DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY MILICZ

RAPORT Z BADAŃ DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY MILICZ Oficyna Profilaktyczna Ul. Dworcowa 91/19 30-556 Kraków tel: 12 39 50 665 fax: 12 39 50 664 biuro@oficyna-profilaktyczna.pl www.oficyna-profilaktyczna.pl Kraków, sierpień 2016

Spis treści 1. Wprowadzenie do badania... 3 2. Metodologia... 5 3. Badanie uczniów szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej... 7 3.1. Struktura badanej próby... 7 3.2. Problem alkoholowy wśród dzieci i młodzieży szkolnej... 9 3.3. Problem narkotykowy wśród dzieci i młodzieży szkolnej... 16 3.4. Problem nikotynowy wśród uczniów szkoły podstawowej... 22 3.5. Problem przemocy wśród dzieci i młodzieży szkolnej... 27 3.6. Problem uzależnienia od komputera i Internetu wśród dzieci i młodzieży szkolnej... 32 3.7. Ryzyko hazardu wśród dzieci i młodzieży szkolnej... 37 4. Badanie dorosłych mieszkańców... 39 4.1. Struktura próby... 39 4.2. Ocena istotności wybranych problemów społecznych na terenie gminy... 40 4.3. Problem alkoholowy wśród dorosłych mieszkańców gminy... 40 4.4 Problem nikotynowy wśród dorosłych mieszkańców gminy... 43 4.5. Problem narkotykowy wśród dorosłych mieszkańców gminy... 44 4.6. Problem przemocy wśród dorosłych mieszkańców gminy... 47 4.7. Problem uzależnienia od komputera i Internetu wśród dorosłych mieszkańców gminy... 50 4.8. Problem hazardu wśród dorosłych mieszkańców gminy... 51 5. Wnioski i rekomendacje z badań... 52 2

1. Wprowadzenie do badania Milicz jest gminą miejsko wiejską położoną w północnej części województwa dolnośląskiego. Według danych GUS z 2015 r. gmina liczy ponad 24 tys. mieszkańców. W celu przeprowadzenia diagnozy zagrożeń społecznych na terenie gminy Milicz przeprowadzono anonimowe badanie ankietowe, które objęło dorosłych mieszkańców, uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. Celem przeprowadzonych badań była analiza skali i natężenia wybranych problemów społecznych, które występują na terenie gminy, w szczególności: Sposobów postrzegania problemów społecznych, Spożywania alkoholu oraz problemów związanych z jego nadużywaniem, w tym spożywaniem alkoholu przez osoby niepełnoletnie, Problemu nikotynowego, w tym palenia papierosów przez osoby niepełnoletnie, Dostępności alkoholu, papierosów oraz narkotyków na terenie gminy dla dzieci i młodzieży, Spożywania narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, w tym powszechności problemu wśród osób niepełnoletnich, Zjawiska przemocy, w tym przemocy na terenie szkoły oraz przemocy domowej, Skali zjawiska uzależnienia od komputera i Internetu wśród mieszkańców gminy Milicz. Badanie ankietowe było realizowane w okresie czerwca 2016 r., co pozwoliło zebranie danych od łącznie 423 mieszkańców gminy. Do badania zostały wybrane poszczególne szkoły na terenie gminy Milicz: Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu, Szkoła Podstawowa w Sułowie, Gimnazjum we Wróblińcu,, Liceum Ogólnokształcąca w Miliczu. Zróżnicowany dobór próby do badania pozwolił na pogłębienie badanych zjawisk związanych z zagrożeniami społecznymi na terenie gminy i uzyskanie informacji oraz opinii 3

z różnych środowisk mieszkańców. Poniżej prezentowany jest szczegółowy podział badanej próby. Graf. 1 Udział poszczególnych grup w badanej próbie Uczniowie szkoły podstawowej (136) Uczniowie szkoły gimnazjalnej (101) Uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej (86) Dorośli mieszkańcy gminy (100) Uzyskane dzięki zrealizowanemu badaniu ankietowanemu dane pozwoliły na diagnozę problemów społecznych, oszacowanie ich skali oraz charakterystykę. Pod kątem prowadzonych analiz statystycznych uwzględniono kwestie dotyczące sytuacji społeczno demograficznej badanych osób (płeć, wiek) oraz poziom wykształcenia. Analiza oraz interpretacja danych została podzielona na trzy odrębne części, której odpowiadają poszczególne grupy respondentów. 4

2. Metodologia Badanie diagnozujące problemy społeczne na terenie gminy Milicz zostało przeprowadzone zgodnie z metodologią ilościową przy użyciu standaryzowanej ankiety. Koncepcja badania uwzględniała zapewnienie trafności oraz rzetelności planowanych działań, z czym wiązała się przede wszystkim triangulacja źródeł danych, która polegała na zgromadzeniu informacji od różnych grup mieszkańców (dzieci i młodzieży szkolnej, osób dorosłych). Graf. 2 Metodologia badania Metody ilościowe Standaryzowane narzędzie badawcze (ankieta) Metodologia Głównym celem badania było poznanie opinii oraz postaw względem problemu alkoholizmu, palenia papierosów, zażywania narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, zjawiska przemocy oraz uzależnienia od komputera i Internetu. Opracowana metodologia zmierzało do diagnozy występowania i natężenia powyższych problemów na terenie gminy. W celu przeprowadzenia rzetelnej diagnozy zostały przeprowadzone cztery komplementarne badania (wśród uczniów szkoły podstawowej, gimnazjalnej, ponadgimnazjalnej oraz dorosłych mieszkańców). Do badania wybrano grupy mieszkańców gminy, których opinie pozwoliły na wieloaspektowe potraktowanie badanej tematyki, analizę nasilenia oraz dynamiki problemu. Każda z badanych grup respondentów: uczniów oraz dorosłych mieszkańców, wniosła coś nowego względem badanego zagadnienia i pozwoliła na lepszą diagnozę występującego problemu społecznego, czego efektem końcowym jest niniejsze opracowanie wyników formie raportu oraz sporządzenie rekomendacji względem dalszych działań prewencyjnych prowadzonych przez gminę. Ankieta użyta w badaniu miała, niezależnie od badanej grupy, podobną konstrukcję. Różnice w ankietach kierowanych do poszczególnych grup, związane były przede wszystkim z ich specyfiką (cechami społeczno demograficznymi). Badanie uczniów odbyło się drogą 5

elektroniczną, przy użyciu internetowego systemu do przeprowadzania badań społecznych i zbierania danych, zaś dorośli mieszkańcy badani byli przy użyciu ankiety papierowej. Ankieta realizowana w szkołach wypełniana była samodzielnie, co ma niebagatelną rolę w przypadku badania postaw i opinii względem delikatnych i drażliwych kwestii (przemoc, spożywanie substancji niedozwolonych). Przed przystąpieniem do realizacji badania wśród dzieci i młodzieży szkolnej, za każdym razem pozyskiwano zgodę dyrekcji placówki szkolnej na przeprowadzenie badania ankietowego, udzielano informacji o całkowitej anonimowości oraz o zasadach wypełniania kwestionariuszy, by zminimalizować ryzyko wystąpienia braków danych. Należy jednak zaznaczyć, że diagnoza problemów społecznych (przemocy, uzależnień) jest procesem trudnym, ponieważ osoby doświadczające tego typu zjawisk często decydują się nie mówić o występujących problemach, dlatego też należy interpretować przedstawione wyniki badania ankietowego z dozą ostrożności. Wyniki przedstawione w opracowaniu mają charakter procentowy, zaś ewentualne dysproporcje związane są zaokrąglaniem do liczb całkowitych. W ankiecie pojawiły się także pytania wielokrotnego wyboru, dlatego w tych przypadkach zebrane odpowiedzi nie sumują się do 10. W przypadku części badania dotyczącej dzieci i młodzieży szkolnej wyniki przedstawiono w podziale na uczniów szkoły podstawowej, zaś dane pozyskane od uczniów szkoły gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej przedstawiono na zasadzie porównań między grupami, co ułatwia proces wnioskowania i zauważenia ewentualnych różnic i występujących tendencji. 6

