Analizy Sektorowe Maj 217 Stabilizacja cen ziemi rolnej rok po wprowadzeniu regulacji w obrocie Surowce rolne: Zboża i uprawy polowe: Dobre przezimowanie upraw zbóż i rzepaku w kraju wskazuje na wyższe zbiory, niemniej czynnikiem ryzyka jest pogorszenie warunków pogodowych wiosną 217 r. Zbiory pszenicy na świecie w sez. 217/18 niższe r/r, jednak mniejsza konsumpcja ograniczać może wzrosty jej cen. Departament Analiz Ekonomicznych Zespół Analiz Sektorowych analizy.sektorowe@pkobp.pl Mariusz Dziwulski tel. 22 521 81 88 Mleko: Dodatnia dynamika wzrostu cen może sprzyjać zwiększaniu produkcji mleka w kraju. Wolumen skupu w 1q17 był o 3% wyższy r/r. Ograniczanie produkcji mleka w proszku może sugerować zmniejszenie presji na spadek jego cen. 28 26 24 Indeks cen żywności FAO (22-24 = 1) pkt. Mięso: Rekordowo wysokie ceny żywca wieprzowego w kwietniu, spowodowane wysokim popytem na rynku azjatyckim, oraz zmniejszeniem produkcji w niektórych krajach. Przy relatywnie wolnym wzroście cen pasz notowany jest znaczny wzrost opłacalności chowu trzody chlewnej. 22 2 18 16 14 Owoce i warzywa: Przezimowanie drzew i krzewów owocowych było dobre, niemniej, przymrozki w kwietniu i maju mogą wpłynąć ujemnie na zbiory Niższy poziom cen mrożonych malin może sugerować kolejną obniżkę cen skupu tych owoców. Z kolei, możliwe osłabienie produkcji w Serbii może wpływać w kierunku wzrostów cen na rynku krajowym. 12 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 żywność ogółem mięso mleko zboża 4,5 4, Kursy walut Otoczenie rolnictwa: 3,5 Ceny ziemi rolnej wykazują tendencję do stabilizacji. W ciągu roku od wprowadzenia zmian w obrocie, dynamika wzrostu cen dość mocno wyhamowała. Wyższe ceny produktów rolnych mogą zwiększać presję na dalsze wzrosty cen ziemi, jednak nie spodziewamy się istotnych zmian w dynamice. 3, 2,5 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 USD/PLN EUR/PLN Ceny netto wybranych produktów rolnych w kwietniu 217 r. Cena IV.17 pszenica konsumpcyjna (zł/t) 694,34-2,6 7,4 kukurydza paszowa (zł/t) 675,67 2,4 2,7 rzepak (zł/t) 1 839, -2,3 8,5 kurczęta () 3,29-2,6,3 trzoda chlewna () 5,46 9,5 32,6 mleko (zł/l)* 1,31 -,8 24,2 jabłka () 1,15 6,3 11,4 ziemniaki jadalne (),46, -15,7 *cena za marzec, źródło: MRiRW, GUS m/m Zmiana % r/r Cena ropy vs światowy indeks cen nawozów 16 USD/baryłkę pkt 16 14 14 12 12 1 1 8 8 6 6 4 4 2 2 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 sty-15 sty-16 sty-17 cena ropy Brent (L) indeks cen nawozów na świecie (21=1) (P) źródło: FAO, NBP, Bank Światowy, PKO Bank Polski 1
