Podstawowe urządzenia wytwórcze Elektrownia Dolna Odra: elektrownia systemowa, konwencjonalna, blokowa z otwartym układem chłodzenia. zbudowana w latach 70 tych. bloki nr 1, 5 i 6 turbiny typu 13K215 o mocy 222 MW. bloki nr 2, 7 i 8 turbiny typu 13K215 o mocy 232 MW. bloki nr 3, 4 wycofane z eksploatacji. Paliwo podstawowe węgiel kamienny, przemysłowo współspalana jest biomasa. Praca na potrzeby Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, zapewnia ciepło do miasta Gryfina. Osiągana moc: moc elektryczna 1 362 MWe, moc cieplna 100,81 MWt. Urządzenia i układ zasilania elektrycznego Elektrowni Dolna Odra Bloki Elektrowni Dolna Odra przyłączone są do trzech rozdzielni sieciowych: Blok 1 do rozdzielni 110 kv Dolna Odra (zlokalizowanej w sąsiedztwie bloków energetycznych) zasilającej sieć dystrybucyjną 110 kv ENEA SA, Bloki 2, 5 do rozdzielni 220 kv, z której wychodzą linie w kierunku stacji Gorzów, Morzyczan, Glinki i Vierraden (Niemcy). Ta ostatnia jest linią dwutorową zbudowaną w gabarycie 400 kv, Bloki 6, 7, 8 do rozdzielni 400 kv zasilającej szynę północną (magistrala 400 kv Krajnik Dunowo Słupsk Żarnowiec) i linię do stacji Plewiska. Rozdzielnie 400 kv i 220 kv są spięte autotransformatorami 400 i 500 MVA i tworzą stację elektroenergetyczną 400/220 kv Krajnik, która jest własnością PSE Operator SA. Rozdzielnie 220 kv i 110 kv połączone są autotransformatorem 160 MVA, który znajduje się w stacji 220/110/15 kv Dolna Odra. Nawęglanie W Elektrowni Dolna Odra są trzy ciągi nawęglania. Rozładunek węgla odbywa się za pomocą dwóch wywrotnic wagonowych. Do składowania węgla przeznaczone są cztery place węglowe. Foto: Nawęglanie Wentylatory spalin Na potrzeby każdego kotła pracują dwa wentylatory typu promieniowego. W celu zapewnienia wymaganego podciśnienia w komorze paleniskowej. Równolegle z modernizacją kotłów przeprowadzono modernizację wentylatorów spalin. Wydajność wentylatora wzrosła o 18 %, 748 800 m³/h dla bloków 1, 2; 712 800 m³/h dla bloku 3 oraz 731 520 m³/h dla bloków 5, 6, 7 i 8. Wykonane prace pozwalają na uzyskanie maksymalnej mocy kotła. Odpopielanie i odżużlanie W wyniku produkcji energii elektrycznej powstaje rocznie około 500-600 tys. ton popioło-żużla. Część popiołu z elektrofiltrów (rocznie ok. 250-280 tys. ton) przesyłana jest pneumatycznie na stację dystrybucji, skąd
samochodami przekazywany jest do odbiorców. Popiół lotny wykorzystuje się w budownictwie jako dodatek do betonu oraz do rekultywacji i makroniwelacji terenu. Pozostała część popiołu z żużlem trafia na składowisko metodą hydrauliczną. Aby zmniejszyć uciążliwość składowiska popioło-żużla dla otoczenia, podjęto następujące działania: pozyskiwanie mikrosfery, zabezpieczenie remontowanych kwater przed pyleniem za pomocą trawiastychdywaników (metoda darniowa), pielęgnację zabezpieczonych kwater. Zamierzeniem Elektrowni Dolna Odra jest utylizacja jak największej ilości popiołu suchego oraz popioło-żużla. Instalacja odsiarczania spalin Z początkiem 1996 roku w Elektrowni Dolna Odra rozpoczęto przedsięwzięcie inwestycyjno-modernizacyjne budowę instalacji odsiarczania spalin. Pierwszy etap objął odsiarczanie spalin z bloków nr 1 i 2 i jego realizacja zakończyła się w roku 2000. W latach 1999-2003 wybudowana została instalacja odsiarczania spalin z bloków nr 7 i 8. Ponadto w Elektrowni Pomorzany, wchodzącej w skład Zespołu, realizowany był nowatorski na skalę światową projekt przemysłowej instalacji jednoczesnego odsiarczania i odazotowania spalin metodą radiacyjną. Foto: Instalacja Odsiarczania Spalin Kotły Elektrownia Dolna Odra wyposażona jest w kotły parowe typu OP-650-050 produkcji RAFAKO, opalane węglem kamiennym. Są to kotły pyłowe, opromieniowane, walczakowe, z naturalnym obiegiem wodnym, międzystopniowymi przegrzewaczami pary. Od roku 1992 przeprowadzono szereg modernizacji, zastępując palniki dotychczasowe palnikami niskoemisyjnymi na kotłach nr 1, 2, 5, 6, 7, 8 palniki FLSm/BWE), przez co osiągnięto znaczną poprawę w redukcji emisji tlenków azotu.
