ZASTOSOWANIE SATELITARNEJ INTERFEROMETRII RADAROWEJ DO OKRE LENIA AKTYWNO CI OSUWISK OBRZE ENIA KOTLINY S DECKIEJ

Podobne dokumenty
Wykorzystanie satelitarnej interferometrii radarowej do badañ osuwisk w polskiej czêœci Karpat

Title: Kompleksowa analiza danych

Szczegółowe wyjaśnienia dotyczące definicji MŚP i związanych z nią dylematów

D wysokościowych

Wstępna analiza danych satelitarnej interferometrii radarowej z południowo-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata

PRZETWARZANIE OBRAZÓW RADAROWYCH TECHNIKĄ PSINSAR RADAR IMAGE PROCESSING USING PERMANENT SCATTERERS TECHNIQUE. Stanisława Porzycka, Andrzej Leśniak

ZASTOSOWANIE ZOBRAZOWAŃ SAR W OCHRONIE ŚRODOWISKA. Wykład V

DB Schenker Rail Polska

Ogólnopolska konferencja Świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynków komunalnych. Oświetlenie publiczne. Kraków, 27 września 2010 r.

USTAWA. z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Dz. U. z 2015 r. poz

Zastosowanie zobrazowań SAR w ochronie środowiska. wykład IV

SPECYFIKACJA TECHNICZNA 2. PRACE GEODEZYJNE

UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH

ROZGRANICZENIE NIERUCHOMOŚCI

Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe

Automatyczne przetwarzanie recenzji konsumenckich dla oceny użyteczności produktów i usług

2. Deformacje odrzwi stalowej obudowy podatnej pod wpływem deformacyjnego ciśnienia górotworu w świetle przeprowadzonych pomiarów i obserwacji

Zastosowanie zobrazowań SAR w ochronie środowiska. Wykład IV + ćwiczenia IV

Warszawska Giełda Towarowa S.A.

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Analiza zasadności umieszczania nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii uwarunkowania prawne w

Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"

SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE SST RECYKLING

2.Prawo zachowania masy

Olej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym

Komentarz do prac egzaminacyjnych w zawodzie technik administracji 343[01] ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU POTWIERDZAJĄCEGO KWALIFIKACJE ZAWODOWE

oraz nowego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego ze sprzętem ratowniczogaśniczym

PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów

7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH

ZASTOSOWANIE METOD INTERFEROMETRII RADAROWEJ INSAR DO BADANIA NATURALNYCH RUCHÓW POWIERZCHNI TERENU W POLSCE. PROJEKT GEO-IN-SAR

Metrologia cieplna i przepływowa

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa kwiecień 2012r.

Mapa umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą Polski.

SATELITARNA INTERFEROMETRIA RADAROWA (INSAR) WYSOKIEJ ROZDZIELCZOŚCI Z WYKORZYSTANIEM DANYCH TERRASAR-X

2) Drugim Roku Programu rozumie się przez to okres od 1 stycznia 2017 roku do 31 grudnia 2017 roku.

Twierdzenie Bayesa. Indukowane Reguły Decyzyjne Jakub Kuliński Nr albumu: 53623

PROGRAM NR 2(4)/T/2014 WSPIERANIE AKTYWNOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ

PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc

Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych

Ustawienie wózka w pojeździe komunikacji miejskiej - badania. Prawidłowe ustawienie

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

1.2. Dochody maj tkowe x. w tym: ze sprzeda y maj tku x z tytu u dotacji oraz rodków przeznaczonych na inwestycje

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.

Grant Blokowy Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Fundusz dla Organizacji Pozarządowych

Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr 161/2012 Rady Miejskiej w Jastrowiu z dnia 20 grudnia 2012

Politechnika Warszawska Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych ul. Koszykowa 75, Warszawa

Odpowiedzi na pytania zadane do zapytania ofertowego nr EFS/2012/05/01

D FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO 1. WST P MATERIA Y SPRZ T TRANSPORT WYKONANIE ROBÓT...

POIG Działanie 8.1 nabór 2010

D TYMCZASOWE NAWIERZCHNIE Z ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH

Rozdział 1 Postanowienia ogólne

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

WYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO I MATEMATYCZNEGO

Szkolenie instruktorów nauki jazdy Postanowienia wstępne

Walne Zgromadzenie Spółki, w oparciu o regulacje art w zw. z 2 pkt 1 KSH postanawia:

Komunikat 16 z dnia dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej

Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego

MAPY RYZYKA POWODZIOWEGO

Bolączki międzynarodowego systemu - jak z tego korzystać?