3. Badanie uczniów szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej 3.1. Struktura badanej próby W badaniu diagnozującym problemy społeczne wśród dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy Milicz wzięło udział łącznie 5 szkół, w tym szkoły podstawowe, gimnazjalne oraz ponadgimnazjalne. Łącznie zebrano 323 ankiety, w tym 136 wśród uczniów szkoły podstawowej, 101 wśród uczniów szkoły gimnazjalnej oraz 86 w szkole ponadgimnazjalnej. Poniżej prezentowana jest szczegółowa struktura badanej próby. W badaniu wzięło udział nieco więcej kobiet, niemniej jednak starano się zachować porównywalne proporcje między płcią. Najwięcej kobiet wzięło udział wśród uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu (66%). Wyk. 1 Płeć Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 7 66% 6 57% 57% 56% 51% 49% 5 43% 44% 43% 4 34% 3 1 Mężczyzna Kobieta Wśród uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu największy odsetek to uczniowie klasy VI (38%), 29% uczęszcza do klasy V, zaś pozostałe 33% do klasy IV. W przypadku Szkoły Podstawowej w Sułowie najbardziej reprezentowana w próbie okazała się klasa V, 33% to uczniowie klasy VI, zaś pozostałe 29% uczniów należy do klasy IV. 7

Wyk. 2 Klasa Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie 45% 4 35% 3 25% 15% 1 5% 38% 38% 33% 33% 29% 29% kl.iv kl. V kl. VI Wśród uczniów ponad połowa to uczniowie klasy I, 27% to uczniowie klasy II, zaś pozostałe 23% uczęszcza do ostatniej klasy gimnazjalnej. W przypadku Gimnazjum we Wróblińcu dysproporcje między poszczególnymi klasami są znaczące, zdecydowana większość to uczniowie klasy III (73%), zaś pozostałe 17% to uczniowie klasy I oraz 1 klasy II. Gimnazjum we Wróblińcu 8 73% 6 51% 4 17% 1 27% 23% kl. I kl. II kl. III W przypadku Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu prawie wszyscy ankietowani uczniowie uczęszczają do klasy I (98%). Pozostałe 2% należy do klasy III. Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 1 10 8 6 4 98% 2% kl. I kl. II kl. III 8

3.2. Problem alkoholowy wśród dzieci i młodzieży szkolnej Ankieta skierowana do dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy Milicz zawierała szereg pytań diagnozujących wybrane problemy społeczne, na które narażeni są młodzi mieszkańcy. Jednym z identyfikowanych problemów był alkoholizm, a szczególnie spożywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie. W tym celu uczniów pytano o doświadczenia związane z alkoholem. Zdecydowana większość uczniów szkoły podstawowej nie wskazuje na doświadczenia w spożywaniu alkoholu (89% uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie oraz 75% uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu). Można zauważyć, że co czwarty ankietowany uczeń Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu sięgał po alkohol. Wyk. 3 Czy piłeś kiedykolwiek alkohol Tak Nie Szkoła Podstawowa w Sułowie 11% 89% Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu 25% 75% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 W przypadku uczniów szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej odsetek wskazań na doświadczenie z alkoholem jest znacznie większy. Wśród uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu po alkohol sięgało 73%, w tym 28% pije parę razy w miesiącu, 3 kilka razy w roku a 7% przyznaje się, że pije codziennie. 62% uczniów Gimnazjum w Miliczu sięga po alkohol, w tym 35% kilka razy w roku, 17% kilka razy w miesiącu, zaś 4% wskazuje na codzienne picie napojów alkoholowych. Połowa uczniów Gimnazjum we Wróblińcu przyznaje się do spożywania alkoholu, w tym co piąty ankietowany pije kilka razy w roku a 13% parę razy w miesiącu. 9

Wyk. 4 Czy zdarzyło ci się pić alkohol Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 6 5 5 4 3 1 13% 4% 6% Jednokrotnie 35% 3 Kilka razy w roku 17% 13% 28% Pare razy w miesiącu 3% 1% 2% Pare razy w tygodniu 7% 4% Codziennie 38% 27% Nie piję alkoholu Uczniowie, którzy przyznali się do picia alkoholu zapytani zostali, czy o tego typu zrachowaniach wiedzą ich rodzice. Prawie połowa ankietowanych licealistów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu wskazała, że tak. Taką samą odpowiedź udzieliło 34% uczniów, 17% Gimnazjum we Wróblińcu, 14% uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie oraz ponad co piąty ankietowany uczeń Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu. Wyk. 5 Czy rodzice wiedzą, że zdarzyło ci się pić alkohol Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 5 45% 4 35% 3 25% 15% 1 5% 22% 14% 17% Tak 34% 45% 3% 1% 33% Nie 32% 23% Uczniowie, którzy w poprzednim pytaniu przyznali się do picia alkoholu poproszeni zostali o wskazanie rodzaju alkoholu, po który sięgają najczęściej. Uczniowie Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu najchętniej wybierają piwo (51%) oraz wódkę (33%). 10

Uczniowie sięgają najczęściej również po piwo (48%), wódkę (24%), prawie co piąty ankietowany wybiera również wino. W przypadku uczniów Gimnazjum we Wróblińcu uczniowie decydują się na piwo (37%), oraz po 17% na wódkę lub szampan. Wyk. 6 Jaki rodzaj alkoholu pijesz najczęściej Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 6 5 4 3 1 51% 48% 37% 33% 24% 19% 17% 18% 17% 15% 1 1 6% 7% 6% 4% 5% 2% 2% 1% piwo wódka wino szampan likier, nalewka Uczniowie pijący alkohol odpowiadali na pytanie o miejsce, w którym najczęściej spożywają alkohol. Wśród uczniów szkoły podstawowej przeważnie jest to dom wskazuje na niego 16% ankietowanych ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu oraz 11% uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie. Wyk. 7 W jakich miejscach piłeś alkohol szkoła podstawowa Szkoła Podstawowa w Sułowie Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu w domu 11% 16% w innym miejscu 8% u koleżanki, kolegi 2% na terenie szkoły 3% 2% 4% 6% 8% 1 12% 14% 16% 18% 11