Parametry kotła typ OP 650-050: produkcji RAFAKO, wydajność znamionowa 650 t/h, ciśnienie pary świeżej/wtórnej 13,53/2,29 MPa, temperatura pary świeżej/wtórnej 540 C, temperatura wody zasilającej 242 C, sprawność kotłów zmodernizowanych 91,5 %, sprawność kotłów przed modernizacją 91,4 %. W ramach prac remontowo-modernizacyjnych oprócz palników niskoemisyjnych, zamontowano także nowego typu instalacje parowe zdmuchiwaczy sadzy i popiołu, wymieniono znaczną część przegrzewaczy pary świeżej, wtórnej oraz kolektorów zbiorczych pary. Zmodernizowano również wentylatory powietrza w celu pełnego pokrycia zapotrzebowania na powietrze kotłów z palnikami niskoemisyjnymi. Efektem tego jest możliwość uzyskania minimalnego poziomu emitowanych NOX i osiągnięcie maksymalnej mocy kotła. Palniki pyłowe niskoemisyjne Rok 1994 bloki 5 6 (BWE) Rok 1996 bloki 1 2 (BWE) Rok 1999 bloki 7 8 (BWE) Młyny węglowe Każdy z sześciu kotłów zainstalowanych w Elektrowni Dolna Odra posiada pięć młynów kulowo-misowych typu MKM-25 o wydajności projektowej ok. 25 t/h. Przeprowadzona w latach dziewięćdziesiątych modernizacja palników pyłowych kotłów (w celu obniżenia emisji NOX) spowodowała zwiększenie wymagań dotyczących jakości przemiału węgla. W wyniku przeprowadzonych modernizacji młynów uzyskano pożądane efekty: polepszenie przemiału, zwiększenie wydajności młynów o ok. 10 % (do ok. 27 t/h), zmniejszenie jednostkowego zużycia energii na przemiał, poprawę dynamiki młynów, dostosowanie młynów do spalania biomasy. Turbiny W Elektrowni Dolna Odra aktualnie pracuje sześć turbin upustowo kondensacyjnych. Obecnie Elektrownia Dolna Odra posiada typy turbin w zależności od stanu ich zaawansowania modernizacji: bloki nr 1,5 i 6 posiadają turbiny z regulacją mocy od 110 do 222 MW, bloki nr 3 (w dniu 01.01.2014. został wycofany z eksploatacji), bloki nr 4 (w dniu 11.04.2012r. został wycofany z eksploatacji), bloki nr 2, 7 i 8 posiadają turbiny z regulacją mocy od 120 do 232 MW. W wyniku przeprowadzonych modernizacji uzyskano następujące efekty techniczno-ekonomiczne: obniżenie jednostkowego zużycia ciepła przez turbinę o 400 kj/kwh, podniesienie mocy turbiny o 7,5 MW z tego samego strumienia pary z 215 MW do 222,5 MW, podniesienie dyspozycyjności i zmniejszenie awaryjności turbin, spełnienie warunków UCTE (aktualnie ENTSO-E) w zakresie opanowania zrzutów obciążenia i pracy na
potrzebach własnych w warunkach awarii KSE, skrócenie czasu rozruchu turbin, poprawę próżni w kondensatorach turbin, wyeliminowanie konieczności postojów turbiny do czyszczenia kondensatorów. Dane techniczne turbin w Elektrowni Dolna Odra : turbiny (bloki 1, 5, 6 typ 13K215 o mocy 222 MW; bloki 2, 7, 8 typ 13K215 o mocy 232 MW;bloki 3 typ K- 200-130), moc znamionowa 222,5 MW, 232 MW, 210 MW, obroty znamionowe 3000 obr./min, ciśnienie pary świeżej 12,75 MPa, temperatura pary świeżej 535 C, ciśnienie w skraplaczu 0,0034 MPa, temperatura wody chłodzącej 17 C, przepływ pary świeżej 650 t/h. 3 Woda chłodząca pobierana jest w ilości do 62 m z Odry za pomocą ujęcia i doprowadzana do dwóch pompowni kanałem otwartym. W ostatnich latach unowocześniono układ wody chłodzącej poprzez modernizację sit obrotowych i montaż filtrów samooczyszczających typu TAPROGE oraz POSTEORE. Turbina 13K215- Elektrownia Dolna Odra
Turbina 4UCK65 Elektrowni Szczecin Pompy wody zasilającej Każdy blok w Elektrowni Dolna Odra posiada trzy pompy wody zasilającej, o wydajności 100 kg/s (396 t/h) i ciśnieniu tłoczenia 18,87 MPa (193,5 ata). W ramach modernizacji bloków nr 1, 2, 5, 7, 8 unowocześniono przekładnię pomp wody zasilającej poprzez zastosowanie nowego układu regulacji elektrohydraulicznej. Przekładnia ze sprzęgłem hydrokinetyczym zapewnia płynną regulację wydajności pompy. Sterowanie pompami wody zasilającej jest zrealizowane bezpośrednio z systemu PROCONTROL.
