Czy te wydatki są dla spółki kosztami uzyskania przychodów?

Czy te wydatki są dla spółki kosztami uzyskania przychodów? Spółka, która chce się dalej rozwijać, a potrzebuje na ten rozwój nowych funduszy, często podejmuje decyzję o podwyższeniu kapitału lub emisji akcji. Oferta na rynku publicznym, związana z emisją papierów wartościowych adresowaną do nieograniczonego kręgu potencjalnych nabywców daje możliwość pozyskania środków, które mogą pomóc w dalszym rozwoju spółki, poprawić efektywność finansowania oraz obniżyć koszty jej dotychczasowego zadłużenia. Poza aspektem finansowym bardzo ważny jest też aspekt pozafinansowy. Spółka giełdowa postrzegana jest zwykle jako firma o szczególnym zaufaniu i prestiżu. Ogólna dostępność sporządzonych przez emitentów papierów wartościowych raportów finansowych ułatwia pozyskiwanie kredytów oraz skutkuje wzrostem wiarygodności spółki wobec jej kontrahentów. Jeżeli Spółka w związku z planowanym rozszerzeniem działalności podnosi kapitał zakładowy poprzez emisję akcji w drodze oferty publicznej skierowanej do inwestorów indywidualnych i instytucjonalnych, które następnie stają się przedmiotem obrotu na giełdzie, musi liczyć się z wydatkami. Są to przede wszystkim wydatki: - związane ze zmianą umowy spółki (koszty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty sądowe), - na usługi związane z przygotowaniem dokumentów niezbędnych w procedurze emisji akcji oraz ich kompleksowym badaniem, - na usługi doradcze, prawne i biegłych rewidentów, 1 / 9

- na rzecz banków pośredniczących bądź gwarantujących publiczną emisję akcji oraz biur maklerskich, - na sporządzenie prospektu emisyjnego, - na koszty kampanii reklamowych i promocyjno-informacyjnych, - związane z formalnym wejściem na giełdę, Katalog wydatków jest bardzo szeroki, a łączna ich wartość - związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem procesu wprowadzenia spółki na giełdę - może być bardzo wysoka. Spółka ponosząca te wydatki musi jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych podjąć decyzję, czy w swoim rozliczeniu podatkowym uwzględni je jako koszty uzyskania przychodów bądź nie. Problem dotyczący możliwości uznania przez podatników wydatków związanych z emisją akcji był i nadal jest przedmiotem sporu pomiędzy nimi, a organami podatkowymi. Ministerstwo Finansów zajmuje od wielu lat stanowisko, że wydatki związane z utworzeniem lub powiększeniem kapitału zakładowego spółki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, ponieważ są związane z przychodem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stanowisko swoje opiera na interpretacji art. 15 ust. 1 oraz art. 12 ust. 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawy o CIT). Pogląd ten przedstawiany był wielokrotnie np. w pismach z 8 listopada 2005 r. PB4/AS-8213-1599-202/05, z 7 września 2007 r. DD5-8213-60/UD/07/184 czy w odpowiedzi na interpelację poselską nr 2385 w wyjaśnieniu z 30 kwietnia 2008 r. 2 / 9

Stanowisko to często jest też prezentowane w interpretacjach indywidualnych udzielanych na zapytania dotyczące wniosków podatników w tym zakresie. I tak w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 kwietnia 2009 r. (ILPB3/423-134/09-2/KS) czytamy: wydatki spółki dotyczące przygotowania prospektu emisyjnego - usługi notarialne, audyt prawny oraz finansowy, promocja, reklama, szkolenia, związane z podwyższeniem kapitału zakładowego, poprzez emisję akcji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, gdyż są one związane z przychodem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym (art. 12 ust. 4 pkt 4 tej ustawy)". Również w interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 26 września 2007 r. (ILPB3/423-24/07-2/HS) wskazano, iż wydatek w postaci podatku od czynności cywilnoprawnych poniesiony przez spółkę, związany z podwyższeniem jej kapitału zakładowego, nie stanowi w spółce kosztu uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, gdyż jest związany z przychodem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym". Nie jest to jednak stanowisko jednolite. W korzystnej dla podatników interpretacji Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 13 września 2007 r. (ŁUS-II-2-423/190/07/AG) czytamy: podwyższenie kapitału zakładowego spełnia funkcję gospodarczą, ponieważ daje on podstawę zabezpieczenia praw wierzycieli i rękojmię spłaty udzielonych spółce kredytów. Wysokość kapitału zakładowego jest sygnałem dla potencjalnych kontrahentów spółki, że jej kondycja finansowa jest dobra, co buduje zaufanie i wpływa na podejmowanie określonych decyzji gospodarczych. (...) Może się zatem istotnie przyczynić do uzyskiwania zwiększonych przychodów przez podatnika. W świetle powyższego wydatków, które poniosła spółka w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego, trudno nie uznać za gospodarczo uzasadnionych i związanych z prowadzoną działalnością oraz zakwestionować prawo zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. 3 / 9