W przypadku starszych uczniów alkohol najczęściej spożywany jest u kolegów i koleżanek na co wskazuje 45% uczniów Liceum Ogólnokształcącego, 34% uczniów Gimnazjum w Miliczu oraz 27% uczniów Gimnazjum we Wróblińcu. Ankietowanym zdarza się również pić alkohol w domu na co wskazało 33% uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu oraz co czwarty ankietowany z. Niepokojący jest odsetek wskazań wśród licealistów Liceum Ogólnokształcącego Miliczu wskazujący na spożywanie alkoholu podczas szkolnych wycieczek (19%). Wyk. 8 W jakich miejscach piłeś alkohol - szkoła gimnazjalna i ponadgimnazjalna Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 5 45% 45% 4 35% 3 25% 15% 1 5% 27% 34% 13% 25% 33% 13% 1 29% 7% 6% 3% 1 7% 3% 4% 4% 19% u koleżanki, kolegi w domu w barze, klubie na terenie szkoły pod sklepem podczas szkolnych wycieczek Kolejne pytanie dotyczyło oceny dostępności alkoholu dla osób niepełnoletnich. Można zauważyć, że uczniowie szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej znacznie częściej oceniają możliwość zdobycia alkoholu jako łatwą, względem uczniów szkoły podstawowej. 64% badanych licealistów ocenia możliwość zdobycia alkoholu na terenie miejsca zamieszkania jako łatwą, podobnego zdania jest 52% uczniów oraz 33% uczniów Gimnazjum we Wróblińcu. 12

Wyk. 9 Jak oceniasz łatwość zdobycia alkoholu w miejscu zamieszkania Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 9 8 7 6 5 4 3 1 17% 78% 64% 52% 46% 37% 37% 33% 3 3 3 18% 15% 7% 6% Łatwe Trudne Nie wiem Większość uczniów szkoły podstawowej błędnie postrzega alkohol w piwie jako mniej szkodliwy. 62% uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie oraz 48% uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu uznało, stwierdzenie, że Alkohol w piwie jest inny i mniej groźny, niż w wódce za prawdziwe. Wyk. 10 Czy Twoim zdaniem stwierdzenie "Alkohol w piwie jest inny i mniej groźny niż w wódce" jest prawdziwe Prawdziwe Fałszywe Szkoła Podstawowa w Sułowie 62% 38% Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu 48% 52% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Uczniom szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej zadano pytanie o możliwość pozyskania alkoholu w miejscu zamieszkania. Wśród zebranych informacji dominuje odpowiedź, że młodzież dokonuje zakupu alkoholu za pośrednictwem starszych kolegów na co wskazało 74% ankietowanych Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu, 61% uczniów oraz 53% uczniów Gimnazjum we Wróblińcu. 53% licealistów 13

wskazało, że dokonują samodzielnego zakupu. Jest to wynik niepokojący, zwłaszcza, że 98% ankietowanych licealistów należy do I klasy liceum i nie ukończyło jeszcze 18 roku życia. Wyk. 11 Jak młodzież w twojej okolicy może zdobyć alkohol Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 8 74% 7 6 61% 53% 53% 5 4 3 1 1 27% 27% 23% 17% 38% 23% 17% 4 25% 1 kupują jej starsi koledzy podkrada rodzicom w domu prosi obcych ludzi pod sklepem o zakup sama sobie kupuje nie wiem Następnie uczniowie szkoły gimnazjalnej poproszeni zostali o ustosunkowanie się do wybranych stwierdzeń na temat alkoholu i jego przekonań. Zebrane dane pokazują różny poziom wiedzy odnośnie zagrożenia. 3 uczniów oraz 33% uczniów Gimnazjum we Wróblińcu postrzega alkohol zawarty w piwie jako mniej szkodliwy, który nie prowadzi do uzależnienia. Stosunkowo wysoki odsetek ankietowanych wstrzymał się od odpowiedzi zaznaczając nie wiem, co może świadczyć również o braku wiedzy w tej kwestii. Wyk. 12 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że alkohol w piwie nie uzależnia Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 3 41% 3 Gimnazjum we Wróblińcu 33% 4 27% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Większość ankietowanych uczniów gimnazjum błędnie uważa, że okazjonalne spożywanie alkoholu nie prowadzi do uzależnienia (powyżej 6 wskazań). 14

Wyk. 13 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że okazjonalne spożywanie alkoholu nie uzależnia Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 64% 18% 18% Gimnazjum we Wróblińcu 6 23% 17% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Prawie co czwarty badany uczeń postrzega alkoholizm jako problem marginesu społecznego, takiego samego zdania jest 3 uczniów Gimnazjum we Wróblińcu. Wyk. 14 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że alkoholizm to problem "marginesu" Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 24% 37% 39% Gimnazjum we Wróblińcu 3 37% 33% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Większość badanych gimnazjalistów twierdzi, że picie alkoholu może przyczyniać się do stosowania przemocy powyżej 6 wskazań wśród obu szkół. Wyk. 15 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że picie alkoholu przyczynia się do przemocy Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 63% 23% 13% Gimnazjum we Wróblińcu 66% 17% 17% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Uczniowie Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu, tak jak badani gimnazjaliści, wykazują zróżnicowany poziom wiedzy odnośnie alkoholu i związanych z nim zagrożeń. Z jednej strony 76% jest zdania, że picie alkoholu przyczynia się do stosowania przemocy, zaś alkoholizm nie 15

jest problemem jedynie marginesu społecznego (62%). Z drugiej strony, większość ankietowanych nie postrzega okazjonalnego spożywania alkoholu Wyk. 16 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniami nt. alkoholu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem Picie alkoholu przyczynia się do przemocy 76% 8% 16% Alkoholizm to problem marginesu 17% 62% 21% Okazjonalne picie alkoholu nie uzależnia 7 22% 8% Alkohol w piwie nie uzależnia 27% 56% 17% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 3.3. Problem narkotykowy wśród dzieci i młodzieży szkolnej Kolejny problem diagnozowany wśród uczniów gminy Milicz dotyczył zagrożenia narkotykami, w tym skali zjawiska i jego powszechności wśród dzieci i młodzieży. Zebrane dane pokazują, że problem narkotykowy nie jest powszechny wśród młodych mieszkańców gminy. Nikt z uczniów szkoły podstawowej nie miał doświadczenia z narkotykami. Wyk. 17 Czy zażywałeś kiedykolwiek narkotyki Szkoła Podstawowa w Sułowie Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu 10 10 Tak Nie 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Zdecydowana większość uczniów szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej również twierdzi, że nigdy nie zażywała narkotyków (powyżej 9 wskazań). 16

Wyk. 18 Czy zażywałeś kiedykolwiek narkotyki Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 10 9 93% 95% 9 8 7 6 5 4 3 1 nie zażywam narkotyków 3% 1% 2% 3% 4% 1% 3% 2% zażyłem jednokrotnie biorę kilka razy w roku zażywam parę razy w miesiącu zażywam parę razy w tygodniu zażywam codziennie Większość ankietowanych nie posiada wiedzy o możliwości zdobycia narkotyków na terenie gminy, co związane jest z brakiem doświadczenia w ich zażywaniu. Część badanych uczniów ocenia dostępność tego typu substancji jako trudną. 18% uczniów oraz 19% uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu jest zdania, że dostęp do narkotyków na terenie gminy jest łatwy. Wyk. 19 Ocena dostępności narkotyków na terenie miejsca zamieszkania Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu 8 7 6 Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 71% 67% 67% 6 56% 5 4 4 3 18% 19% 26% 27% 25% 14% 1 3% 7% łatwe trudne nie wiem 17