Zboża i uprawy polowe Dobre przezimowanie zbóż ozimych i rzepaku w Polsce Zboża Według ocen GUS przezimowanie zbóż w Polsce było znacznie lepsze niż w roku poprzednim, co na etapie wczesnowiosennym pozwalałoby oczekiwać wyższych zbiorów w 217 r. Nie wiadomo natomiast do końca jak na zbiory zbóż, w tym też jarych, wpłynie załamanie pogody na przełomie kwietnia i maja br., kiedy intensywne opady deszczu spowodowały opóźnienie siewu a w niektórych przypadkach jego uniemożliwienie. Stan zaawansowania upraw w znacznej części kraju (szczególnie w województwach Polski zachodniej) wg GUS w drugiej dekadzie kwietnia był gorszy niż w analogicznym okresie przed rokiem. Wiosenna ocena stanu upraw rolnych, uwzględniająca powyższe czynniki, zostanie przedstawiona przez GUS pod koniec maja br. Z kwietniowych szacunków GUS wynika, że zbóż ozimych pod zbiory w 217 r. zasiano około 4,3 mln ha, tj. nieco mniej niż w roku poprzednim (4,4 mln ha). Jednak dobry stan upraw spowodował, że do zaorania zakwalifikowano tylko,9% powierzchni, podczas gdy w roku poprzednim było to 7%. Tegoroczną powierzchnię zasiewów rzepaku ozimego oszacowano na,8 mln ha, czyli podobnie jak przed rokiem, niemniej do zaorania zakwalifikowano 1,1% areału upraw wobec aż 15% w roku poprzednim, co wskazywałoby na dość mocne odbicie zbiorów w kraju po ubiegłorocznym 2% spadku. Prognozy spadku produkcji pszenicy, jednak zapasy na wysokim poziomie Obawy o stan upraw i wolumen tegorocznych zbiorów pszenicy pojawiły się również w USA wskutek znacznych opadów śniegu oraz spadków temperatury w stanie Kansas (największy producent pszenicy w USA w 216 r.) i Colorado. Szacunki strat są jednak zróżnicowane i wahają się między,3 a 4, mln t (za Międzynarodową Radą Zbożową). Wskutek pojawienia się informacji o możliwych stratach ceny pszenicy w USA, jej ceny w kontraktach terminowych na początku maja wzrosły o ok. 1% w relacji tygodniowej. Obawy o stan upraw nie znalazły odbicia w pierwszych oficjalnych prognozach USDA (WASDE), dotyczących tegorocznej produkcji w USA w 217 r. Mówią one o 21% spadku produkcji pszenicy w tym kraju r/r, czyli zbliżonym do wcześniejszych oczekiwań (Agro Nawigator marzec 217). Z majowych prognoz USDA wynika, że światowe zbiory zbóż w sezonie 217/18 wyniosą 2,53 mld t (-2,4% r/r), przy spadku produkcji pszenicy o 2,% r/r do 738 mln t (zbliżony poziom do prognoz Międzynarodowej Rady Zbożowej). Będzie to drugi najwyższy wynik w historii. Co ciekawe, przy spadku globalnego zużycia (-,7% r/r), zapasy pszenicy na koniec sezonu 217/18 szacowane są na poziomie 258 mln t (+1,15% r/r), co będzie czynnikiem działającym na utrzymanie niskiego poziomu cen tego zboża na rynkach światowych. 2 11 zł/t 1 9 8 7 6 5 Tygodniowe ceny skupu zbóż w Polsce 4 213-1-1 214-1-1 215-1-1 216-1-1 217-1-1 4 3 2 1-1 -2-3 -4 Dynamika cen i skupu pszenicy w Polsce Ceny kontraktów terminowych na pszenicę i rzepak Euronext-MATIF kontrakt najbliższy Zbiory, zużycie i zapasy pszenicy na świecie wg USDA *prognoza indeks cen zbóż MRZ (P) kukurydza paszowa (L) źródło: MRiRW, MRZ, GUS, Reuters, USDA, PKO Bank Polski pkt. pszenica konsumpcyjna (L) żyto paszowe (L) -5 55 45 35 cena skupu - odwrócona skala (P) wolumen skupu (L) 25 213-1-1 214-1-1 215-1-1 216-1-1 217-1-1 76 74 72 7 68 EUR/t mln t rzepak (L) pszenica (P) EUR/t 214/15 215/16 216/17 217/18* mln t produkcja (L) zużycie (L) zapasy końcowe (P) 33 3 27 24 21 18 15 12-1 -75-5 -25 25 5 75 1 125 275 225 175 125 28 26 24 22 2
