METROPOLIE A INNOWACYJNOŚĆ 3 6 29, Warszawa AGNIESZKA OLECHNICKA, ADAM PŁOSZAJ KONFERENCJA NAUKOWA: CZY METROPOLIAJEST JESZCZE MIASTEM? WARSZAWA 29 3.6.29 1
2 PLAN PREZENTACJI 1. Co wiemy z literatury i dotychczasowych badań? 2. Wykorzystane dane, metoda i tło badań 3. Potencjał naukowo badawczy metropolii i miast w Polsce 4. Potencjał ł publikacyjny wybranych metropolii i miast w Europie 5. Podsumowanie Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
3 INNOWACJE W METROPOLIACH 1. Wśród cech metropolii wymienia się wieloaspektowy potencjał innowacyjny w zakresie technicznym, ekonomicznym, społecznym, politycznym i kulturalnym (Bassand, 1997) 2. Metropolie to miejsca wytwarzania innowacji i rynki dla produktów innowacyjnych (Sassen, 1991) 3. Metropolie pełnią funkcje ośrodka nauki i wiedzy (Kuć Czajkowska, 29). Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
4 ZRÓŻNICOWANIE POZIOMU INNOWACYJNOŚCI W EUROPIE 1..9.8.7.6.5.4.3.2.1. Attiki Lisboa Mazowieckie Podkarpackie Bratislavský kraj Praha Magyarország Comunidad de Madrid Východné Slovensko Közép Dél Alföld Lazio Calabria Wien Burgenland Îlede France Vlaams Gewest Région Wallonne Friesland Dessau Northern Ireland Stockholm Oberbayern South Noord East Brabant Etelä Suomi Mellersta Norrland Illes Região Autónoma da Madeira Balears Severozápad Notio Aigaio EL PT MT LV CY PL LT SK EE ES HU CZ IT LU IE AT SI FR BE NL DE UK DK FI SE średnia krajowa najsłabszy region średnia dla UE najsilniejszy region Corse Åland Źródło: 26 European Regional Innovation Scoreboard (26 RIS), s. 8. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
5 ALE RÓWNIEŻ W MIASTACH NIEBĘDĄCYCH METROPOLIAMI 1. Istotna produkcja wiedzy zawarta w publikacjach indeksowanych w Web of Science dotyczy miast o niewielkim potencjale ludności, tak jak w przypadku Cambridge lub Sztokholmu i Uppsali (Mattiessen i in. 22). 2. Wiele miast o największym odsetku aktywnych innowacyjnie firm oraz patentów w Wielkiej Brytanii to ośrodki małe, lecz charakteryzujące się dobrymi wewnętrznymi i zewnętrznymi powiązaniami, np. Reading (Athey i in. 28). 3. Nie tylko metropolie charakteryzują się ponadprzeciętną innowacyjnością ś wynikająca z przyciągania klasy kreatywnej (Florida 24). Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
6 HIPOTEZA Metropolię od miasta odróżnia współwystępowanie dwóch cech: metropolia jest zarazem większa oraz bardziej niż miasto powiązana z innymi ośrodkami, w szczególności z innymi metropoliami. usieciowienie powiązania zinnymi metropoliami duża mała wielkość liczba ludności Małe duże miasto akademickie lub wyspecjalizowany ośrodek badawczy miasto metropolia duże miasto (aglomeracja) Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
GEOGRAFIA WSPÓŁAUTORSTWA W RAMACH 4 MIAST 7 O NAJWIĘKSZYM DOROBKU W WOS W LATACH 22 24 24 Źródło: Mattiessen i in. 26, s. 18. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
8 DANE I METODA Dwa niezależne zbiory danych hbbl bibliometrycznych uzupełnione ł danymi GUS: 1. Baza 72 817 publikacji z co najmniej jedną polską afiliacją indeksowanych w WoS w latach 21 26. Wyodrębniono wszystkie ośrodki miejskie i przypisano im liczbę publikacji. 2. Baza publikacji indeksowanych WoS w latach 2 27 i afiliowanych w stolicy metropolii (ESPON, GAWC) oraz jednym dużym mieście w sześciu państwach europejskich, tj. Czechach, Francji, Polsce, Szwecji, Węgrzech i Włoszech. Uwzględniono publikacje w trzech didi dziedzinach: matematyce, naukach materiałowych, biotechnologii i mikrobiologii (>13 publikacji). Założenie: Silniejsze powiązania metropolii ze światem zewnętrznym przejawiają się w wyższym udziale publikacji pisanych w kooperacji z instytucjami izagranicznymi i( (najprawdopodobniej d jz innych metropolii). Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