Tak jak w przypadku narkotyków, żaden z uczniów szkoły podstawowej nie zażywał nigdy dopalaczy. Wyk. 20 Czy zażywałeś kiedykolwiek dopalacze Szkoła Podstawowa w Sułowie Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu 10 10 Tak Nie 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Większość uczniów szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej deklaruje, że nigdy nie zażywała dopalaczy (powyżej 9 wskazań). Niewielki odsetek przyznał się do zażycia ich jednokrotnie. Wyk. 21 Czy zażywałeś kiedykolwiek dopalacze 10 9 8 7 6 5 4 3 1 Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 97% 93% 95% nie zażywam dopalaczy 3% 3% 1% 1% 1% 1% 1% 2% zażyłem jednokrotnie biorę kilka razy w roku zażywam parę razy w miesiącu zażywam parę razy w tygodniu zażywam codziennie Kolejne pytania w ankiecie skierowanej do gimnazjalistów dotyczyły ustosunkowania się do wybranych stwierdzeń odnośnie narkotyków. Większość badanych ocenia zażywanie narkotyków jako niebezpieczne, bez względu na sposób ich używania na co wskazuje 7 uczniów oraz 67% uczniów Gimnazjum we Wróblińcu. 18

Wyk. 22 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że wszystkie narkotyki są bezpieczne jeśli się je odpowiednio używa Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 11% 7 18% Gimnazjum we Wróblińcu 13% 67% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Prawie połowa ankietowanych z Gimnazjum we Wróblińcu wykazuje liberalną postawę względem marihuany i uważa, że nie powinna być uznawana za narkotyk (47%). Podobne zdanie prezentuje 37% uczniów. Wyk. 23 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że marihuana nie powinna być uznawana za narkotyk Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 37% 37% 26% Gimnazjum we Wróblińcu 47% 23% 3 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Tak jak w przypadku spożywania napojów alkoholowych, uczniowie błędnie sądzą, że okazjonalne zażywanie marihuany nie prowadzi do zagrożenia uzależnieniem na co wskazuje prawie połowa ankietowanych uczniów Gimnazjum we Wróblińcu oraz 37% uczniów. 19

Wyk. 4 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że okazjonalne używanie marihuany nie prowadzi do uzależnienia Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 37% 37% 26% Gimnazjum we Wróblińcu 47% 23% 3 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Około połowa ankietowanych gimnazjalistów jest zdania, że osoby posiadające narkotyki powinny być karalne. Przeciwnego zdania jest około co piąty ankietowany uczeń Gimnazjum w Miliczu oraz Gimnazjum we Wróblińcu. Wyk. 24 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że posiadanie narkotyków nie powinno być karalne Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 55% 25% Gimnazjum we Wróblińcu 23% 47% 3 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Większy poziom wiedzy odnośnie narkotyków prezentują uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej. Wśród nich 45% uważa, że nawet okazjonalne zażywanie marihuany może prowadzić do uzależnienia, 76% postrzega narkotyki jako niebezpieczne, bez względu na sposób ich zażywania. Ponad połowa jest zdania, że posiadanie narkotyków powinno być karalne (58%). 20

Wyk. 25 Czy zgadzasz się ze stwierdzeniami nt. narkotyków Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem Posiadanie narkotyków nie powinno być karalne 23% 58% 19% Okazjonalne używanie marihuany nie prowadzi do uzależnienia 31% 45% 23% Marihuana nie powinna być uznawana za narkotyk 35% 37% 28% Wszystkie narkotyki są bezpieczne, jeżeli używa się ich w odpowiedni sposób 12% 76% 13% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Większość ankietowanych uczniów szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej ocenia, że nie wie czy dopalacze na terenie miejsca zamieszkania są dostępne, co może wynikać z braku doświadczenia w ich zażywaniu. Jedynie 14% uczniów oraz 12% uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu ocenia dostęp do dopalaczy na terenie gminy jako łatwy. Wyk. 26 Ocena dostępności dopalaczy na terenie miejsca zamieszkania Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 9 8 7 6 5 4 3 1 7% 1% 79% 77% 73% 6 56% 4 3 19% 14% 12% 12% łatwe trudne nie wiem 21

Ponad połowa uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie nie wie, czy zażywanie dopalaczy jest bezpieczniejsze od narkotyków, zaś 38% uczniów postrzega dopalacze jako równo niebezpieczne, co narkotyki. W przypadku uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu, większość jest zdania, że zażywanie dopalaczy nie jest bezpieczniejsze od narkotyków (63%). Wyk. 27 Czy Twoim zdaniem stwierdzenie Zażywanie dopalaczy jest bezpieczniejsze dla życia i zdrowia w porównaniu do zażywania narkotyków jest prawdziwe Prawdziwe Fałszywe Nie wiem Szkoła Podstawowa w Sułowie 1 38% 52% Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu 6% 63% 3 1 3 4 5 6 7 8 9 10 3.4. Problem nikotynowy wśród uczniów szkoły podstawowej Kolejny problem diagnozowany wśród młodych mieszkańców gminy Milicz dotyczył zagrożenia nikotynowego. Zdecydowana większość uczniów szkoły podstawowej twierdzi, że nie pali papierosów (powyżej 9 wskazań). Wyk. 28 Czy zdarzyło Ci się kiedykolwiek palić papierosy Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie 10 94% 93% 8 6 4 6% 7% Tak Nie Odsetek negatywnych odpowiedzi odnośnie palenia papierosów jest niższy wśród starszych uczniów. Wśród ankietowanych Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu 46% przyznaje się do 22

palenia papierosów. Wśród jest to 28%, zaś wśród Gimnazjum we Wróblińcu 33%. Wyk. 29 Czy palisz papierosy Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 8 7 72% 67% 64% 6 5 4 3 1 nie palę papierosów 7% 6% 6% 7% 7% 3% paliłem jednokrotnie palę kilka razy w roku 1% 1% palę parę razy w miesiącu 7% 3% 4% palę parę razy w tygodniu 15% 1 palę codziennie Tak jak w przypadku pozostałych substancji niedozwolonych dla osób niepełnoletnich, uczniowie poproszeni zostali o ocenę dostępności papierosów na terenie gminy. Zdecydowana większość uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu jest zdania, że osoby niepełnoletnie mają łatwy dostęp do papierosów (71%). Podobny pogląd prezentuje 61% uczniów, 5 uczniów Gimnazjum we Wróblińcu, 3 uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu oraz niespełna ankietowanych Szkoły Podstawowej w Sułowie. 23

Wyk. 30 Ocena dostępności papierosów na terenie miejsca zamieszkania Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 8 7 6 5 5 61% 71% 46% 67% 4 3 1 3 19% 24% 17% 14% 8% 5% 33% 31% 24% łatwe trudne nie wiem Uczniom biorącym udział w badaniu zadano również pytania odnośnie osób, które rozmawiają z nimi na temat działania i szkodliwości środków takich jak alkohol, narkotyki, dopalacze lub papierosy. Identyfikacja autorytetów jest bardzo istotna dla planowania trafnych działań profilaktycznych skierowanych do młodych mieszkańców gminy. Z zebranych informacji wynika, że można wyróżnić dwie grupy autorytetów wychowawczych, które podejmują rozmowę z uczniami na temat zagrożeń. We wszystkich grupach badanych najwięcej wskazań zebrali rodzice oraz nauczyciele. Na rodziców wskazuje powyżej 5 uczniów szkoły podstawowej, powyżej 7 uczniów szkoły gimnazjalnej oraz 74% uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Nauczyciele cieszą się szczególnym uznaniem wśród uczniów szkoły gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej (powyżej 7 wskazań). 24