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których:

4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach

PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG

Sieci komputerowe cel

Objaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata

SPECYFIKACJA TECHNICZNA D GEODEZYJNA OBSŁUGA BUDOWY

Komentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009

Biuro Ruchu Drogowego

Opis przyjętych wartości do wieloletniej prognozy finansowej Gminy Udanin na lata

Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony

Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś

Efektywna strategia sprzedaży

za pośrednictwem Warszawa Al. Solidarności 127 (art kpc) ul. Góralska Warszawa

Wskaźnik mierzy liczbę osób odbywających karę pozbawienia wolności, które rozpoczęły udział w projektach.

Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska

ZGŁOSZENIE PRAC GEODEZYJNYCH

Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.

SATELITARNA INTERFEROMETRIA RADAROWA (INSAR) WYSOKIEJ ROZDZIELCZO CI Z WYKORZYSTANIEM DANYCH TERRASAR-X

Badanie bezszczotkowego silnika prądu stałego z magnesami trwałymi (BLDCM)

WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n) Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL

Akademia Górniczo-Hutnicza. im.stanisława Staszica w Krakowie. Katedra Mechaniki i Wibroakustyki

ST SPECYFIKACJA TECHNICZNA ROBOTY GEODEZYJNE. Specyfikacje techniczne ST Roboty geodezyjne

Urząd Miasta Nowego Sącza Delimitacja obszaru funkcjonalnego Nowego Sącza

PRZY PODNOSZENIU BEZPIECZEŃSTWO JEST PRIORYTETEM

Innowacyjna gospodarka elektroenergetyczna gminy Gierałtowice

Uwarunkowania rozwoju miasta

Zabezpieczenie społeczne pracownika

W nawiązaniu do korespondencji z lat ubiegłych, dotyczącej stworzenia szerszych

Proces certyfikacji ISO 9001:2015. Wydanie normy ISO 9001:2015 dotyczące systemów zarządzania jakością obowiązuje od 15 września 2015 roku.

Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ. w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bełżycach. w roku szkolnym 2013/2014

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY

Koszty jakości. Definiowanie kosztów jakości oraz ich modele strukturalne

8. Zginanie ukośne. 8.1 Podstawowe wiadomości

Teledetekcja w ochronie środowiska. Wykład 4

Bariery i potencjały rozwoju outplacementu

SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE D TYMCZASOWE NAWIERZCHNIE Z ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH

Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji TOLERANCJE I POMIARY WALCOWYCH KÓŁ ZĘBATYCH

Transkrypt:

Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN 978-83-61576-08-2 ZASTOSOWANIE SATELITARNEJ INTERFEROMETRII RADAROWEJ DO OKRE LENIA AKTYWNO CI OSUWISK OBRZE ENIA KOTLINY S DECKIEJ APPLICATION OF SAR INTERFEROMETRY TO THE ASSESSMENT OF LANDSLIDING ACTIVITY ON THE EDGE OF THE NOWY S CZ BASIN Tomasz Wojciechowski, Zbigniew Perski Katedra Geologii Podstawowej, Wydzia Nauk o Ziemi, Uniwersytet l ski S OWA KLUCZOWE: InSAR, stabilne rozpraszacze, osuwiska, obrze enie Kotliny S deckiej STRESZCZENIE: W artykule przedstawiono wyniki bada nad mo liwo ciami zastosowania satelitarnej interferometrii radarowej w kontek cie osuwisk polskiej cz ci Karpat. Poligonem badawczym s zbocza wyst puj ce w pó nocno-zachodnim obrze eniu Kotliny S deckiej gdzie wyst puj osuwiska. Na obszarze Karpat metoda InSAR boryka si z problemami zwi zanymi z du ymi deniwelacjami terenu, du ym pokryciem szat ro linn i d ugo utrzymuj c si pokryw nie n. Dzi ki implementacji metody PSInSAR powsta ej na Uniwersytecie w Delft, uzyskano punkty PS z serii 51 rejestracji ERS-1/2 SAR. cznie uzyskano 145 stabilnych rozpraszaczy z których cz wykazuje deformacje zwi zane z osuwiskami. Dane te mog zosta wykorzystane w kartowaniu osuwisk i w okre laniu aktywno ci zboczy. Dla obszaru bada przeprowadzono analiz dynamiki osuwisk. Przyk adowe osuwisko w Podegrodziu charakteryzuje si dynamik osi gaj c 72.9 mm/rok. Uzyskane wyniki okre lone zosta y jako satysfakcjonuj ce i pozwalaj ce patrze z optymizmem w przysz o bada nad dalszym rozwojem metodyki PSInSAR do bada osuwisk w Polsce. 1. WST P Satelitarna interferometria radarowa jest obecnie jedn z pr niej rozwijaj cych si zdalnych metod mierniczych. Pozwala ona okre li zmiany zachodz ce na powierzchni terenu z dok adno ci milimetrow, co jest du zalet w przypadku subtelnych deformacji takich jak osuwiska. Dotychczasowe osi gni cia wiatowe w tym temacie wykazuj mo liwo ci stosowania technik InSAR w badaniu osuwisk, wskazuj c jednocze nie na ograniczenia i problemy zwi zane z badaniem obszarów górskich (Fruneau et al., 1996, Vietmeier et al., 1999, Colesanti et al., 2003, Hilley et al., 2004, Colesanti i Wasowski, 2006). InSAR to technika polegaj ca na pomiarze ró nicy fazy sygna u radarowego dwóch obserwacji typu SAR (Synthetic Aperture Radar) tego samego obszaru przedstawionej na interferogramie radarowym. Stosowanie jej jednak dla górzystego terenu cz sto jest problematyczne z powodu dekorelacji sygna u radarowego, na któr wp yw maj du e deniwelacje terenu, zmiany atmosferyczne i pokrycie szat ro linn (Vietmeier et al., 1999, Delacourt et al., 2003). Cz ciowym rozwi zaniem tego ograniczenia jest metoda PSInSAR, która poprzez wykorzystanie du ych serii pomiarowych wyznacza deformacje w punktach zwanych stabilnymi 697

Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do okre lenia aktywno ci osuwisk obrze enia Kotliny S deckiej rozpraszaczami (PS), charakteryzuj cymi si stabiln faz sygna u radarowego (Ferretti et al., 2001, Perski et al., 2006). Przegl d metodyki InSAR mo na znale w (Massonnet i Feigl, 1998, Rosen et al., 2000), a PSInSAR w (Ferretti et al., 2001, Perski i Mróz, 2007, Porzycka i Le niak, 2007), dlatego szczegó y zosta y w tym artykule pomini te. Satelitarna interferometria radarowa by a ju z powodzeniem stosowana w Polsce. Problematyka bada dotyczy a powierzchniowych deformacji powierzchni terenu na Górnym l sku (Perski i Jura, 1999) i na obszarze Legnicko-G ogowskiego zag bia miedziowego (Krawczyk i Perski, 2000). Prowadzone s równie prace nad interferometrycznymi pomiarami wspó cze nie zachodz cych naturalnych ruchów powierzchni terenu na obszarze Polski w ramach projektu GEO-IN-SAR (Perski i Mróz, 2007) oraz w ramach uczestnictwa Pa stwowego Instytutu Geologicznego w mi dzynarodowym konsorcjum Terrafirma (Graniczny et al., 2005, Czarnogórska et al., 2008). Tematyka osuwisk podj ta zosta a w projekcie badawczym (promotorskim) MNiSW Geologiczna analiza osuwisk z wykorzystaniem satelitarnej interferometrii radarowej na przyk adzie wybranych obszarów Karpat. W ramach tego projektu oraz wspomnianego ju GEO-IN-SAR uzyskano pierwsze w Polsce satysfakcjonuj ce wyniki bada osuwisk karpackich z wykorzystaniem satelitarnej interferometrii radarowej (Wojciechowski, Perski, 2008). Niniejszy artyku przedstawia dotychczasowe osi gni cia w zastosowaniu PSInSAR do analiz osuwisk wyst puj cych w pó nocnej cz ci obrze enia Kotliny S deckiej (rys. 1). Obszar ten jest jednym z poligonów badawczych tego projektu, charakteryzuj cy si wyst powaniem ruchów masowych (Oszczypko, Wójcik, 1993). Rys. 1. Lokalizacja obszaru bada na tle pokrycia zobrazowaniami satelitów ERS 2. OBSZAR BADA Liczba osuwisk w polskiej cz ci Karpat szacowana obecnie na co najmniej 23 000 (R czkowski, 2007) mo e osi ga nawet 50 000 (Grabowski, 2008). Liczba ta robi wra enie zw aszcza gdy brana jest pod uwag w kontek cie zagro e jakie nios za sob ruchy masowe. Na terenie obrze enia Kotliny S deckiej, które w kierunku NW 698