9 MIASTO I OTACZAJĄCYĄ JE PODREGION Nakłady na B+R; 25 r. Zatrudnienie w B+R; 26 r. udział metropolii w nakładach w szerokim podergionie udział otoczenia metropolii w nakładach w szerokim podregionie 1% 8% 6% 4% 2% % 86 97 91 83 92 97 udział metropolii w zatrudnieniu w szerokim podergionie udział otoczenia metropolii w zatrudnieniu w szerokim podregionie 1% 8% 6% 4% 95 99 93 93 93 99 2% % Publikacje w WoS; 21 26 udział największego miasta w ogóle publikacji w danym podregionie 1% 8% 6% 98 1 96 99 97 1 98 98 4% 88 2% % udział pozostałych miejscowości z podregionu 99 1 89 99 89 1 5 99 96 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
1 KONCENTRACJA POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO POLSCE 39 podregionów bez podregionu warszawskiego 4 2 3 Zatrudnienie w B+R 2 1 1 B+R zatrudnienie w B 5 1 15 2 25 3 35 4 B+R zatrudnienie w B 5 1 15 2 25 3 35 4 25 8 Nakłady na B+R 2 15 1 6 4 B+R zatrudnienie w B 5 5 1 15 2 25 3 35 4 zatrudnienie w B+R 2 5 1 15 2 25 3 35 4 25 15 2 Publikacje w WoS 15 1 1 5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz WoS. zatrudnienie w B+R 5 5 1 15 2 25 3 35 4 B+R zatrudnienie w B 5 1 15 2 25 3 35 4 Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
ZATRUDNIENIE W DZIAŁALNOŚCI BADAWCZEJ I ROZWOJOWEJ 11 W PODREGIONACH W 26 R. zatrudnienie w B+R 3214 9 2 zatrudnienie w B+R jako % zatrudnienia ogółem 1,1 15,15,16,4,41 1, 1,1 1,6 1,61 2,98 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
NAKŁADY NA DZIAŁALNOŚĆ BADAWCZĄ IROZWOJOWĄ 12 W PODREGIONACH W 25 R. nakłady na B+R w mln. zł. 2271 6 2 nakłady na B+R jako procent PKB <,1,1,3,3,5,5,8,8 1,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
PUBLIKACJE W WEB OF SCIENCE W POLSKICH OŚRODKACH 13 (LATA 21 26) 26) (1) 13 6 Otwock odsetek współpracy za agranicznej 5 4 Sopot Kraków Warszawa Zielona Góra Błonie Toruń Kielce Wrocław Łomianki Koszalin Częstochowa Gdańsk Poznań Słupsk Kórnik Katowice Radom Łódź Rzeszów Skierniewice Szczecin Zabrze Lesznowola Olsztyn Gdynia Bydgoszcz Jabłonna Opole Lublin Siedlce Gliwice Białystok Bielsko Biała Puławy Sosnowiec 3 2 1 Płock Kędzierzyn Koźle Zabierzów Bytom 2 4 6 8 1 12 14 16 18 liczba ludności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
PUBLIKACJE W WEB OF SCIENCE W POLSKICH OŚRODKACH 14 (LATA 21 26) 26) (2) 14 współpraca tylko zagraniczna nauki materiałowe 6 6 setek współpracy zag granicznej od 5 4 Sopot Kraków Warszawa Toruń Wrocław Gdańsk 3 Poznań Łódź 2 1 liczba ludności 18 od setek współpracy zag granicznej 5 4 3 2 1 Wrocław Otwock Szczecin Kraków Częstochowa Lublin Katowice Gdańsk Poznań Gliwice Łódź Warszawa liczba ludności 18 matematyka 6 6 biologia i biochemia setek współpracy zag granicznej od 5 Poznań Wrocław Warszawa Toruń 4 Kraków Zielona GóraLublin 3 Katowice Gdańsk 2 Łódź 1 liczba ludności 18 zagranicznej odsetek współpracy z 5 4 3 2 1 Gdańsk Poznań Kraków Gliwice Łódź Wrocław Olsztyn Bydgoszcz Zabrze Szczecin Katowice Lublin Białystok Warszawa liczba ludności 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