Wyk. 31 Kto rozmawiał z tobą na temat działania i szkodliwości środków takich jak alkohol, narkotyki, dopalacze, papierosy? Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Rodzice 52% 59% 74% 73% 7 Nauczyciele 44% 53% 72% 73% 73% Pedagog, psycholog szkolny 11% 3 31% 33% 43% Sam pozyskuję wiedzę na ten temat 16% 22% 27% 33% 4 Koleżanki, koledzy 6% 14% 28% 33% 4 Nikt nie rozmawiał ze mną na ten temat 3% 3% 1 13% 16% Inne osoby 23% 16% 17% 1 3 4 5 6 7 8 Wśród wskazywanych powodów sięgania po alkohol, narkotyki lub dopalacze ankietowani najczęściej wskazywali ciekawość, chęć zaimponowania innym oraz świętowanie okazji. Można zauważyć, że oprócz ciekawości, która prowadzi osoby w młodym wieku do spróbowania alkoholu lub innych substancji niedozwolonych, istotną rolę odgrywa również czynnik towarzyski. 25

Wyk. 32 Z jakich powodów osoby w twoim wieku sięgają po alkohol, narkotyki, dopalacze Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu inne 7% 14% 14% 22% 4 poszukiwanie wrażeń 21% 27% 55% 45% 5 obawa przed odrzuceniem 1 19% 22% 35% 34% chęć wpłynięcia na myśli, emocje 15% 11% 23% 36% 31% świętowanie okazji 14% 21% 47% 54% 73% chęć zaimponowania innym 37% 51% 59% 65% 7 ciekawość 55% 57% 58% 57% 71% 1 3 4 5 6 7 8 26

3.5. Problem przemocy wśród dzieci i młodzieży szkolnej W celu diagnozy zagrożenia przemocy wśród dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy Milicz, ankietowanym zadano pytania dotyczące doświadczenia przemocy oraz wiedzy na temat zjawiska. Wyk. 33 Które z sytuacji są aktem przemocy Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Grożenie, straszenie 73% 77% 75% 86% 89% Bicie przedmiotami 46% 54% 71% 86% Zmuszanie do oddawania pieniędzy 46% 53% 62% 61% 67% Całowanie, dotykanie wbrew woli 38% 5 47% 63% 71% Spoliczkowanie 44% 48% 7 62% 63% Kradzież pieniędzy lub innej własności 42% 4 56% 53% 65% Wysyłanie obraźliwych wiadomości 32% 41% 58% 53% 67% Zmuszanie do oglądania pornografii 33% 3 5 62% 58% Podszywanie się w internecie 21% 37% 32% 51% 52% Krytykowanie wyglądu 17% 28% 38% 37% 3 Okazywanie braku szacunku 22% 24% 35% 46% Nie opiekowanie się kimś kto wymaga opieki 1 5% 22% 23% 17% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 27

Zebrane informacje pokazują, że ankietowani na ogół poprawnie klasyfikują wybrane sytuacje jako akty przemocy. Najczęściej wskazywane były sytuacje związane z przemocą fizyczną (bicie przedmiotami) oraz psychiczną (grożenie, straszenie). Najmniej wskazań zebrały odpowiedzi związane z brakiem szacunku, opieki oraz krytykowaniem wyglądu. Połowa lub większość ankietowanych uczniów szkół gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej była świadkiem przemocy (z wyjątkiem uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie, gdzie odsetek odpowiedzi wynosi 38%). Wyk. 34 Czy byłeś kiedykolwiek świadkiem przemocy Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie 7 6 5 4 3 1 62% 62% 57% 51% 5 49% 5 43% 38% 38% Tak Nie Wyk. 35 Gdzie przemoc, której byłeś świadkiem miała miejsce 6 5 Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 55% Szkoła Podstawowa w Sułowie 4 3 1 5% 6% 3% 3% 3% 37% 32% 33% 28% 8% 8% 15% 33% 3 W domu Na terenie szkoły W Internecie W miejscu publicznym 16% 16% 15% 17% 13% 13% 14% 9% W innym miejscu 28

Przemoc, którą zaobserwowali ankietowani uczniowie przeważnie miała miejsce na terenie szkoły, w miejscu publicznym lub w Internecie. Najczęściej akt przemocy wymierzany był wobec kolegów i koleżanek, co wskazuje na istnienie problemu przemocy na terenie szkoły. Wyk. 36 Wobec kogo przemoc była stosowana Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie 6 52% 5 4 3 1 13% 1 1 5% 3% wobec osób z rodziny 38% 3 43% 35% wobec kolegów, koleżanek 17% 5% 7% 3% wobec nauczycieli 31% 33% 27% 21% 21% wobec nieznanych osób 14% 11% 7% 6% 3% inne Po około 3 ankietowanych dzieci i młodzieży doświadczyło przemocy (odsetek ten jest niższy wśród uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie i wynosi 18%). Wyk. 37 Czy byłeś kiedykolwiek ofiarą przemocy Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie 10 8 68% 82% 67% 68% 73% 6 4 32% 18% 33% 32% 27% Tak Nie 29

Kolejny blok pytań dotyczył oceny swojego bezpieczeństwa wśród wymienionych osób. Można zauważyć, że ankietowani najbezpieczniej czują się w otoczeniu rodziców na mamę i tatę wskazywało każdorazowo powyżej 84%. Wyk. 38 Jak oceniasz swoje bezpieczeństwo wśród wymienionych osób Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Małe Średnie Duże Mama 5% 1 86% Tata 8% 8% 84% Wujkowie 14% 21% 65% Ciotki 14% 21% 65% Dziadek 21% 21% 59% Babcia 16% 27% 57% Nauczycielki 13% 41% 46% Nauczyciele 13% 48% 4 Koledzy 29% 52% 19% Koleżanki 32% 49% 19% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Wyk. 39 Jak oceniasz swoje bezpieczeństwo wśród wymienionych osób Szkoła Podstawowa w Sułowie Małe Średnie Duże Mama 7% 93% Tata 4% 4% 92% Wujkowie 3% 26% 71% Ciotki 5% 37% 58% Dziadek 12% 21% 67% Babcia 5% 23% 71% Nauczycielki 21% 44% 36% Nauczyciele 22% 41% 37% Koledzy 34% 41% 25% Koleżanki 32% 42% 26% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 30