Tomasz Wojciechowski, Zbigniew Perski przechodzi w Pogórze cko-podegrodzkie, przez osuwiska niszczonych jest kilkadziesi t odcinków dróg oraz zabudowa w tym mieszkalnych. W badanej cz ci obrze enia rozpoznano 356 osuwisk, których znaczna cz wykazuje aktywno. Wska nik osuwiskowo ci obszaru wynosi 15.56%. Pod o e dla ruchów masowych stanowi fliszowe osady piaskowcowo- upkowe serii magurskiej oraz gliny (Oszczypko, 1973, Oszczypko i Wójcik, 1992). Karpaty dla satelitarnej interferometrii radarowej nie s dogodnym obszarem badawczym. Dobr koherencj mo na z regu y otrzyma dla terenów zurbanizowanych, gdzie wyst puje du a liczba obiektów budowlanych. Patrz c ca o ciowo na polsk cz Karpat obszarów takich jest stosunkowo niewiele. Przewa a le ne pokrycie terenu, które rozprasza sygna radarowy. Negatywny wp yw na czytelno interferogramów ma równie du a deniwelacja terenu obszarów górskich. Okolice Nowego S cza charakteryzuj si wy szym parametrem koherencji w stosunku do ca ego obszaru karpackiego i obok terenów Wieliczki s najbardziej perspektywiczne dla testowych bada osuwisk z wykorzystaniem satelitarnej interferometrii radarowej. 3. METODYKA W ramach prezentowanych bada wygenerowano interferogramy radarowe DInSAR za pomoc programu interferometrycznego DORIS oraz pozyskano 145 punktów PS przy wykorzystaniu implementacji metody PSInSAR powsta ej na Uniwersytecie w Delft (Perski i Mróz, 2007). U yto do tego 51 rejestracji ERS-1/2 SAR obj tych cie k 179, które reprezentuj 7.5 letni rozpi to czasow zawart mi dzy 18 czerwca 1992 a 17 grudnia 2000. Niestety z racji s abej koherencji nie uda o si wykaza deformacji osuwiskowych na tradycyjnych interferogramach. Uzyskane punkty PS s obecnie identyfikowane w terenie. Jest to wa na czynno polegaj ca na wykluczeniu tych rozpraszaczy stabilnych, które wykazuj deformacje nie zwi zane z osuwiskami. Te których deformacje mog by zwi zane z ruchami masowymi wykorzysta mo na do rozpoznania osuwisk oraz do okre lenia aktywno ci w kategoriach aktywne, nieaktywne. Techniki InSAR wykorzystywane s najcz ciej do okre lenia dynamiki zjawisk zachodz cych na powierzchni terenu. W kontek cie bada osuwisk, dynamik mo na obliczy tylko dla punktów spe niaj cych okre lone zale no ci morfologiczne. Deformacja InSAR jest pomiarem pr dko ci zmian obserwowanych na powierzchni terenu w kierunku sensor satelity obiekt odbijaj cy wi zk radarow, dlatego wa ne jest by osuwisko przemieszcza o si w kierunku zbli onym do padania wi zki radarowej. Dla orbit zst puj cych przelotów satelitów ERS wi zka radarowa kierowana jest w stron powierzchni Ziemi z kierunku 98.5 pod k tem 67 wzgl dem p aszczyzny poziomej. Najdogodniejsze s zatem obszary nachylone w kierunkach zawieraj cych si w przedzia ach 68.5 128.5 oraz 248.5 308.5 i tylko dla nich mo na okre li dynamik ruchu. Dysponuj c parametrami morfologicznymi pochodz cymi np. z numerycznego modelu terenu oraz pomiarem interferometrycznym obiektu mo na obliczy dynamik zsuwu koluwium (rys. 2) wg wzoru (1) (Rabus i Fatland, 2000, Coren et al., 2000): 699

Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do okre lenia aktywno ci osuwisk obrze enia Kotliny S deckiej s Vr cos cos sin sin cos V (1) gdzie: V s pr dko deformacji po zboczu V r pr dko deformacji w kierunku sensor powierzchnia odbicia nachylenie powierzchni k t poziomy zawarty pomi dzy kierunkiem zsuwu a kierunkiem padania wi zki radarowej. k t zawarty mi dzy kierunkiem padania wi zki radarowej a pionem. Rys. 2. Geometria obserwacji InSAR powierzchni osuwiska w pomiarze dynamiki osuwisk Algorytm ten stosowany jest przede wszystkim do pomiaru pr dko ci lodowców (Perski et al., 2003), jednak bior c pod uwag podobie stwo satelitarnej geometrii wobec pomiaru lodowców i osuwisk, mo na go z powodzeniem u ywa do bada ruchów masowych. Równole nikowy bieg a cucha Karpat w Polsce sprawia, e zbocza w przewa aj cej mierze nachylaj si w kierunku pó nocnym (36.5%) i po udniowym (29.5%). Jest to niekorzystna sytuacja dla satelitarnej interferometrii radarowej w kontek cie pomiaru dynamiki osuwisk. Bazuj c na numerycznym modelu powierzchni terenu DTED-2 (Digital Terrain Elevation Data) obliczono, e tylko 20.1% obszaru Karpat spe nia ten wymóg. Dla obrze enia Kotliny S deckiej w a ciw ekspozycj zboczy charakteryzuje si 28% terenu, co tylko potwierdza s uszno wyboru obszaru bada. Dodatkowym argumentem tego wyboru jest fakt, e skupienie osuwisk obserwuje si tu w du ej mierze na zboczach wschodnich i po udniowo-wschodnich, czyli sprzyjaj cych pomiarom interferometrycznym z satelitów ERS. 700

Tomasz Wojciechowski, Zbigniew Perski 4. WYNIKI BADA Dla obszaru bada uda o si pozyska 145 punktów PS (rys. 3). Daje to zag szczenie 1.6 PS na km 2, co nie jest liczb imponuj c. Po porównaniu ich lokalizacji z zasi giem osuwisk okazuje si, e 35 rozpraszaczy stabilnych wyst puje na osuwiskach, a a 110 poza nimi. Rys. 3. Zbiory punktów PS dla wybranych obszarów obrze enia Kotliny S deckiej. Zasi g osuwisk na podstawie Oszczypki i Wójcika (1992) Wszystkie punkty wyst puj ce w obr bie ruchów masowych wykazuj deformacje zarówno dodatnie jak i ujemne. Z pozosta ych 110 PS-ów, 35 nie wykazuje deformacji. Istniej dwie koncepcje wyja niaj ce tak posta rzeczy, przy za o eniu poprawno ci oblicze. Po pierwsze stabilne rozpraszacze nie musz by zwi zane z osuwiskami. Nawet w przypadku gdy dachy budynków mieszkalnych zachowuj sta w czasie faz sygna u radarowego, deformacje jakie wykazuj obliczenia PSInSAR mog by spowodowane np. b dami budowlanymi. Druga koncepcja porusza temat lokalizacji 701

Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do okre lenia aktywno ci osuwisk obrze enia Kotliny S deckiej osuwisk. Ich kartowanie terenowe cz sto nie jest atwym zadaniem, bowiem elementy morfologiczne, które mog y by wiadczy o wyst powaniu osuwiska s zatarte i zdeformowane przez dzia alno antropogeniczn. Ruchy masowe mog by nie rozpoznawalne, zw aszcza gdy s powolne i nie powoduj ce zniszcze. Interferometria radarowa mo e pos u y do wyznaczenia takich w a nie stref. Prawdopodobne jest, e du a cz punktów PS, wyst puj cych poza obecnie rozpoznanymi osuwiskami w rzeczywisto ci charakteryzuj deformacje zwi zane z ruchami masowymi. Wst pne wyniki prowadzonych obecnie prac terenowych wykazuj, e liczba osuwisk na tym obszarze jest wi ksza od znanej dotychczas oraz, e osuwiska zwi kszy y swoje powierzchnie w ostatnich 12 latach. Mo na zatem przypuszcza, e wi ksza cz punktów PS przedstawia deformacje w obr bi osuwisk. Nale y doda, e uzyskane pomiary interferometryczne s równie wykorzystywane w pracach terenowych. Du a cz PS-ów przedstawiaj cych deformacje powierzchni terenu zlokalizowana jest w pobli u osuwisk. Charakterystyczne wyst powanie ich ponad rozpoznanymi kraw dziami nisz osuwiskowych mo e wiadczy o ekspansywnym charakterze opisywanych struktur w wy sze partie zboczy. Dane interferometryczne mo na zatem interpretowa jako wska nik sugeruj cy o zwi kszeniu zasi gu osuwiska, co mo e mie wp yw na wzrost zagro enia dla wyst puj cych tam ewentualnych zabudowa. Du e zag szczenie stabilnych rozpraszaczy wyst puje w Rdziostowie i Marcinkowicach. Przeprowadzono wst pne badania terenowe obszaru, który na podstawie prezentowanych oblicze PSInSAR jest podejrzany o wyst powanie osuwisk. Jak dot d uda o si ustali, e cz wyst puj cych tam ruchów masowych powi kszy o swój obszar aktywno ci. Prawdopodobny jest te fakt powstania zupe nie nowych osuwisk, zw aszcza w rejonie Marcinkowic. Podobn sytuacj obserwuje si w Podegrodziu i Owieczce, gdzie osuwiska niszcz budynki mieszkalne oraz odcinki infrastruktury drogowej. Cz punktów PS zosta a tam w a nie zidentyfikowana jako nawierzchnia drogowa oraz dachy pop kanych budynków. W badaniach podj to równie prób analizy dynamiki osuwisk w punktach PS. Wykorzystuj c NMT ustalono, e ze wszystkich PS-ów tylko 45 wykazuje przemieszczenia w kierunku zbie nym z padaniem wi zki radarowej satelity ERS, co jest wymogiem opisanym w rozdziale Metodyka. Pr dko zsuwu w danym punkcie obliczono na podstawie NMT DTED-2 i pomiarze PSInSAR. Wyniki jakie uzyskano wahaj si pomi dzy 3 a 152 mm/rok. Pr dko ci te mog wydawa si w niektórych przypadkach zani one w stosunku do zaobserwowanych struktur w terenie. Budynki s poddawane naciskom zsuwaj cych si mas skalnych i stanowi dla nich opór. Tempo deformacji nale y zatem identyfikowa jako wiadectwo aktywno ci dachu budynku jako stabilnego rozpraszacza pod wp ywem osuwiska o wi kszej pr dko ci przemieszczenia koluwiów. Za przyk ad analizy dynamiki osuwiska w punktach PS pos u y o osuwisko zlokalizowane w Podegrodziu (rys. 4). Pozyskano tam 2 punkty PS, które odzwierciedlaj zmiany powierzchni dachów budynków, które bezspornie s uszkadzane poprzez osuwisko. Wy ej leg y obiekt charakteryzuje si dynamik zsuwu w obr bie niszy osuwiskowej wynosz c 72.9 mm/rok w kierunku azymutu 94, ten zlokalizowany bardziej na po udniu prezentuje dynamik w obr bie j zora 12.4 mm/rok w kierunku azymutalnym 101û. 702

Tomasz Wojciechowski, Zbigniew Perski Rys. 4. Dynamika zsuwu w punktach PS zlokalizowanych w obr bie osuwiska w Podegrodziu 5. PODSUMOWANIE Uzyskane dotychczas wyniki bada polegaj cych na wykazaniu przydatno ci satelitarnej interferometrii radarowej w analizach osuwisk wykaza y trudno ci zwi zane z koherencj oraz z geometri systemu satelitarnego dla danych SAR. Dla tradycyjnej interferometrii radarowej InSAR obszar Karpat ma zbyt du e deniwelacje terenu oraz zbyt g st pokryw ro linn. Wykazanie deformacji na zboczach wydaj si zatem ma o realne wykorzystuj c technik DInSAR. Zastosowanie PSInSAR dla obrze enia Kotliny S deckiej równie okaza o si trudne. Uzyskano dane dla 145 stabilnych rozpraszaczy. Porównanie ich z wyst powaniem osuwisk wykaza o, e znaczna cz punktów PS lokalizuje si poza osuwiskami. Istnieje du e prawdopodobie stwo, e wskazuj one deformacje obiektów nie zwi zane z osuwiskami lub, e osuwiska obejmuj wi kszy obszar ni przypuszczano dotychczas. Dane te s wykorzystywane w pracach terenowych polegaj cych na identyfikacji ruchów masowych wskazuj c miejsca potencjalnie zagro one. Identyfikowane s równie stabilne rozpraszacze w celu wykluczenia tych, które wykazuj deformacje nie zwi zane z osuwiskami. Przeprowadzona analiza dynamiki wykaza a, e osuwiska w badanym obszarze mog si przemieszcza z pr dko ci 3 152 mm/rok, co stwierdzono w 45 punktach PS. Wyniki takie pozwalaj z optymizmem patrze na przysz o dalszych prac rozwojowych metodyki PSInSAR w badaniu osuwisk i prezentuj mo liwo ci wykorzystania ju teraz tej techniki w pracach rozpoznawczych aktywno ci zboczy, co ma miejsce obecnie przy badaniach m.in. obszaru okolic Nowego S cza. 703

Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do okre lenia aktywno ci osuwisk obrze enia Kotliny S deckiej Praca naukowa finansowana ze rodków na nauk MNiSW w latach 2008-2009 jako projekt badawczy Geologiczna analiza osuwisk z wykorzystaniem satelitarnej interferometrii radarowej na przyk adzie wybranych obszarów Karpat (N N307 131534) i w ramach projektu badawczego MNiSW nr 4T12E04329 Zastosowanie metod interferometrii radarowej InSAR do badania naturalnych ruchów powierzchni terenu w Polsce oraz projektu badawczego ESA: C1P.3915. 6. LITERATURA Colesanti C., Ferretti A., Prati C., Rocca F., 2003. Monitoring landslides and tectonic motion with the Permanent Scatterers Technique. Engineering Geology, 68/1-2, s. 3-14. Colesanti C., Wasoswski J., 2006. Investigating landslides with space-borne Synthetic Aperture Radar (SAR) interferometry. Engineering Geology, 88, s. 173-199. Coren F., Sterzai P., Vidmar R., 2000. Interfermetric analysis of David Glacier (East Antarctica). ERSEnvisat Symposium, ESA SP-461, Gothenburg, CD-ROM. Czarnogórska M., Graniczny M., Kowalski Z., Wegmüller U., 2008. Dynamika zmian powierzchni terenu na Górnym l sku w okresie 10.07-25.08.2007 r. na podstawie danych interferometrycznych z satelity ALOS. Przegl d Geologiczny, 56, s. 524-527. Delacourt C., Allemand P., Squarzoni C., Picard F., Raucoules D., Carnec C., 2003. Potential and limitations of ERS-differential SAR interferometry for landslides studies in French Alps and Pirenees. Fringe 2003 Workshop, Frascati, Italy, 1-5 December 2003, CD-ROM. Ferretti A., Prati C., Rocca F., 2001. Permament scatters InSAR Interferometry. IEEE Transactions on Geoscience and Remot Sensing, Vol. 39(1), s. 8-20. Fruneau B., Achache J., Delacourt C., 1996. Observation and modelling of the Saint- Etienne-de-Tinee landslide using SAR interferometry. Tectonophysics, 265(3-4), s. 181-190. Grabowski D., 2008. System Os ony Przeciwosuwiskowej SOPO. Przegl d Geologiczny, 56, s. 537-538. Graniczny M., Kowalski Z., Jureczka J., Czarnogórska M., 2005. Terrafirma project monitoring of subsidence of north-eastern part of the Upper Silesian Coal Basin. Polish Geological Institute. Special Papers, 20, s. 59-63. Hilley G.E., Bürgmann R., Ferretti A., Novali F., Rocca F., 2004. Dynamics of Slow- Moving Landslides from Permanent Scatterer Analysis. Science, Vol. 304, no. 5679, s. 1952-1955. Krawczyk A., Perski Z., 2000. Application of satellite radar interferometry on the areas of underground exploitation of copper ore in LGOM Poland. First International Congress of the International Society for Mine Surveying, Kraków, Vol.2, s. 209-218. Massonnet D., Feigl K.L., 1998. Radar interferometry and its application to changes in the earth s surface. Reviews of Geophysics, Vol. 36(4), s. 441-500. Oszczypko N., 1973. Budowa geologiczna Kotliny S deckiej. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 271, s. 101-199. 704

