Kompetencje konsumentów w zakresie odpowiedzialnej konsumpcji zabawek, ubrań i elektroniki. Bieniek Katarzyna, Krupa Agata, Mrowiec Patrycja, Logistyka rok 2, sem. 3, Edukacja Konsumencka, 26.05.2014
Spis treści I. Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować odzież? 1. Odpowiedzialna moda 2. Praca ponad siły 3. Uprawa bawełny, materiały syntetyczne i konsekwencje dla środowiska II. Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować kosmetyki? 1. Testy na zwierzętach 2. Chemia domowa III. Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować zabawki? IV. Znakowanie produktów V. Odpowiedzialne zakupy sprzętu RTV i AGD
Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować odzież? 3
Odpowiedzialna moda Według definicji PZS dotyczy zarówno aspektów ekologicznych, jak i społecznych. Standardy te muszą zostać spełnione na przestrzeni całego łańcucha produkcji, który rozpoczyna na produkcji włókien, poprzez wyrób tkaniny i na produkcji ubrań skończywszy. 4
Kupuj odpowiedzialnie odzież Większość ubrań jest szyta w krajach Azji, Ameryki Łacińskiej i Europy Wschodniej, głównie przez młode dziewczęta w wieku 16-25 lat, które za swoją ciężką pracę otrzymują głodowe płace (16-58% kwoty wystarczającej na przeżycie). Czas ich pracy przekracza ludzką wytrzymałość (ok. 80 godzin tygodniowo), a warunki są nieodpowiednie, często wręcz niebezpiecznie, przez co wiele z nich traci zdrowie, a nawet życie. 5
Kupuj odpowiedzialnie ubrania Spot kampanii Polskiej Zielonej Sieci Kupuj odpowiedzialnie ubrania http://vimeo.com/33651946 6
Głodowe wynagrodzenia Według najnowszych wyliczeń organizacji i związków zawodowych zrzeszonych w inicjatywie Asia Floor Wage Alliance, zysk jaki generuje sprzedaż markowych ubrań nawet czterokrotnie przewyższa całkowite koszty ich produkcji w krajach azjatyckich (wraz z transportem do Europy). Przykład: (Sri Lanka) Pracownice i pracownicy szyjący mundurki szkolne zarabiają zaledwie 10 pensów za sztukę, podczas gdy cena detaliczna mundurka w Anglii wynosi 6. [źródło: Zróbmy porządek w świecie mody, Labour Behind The Label, 2007] 7
Praca ponad siły (1/2) Przykład: W fabrykach odzieżowych Tesco i Asdy pracuje się ok. 80 h w tygodniu, często praca trwa do godz. 23.00. Nadgodziny nie są dobrowolne. Kiedy menadżer żąda nadgodzin a pracownik się nie zgodzi, zostaje wyrzucony z pracy. Nadgodziny nie są też opłacane wcale lub według standardowej stawki za regularny czas pracy. Do oficjalnych rejestrów wpisuje się zaniżone wartości nadgodzin i zgodnie z nimi wypłaca pensje. [źródło: Zróbmy porządek w świecie mody, Clean Up Fashion, 2007] 8
Praca ponad siły (2/2) Przykład: (Chiny) Badania Oxfam pokazały, że w fabrykach w Chinach standardowy dzień pracy to ok. 10-12 godzin dziennie. W szczytowych okresach produkcji wydłuża się nawet do 15-16 godzin. Nadgodziny wynoszą ok. 150 godzin miesięcznie. Średnio w miesiącu pracownicy mają zaledwie 2 dni wolnego. [źródło: Trading Away our Rights, Oxfam] 9
Brak bezpieczeństwa zatrudnienia Brak umów o pracę, stosowanie krótkoterminowych umów lub praca dorywcza to zjawiska nagminne w branży odzieżowej. Przykład: (Sri Lanka) Ponad połowa pracowników zatrudnianych przez dostawcę Tesco pracuje na podstawie umów czasowych. Dostają niższe pensje, pracują w gorszych warunkach i ciągle obawiają się utraty pracy. [źródło: Nabijanie kasy, Clean Clothes Campaign, 2009] 10