Wyk. 40 Jak oceniasz swoje poczucie bezpieczeństwa wśród wymienionych osób Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Małe Średnie Duże Koledzy 7% 42% 51% Koleżanki 13% 47% 41% Nauczyciele 31% 35% 34% Nauczycielki 33% 33% 35% Wujkowie 8% 21% 71% Ciotki 9% 26% 65% Dziadek 9% 19% 72% Babcia 9% 71% Tata 5% 1 85% Mama 7% 9% 84% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 Najmniejszy poziom bezpieczeństwa badani uczniowie odczuwają w pobliżu swoich rówieśników, kolegów i koleżanek może to być związane ze zjawiskiem przemocy szkolnej, na co wskazała analiza poprzednich informacji uzyskanych dzięki badaniu. Będąc świadkiem lub ofiarą przemocy dzieci i młodzież szkolna najchętniej zwróciliby się o pomoc do rodziców lub opiekunów. Mniejszy, jednak wciąż znaczący odsetek wskazań mają odpowiedzi wskazujące na poszukiwanie pomocy wśród nauczycieli lub bezpośrednio u policji lub straży miejskiej. Niepokojący jest odsetek wskazań na samodzielną próbę rozwiązania problemu wśród 27% uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu. 31

Wyk. 41 Do kogo zwróciłbyś się o pomoc będąc świadkiem lub ofiarą przemocy Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Rodziców, opiekunów 57% 79% 7 82% 76% Nauczycieli 33% 44% 37% 45% 49% Policji, Straży Miejskiej 25% 32% 49% 5 52% Kolegów, koleżanek 14% 19% 34% 41% 53% Telefonu Zaufania 7% 3 23% 11% 16% Radziłbym sobie sam Szukałbym pomocy w Internecie 15% 1 1 8% 6% 8% 1 1% 2% 27% 1 3 4 5 6 7 8 9 3.6. Problem uzależnienia od komputera i Internetu wśród dzieci i młodzieży szkolnej Zdecydowana większość uczniów szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej deklaruje korzystanie z komputera i Internetu (powyżej 9 wskazań). W przypadku uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu największy odsetek poświęca na korzystanie z komputera do godziny dziennie (43%). W pozostałych szkołach uczniowie przeznaczają przeważnie na tę czynność od 1 do 3 godzin dziennie. Niepokojąco dużo, powyżej 6 godzin na korzystanie z komputera i Internetu poświecą 21% uczniów, 16% uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie oraz 14% uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu. 32

Wyk. 42 Jak często korzystasz z komputera i Internetu Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 5 45% 4 35% 3 25% 15% 1 5% 43% 27% 27% 14% 13% 37% 41% 47% 34% 47% 11% 1 17% 25% 26% 2% 16% 7% 21% 14% 8% 5% 6% 3% 1% do 1 godz. 1-3 godz. od 3 do 6 godz. powyżej 6 godz. nie korzystam z komputera i Internetu Uczniowie najczęściej korzystają z komputera i Internetu w domu (powyżej 8 wskazań). Niewielki odsetek korzysta również z komputera na terenie szkoły lub u znajomych. Wyk. 43 Gdzie najczęściej korzystasz z komputera i Internetu Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 10 8 6 4 93% 86% 86% 82% 84% 1 5% 3% 8% 5% 2% 1% 6% 3% w domu w szkole u znajomych w kawiarence internetowej Do najczęstszych powodów korzystania z komputera i Internetu wśród badanych dzieci i młodzieży należy kontakt ze znajomymi oraz rozrywka (oglądanie filmów lub słuchanie muzyki). Najwięcej uczniów szkoły ponadgimnazjalnej korzysta z komputera i Internetu do nauki w przypadku pozostałych uczniów badanych szkół odsetek tych odpowiedzi spada o około 20 punktów procentowych. 33

Wyk. 44 W jakim celu najczęściej korzystasz z komputera i Internetu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie prowadzenie bloga lub własnej strony 3% 9% 13% 1 robienie zakupów 1 14% 11% 35% 43% granie w gry online 22% 33% 45% 51% 52% słuchanie muzyki 6 59% 6 72% 72% oglądanie filmów 41% 53% 51% 71% 66% poznawanie nowych osób 16% 17% 15% 11% 31% kontakt ze znajomymi nauka 56% 52% 55% 57% 55% 57% 8 8 87% 76% 4 6 8 10 Połowa uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu przyznała, że zdarzyło im się źle czuć z powodu braku dostępu do komputera i Internetu. Zdanie to podziela 48% uczniów, 37% Gimnazjum we Wróblińcu, 42% ankietowanych Szkoły Podstawowej w Sułowie oraz prawie co czwarty uczeń Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu. 34

Wyk. 45 Czy czułeś się kiedykolwiek źle z powodu braku dostępu do komputera i Internetu Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 8 6 4 24% 42% 37% 75% 6 55% 48% 5 46% 43% tak nie Około co czwarty ankietowany uczeń przyznaje, że zdarzyło im się kłamać w celu ukrycia prawdziwej ilości godzin poświęconej na korzystanie z komputera i Internetu. Odsetek wskazań jest nieco niższy i wynosi 16% wśród uczniów Szkoły Podstawowej w Sułowie. Wyk. 46 Czy zdarzyło ci się kłamać by ukryć prawdziwą ilość czasu spędzonego przed komputerem Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 10 8 73% 82% 7 69% 67% 6 4 25% 16% 27% 27% 23% tak nie Można zauważyć, że wraz z wiekiem stopniowo rośnie częstotliwość wchodzenia na strony internetowe przeznaczone dla osób pełnoletnich. Wśród gimnazjalistów tego typu zachowania deklaruje co czwarty ankietowany, zaś wśród uczniów szkoły ponadgimnazjalnej jest to już 3. 35

Wyk. 47 Czy wchodziłeś na strony www przeznaczone dla osób powyżej 18 lat Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 10 9 92% 8 6 7 68% 63% 4 1 5% 23% 27% 3 tak nie Zdecydowana większość ankietowanych uczniów nie grała w płatne gry online. Największy odsetek wśród ankietowanych deklarujących tego typu zachowania występuje wśród uczniów Gimnazjum we Wróblińcu (21%). Wyk. 48 Czy grałeś kiedykolwiek w płatne gry online Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 10 8 95% 92% 8 73% 77% 6 4 2% 4% 7% 1% 2% 2% 7% 3% 7% 4% 7% 8% 8% nigdy 1 raz kilka razy (2-9) 10 lub więcej Zdecydowana większość uczniów biorących udział w badaniu diagnozującym problemy społeczne na terenie gminy wykazuje poprawną postawę względem zachowania bezpieczeństwa w Internecie i wskazuje, że nie podałaby swoich danych osobowych osobie poznanej za pośrednictwem Internetu. 36

Wyk. 49 Czy podałbyś swoje dane osobie poznanej przez Internet Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Szkoła Podstawowa w Sułowie Gimnazjum we Wróblińcu Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 1 10 8 6 4 2% 8% 7% tak 7% 15% 98% 92% 93% nie 93% 85% 3.7. Ryzyko hazardu wśród dzieci i młodzieży szkolnej Na zakończenie ankiety wśród dzieci i młodzieży gminy Milicz zadano dwa pytania diagnozujące ryzyko hazardu wśród młodych mieszkańców. Zdecydowana większość badanych uczniów nigdy nie brała udziału w konkursach, w których wysyła się płatne SMS-y. Ponad co czwarty ankietowany uczeń Gimnazjum we Wróblińcu (27%), (28%) oraz Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu (26%) przyznaje, że brał udział w tego typu konkursach kilka razy. Wyk. 50 Czy brałeś udział w konkursach organizowanych przez gazety, telewizję, operatorów telefonicznych, w których wysyła się płatne SMS-y Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 1 10 8 96% 89% 7 7 73% 6 4 27% 28% 26% 1 4% 3% 1% nigdy kilka razy wiele razy 1% 37

