Scenariusz zajęć Temat: Wyspa Szacunku Klasa: II III szkoły podstawowej Cel główny: Motywowanie uczniów do przyjmowania postawy szacunku wobec siebie i innych osób. Cele szczegółowe: Uczeń: wie, że szacunek jest to grzeczność połączona z troską o uczucia i dobro drugiej osoby, zna sposoby okazywania szacunku innym, wie komu i dlaczego należy się szacunek, jest świadomy różnicy pomiędzy stosowaniem grzecznych bądź niegrzecznych słów, zwrotów, gestów, zachowań, potrafi samodzielnie skonstruować wypowiedź w grzecznym tonie z użyciem słów proszę, dziękuję, przepraszam. potrafi podać przykłady okazywania szacunku z życia osobistego. Warunki techniczne: Liczba uczestników: max 10. Wiek uczestników: 8-10 lat. Miejsce zajęć: sala z miejscem na zabawy ruchowe i zabawy w kręgu. Czas trwania zajęć: dwie godziny lekcyjne. Metody: praca z tekstem, elementy wykładu, burza mózgów, scenki dramowe, dyskusja. Formy pracy: praca w grupach, praca indywidualna. Materiały i środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, krzyżówka, Obraz Wyspy Szacunku, zaczarowane pudełko z etykietami.
Literatura wykorzystana na zajęciach: Wyspa Szacunku (zał. nr 1); Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska Z dzieckiem w świat wartości. Narzędzia sprawdzające efekty biblioterapeutyczne: elementy wyspy (muszelki, drzewa, kwiaty, kamyczki, itp.) kolorowe i czarno-białe. Przebieg lekcji (praca z uczniami może odbywać się w oparciu o prezentację multimedialną): 1. Ćwiczenia integrujące. Uczniowie wraz z prowadzącą siadają na krzesełkach ustawionych w kręgu. Uczestnicy zajęć kolejno wzajemnie się przestawiają: nauczyciel uczniom, uczniowie nauczycielowi. 2. Badanie nastroju uczestników przed główną częścią zajęć: nauczyciel prosi uczniów o wybranie jednego z wcześniej przygotowanych elementów wyspy: czarno-białego bądź kolorowego. 3. Wysłuchanie bajki Wyspa. (zał. 1) 4. Wypełnienie krzyżówki, której rozwiązaniem będzie poszukiwana nazwa wyspy. (zał.2) 5. Omówienie tekstu. Pytania prowadzącego: W jaki sposób zwierzęta okazywały sobie uczucia? Które zwierzątko zaproponowało podróż? Co się stało podczas podróży łodzią? Jak zachowywały się zwierzęta, kiedy wypłynęły na brzeg nieznanego lądu? Co się stało, kiedy zwierzęta zrozumiały, że ich sytuacja jest trudna? Kto obraził słowami Jaszczurkę Troszczulkę? Które zwierzątko zaproponowało rozwiązanie problemu? Jak zachował się Żółw Doceniak proponując rozwiązanie problemu zwierzątek? Jak zachowały się zwierzęta po propozycji Żółwia Doceniaka? Jak zakończyła się podróż zwierzątek? 6. Wyjaśnienie pojęcia szacunek. Uczniowie proszeni są o podanie skojarzeń ze słowem szacunek. Nauczyciel może ułatwić poszukiwania właściwych skojarzeń cytując poszczególne fragmenty opowiadania (np. grzeczność, troska o uczucia innych, dbałość o dobro innych i swoje, poszanowanie odmienności, poszanowanie własnej godności i innych osób, honor, docenianie innych). Podsumowanie i podanie definicji szacunku: Szacunek jest to grzeczność połączona z troską o uczucia i dobro drugiej osoby (definicja pobrana z książki Z dzieckiem w świat wartości Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej). 7. Scenki dramowe Grzeczność. Dzieci zostają podzielone na 4 grupy. Każda grupa losuje kartę z opisem sytuacji, w której przedstawione zostaną różne sytuacje życiowe z wykorzystaniem grzecznych oraz niegrzecznych gestów, zachowań zwrotów. Następnie poszczególne grupy teatralne mają prezentacje. Po występie klasa jest proszona o komentarz na temat wykonanych scenek. (zał. 3)