(...) Zatem uznać należy, że mimo iż należą do kosztów, których wprost nie można przyporządkować do określonego przychodu, są kosztami związanymi z działalnością gospodarczą i dotyczą zwiększenia źródeł przychodów, w związku z czym stanowią koszt uzyskania przychodów w chwili ich poniesienia na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych". Również w interpretacjach Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 10 maja 2007 r. (1472/ROP1/423-75/07/AJ) czy z 3 kwietnia 2007 r. (1472/ROP1/423-16/07/MK) organ podatkowy uznał, że z uwagi na to, iż wejście spółki na giełdę i związane z tym podwyższenie kapitału zakładowego poprzez emisję nowych akcji ma na ogół pozytywny wpływ na funkcjonowanie spółki i prowadzenie działalności (może prowadzić do zwiększenia przychodów), to niektóre wydatki, do których poniesienia spółka jest zobowiązana na podstawie przepisów, jak również inne, racjonalnie uzasadnione, mają pośredni związek z przyszłymi przychodami. Należy je potraktować jako wydatki na utrzymanie źródła przychodów, pozostające w pośrednim związku z przychodami. Także wydatki na krajowe i zagraniczne kampanie reklamowe oraz związane z prospektem emisyjnym mogą zostać zaliczone do kosztów w momencie poniesienia, jako wydatki na reklamę, o ile są prawidłowo udokumentowane, a podatnik jest w stanie wykazać, że sporządzony prospekt był publicznie udostępniany, służąc rozpowszechnianiu wiedzy o spółce i jej działalności. Najczęściej jednak urzędy skarbowe nie zgadzają się na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego. Wtedy podatnikowi pozostaje droga sądowa. Jednak nie wszystkie wyroki orzekane przez sądy administracyjne w sprawie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z wejściem na giełdę są korzystne dla podatników. 4 / 9

