2 3 4 5 6 7 Lasów ochronnych (S) 1,45 4,52 5,97 5,97 Razem 1,45 4,52 5,97 5,97 Generalnym sposobem zagospodarowania drzewostanów w lasach "FAM-PIONKI" jest rębnia III z okresem odnowienia do 20 lat. 25
Rozplanowanie cięć rębnych zostało wykonane przy uwzględnieniu realnych możliwości zachowania ładu przestrzennego i czasowego. Użytki rębne nie zaliczone na poczet etatu tj. uprzątnięcie przestoi, oczyszczanie linii oddziałowych, nie były planowane. Rębnie przyjęte w planie urządzenia lasu należy traktować jako ogólne zalecenia, które mogą być modyfikowane w celu osiągnięcia zamierzonych efektów (tworzenie korzystnych warunków nowemu pokoleniu drzew, pożądanych gatunków, kształtowaniu odpowiedniej budowy drzewostanu, zapewnienia różnorodności biologicznej). W związku z tym zawsze są możliwe odstępstwa od przyjętych grup lub rodzajów rębni oraz zmiany zasadnicze (np. w przypadku klęsk żywiołowych). W praktyce winno to sprowadzać się do przestrzegania zasady, że zmniejszenie wykonania powierzchni zrębów zupełnych na korzyść rębni złożonych jest zawsze pozytywne. Wykaz projektowanych cięć rębnych sporządzono w kolejności oddziałów i pododdziałów, oddzielnie dla poszczególnych działek manipulacyjnych z podaniem symbolu gospodarstwa przy każdej pozycji wykazu. Załącznikiem do wykazu cięć rębnych jest mapa przeglądowa cięć. 2.2.2 Etat cięć użytkowania przedrębnego Powierzchniowy rozmiar użytkowania przedrębnego wyliczony został na podstawie wskazań gospodarczych ustalonych dla każdego wyłączenia podczas prac terenowych. Wskazania dotyczące użytkowania przedrębnego obejmują drzewostany lub ich części, w których nie przewiduje się użytkowania rębnego. Przyjęty etat cięć użytkowania przedrębnego w wymiarze powierzchniowym stanowi wielkość obligatoryjną do wykonania w okresie obowiązywania planu urządzenia lasu. Poniżej, na podstawie tabeli nr XVI, zestawiono powierzchnię drzewostanów przewidzianych do użytkowania przedrębnego w poszczególnych obrębach i łącznie: Tabela 13. Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego Rodzaj zabiegu "FAM-PIONKI" Powierzchnia w [ha]* Czyszczenia późne (CP-P) 0,00 Trzebieże (TW) 0,90 Trzebieże (TP) 3,79 Razem 4,69 Powierzchnia manipulacyjna bez powtórzeń (nawrotów) w 10-leciu. Etat cięć użytkowania przedrębnego w wymiarze miąższościwym - orientacyjny etat użytkowania przedrębnego ustala się w m 3 grubizny netto sumarycznie dla całego obiektu bez podziału na gospodarstwa, rodzaje cięć, gatunki drzew i klasy wieku. Wielkość użytkowania przedrębnego w poszczególnych drzewostanach będzie uzależniona od aktualnych potrzeb hodowlanych i stanu zdrowotnego. Biorąc pod uwagę ogólny stan lasu, przyjęto orientacyjny etat użytkowania przedrębnego na bieżące 10-lecie w wysokości: 100 m³ netto przy wskaźniku 21,32 m³/ha co stanowi 50,0% spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości z wszystkich drzewostanów nie objętych użytkowaniem rębnym. Zwiększenie ilości pozyskiwanego drewna ponad wielkość określoną w niniejszym planie może nastąpić tylko w przypadku szkody lub klęski żywiołowej w tutejszych lasach. Natomiast ustalony i przyjęty etat powierzchniowy stanowi wielkość obligatoryjną do wykonania w okresie obowiązywania planu urządzenia lasu 26