Foto: Pompa zasilająca Gospodarka wodna Woda chłodząca pobierana jest w ilości do 62 m /s z Odry za pomocą ujęcia i doprowadzana do dwóch pompowni kanałem otwartym. W ostatnich latach unowocześniono układ wody chłodzącej poprzez modernizację sit obrotowych i montaż filtrów samooczyszczających typu TAPROGE oraz POSTEORE. Generatory 3 W Elektrowni Dolna Odra aktualnie pracuje sześć bloków energetycznych. Eksploatowane generatory zostały całkowicie przezwojone i zmodernizowane ze zwiększeniem mocy z 200 MW na 230 MW.
Modernizacje w latach: 1994r. blok nr 5 i 6 generatory 30 żłobkowe produkcji DOLMEL Wrocław (obecne oznaczenie typu: GTHW- 230) 1996r. blok nr 1 generator 30 żłobkowy produkcji DOLMEL Wrocław (obecne oznaczenie typu: GTHW- 230) 1996r. blok nr 2 generator 60 żłobkowy produkcji Elektrosiła (obecne oznaczenie typu: GTHW-230-2A) 1999r. blok nr 8 generator 60 żłobkowy produkcji Elektrosiła (obecne oznaczenie typu: GTHW-230-2A). wykonała firma ABB Dolmel Ltd z siedzibą we Wrocławiu (aktualna nazwa ALSTOM Power Sp. z o. o.). W roku 2010 TurboCare Poland SA wyprodukował nowy stojan generatora dla bloku nr 7 i oznaczył go typem TWW-232. (S=272,9 MVA, P=232 MW, cos = 0,85). Jest to zmodernizowana wersja 30 żłobkowego stojana TWW-200-2 z jednokierunkowym przepływem destylatu i nowym układem izolacyjnym w klasie ciepłoodporności. Stojan aktualnie współpracuje z wirnikiem generatora typu GTHW-230-2A. Wszystkie generatory posiadają elektromaszynowe układy wzbudzenia ze wzbudnicą prądu przemiennego (WGT-2700-500) i prostownikiem diodowym. Bloki 1, 2, 5, 6, 7 i 8 wyposażone zostały w nowoczesne mikroprocesorowe regulatory wzbudzenia ETEF-200C produkcji Energotest Gliwice. Regulatory wzbudzenia wszystkich bloków są wyposażone w stabilizatory systemowe. Napięcie zadane regulacji napięcia jest wypracowywane przez zainstalowany w stacji Krajnik zmodernizowany układ wtórnej regulacji napięcia stacji ARNE-2 produkcji IE Oddział Gdańsk, wykorzystujący zdolności regulacji napięcia generatorów oraz regulację przekładni autotransformatorów sprzęgających systemy napięciowe stacji. Układy regulacji bloków Elektrowni Dolna Odra spełniają wymagania IRiESP.
Foto: Generator typu GTHW-230-2A Wyprowadzenie mocy Wyprowadzenie mocy to układ szynoprzewodów wraz z układami pomiarowymi, który łączy generator z transformatorem blokowym. Pomiędzy jednym a drugim znajduje się transformator zaczepowy, który z energii wyprodukowanej przez generator zasila urządzenia bloku, tzw. potrzeby własne. Zastosowano na blokach 1, 2, 5, 6, 7, 8 wyłączniki generatorowe, które znajdują się pomiędzy generatorami a transformatorami. Szynoprzewody ekranowane dodatkowo wyposażone są w instalacje nadciśnienia suchego powietrza pozwalają całkowicie wyeliminować niekorzystne zjawisko kondensacji pary wodnej wewnątrz szynoprzewodu. Zastosowanie wyłącznika generatora przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa i dyspozycyjności bloku energetycznego (uproszczone operacje ruchowe, zasilanie układu potrzeb własnych z sieci, ograniczona ilość przełączeń zasilania potrzeb własnych na potrzeby ogólne i odwrotnie do niezbędnych, selektywne zabezpieczenia różnicowe dla generatora, transformatora blokowego oraz zaczepowego, ochrona i uniknięcie szkód pośrednich. Rys: Wyłącznik generatorowy Transformatory blokowe Transformatory blokowe są ostatnim ogniwem wytwarzania energii elektrycznej. Podwyższają napięcie generatorów do wartości napięć przesyłowych (110 kv, 220 kv i 400 kv) i łączą generatory z siecią energetyczną. Modernizacje transformatorów blokowych bloków nr 1,2,7 i 8 polegały na wykonaniu nowych zmodernizowanych uzwojeń.