8. Zabawa Refleksja. Nauczyciel opisuje różnego typu sytuacje związane z okazywaniem szacunku i prosi o komentarz uczniów. (zał. 4) 9. Zabawa Łańcuch wzajemnego szacunku. Zabawę rozpoczyna ochotnik, który wybiera jedną z osób na sali i w dowolny sposób okazuje szacunek. Następnie osoba, której okazano szacunek, wybiera kolejnego ucznia i wymyśla sposób na jego okazanie. W ten sposób tworzy się łańcuch z dzieci, które wiedza jak okazać szacunek innym. W przypadku braku pomysłów, uczeń może wylosować z zaczarowanego pudełka karteczki z propozycjami sposobów, w jaki można wyrazić wobec innych szacunek. (zał. 5) 10. Zabawa Magiczne słowa. Uczniowie mają za zadanie zmienić tak wypowiedź nauczyciela, aby była podana w grzecznym tonie i z użyciem magicznych słów. (zał.6) 11. Podsumowanie spotkania. Prośba o wyrażenie przez uczniów własnych odczuć na temat: czy ja okazuję innym szacunek?; czy osoby, z którymi się spotykam okazują mi szacunek?; czy w moim otoczeniu ludzie okazują sobie nawzajem szacunek? 12. Ewaluacja. Badanie nastroju uczestników po zajęciach: nauczyciel ponownie prosi uczniów o wybranie jednej z przygotowanych elementów wyspy: czarno-białych bądź kolorowych. Na pierwszym arkuszu z namalowaną wyspą dzieci przyklejają elementy wybrane na początku zajęć, na drugim arkuszu elementy wybrane na końcu spotkania. Porównanie obu arkuszy pozwoli na ocenę, w jakich nastrojach dzieci opuszczają zajęcia. 13. Podziękowanie za wspólnie spędzony czas. Oprac.: Sylwia Puchała Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, Filia w Tychach
Zał. 1 WYSPA (bajka psychoedukacyjna) autor: Sylwia Puchała nauczyciel bibliotekarz PBW Filia w Tychach Zdjęcia pochodzą z prezentacji multimedialnej, przygotowanej na potrzeby zajęć Wyspa Szacunku, wchodzących w skład programu edukacyjnego Wiem, czuję, rozumiem.
Dawno, dawno temu, na bezkresnym lazurowym oceanie leżała wyspa, zamieszkana przez szczęśliwe zwierzęta. Codziennie wieczorem, tam gdzie błękit nieba łączy się z bujną dżungli piaskami zielenią i złotymi plaży spotykała się grupa przyjaciół: olbrzymi znany z mądrości Słoń Tollerancjusz, żółciutka zawsze wesolutka Kaczucha Grzeczniucha, odważnie postępujący stary Żółw Doceniak oraz maleńka uczciwa Jaszczurka Troszczulka. Każde takie spotkanie zwierzęta traktowały, jako doskonałą okazję zarówno do zabawy i wypoczynku, jak i do zwierzeń. Wiedzieli, że mogą na siebie liczyć nie tylko w nieszczęściu, ale również razem cieszyć się swoimi osiągnięciami. Pewnego wieczoru, lekko rozleniwiona ciepłymi promyczkami zachodzącego słońca, Jaszczurka Troszczulka zaproponowała przyjaciołom, aby wybrali się na wycieczkę i zobaczyli na własne oczy, jak żyje się zwierzętom na innych lądach. Usłyszawszy propozycję Kaczucha Grzeczniucha podskoczyła radośnie i zaklaskała swoimi krótkimi skrzydełkami, Żółw Doceniak mlasnął z zadowolenia, a Słoń Tollerancjusz wykonał piękny ukłon w stronę pomysłodawczyni.