Ankietowanym uczniom zdarzało się grać na automatach w salonach gier. 4 uczniów Gimnazjum we Wróblińcu robiło to kilka razy, podobne doświadczenie deklaruje co czwarty ankietowany uczeń Liceum Ogólnokształcącego w Miliczu,, Szkoły Podstawowej w Sułowie oraz Szkoły Podstawowej nr 2 w Miliczu. Wyk. 51 Czy grałeś na automatach w salonach gier Szkoła Podstawowa nr 2 w Miliczu Gimnazjum we Wróblińcu Szkoła Podstawowa w Sułowie 8 7 6 5 4 3 1 Liceum Ogólnokształcące w Miliczu 74% 67% 69% 59% 5 4 33% 26% 28% 24% 1 13% nigdy kilka razy wiele razy 7% 38

4. Badanie dorosłych mieszkańców 4.1. Struktura próby W badaniu diagnozującym problemy społeczne na terenie gminy Milicz wzięło udział 100 dorosłych mieszkańców, w tym 55% kobiet oraz 45% mężczyzn. Wyk. 52 Płeć 6 4 55% Kobieta 45% Mężczyzna Największy odsetek ankietowanych należy do kategorii wiekowej 26 35 lat (31%). Prawie co czwarty mieszkaniec znajduje się między 36 a 45 rokiem życia, zaś prawie co piąty między 56 a 65 rokiem życia. Najmniej reprezentowane były najmłodsze kategorie wiekowe do 25 lat (1) oraz najstarsze, powyżej 65 roku życia (5%). Wyk. 53 Kategoria wiekowa 35% 3 25% 15% 1 5% 31% 24% 19% 1 11% 5% do 25 26-35 36-45 46-55 56-65 65 + Największy odsetek ankietowanych deklaruje, że ukończył wykształcenie zawodowe (44%), zaś ponad co czwarty ukończył wykształcenie średnie lub pomaturalne (28%). Wyk. 54 Wykształcenie 5 44% 4 3 28% 14% 14% 1 podstawowe średnie lub pomaturalne zawodowe wyższe 39

4.2. Ocena istotności wybranych problemów społecznych na terenie gminy Ankieta skierowana do dorosłych mieszkańców gminy Milicz zawierała szereg pytań diagnozujących wybrane problemy społeczne wśród mieszkańców. Na początku ankietowani poproszeni zostali o ocenę istotności wybranych problemów społecznych. Zebrane dane pokazują, że względnie wszystkie problemu postrzegane są jako ważne. Do najważniejszych kwestii, z którymi borykają się mieszkańcy gminy to bezrobocie (75% wskazań ważny ), picie alkoholu przez osoby niepełnoletnie (68%), ubóstwo (64%), alkoholizm (63%). Wyk. 55 Jak ocenia Pan/i istotność wybranych problemów społecznych w miejscu zamieszkania Ważny Nieważny Nie mam zdania Bezrobocie 75% 3% 22% Picie alkoholu przez dzieci i młodzież 68% 6% 26% Ubóstwo 64% 4% 32% Problem alkoholizmu 63% 12% 25% Zażywanie dopalaczy przez dzieci i młodzież 58% 9% 33% Przemoc w rodzinie 5 1 4 Zażywanie narkotyków przez dzieci i młodzież 5 9% 41% Problem narkomanii 45% 11% 44% Przemoc szkolna 44% 12% 44% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 4.3. Problem alkoholowy wśród dorosłych mieszkańców gminy Większość ankietowanych spożywa alkohol (69%), wśród nich 35% wskazuje, że pije kilka razy w roku, kilka razy w miesiącu, zaś 1 kilka razy w tygodniu. Pozostałe 5% przyznaje się do codziennego sięgania po alkohol. 40

Wyk. 56 Jak często spożywa Pan/i alkohol 4 3 1 4% 1 35% 31% codziennie kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu kilka razy w roku nie piję alkoholu Ankietowani, którzy w poprzednim pytaniu wskazali, że spożywają alkohol poproszeni zostali o wybranie alkoholów, po które sięgają najczęściej. Wśród najczęściej wybieranych alkoholi przez mieszkańców gminy Milicz znajduje się piwo (48%) oraz wódka (32%). Wyk. 57 Jaki rodzaj alkoholu pije Pan/i najczęściej 6 5 4 3 1 48% 32% 25% 14% 6% 7% piwo wino wódka likiery nalewki inne Ponad połowa ankietowanych twierdzi, że sięga po alkohol dla towarzystwa (57%), zaś 33% dla lepszej zabawy. Ponad co piąty respondent pije alkohol bez konkretnego powodu. Wyk. 58 Z jakich powodów sięga Pan/i po alkohol dla towarzystwa 57% chęć lepszej zabawy 33% brak konkretnego powodu by złagodzić stres by zapomnieć o problemach pod wpływem znajomych inne 21% 18% 17% 12% 22% 1 3 4 5 6 7 41

Kolejne pytanie diagnozujące problem alkoholowy dotyczyło oceny tendencji spożywania napojów alkoholowych na przestrzeni kilku lat w miejscu zamieszkania. Ponad połowa ankietowanych ocenia, że spożywanie alkoholu przez mieszkańców utrzymuje się na stałym poziomie (51%). Wyk. 59 Proszę ocenić tendencje spożycia alkoholu na przestrzeni kilku lat w Pan/i miejscowości 6 51% 4 33% 12% 4% maleje jest stałe wzrasta nie wiem Większość dorosłych mieszkańców biorących udział w badaniu jest zdania, że na terenie gminy dochodzi do łamania prawa i jazdy po wypiciu alkoholu (77%). Wśród nich największy odsetek ocenia, że tego typu incydenty zdarzają się rzadko (54%), 19% jest zdania, że mają miejsce czasami, zaś pozostałe 4% twierdzi, że prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu ma miejsce często i bardzo często. Wyk. 60 Jak często Pana/i zdaniem ma miejsce sytuacja jazdy po wypiciu alkoholu w miejscu zamieszkania 6 4 54% 19% 23% 1% 3% bardzo często często czasami rzadko nigdy 3 jest zdania, że na terenie miejsca zamieszkania osoby niepełnoletnie mogą dokonać zakupu alkoholu, zaś 19% prezentuje przeciwny pogląd. Ponad połowa ankietowanych wskazuje na odpowiedź nie wiem. Wyk. 61 Czy w Pana/i miejscowości osoby niepełnoletnie mogą zakupić alkohol 3 19% 51% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 tak nie nie wiem 42