Niebezpieczne warunki pracy Przykład: (Bangladesz) 24 kwietnia 2013 r. w wyniku zawalenia się budynku Rana Plaza nieopodal Dhaki, stolicy Bangladeszu doszło do największej tragedii w historii przemysłu odzieżowego. W tym relatywnie nowym wybudowanym w 2007 r. budynku zlokalizowanych było 5 fabryk odzieżowych. W katastrofie zginęło 1127 pracowników i pracownic szyjących ubrania znanych marek, w tym również polskiej marki Cropp należącej do firmy LPP. 11
Uprawa bawełny (1/2) Produkcja bawełny konwencjonalnej stanowi ok. 40 50% produkcji wszystkich tekstyliów w skali globalnej. By wyprodukować 1 kg bawełny (2 pary jeansów) potrzebne jest nawet 20 tys. litrów wody. W niektórych krajach, np. w Uzbekistanie wiąże się z przymusową pracą dzieci przy zbiorach bawełny. Szkoły na terenach wiejskich są tymczasowo zamykane, a dzieci pozbawione możliwości wyboru, muszą pracować do 10 godzin dziennie, zazwyczaj za darmo lub za symboliczne grosze. 12
Uprawa bawełny (2/2) W krajach rozwijających się ok. 50% wszystkich pestycydów stosuje się przy uprawach bawełny. Ma to szkodliwy wpływ zarówno na środowisko naturalne, jak i na narażonych na kontakt z tymi środkami ludzi. Według WHO co roku na całym świecie dochodzi do ok. 20 tys. zgonów w wyniku przypadkowego zatrucia pestycydami, w krajach rozwijających się, co roku odnotowuje się 25 milionów przypadków ostrego zatrucia pestycydami w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych, a także skutki uboczne zatrucia pestycydami, takie jak nowotwory, wady okołoporodowe, problemy z układem oddechowych i bezpłodność. 13
Materiały syntetyczne Powstają z substancji ropopochodnych, ich produkcja konsumuje duże ilości energii, a w konsekwencji wiąże się ze znaczną emisją CO2 do atmosfery i ogromną ilością odpadów poprodukcyjnych, które podlegają wolnemu rozkładowi zanieczyszczając środowisko na wiele lat. Poliester powstaje z tworzywa PET. Do jego produkcji potrzebne są także substancje toksyczne, np. antymon. Prowadzi on do przewlekłych chorób, takich jak rak czy schorzenia układu oddechowego. 10 000 fabryk na świecie produkuje poliester. 14
Szybka moda, tania moda Z badania Uniwersytetu Cambridge wynika, że w 2006 r. kupiono o jedną trzecią więcej ubrań niż w 2002 r. Marki zaczęły konkurować ze sobą o udział w rynku wprowadzając więcej kolekcji w ciągu roku po niższych kosztach, czego kulminacją stała się sytuacja, w której domy mody oferują nawet 18 kolekcji rocznie, a segment wyrobów w tzw. przystępnych cenach przeżywa boom i w ciągu zaledwie 5 lat podwoił swoje rozmiary. 15
Konsekwencje dla środowiska Wzrost liczby zużywanych przez konsumentów ubrań ma także konsekwencje dla środowiska. Szacunki dla Niemiec: od 600 000 do 1 000 000 ton rocznie. W Monachium policzono, że każdy mieszkaniec miasta wyrzuca 15 kg używanych ubrań rocznie. W Wielkiej Brytanii szacunki te sięgają prawie 2 000 000 ton rocznie co przekłada się na ok. 30 kg rocznie w przeliczeniu na jednego mieszkańca. 16
Toksyczne ubrania Wyniki najnowszego śledztwa Greenpeace wskazują na występowanie szerokiej gamy niebezpiecznych związków chemicznych w ubrankach i obuwiu dla dzieci 12 marek odzieżowych - American Apparel, C&A, Disney, GAP, H&M, Primark, Uniqlo, adidas, LiNing, Nike, Puma i Burberry. Wszystkie produkty zbadano pod kątem zawartości etoksylatów nonylofenolu (NPE). Marki, w których produktach wykryto największy poziom NPE (powyżej 1 000 mg/kg) to C&A, Disney i American Apparel. 17
Detox Kampania Detox prowadzona przez Greenpeace od lipca 2011 wzywa duże marki odzieżowe (w tym m.in. adidas, Primark, Disney i Burberry) do całkowitego zaprzestania uwalniania do środowiska niebezpiecznych związków chemicznych do 2020 roku. Dzięki naciskom opinii publicznej 18 znanych marek odzieżowych podjęło już wyzwania kampanii i poczyniło znaczne postępy w dążeniu do likwidacji szkodliwych substancji w produkcji. 18