Mleko Skup mleka w 1q17 wyższy r/r Mleko Poprawa sytuacji cenowej na rynku mleka sprzyja zwiększaniu produkcji tego surowca w kraju. Według danych GUS, po lekkim spowolnieniu w 2h16 (-,4% r/r), dynamika skupu mleka w Polsce przyspieszyła w 1q17 do 3% r/r. Skup mleka był jednocześnie o 13,1% wyższy niż przed dwoma laty, czyli przed zniesieniem kwotowania produkcji mleka w UE. 16 15 14 13 zł/hl Cena mleka i dynamika jego skupu w Polsce 15 12 9 6 Ceny mleka od początku 217r., mimo sezonowej presji w kierunku spadków, wykazywały tendencje do stabilizacji. Zwiększała się jednak dynamika wzrostów cen wg GUS mleko w skupie w marcu 217 r. było średnio o 24% droższe r/r (wobec 18% i 21% odpowiednio w styczniu i lutym 217 r.; por. wykres). Oczekujemy, że ze względu na poziom ubiegłorocznej bazy, dynamika cen może wykazywać tendencje wzrostu do połowy 3q17. Wzrost skupu w Polsce przekłada się na zwiększenie produkcji przetworów mleczarskich, w szczególności serów (dojrzewających +3,2% r/r oraz świeżych +4,5% r/r) przy spadku produkcji mleka i śmietany w postaci stałej (-11,3%) oraz masła (dane GUS dla przedsiębiorstw zatrudniających 5 osób i więcej). Odwrót od produkcji mleka w proszku jest spowodowany m.in. nienajlepszą sytuacją cenową na tym rynku. Jego ceny, mimo wzrostu r/r (por. wykres) utrzymują się na relatywnie niskim poziomie. Ograniczanie produkcji odtłuszczonego mleka w proszku w krajach UE (w tym w Polsce), oraz dalszy spadek produkcji w Australii (największy producent na świecie), mogą być sygnałem lekkiej poprawy cenowej w kolejnych miesiącach. Stabilizuje się popyt ze strony Chin, choć wciąż pozostaje na wysokim poziomie. Z danych firmy consultingowej CLAL wynika, że w 1q17 import produktów mleczarskich przez Państwo środka zwiększył się jedynie o,7% r/r (vs 2,4% w całym 216 r.), choć jego wartość wzrosła o 15,7%. Spadki wolumenu widoczne są w przypadku masła (-15,1%) oraz mleka i śmietany (-1,4%) a także pełnego mleka w proszku (-3,9%). Chiny są kluczowym graczem na rynku mleka, a osłabienie dynamiki popytu może powodować zmniejszenie istotności tego czynnika dla dalszych wzrostów cen mleka. Poprawa koniunktury na rynku mleka w relacji rocznej przekłada się na większe zainteresowanie produkcją mleka i wzrost popytu na zwierzęta żywe krowy oraz jałówki. Ceny krów rzeźnych, ze względu na ograniczenie dynamiki ubojów (-2,2% w okresie styczeń-luty 217 r., vs +8,4 w całym 216 r.) - mniejsza skłonność do likwidacji stad przez producentów mleka rosły szybciej niż ceny bydła ogółem. Ceny jałówek jednorocznych w kraju (ceny targowiskowe, za GUS) w 1q17 wzrosły o blisko 25% r/r. Oczekujemy, że ten trend może utrzymać się również w 2q17 i 3q17 wskutek dodatniej dynamiki wzrostu cen mleka r/r. 3 12 3 11 1-3 9-6 cena skupu mleka (L) dynamika skupu mleka (P) Ceny zbytu przetworów mleczarskich