W orzecznictwie sądów administracyjnych można znaleźć trzy różne podejścia do tego zagadnienia. I tak zgodnie z pierwszym, wszelkie wydatki poniesione przez podatnika nie są kosztami uzyskania przychodów. Sądy podzielają stanowisko Ministra Finansów; skoro podwyższenie kapitału zakładowego nie jest przychodem podatkowym, to wydatki poniesione w tym celu nie mogą być kosztami uzyskania przychodów. Druga wykładnia, to możliwość rozliczania przez podatnika poniesionych wydatków i uznanie ich za koszty uzyskania przychodów. Sądy kwalifikują poniesione przez spółki wydatki jako związane nie z przychodem uzyskanym przez podatnika poprzez kwoty przekazane na kapitał zakładowy, ale z przychodem, jaki uzyska spółka wykorzystując otrzymane środki na prowadzenie działalności gospodarczej finansowanej pozyskanym kapitałem. Jest jeszcze trzecie podejście, według którego sądy dokonują podziału wydatków na związane bezpośrednio z podwyższeniem kapitału (np. opłaty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych) oraz pozostałe (np. wynagrodzenie zapłacone za doradztwo ekonomiczne i prawne). Zgodnie z tą wykładnią tylko wydatki nie związane bezpośrednio z podwyższeniem kapitału zakładowego mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów. Wydatki te są traktowane jako ogólny koszt funkcjonowania spółki. Poniżej przedstawione wyroki potwierdzają różne podejścia sądów administracyjnych do zagadnienia wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego przez spółkę, a możliwością zakwalifikowania ich przez tę spółkę jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych do kosztów uzyskania przychodów. - WSA we Wrocławiu, wyrok z 12 listopada 2009 r. (I SA/Wr 1360/09). Przygotowanie prospektu emisyjnego poprzedzającego wejście na Giełdę Papierów Wartościowych jest dla spółki akcyjnej kosztem uzyskania przychodów, jako koszt ogólnej działalności. - WSA W Gliwicach, wyrok z 9 listopada 2009 r. (I SA/GL 341/09). Podniesienie kapitału zakładowego nie powoduje powstania przychodu opodatkowanego CIT. Tym samym podatek od czynności cywilnoprawnych uiszczony w związku z podniesieniem kapitału zakładowego nie może być uznany za koszt uzyskania przychodu. - WSA w Krakowie, wyrok z 5 listopada 2009 r. (I SA/Kr 1016/09). Wydatki związane z publiczną sprzedażą akcji, dzięki której zwiększony został kapitał zakładowy, nie mogą być kosztem uzyskania przychodów. Skoro podwyższenie kapitału zakładowego nie jest przychodem podlegającym opodatkowaniu, to uznanie kosztów z nim związanych za koszty uzyskania przychodów byłoby podwójnym obniżeniem podstawy opodatkowania. - WSA w Lublinie, wyrok z 25 września 2009 r. ( I SA/Lu 290/09). Opłaty na podwyższenie kapitału zakładowego mogą być kosztem podatkowym. Należy je bowiem łączyć nie tyle z przychodem, o który podwyższono kapitał, ile z przychodem z 5 / 9

działalności sfinansowanej w wyniku podwyższenia. - WSA w Rzeszowie, wyrok z 3 września 2009 r. (I SA/Rz 429/09). Wydatki dotyczące emisji akcji nie są związane z zachowaniem czy zabezpieczeniem źródła przychodów, ich celem jest pozyskanie kapitału zakładowego, a więc przysporzenia, którego ustawodawca nie zaliczył do przychodów. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie są kosztami uzyskania przychodów wydatki poniesione w celu uzyskania przysporzeń, których nie uważa się za przychody. - NSA, wyrok z 30 lipca 2009 r. (II FSK 468/08). Wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego w drodze emisji akcji nie zalicza się do kosztów podatkowych, bo przysporzenie otrzymane na podwyższenie kapitału nie jest przychodem w świetle przepisów prawa podatkowego i nie podwyższa podstawy opodatkowania. - NSA, wyrok z 25 czerwca 2009 r. (II FSK 217/08). Oczywisty jest związek z podwyższeniem kapitału zakładowego takich wydatków, jak podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata notarialna oraz opłata sądowa. Można je więc przypisać do konkretnego przychodu. Skoro ten przychód jest nieopodatkowany (na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT) wydatki nie będą kosztem. - WSA w Poznaniu, wyrok z 20 maja 2009 r. (I SA/Po 309/09). Nie budzi przy tym najmniejszych wątpliwości, że składniki majątkowe uzyskane w wyniku podwyższenia czy utworzenia kapitału zakładowego mogą służyć prowadzonej działalności gospodarczej. Wpływają bowiem na zwiększenie możliwości spółki w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (np. poprawiają płynność finansową). Tym samym niewątpliwie poniesienie przez spółkę kosztów związanych z podwyższeniem kapitału spełnia kryteria opisane w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Jak już wskazano wcześniej, problemy powoduje różna interpretacja zarówno przez organy podatkowe, jak i sądy administracyjne art. 15 ust. 1 oraz art. 12 ust. 4 ustawy o CIT. Ustawa o CIT definiuje pojęcie kosztów uzyskania przychodów wskazując, iż są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Wydatki na utworzenie bądź podwyższenie kapitału zakładowego nie są wymienione w art. 16 ust. 1. W związku z tym warunkiem uznania poniesionych wydatków za koszty uzyskania przychodów jest wykazanie ich bezpośredniego bądź pośredniego związku z przychodem podatkowym spółki. 6 / 9