PUBLIKACJE W WEB OF SCIENCE W POLSKICH OŚRODKACH 15 (LATA 21 26) 26) (3) 15 6 Otwock anicznej odsetek ws spółpracy zagr 5 4 3 2 1 Sopot Warszawa Kraków Zielona Góra Błonie Toruń Kielce Wrocław Koszalin Częstochowa Łomianki Gdańsk Słupsk Poznań Katowice Radom Skierniewice Łódź Szczecin Rzeszów Zabrze Kórnik Bydgoszcz Olsztyn Lesznowola Gdynia Opole Lublin Siedlce Gliwice Białystok Bielsko Biała Jabłonna Płock Sosnowiec Puławy Kędzierzyn Koźle Bt Bytom Zabierzów 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 liczba artykułów na 1 mieszkańców Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
PUBLIKACJE W WEB OF SCIENCE W POLSKICH OŚRODKACH 16 (LATA 21 26) 26) (4) Wschód kraju (LUBLIN, BIAŁYSTOK, OLSZTYN, RZESZÓW, PUŁAWY, SIEDLCE) Aglomeracja śląska (KATOWICE, GLIWICE, ZABRZE, SOSNOWIEC, BYTOM) oraz: BIELSKO BIAŁA, CZĘSTOCHOWA, OPOLE, KĘDZIERZYN KOŹLE 6 6 5 5 ranicznej odse etek współpracy zagr 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 liczba artykułów na 1 mieszkańców setek współpracy zag granicznej od 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 liczba artykułów na 1 mieszkańców Warszawa i obszar metropolitalny Zachód kraju (DOLNOŚLĄSKIE, LUBUSKIE, WIELKOPOLSKIE, ZACHODNIOPOMORSKIE, POMORSKIE I KUJAWSKO POMORSKIE) 6 6 5 5 odse etek współpracy zagr ranicznej 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 liczba artykułów na 1 mieszkańców ranicznej odse etek współpracy zagr 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 21 liczba artykułów na 1 mieszkańców Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
UDZIAŁ WSPÓŁPRACY ZAGRANICZNEJ W PUBLIKACJACH 17 WYBRANYCH MIAST W LATACH2 27 27 (1) POLSKA CZECHY 7 7 % międz zynarodowych 6 5 4 3 2 1 232 274 239 151 698 13 % międz zynarodowych 6 5 4 3 2 1 2126 54 631 157 233 985 materiały biotechnologia matematyka materiały biotechnologia matematyka Warszawa Łódź Praga Brno Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
UDZIAŁ WSPÓŁPRACY ZAGRANICZNEJ W PUBLIKACJACH 18 WYBRANYCH MIAST W LATACH2 27 27 (2) WĘGRY SZWECJA 7 7 % między ynarodowych 6 5 4 3 2 138 1283 329 85 25 126 % między ynarodowych 6 5 4 3 2 122 845 664 262 451 255 1 1 materiały biotechnologia matematyka materiały biotechnologia matematyka Budapest Debrecen Stockholm Goteborg Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
UDZIAŁ WSPÓŁPRACY ZAGRANICZNEJ W PUBLIKACJACH 19 WYBRANYCH MIAST W LATACH2 27 27 (3) FRANCJA WŁOCHY 7 7 narodowych % między 6 5 4 3 2 2181 593 742 2271 239 596 % międzyn narodowych 6 5 4 3 2 1325 663 1193 646 346 349 1 1 materiały biotechnologia matematyka materiały biotechnologia matematyka Paris Bordeaux Rome Bologna Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WoS. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
2 PODSUMOWANIE Podstawą powstania metropolii stał się postęp techniczny M. Castells, 1982 1. Metropolia to kategoria inna niż miasto dane bibliometryczne wskazują, że metropolie są w znacznie większym stopniu powiązane ze światem zewnętrznym niż miasta 2. Pilotaż szerszej analizy europejskiej sieci metropolii potencjalny wkład do dyskusji nad kryteriami wyznaczania metropolii i obszarów metropolitalnych. Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29
21 ZAPRASZAM DO DYSKUSJI WWW.NAUKAWSIECI.BLOGSPOT.COM WWW.EUROREG.UW.EDU.PL a.olechnicka@uw.edu.pl aploszaj@gmail.com Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Warszawa, 3 6 29