Odpowiedzialna moda w Polsce (1/3) W 2012 r. na polskim rynku obecnych jest około 20 sprzedawców detalicznych oraz kilkunastu producentów certyfikowanej odzieży. Re-Act w Łodzi, to konkurs dla młodych twórców, który promuje sztukę recyklingu. Re-Act przedstawia ubrania stworzone z surowców wtórnych i materiałów nadających się do recyklingu nie tylko z tradycyjnych włókien i tkanin, ale także z papieru, plastiku i wielu innych materiałów. Impreza przyciąga przedstawicieli mediów, ale także inspiruje licznych projektantów. 19
Odpowiedzialna moda w Polsce (2/3) W ramach wiosennej edycji Fashion Week Poland w 2011 r. odbyła się kilkugodzinna konferencja Fashion Green Day poświęcona zagadnieniom związanym z odpowiedzialną modą oraz etyką w biznesie. Na konferencję zostali zaproszeni projektanci mody, przedstawiciele mediów oraz przedstawiciele Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. Na odzież, obuwie i dodatki, internauci wydają najczęściej od 100 do 200 PLN miesięcznie. Ponad 50% z nich byłoby skłonne płacić więcej za te produkty, mając pewność, że powstały z zachowaniem wysokich standardów ekologicznych i społecznych. 20
Odpowiedzialna moda w Polsce (3/3) W 2012 r. odbyły się pierwsze w Polsce Targi odpowiedzialnej mody WearFair. Na targach można było kupić odzież dla dzieci i dorosłych wykonaną w sposób ekologiczny i z poszanowaniem praw człowieka. Zaprezentowane marki nie tylko dbają o estetykę i jakość oferowanych produktów, ale także tworzą ubrania z bawełny ekologicznej i wspierają Sprawiedliwy Handel. Wiele z nich bardzo kreatywnie wykorzystuje odpady wpisując się w modny nurt up-cyklingu. 21
Jak kupować odpowiedzialnie ubrania? Czytać metki na ubraniach! : Sprawdzać, gdzie zostały wyprodukowane ubrania; Z jakich materiałów zostały wyprodukowane; Zastanowić się, czy na pewno jest nam potrzebne nowe, kolejne ubranie; Szukać alternatywnych rozwiązań np. wymiana ubrań 22
Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować kosmetyki? 23
24
Koncerny które testują swoje kosmetyki na zwierzętach: Colgate-Palmolive Co. (środki czystości Ajax, pasty i płyny Colgate, dezodoranty Speed Stick, płyny, mydła Palmolive), Coty (Adidas, Davidoff, JOOP!, Rimmel), Gillette Co. (Duracell, Oral-B -środki do higieny jamy ustnej), Johnson & Johnson (Clean & Clear, Johnson's Baby, Nizoral, Neutrogena, Bausch & Lomb ), 25
Koncerny które testują swoje kosmetyki na zwierzętach C.D. Procter & Gamble Co.(Always, Ariel, Blenda-Med, Pampers, Herbal Essences, Head & Shoulders, Hugo Boss, Lacoste, Lenor, Max Factor, Mr.Proper, Naturella, OLAY, Old Spice, Pantene, Pampers, Secret, Shamtu, Tampax, Vizir, Whitestrips), 26 Unilever(Signal, Timotei, Sunsilk, Rexona, Axe, Cif, Domestos)
Jak kupować odpowiedzialnie? Należy wybierać produkty nie testowane na zwierzętach Kupować produkty pochodzące z naturalnych surowców 27
Koniec testów na zwierzętach w Unii Europejskiej 28
Firmy, które nie testują na zwierzętach: FLOS-LEK, The Body Shop, L Occitane, Marks&Spencer, Polin, Yves Rocher; 29
Dlaczego kupować odpowiedzialnie chemię domową? 30
Jak kupować odpowiedzialnie? Kupuj proszki bezdetergentowe lub z detergentami rozpuszczającymi się w środowisku; Nie nadużywaj stosowania preparatów do mycia naczyń i szorowania; Kupuj zagęszczone koncentraty, które rozcieńcza się wodą lub stosuje w małych ilościach. 31
Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować zabawki? 32
Dlaczego? Chińskie fabryki 1993 rok w Chinach w dwóch pożarach fabryk zginęło 200 osób, a ponad 600 zostało rannych. 2007- firma Mattel wycofuje z rynku ponad 18 mln zabawek pokrytych toksycznymi farbami z niedostatecznie mocno przymocowanymi małymi magnesami. 33
Nadużycia i łamanie praw pracowników: za długi czas pracy płace poniżej określonego minimum wstrzymywanie wypłaty złe warunki higieniczne brak umowy o pracę brak świadczeń socjalnych 34 nielegalne kary
Absurdalne kary finansowe 1 313,00 yuanów (ok. 537 złotych) zarobku miesięcznie, razem z płacą za nadgodziny 3,17 yuanów (ok. 1,38 złotych) za godzinę 1 yuan (ok. 45 groszy) kosztuje każda minuta spóźnienia 30 yuanów (ok. 13 złotych) kary za śpiewanie przy pracy 12 yuanów (ok. 5,25 złotych) premii w miesiącu, jeśli pracownik nigdy się nie spóźnił Przykład z fabryki Yongsheng 35
Więksi dają dobry przykład? Mattel: W przedświątecznym okresie w chińskich fabrykach zabawek robotnicy muszą spędzać nawet 200 nadgodzin w miesiącu. W 2009 roku firma zrezygnowała ze współpracy z niezależnymi audytorami, w 2011 pracownica jednej z fabryk podwykonawców Mattel popełniła samobójstwo, w 2012 spółka nie przystąpiła do Okrągłego Stołu Zabawkarskiego, 36
China Labor Watch- 29.11.2013 Raport wykazuje, że w ciągu ostatnich 15 lat warunki pracy jak i sposób ich monitorowania uległy pogorszeniu. Duża część zabawek, które są prezentami świątecznymi dla dzieci m.in. lalki Barbie, zabawki Fisher Price, Matchboxy czy samochody z filmu Auta okupiona jest wyczerpaniem i niesprawiedliwym traktowaniem ludzi w Chinach. 37
38
39 Jak kupować odpowiedzialnie? (1)
40 Jak kupować odpowiedzialnie? (2)
41 Jak kupować odpowiedzialnie? (3)
Kupuj odpowiedzialnie sprzęt RTV i AGD W Demokratycznej Republice Konga znajduje się większość światowych zasobów kobaltu i koltanu stosowanych praktycznie we wszystkich urządzeniach elektronicznych. Minerały te nazywane są "krwawymi minerałami" (z ang. conflict minerals). W Kongo nie ma przemysłowych kopalni, minerały są wydobywane ręcznie przy pomocy prostych narzędzi. 42
43
44
"Blood in the mobile" W 2011 roku powstał film "Blood in the mobile" ukazujący warunki pracy w Kongo przy pozyskiwaniu minerałów niezbędnych do produkcji telefonów komórkowych. Trailer: https://www.youtube.com/watch?v=wqhllubwote 45
46 Efektywność energetyczna
Dzikie wysypiska Wielkie ilości elektrośmieci wysyłane są do ubogich krajów, gdzie prawo nie reguluje kwestii ich utylizacji. Nie tylko powoduje to degradację tamtejszego środowiska, ale też duża liczba ludzi (w większości dzieci) spędza życie segregując niebezpieczne odpady. Afryka stała się wysypiskiem toksycznych chemikaliów, z którego powierzchni korzystają państwa europejskie. Greenpeace szacuje, że z samej Wielkiej Brytanii każdego roku do Afryki eksportuje się nielegalnie ponad 30 milionów ton toksycznych odpadów. 47
Bibliografia http://ekonsument.pl/a105_odpowiedzialna_konsumpcja.html http://www.ekonsument.pl/ubrania http://www.ekonsument.pl/targi/ http://www.re-act.pl/?page_id=98 http://www.ekonsument.pl/materialy/publ_302_podrecznik_dobrych_praktyk_w_kierunku _odpowiedzialnej_mody_2012.pdf http://dobrezakupy.ekonsument.pl/ http://www.ekonsument.pl/p130_poradniki.html http://www.fairtrade.org.pl/materialy.php http://www.kampaniespoleczne.pl/artykuly.php?kategoria_id=5&problemy_spoleczne=23 http://ekonsument.pl/a_c26_zabawki.html http://ekonsument.pl/p41_zabawki.html http://www.ekonsument.pl/p149_elektronika.html
Dziękujemy za uwagę!