Jednak to nie interpretacja art. 15 ust. 1 ustawy CIT budzi kontrowersje. Problem powstaje przy interpretacji art. 12 ust. 1 i art. 12 ust. 4 ustawy o CIT i tego, czy przychód uzyskany przez spółkę w wyniku wydatków na emisję akcji można określić jako przychód związany z jej ogólnie rzecz biorąc działalnością gospodarczą, czy tylko z celem, jakim jest podwyższenie kapitału zakładowego, bez względu na przesłanki, jakimi kierowała się spółka podejmując decyzję o podwyższeniu tego kapitału. Należy podkreślić, że podniesienie kapitału zakładowego poprzez emisje akcji nie jest celem samym w sobie. Celem spółki nie jest przecież pozyskanie przychodu z tytułu pozyskanych środków finansowych na podwyższenie kapitału, ale wykorzystanie tych środków na swój rozwój, który w efekcie przyczyni się do podwyższenia przychodu uzyskiwanego przez spółkę z tytułu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. A w ślad za tym wydatki dotyczące podwyższenia kapitału zakładowego nie są związane przecież z przychodem w postaci wpłat na ten kapitał, ale z przychodami, który osiągnie spółka w przyszłości dzięki środkom uzyskanym w drodze podwyższenia kapitału. Jeśli uznamy, że środki otrzymane na podwyższenie kapitału zakładowego zostały wykorzystane w celu rozwoju działalności i zwiększenia przychodów, to tym samym wydatki na podwyższenie tego kapitału stanowią dla spółki jako podatnika koszty uzyskania przychodów pośrednio związane z ich uzyskaniem. Na potwierdzenie takiego stanowiska można przytoczyć wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 26 maja 2005 r. w sprawie Kretztechnik AG v. Finanzamat Linz (C-465/03) austriackiej firmy, która w 2000 r. zadebiutowała na giełdzie. ETS uznał, że wydatki poniesione przez spółkę na różne usługi, które zakupione zostały w związku z emisją akcji, są częścią jej kosztów ogólnych i pozostają, co do zasady, w bezpośrednim związku z jej działalnością jako całością. 7 / 9

Gdyby zgodzić się ze stanowiskiem organów skarbowych i sądów administracyjnych, iż przychodem są otrzymane przez spółkę środki finansowe na podwyższenie kapitału zakładowego i bez znaczenia jest to, że środki te zostaną przeznaczone na rozwój firmy, to również pozyskane w inny sposób środki finansowe stanowiłyby przychód dla spółki jako podatnika. I tak np. środki finansowe uzyskane w postaci kredytu bankowego bądź pożyczki również nie są przychodem podatkowym, a jednak wydatki związane z pozyskaniem środków finansowych na podstawie umowy kredytu czy umowy pożyczki są uznawane za koszty uzyskania przychodów na gruncie ustawy CIT. A przecież zarówno po uzyskaniu kredytu, pożyczki, jak i po emisji akcji spółka w efekcie uzyskuje zwiększenie środków finansowych, które nie jest dla niej przychodem podatkowym, a ogólne skutki ekonomiczne tych działań są także podobne. Pozyskane w ten sposób środki służą przecież osiągnięciu przychodu, zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodu w wyniku prowadzonej przez spółkę jako podatnika działalności gospodarczej. Jak przedstawiono, zarówno organy skarbowe, jak i sądy administracyjne nie reprezentują jednego stanowiska w sprawie możliwości uznania przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z całym procesem emisji akcji, w wyniku czego następuje podwyższenie kapitału zakładowego spółki. Podejmując decyzję o zaliczeniu tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów spółka jako podatnik musi liczyć się z tym, że organy skarbowe zakwestionują możliwość obniżenia podstawy opodatkowania o wartość wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego w drodze emisji akcji. Również postępowanie sądowo-administracyjne nie daje gwarancji, że sąd wyda wyrok na korzyść podatnika. Problem interpretacji przepisów ustawy o CIT w tym zakresie być może rozwiązałaby uchwała 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (uchwała całej Izby Finansowej bądź w pełnym składzie). NSA podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których 8 / 9

stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Co prawda NSA podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej, to w doktrynie przyjęto, że wiążą one nie tylko w tej sprawie. Ze względu na autorytet NSA inne składy sędziowskie biorą taką uchwałę pod uwagę, wydając wyroki w innych analogicznych postępowaniach. 9 / 9