Nazajutrz, przyjaciele wsiedli do wypożyczonej łódeczki i wyruszyli ku nowym przygodom. Niestety, po krótkim czasie podróżowania, kiedy nasi bohaterowie zbliżali się właśnie do ukazującego się ich oczom lądu, zerwał się silny i porywisty wiatr, który rzucił łódkę na wystające z dna oceanu skały. Łódź rozbiła się. Na szczęście wszystkie zwierzęta bezpiecznie dopłynęły do pustej plaży. Lekko wystraszeni podróżnicy przytulili się do siebie. Po rozejrzeniu się wokół, stwierdzili, że stały ląd przypomina im ich ukochaną wyspę i mogą spokojnie odpocząć, a potem zaplanują dalsze działania. W miarę upływającego dnia, bez jedzenia i pozytywnych widoków na przyszłość, początkowa radość Kaczuchy Grzeczniuchny zamieniła się w smutek, którym zaraziła Żółwia Doceniaka, a ten stracił całą swoją odwagę. Zobaczywszy strach w oczach Żółwia Słoń Tolerancjusz stwierdził, że cała ta podróż była niemądrym pomysłem, czym obraził Jaszczurkę Troszczulkę! organizatorkę wycieczki.
Przyjaciele, którzy do tej pory siedzieli na plaży przytuleni, odwrócili się od siebie plecami i z nadętymi minkami patrzyli w dal. Siedzieliby pewnie tak przez całą noc, gdyby nie mądrość Żólwia Doceniaka. Żółw Doceniak, życzliwie - nie krytykując swoich towarzyszy, przypomniał wszystkim, że co prawda Jaszczurka Troszczulka wpadła na pomysł podróży, ale to pozostali przyjaciele, Słoń, Żółw i Kaczucha z radością i bez przymusu zaakceptowali plan wycieczki. Żółw podkreślił, że doskonałe pomysły należy doceniać, a nie krytykować, jeśli tylko coś pójdzie nie po naszej myśli. Zawstydzony Słoń przytulił Jaszczurkę Troszczulkę i głośnio wytrąbił jej do ucha, jedno z magicznych słów przepraszam. A Jaszczurka Troszczulka uczciwie przyznała, że faktycznie to ona wpadła na pomysł wyprawy na obce lądy. PRZEPRASZAM!!!
Kaczucha Grzeczniuchna podniesiona na duchu honorowym postępowaniem swoich przyjaciół, podskoczyła rozradowana w górę i powiedziała, że znalazła rozwiązanie dla ich trudnej sytuacji. Wszyscy zaczęli się do siebie uśmiechać i tak pogodzeni w dobrym humorze poszli spokojnie spać. Następnego dnia, z samego rana, przyjaciele rozpoczęli budowę tratwy zgodnie z pomysłem Kaczuchy Grzeczniuchy. Okazująca sobie szacunek grupka zwierząt sprawnie zbudowała solidną szalupę i zanim słońce pojawiło się w zenicie, byli już w drodze powrotnej do domu.
Widok zielonej wyspy na horyzoncie niezmiernie uradował podróżników. A kiedy po chwili dostrzegli na najwyższym wzniesieniu flagę z nazwą swojej wyspy, wiedzieli już, że są już bliziutko własnego, ukochanego miejsca na ziemi. Czy wiecie jak nazywała się wyspa?
Zał. 2 KRZYŻÓWKA 1 S K A Ł Y 2 P R Z E P R A S Z A M 3 T R A T W A 4 P R Z Y J A C I Ó Ł M I 5 U C Z C I W O Ś Ć 6 Z I E L O N Y 7 D O C E N I A K 8 K A C Z U C H A 1. O co rozbiła się łódź, w której podróżowały zwierzęta? 2. Jakiego magicznego słowa użył Słoń Tollerancjusz przytulając Jaszczurkę Troszczulkę? 3. Co zbudowały w zgodzie zwierzęta, po znalezieniu się na obcym lądzie? 4. Kim byli dla siebie główni bohaterzy bajki? 5. Jaka była główna cecha Jaszczurki? 6. Jaki kolor przeważał na wyspie, z której pochodziły zwierzęta? 7. Jak miał na imię Żółw? 8. Które ze zwierząt wpadło na pomysł zbudowania nowej tratwy, którą zwierzęta miały wrócić na swoją wyspę?