34% ocenia, że na terenie miejscowości osoby nietrzeźwe mogą dokonać zakupu alkoholu, zaś 9% twierdzi, że nie jest to możliwe. Pozostałe 57% wskazuje na odpowiedź nie wiem. Wyk. 62 Czy w Pana/i miejscowości osoby nietrzeźwe mogą zakupić alkohol 34% 9% 57% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 tak nie nie wiem 4.4 Problem nikotynowy wśród dorosłych mieszkańców gminy Kolejny problem diagnozowany wśród dorosłych mieszkańców gminy dotyczył palenia papierosów, do czego przyznaje się 4 ankietowanych. Wśród nich prawie co czwarty respondent sięga po papierosy codziennie. Wyk. 63 Jak często pali Pan/i papierosy 8 6 6 4 23% codziennie 2% 5% kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu 1 kilka razy w roku nigdy 3 wskazuje, że osoby niepełnoletnie mogą dokonać zakupu papierosów na terenie miejsca zamieszkania, przeciwnego zdania jest 6%, zaś pozostałe 64% wskazuje na odpowiedź nie wiem. Wyk. 64 Czy w Pana/i miejscowości osoby niepełnoletnie mogą zakupić papierosy 3 6% 64% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 tak nie nie wiem Większość ankietowanych mieszkańców nie prezentuje liberalnego poglądu odnośnie palenia papierosów przez osoby niepełnoletnie (64%). Jedynie 12% jest zdania, że palenie 43

papierosów powinno być dozwolone od 15 roku życia, skoro i tak większość młodzieży w tym wieku po nie sięga. Wyk. 65 Czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że palenie papierosów powinno być dozwolone od 15 lat, bo i tak większość młodzieży pali 12% 64% 24% 4 6 8 10 zgadzam się nie zgadzam się nie wiem Kolejne pytanie dotyczyło oceny szkodliwości palenia papierosów dla zdrowia. Zdecydowana większość mieszkańców biorących udział w badaniu ocenia papierosy jako szkodliwe dla zdrowia, w tym 9 postrzega je jako szkodliwe i bardzo szkodliwe. Wyk. 66 Jak ocenia Pan/i szkodliwość palenia papierosów dla zdrowia 6 4 4 5 bardzo szkodliwe szkodliwe w małym stopniu szkodliwe 7% 3% nieszkodliwe 4.5. Problem narkotykowy wśród dorosłych mieszkańców gminy Następne zagrożenie społeczne diagnozowane wśród mieszkańców gminy Milicz dotyczyło problemu narkotykowego. 26% ankietowanych ocenia, że narkotyki na terenie miejsca zamieszkania są trudno dostępne, zaś 18% jako łatwo dostępne. Wyk. 67 Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania narkotyków na terenie miejsca zamieszkania 6 4 1% całkowicie niedostępne 55% 26% 18% trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem 22% ocenia możliwość pozyskania dopalaczy na terenie miejsca zamieszkania jako trudno dostępne, zaś 13% jako łatwo dostępne. Największy odsetek wskazuje, że nie posiada wiedzy w tym zakresie i wybrał odpowiedź nie wiem. 44

Wyk. 68 Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania dopalaczy na terenie miejsca zamieszkania 8 6 4 2% całkowicie niedostępne 63% 22% 13% trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem Następnie mieszkańcy zostali poproszenie o wskazanie substancji psychoaktywnych, które stosowali. 13% deklaruje, że brało środki nasenne, po 8% wybrało dopalacze, sterydy oraz marihuanę. Wyk. 69 Które substancje psychoaktywne Pan/i stosował/a Środki nasenne Dopalacze Sterydy Marihuana Ekstazy Amfetamina Grzyby halucynogenne LSD Kokaina 1% 3% 4% 8% 8% 8% 13% 2% 4% 6% 8% 1 12% 14% Wśród powodów sięgania po substancje psychoaktywne dorośli mieszkańcy najczęściej wskazują sposób na łagodzenie stresu (19%), wpływ osób znajomych (18%). Po 12% sięga po tego typu substancje bez konkretnego powodu lub w celu zapomnienia o problemach. 45

Wyk. 70 Z jakich powodów sięgnął Pan/i po substancje psychoaktywne by złagodzić stres wpływ znajomych 19% 18% brak konkretnego powodu by zapomnieć o problemach dla towarzystwa chęć lepszej zabawy 12% 12% 11% 9% inne 6 1 3 4 5 6 7 Ostatnie pytania z bloku diagnozującego problem narkotykowy dotyczyło ustosunkowania się do wybranych stwierdzeń na temat narkotyków. Zebrane dane pokazują, że duża część mieszkańców posiada poprawną wiedzę na temat narkotyków. Ankietowani są zdania, że narkotyki nie są bezpieczne, bez względu na ostrożność w ich stosowaniu. Marihuana postrzegana jest jako narkotyk. Ponad połowa respondentów ma świadomość, że nawet okazjonalne zażywanie narkotyków może prowadzić do uzależnienia. Dopalacze nie są postrzegane jako bezpieczna alternatywa dla narkotyków (77%). Podsumowując, mieszkańcy gminy Milicz nie wykazują liberalnych poglądów odnośnie stosowania narkotyków i innych substancji psychoaktywnych. Wyk. 71 Proszę ocenić na ile zgadza się Pan/i ze stwierdzeniami nt. narkotyków Zgadzam się Nie zgadzam się Nie wiem 10 9 8 7 6 5 4 3 1 9% 1 8 11% Wszystkie narkotyki są bezpieczne o ile używa się ich odpowiednio 69% 25% 21% 18% Marihuana nie powinna być klasyfikowana jako narkotyk 15% 12% 1 57% 77% 8 88% Okazjonalne zażywanie narkotyków nie prowadzi do uzależnienia 8% 8% Dopalacze są bezpieczną alternatywą dla narkotyków Posiadanie narkotyków nie powinno być karalne 2% W przychodzeniu do pracy pod wpływem narkotyków lub dopalaczy nie ma nic złego 46

4.6. Problem przemocy wśród dorosłych mieszkańców gminy Zebrane informacje odnośnie diagnozy problemu przemocy pokazują, że mieszkańcy poprawnie klasyfikują wybrane sytuacje jako akty przemocy. Najczęściej ankietowani jako przemoc klasyfikowali bicie przedmiotami (82%), kradzież pieniędzy lub innej własności (79%) lub grożenie, straszenie (77%). Najrzadziej wskazywane były zachowania związane z przemocą psychiczną, takie jak okazywanie braku szacunku (18%) lub krytykowanie wyglądu (12%). Wyk. 72 Które z wymienionych sytuacji są Pana/i zdaniem aktem przemocy bicie przedmiotami kradzież pieniędzy lub innej własności grożenie, straszenie spoliczkowanie całowanie, dotykanie wbrew woli zmuszanie do oddawania pieniędzy zmuszanie do oglądania pornografii nie opiekowanie się kimś kto wymaga opieki wysyłanie obraźliwych wiadomości okazywanie braku szacunku podszywanie się w Internecie krytykowanie wyglądu 18% 18% 12% 38% 37% 42% 53% 67% 79% 77% 82% 1 3 4 5 6 7 8 9 49% deklaruje, że zdarzyło im się być kiedykolwiek świadkiem przemocy. 51% nie ma tego typu doświadczeń. Wyk. 73 Czy był Pan/i kiedykolwiek świadkiem przemocy 49% 51% 1 3 4 5 6 7 8 9 10 tak nie Osoby, które doświadczyły przemocy poproszone zostały o wskazanie, gdzie akt przemocy miał miejsce. 35% zaznacza, że do przemocy doszło w miejscu publicznym, 22% zauważyło ją w Internecie, zaś 16% na terenie pracy. Pozostałe 11% wskazuje na przemoc domową. 47