Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie wykształciła się z Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Decyzję o przekształceniu KBWE w OBWE podjęto na szczycie w Budapeszcie w XII 1994 r. Głównym celem tej instytucji jest zapewnianie bezpieczeństwa na obszarze od Vancouveru do Władywostoku. OBWE jest ugrupowaniem regionalnym w rozumieniu rozdziału VIII Karty Narodów Zjednoczonych taką deklarację przyjęły państwa członkowskie na spotkaniu Helsinki II w 1992r. ONZ potwierdziła taki status deklaracją Zgromadzenia Ogólnego z 15 listopada 1994, w której wskazano na możliwości KBWE w zakresie utrzymania pokoju i zapewniania bezpieczeństwa w Europie,
zgodnie z rozdziałem VIII Karty NZ. Obecnie 55 członków. Spory, czy OBWE jest organizacją międzynarodową. Argumenty za: nazwa, organy. Argumenty przeciw: brak podstawy prawnej i statutu organizacji. Akt Końcowy KBWE nie stanowi podstawy prawnej. Uchwały podejmowane na zasadzie samozobowiązania się państw nie mają charakteru prawnie wiążącego. Najważniejsze organy OBWE Większość obecnie funkcjonujących organów tego ugrupowania została powołana do życia podczas budapesztańskiego szczytu KBWE na bazie organów stworzonych przez Paryską Kartę Nowej Europy, przyjętą podczas szczytu KBWE w Paryżu w XI 1990 r. Główne organy OBWE: 1. Spotkania na Szczycie na szczeblu szefów państw i rządów, odbywają się co 2 lata 2. Rada Ministrów (wcześniej Rada KBWE) Ministrowie Spraw Zagranicznych, spotkania raz w roku 3. Wysoka Rada (wcześniej Komitet Wysokich Przedstawicieli) dyrektorzy departamentów MSZ, spotkania dwa razy w roku + raz w roku jako Forum Ekonomiczne 4. Stała Rada (wcześniej Stały Komitet) w praktyce główny organ decyzyjny, ambasadorowie, spotkania raz w tygodniu, w wyjątkowych sytuacjach częściej 5. Urzędujący Przewodniczący organ powołany do życia na berlińskiej sesji Rady KBWE w czerwcu 1991 r., jest nim Minister Spraw Zagranicznych państwa aktualnie sprawującego przewodnictwo w OBWE 6. Sekretarz Generalny organ funkcjonuje od grudnia 1992 r., kieruje pracą Sekretariatu Generalnego, od 14 czerwca 1999 Słowak Jan Kubis, początkowo Sekretariat znajdował się w Pradze, od 1 grudnia 1993 w Wiedniu 7. Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych (HCNM) ustanowiony w lipcu 1992 r., biuro Komisarza znajduje się w Hadze 8. Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) powstało z przekształcenia Biura Wolnych Wyborów w styczniu 1992 r., siedziba w Warszawie Obszary działań KBWE/OBWE Działalność w zakresie wytyczania kierunku przemian ładu międzynarodowego: 1. Podnoszenie standardu norm i zachowań uczestników stosunków międzynarodowych Do siedmiu zasad stosunków międzynarodowych, zawartych w Karcie NZ, dodano trzy nowe w Akcie Końcowym KBWE: nienaruszalność granic
integralność terytorialna poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności Rozbudowano zalecenia w sprawie umacniania praw człowieka, demokracji, rządów prawa i budowania społeczeństwa obywatelskiego. Na szczycie w Budapeszcie został przyjęty Kodeks postępowania w dziedzinie polityczno wojskowych aspektów bezpieczeństwa. Novum stanowiła zasada VII o uznaniu demokratycznej kontroli nad wojskami, siłami paramilitarnymi, policją, wywiadem i służbą bezpieczeństwa. Kontrola ta ma być sprawowana przez konstytucyjnie wybrane władze, wyposażone w demokratyczną legitymację. Zasada X dążenie do zapewnienia przez państwa uczestniczące, że ich odpowiednie dokumenty i procedury wewnętrzne lub instrumenty prawne będą odzwierciedlały zobowiązania zawarte w kodeksie. 2. Upowszechnianie wartości demokratycznych, zwłaszcza poszerzanie ochrony praw człowieka i podstawowych wolności Działalność Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR): pomoc w organizowaniu i obserwowaniu wyborów parlamentarnych, prezydenckich i municypalnych pomoc w budowie instytucji demokratycznych organizowanie seminariów, sympozjów i spotkań na tematy humanitarnych aspektów bezpieczeństwa inne działania np. wysyłanie obserwatorów i ekspertów w rejony łamania praw człowieka Działalność na rzecz stabilizowania ładu pokojowego w strefie OBWE 1. Prowadzenie dyplomacji prewencyjnej i misji pokojowych Decyzję o rozpoczęciu takiej działalności podjęto na szczycie Helsinki II w VII 1992 r. Odpowiednie zapisy znajdują się w dokumencie Wyzwania czasu przemian, przyjętym na tym spotkaniu. Pierwszą misją długoterminową KBWE/OBWE była misja w Federacyjnej Republice Jugosławii, uruchomiona 14 VIII 1992 r. Jej zadaniem była obserwacja polityki miejscowych władz wobec mniejszości narodowych. Jedną z najbardziej udanych była misja w Estonii, rozmieszczona w Tallinie 15 II 1993 r. (decyzja podjęta 13 XII 1992) z zadaniem ułatwienia dialogu i porozumienia pomiędzy władzami estońskimi a ludnością rosyjską. Misja współpracuje z HCNM. Największą misją OBWE była Misja Weryfikacyjna w Kosowie (Kosovo Verification Mission). Decyzję o jej powołaniu podjęto po porozumieniu z FRJ 5 X 1998 r. W misji miało docelowo uczestniczyć 2000 obserwatorów, których zadaniem było nadzorowanie przestrzegania rozejmu zawartego między Wyzwoleńczą Armią Kosowa a władzami FRJ. Misja ta opuściła Kosowo na 5 dni przed rozpoczęciem nalotów NATO w III 99 r. 1 VII 99 r. nowa misja OBWE (700 osób) weszła w skład tymczasowej administracji ONZ w Kosowie.
Do 1999 r. odbyło się 11 misji długoterminowych KBWE/OBWE. W ramach OBWE odbywają się także operacje w terenie nie zaliczane do misji np. Grupa Doradcza i Obserwacyjna ds. Białorusi. Powołana decyzją Stałej Rady 18 IX 1997, działa od 6 II 1998 r. w Mińsku, jej zadaniem jest pomoc Białorusi w rozwijaniu instytucji demokratycznych. Jak do tej pory nie było dyslokacji wojsk OBWE, co przewidziano w rozdz. III dokumentu Helsińskiego. 2. Stabilizowanie ładu wojskowego poprzez CSBM (środki budowy zaufania i bezpieczeństwa) i porozumienia rozbrojeniowe Główne przejawy roli OBWE w sprawach militarnych: Procedura dyskutowania o tzw. nietypowej działalności lub działalności wojskowej o niebezpiecznym charakterze Pełnienie funkcji politycznego strażnika przestrzegania i realizacji zawartych porozumień: CFE (Wspólna Grupa Konsultacyjna), CFE-1A, kolejnych generacji CSBM Forum Współpracy na rzecz Bezpieczeństwa negocjuje nowe uzgodnienia z dziedziny kontroli zbrojeń i rozbrojenia, w ramach tego Forum
negocjowano adaptację CFE.