Zał. 3 Scenka 1 : Wieczorem, przy stole spotyka się rodzina: mama, tata, dwóch synów i córka. Córka opowiada, jak wyglądały w szkole jej przygotowania do występu na akademii z okazji Dnia Nauczyciela. Jeden z braci co chwilę przerywa jej wypowiedź, drugi z braci nie słucha tego co ma do powiedzenia siostra. Rodzice zdenerwowani zwracają uwagę dzieciom krzycząc na nie. Scenka 2 : Wieczorem, przy stole spotyka się rodzina: mama, tata, dwóch synów i córka. Córka opowiada, jak wyglądały w szkole jej przygotowania do występu na akademii z okazji Dnia Nauczyciela. Siostra wyśmiewa się z braci, że nie potrafiliby tak pięknie wystąpić, jak ona. Jedne z braci spuszcza głowę i siedzi smutny, drugi z braci wyśmiewa siostrę. Rodzice zdenerwowani krzyczą na dzieci. Scenka 3 : Wieczorem, przy stole spotyka się rodzina: mama, tata, dwóch synów i córka. Córka opowiada, jak wyglądały w szkole jej przygotowania do występu na akademii z okazji Dnia Nauczyciela. Bracia uważnie wysłuchują wypowiedzi siostry. Rodzice nie zwracają uwagi na swoje dzieci, rozmawiają o swoich sprawach. Scenka 4 : Wieczorem, przy stole spotyka się rodzina: mama, tata, dwóch synów i córka. Córka opowiada, jak wyglądały w szkole jej przygotowania do występu na akademii z okazji Dnia Nauczyciela. Bracia i rodzice uważnie wysłuchują wypowiedzi siostry, co jakiś czas grzecznie wypytują o szczegóły. Zał. 4 Czy idąc do cioci na urodziny w dresie, w którym na co dzień bawimy się na podwórku z kolegami, okazujemy jej szacunek?; Czy zwracając się do kolegów i koleżanek obraźliwie zyskujemy przyjaciół i ich szacunek?; Czy spóźniając się na spotkanie z koleżankami okazuje im szacunek?; Czy krzycząc na siostrę okazuję jej szacunek?; Czy wychodząc od znajomych i zostawiając po sobie porozrzucane zabawki zachowuję się grzecznie?; Czy odmawiając pożyczenia koleżance ołówka, którego zapomniała wziąć do szkoły, jesteśmy w stosunku do niej troskliwi?; Czy czytając list adresowany do mamy zachowuję się grzecznie?; Czy zaglądnie do szafy sąsiada pod jego nieobecność to brak szacunku dla jego prywatnego życia?; Czy udając, że nie wiemy, iż kolega został laureatem ważnego konkursu zachowujemy się grzecznie?; Czy dziękując mamie za przygotowanie pysznego obiadu okazujemy jej uznanie i podziw?; Czy śmiejąc się z otyłego kolegi, możemy o sobie powiedzieć, że szanujemy jego odmienność?).
Zał. 5 zwróć koledze uwagę spokojnym głosem, że ma Ci nie przeszkadzać; używając słowa proszę poproś o ciszę; używając słowa przepraszam zapytaj o drogę; wejdź do klasy i przywitaj się; zadzwoń do koleżanki i przedstaw się; zapytaj o zgodę na włączenie telewizora; ustąp koleżance miejsca; okaż koleżance życzliwe zainteresowanie jej chorobą; doceń wygląd swojego kolegi; wyjdź i wejdź do sali pukając najpierw do drzwi). Zał. 6 daj mi jeść!; odsuń się!; oddaj mi to!; otwórz drzwi; natychmiast podaj mi kredę! zrób to zadanie! uspokój się!; przestań gadać!; kłamiesz!; opowiadasz bajki!; daj mi spokój!; posprzątaj po sobie!)