Foto: Transformator Cyfrowy Zespół Automatyki Zabezpieczeniowej bloku generator-transformator Zespół CZAZ-GT zapewnia prawidłowe reagowanie na wszystkie rodzaje zakłóceń i nienormalne stany pracy oraz spełnia funkcje wymagane od automatyki zabezpieczeniowej bloku generator transformator. Zespół zawarty jest w dwóch szafach oznaczonych: CZAZ-GT-A i CZAZ-GT-B. Pomiary energii produkowanej przez elektrownię Do rozliczenia energii elektrycznej NETTO służy system komputerowy. Do zasilania liczników służą przekładniki kombinowane zabudowane w ciągach wyprowadzenia mocy z poszczególnych generatorów. Przekładniki tzw. kombinowane, czyli łączące w jednym urządzeniu funkcję przekładnika prądowego i napięciowego z wewnętrzną izolacją gazową SF6 i zewnętrznym izolatorem z gumy silikonowej ( izolator kompozytowy). Zmiany układu zasilania Modernizacja układu zasilania wiązała się z wymianą wyeksploatowanych rozdzielnic w układzie zasilania potrzeb własnych blokowych (bloki 1, 2, 5, 6, 7 i 8 ) i rozdzielni potrzeb ogólnych RR2 dla stworzenia warunków do zasilania urządzeń dla potrzeb IOS dla bloków 7 i 8 (2002 rok) i aktualnie dla zasilania IOS bloków 5 i 6 (drugi transformator TR 3a, 220/6 kv, 25 MVA, do zasilania rozdzielni RR2 2011 rok). Rozdzielnie potrzeb własnych były wymieniane sukcesywnie, razem z modernizacją bloków. Zastosowanie znalazły rozdzielnice serii PREM -12, -14SM. Urządzenia elektryczne, nastawnie i rozdzielnie
Energia elektryczna wyprowadzana jest poprzez rozdzielnię 110 kv blok nr 1, 220 kv bloki nr 2, 5 oraz rozdzielnię 400 kv bloki nr 6, 7, 8. Każda z tych rozdzielni ma podwójny układ szyn, a rozdzielnie 220 i 400 kv posiadają dodatkowo szynę obejściową. Scentralizowano prowadzenie ruchu bloków z oddzielnych nastawni (jedna na dwa bloki). Pozostałe nastawnie, z których prowadzi się sterowanie instalacjami urządzeń pomocniczych elektrowni to: nastawnia ciepłownicza, nastawnia demineralizacji wody, nastawnia nawęglania, nastawnia odpopielania i nastawnia urządzeń elektrycznych dla potrzeb ogólnych elektrowni. Elektrownia Pomorzany: Zbudowana w latach 1936 1940. Dostosowanie do celów ciepłowniczych 1978 1979. Dwa bloki ciepłownicze A i B: Kotły Benson OP 230, Turbiny TK 67,1MWe, 90MWt. Kocioł ciepłowniczy wodny WP120. Praca na potrzeby KSE, jedno z podstawowych źródeł ciepła dla miasta Szczecina. Osiągana moc: moc elektryczna 134,2 MWe, moc cieplna 323,5 MWt. Elektrownia Szczecin: Zbudowana w latach 1911 1916. Od roku 1970 przystosowana do pracy w scentralizowanym systemie ciepłowniczym lewobrzeżnej części Szczecina. Ciepło wytwarzane w skojarzeniu z energią elektryczną. Praca w układzie kolektorowym. Blok biomasowy: Kocioł fluidalny, 100% biomasy, OF 230 (2011r.) Turbina UCK 65 68,5 MWe, 120 MWt (2000r.) Kocioł wodny PTWM50 42,14 MWt. Osiągana moc: moc elektryczna 68,5 MWe, moc cieplna 162,1 MWt.