Tomasz Wojciechowski, Zbigniew Perski Oszczypko N., Wójcik A., 1992. Szczegó owa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Nowy S cz (1035). Pa stwowy Instytut Geologiczny. Oszczypko N., Wójcik A., 1993. Obja nienia do Szczegó owej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Nowy S cz (1035). Pa stwowy Instytut Geologiczny. Perski Z., Jania J., Stober M., 2003. SAR-interferometric flow velocities of two tidewater glaciers In NW Spitsbergen: method and results. Workshop Fringe Advances in SAR Interferometry from ERS and ENVISAT missions, Frascati, Italy, 1-5 December 2003, CD-ROM. Perski Z., Jura D., 1999. ERS SAR Interferometry for the Land Subsidence Detection in Coal Mining Areas. Earth Observation Quarterly, 63, s. 25-29. Perski Z., Ketelaar G., Mróz M., 2006. Interpretacja danych ENVISAT/ASAR o przemiennej polaryzacji na obszarach zurbanizowanych w kontek cie charakterystyki stabilnych rozpraszaczy (PERSISTENT SCATTERERS). Archiwum Fotogrametrii i Teledetekcji, tom 16, s. 467-482. Perski Z., Mróz M., 2007. Zastosowanie metod interferometrii radarowej InSAR do badania naturalnych ruchów powierzchni terenu w Polsce. Projekt GEO-IN-SAR. Archiwum Fotogrametrii i Teledetekcji, tom 17, s. 613-624. Porzycka S., Le niak A., 2007. Przetwarzanie obrazów radarowych technik PSInSAR. Archiwum Fotogrametrii i Teledetekcji, tom 17, s. 661 670. Rabus B.T., Fatland D.R., 2000. Comparison of SAR-interferometric and surveyed velocities on a mountain glacier: Black Rapids Glacier, Alaska, USA. Journal of Glaciology, Vol. 46. No. 152, s. 119-128. R czkowski W., 2007. Zagro enia osuwiskowe w polskich Karpatach. Przegl d Geologiczny, 55, s. 638. Rosen P., Hensley S., Joughin I.R., Li F.K. Madsen S., Rodriguez E., Goldstein R., 2000. Synthetic Aperture Radar Interferometry. Proceedings of the IEEE, Vol. 88(3), s. 333-382. Wojciechowski T., Perski Z., 2008. Wykorzystanie satelitarnej interferometrii radarowej do bada osuwisk w polskiej cz ci Karpat. Konferencja Tatrza skie mapy geologiczne, Zakopane, 27-29 maj 2008. Vietmeier J., Wagner W., Dikau R., 1999. Monitoring moderate slope movements (landslides) in the Southern French Alps using differential SAR interferometry. Second International Workshop on ERS SAR Interferometry, Fringe 1999. Liège, Belgium, 10-12 November 1999, CD-ROM. 705

Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do okre lenia aktywno ci osuwisk obrze enia Kotliny S deckiej APPLICATION OF SAR INTERFEROMETRY TO THE ASSESSMENT OF LANDSLIDING ACTIVITY ON THE EDGE OF THE NOWY S CZ BASIN KEY WORDS: SAR interferometry, persistent scatterers, landslides, edge of the Nowy Sacz Basin. Summary The paper presents preliminary results of research on a possibility of applying SAR interferometry to the assessment of landslides in the Polish part of the Carpathians. For the purpose of this study, the NW edge of Nowy S cz basin has been chosen. Applications of InSAR (SAR Interferometry) to the Carpathians is difficult due to the rough topography, vegetation, and prolonged snow cover. Such problems were overcome by applying PSInSAR (Persistent Scatterers SAR Interferometry) which utilizes long time series of SAR data. In the present case, a set of Persistent Scatterers was collected by processing a stack of 55 ERS-1/2 SAR scenes using Delft University of Technology s implementation of the PSI method. Some 145 highly coherent PS points were obtained; they provide evidence of a landsliding movement. The most reliable points were then used in a quantitative cartographic study to assess the movement along the slope. Analysis of landslide dynamics was carried out for the study area whereby a landslide in Podegrodzie, progressing at a rate of 72.9 mm/year was documented. The preliminary results are very promising for the development of PSInSAR methodology to study landslides in Poland. mgr Tomasz Wojciechowski e-mail: twojcie@wnoz.us.edu.pl tel. 32 3689 420 dr Zbigniew Perski e-mail: zbigniew.perski@.us.edu.pl tel. 32 3689 317 706