w kraju 2 zł/t pkt 17 175 15 15 13 125 11 1 9 75 7 5 5 213-1-1 214-1-1 215-1-1 216-1-1 217-1-1 masło ekstra w blokach (L) odtłuszczone mleko w proszku (OMP) (L) Cena skupu mleka surowego na najważniejszych rynkach 45 EUR/1 kg 4 35 3 25 2 15 USA Nowa Zelandia UE-28 Import produktów mleczarskich przez Chiny 35 tys. t 3 25 2 15 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 215 216 217 źródło: MRiRW, GlobalDairyTrade, KE, CLAL, PKO Bank Polski
Mięso Dynamiczny wzrost cen żywca wieprzowego Mięso Po okresie stabilizacji w 1q17, na początku 2q17 ceny żywca wieprzowego wyraźnie wzrosły. Przeciętna cena zakupu w kraju w kwietniu br. (wg MRiRW 5,46, +9,5% m/m i +32,6% r/r) ukształtowała się na poziomie najwyższym od października 213 r. i jednocześnie najwyższym w ostatnich dwóch dekadach, biorąc pod uwagę tylko kwiecień. Na przestrzeni roku ceny mieszanek pełnoporcjowych dla trzody chlewnej spadły natomiast o 2% (dane dla marca), co znacznie wzmocniło opłacalność chowu trzody chlewnej w kraju. Wzrost cen żywca w Polsce i UE-28 wspierany jest wysokim poziomem eksportu mięsa wieprzowego z UE (+12,3% r/r w okresie styczeń-luty 217, do 653 tys. t w wadze tuszy), głównie na rynki azjatyckie. Wg danych Komisji Europejskiej eksport do Chin (najwyższy wzrost pod względem wolumenu) wyniósł 271 tys. t i był o 13,2% wyższy r/r. Silnie wzrosła też sprzedaż do Korei Południowej (+5,2% do 48,4 tys. t) oraz do Japonii (+11,7% do 65,4 tys. t). Kraje azjatyckie odbierają obecnie ponad 75% eksportu wieprzowiny z Unii Europejskiej. Wzrost eksportu mięsa wieprzowego z UE odbywał się przy osłabieniu produkcji u głównych producentów we Wspólnocie. Wg Eurostat uboje świń w styczniu i lutym 217 r. (w tys. t) w Niemczech i Danii zmniejszyły się odpowiednio o 3,6% i 6,6% r/r. Mniejszy poziom produkcji jest odzwierciedleniem zmniejszenia pogłowia trzody (w tym głównie loch) w ww. krajach. Jednak, można spodziewać się, że utrzymanie dobrej koniunktury spowoduje odwrócenie trendu spadkowego w unijnym pogłowiu w 2h17. Polski eksport mięsa wieprzowego (CN23) na początku 217 r. także przyspieszył, mimo braku możliwości sprzedaży na niektóre, ważne rynki azjatyckie (z powodu ASF). W okresie styczeń-luty wyniósł 75,7 tys. t (+6,5% r/r). Wzrost popytu na rynku chińskim widoczny był natomiast w postaci silnego wzrostu sprzedaży polskiego mięsa do Hongkongu (+12,7% r/r). Wartość eksportu wieprzowiny z Polski, dzięki wyższym cenom, wzrosła o nieco ponad 25% r/r. Czynnikiem niepewności dla unijnego rynku wieprzowiny jest trwałość popytu na rynku chińskim. Wiele źródeł wskazuje na możliwość wyhamowania dynamiki chińskiego importu w 2h17 oraz w 218 r. wskutek prawdopodobnego odbudowywania produkcji w tym kraju, choć sam wolumen prawdopodobnie pozostanie relatywnie wysoki. USDA w prognozach z kwietnia br. przewidywał wzrost importu wieprzowiny do Chin w 217 r. o 5,5% r/r (vs +112% r/r w 216 r.). Przy możliwym odwróceniu tendencji spadkowej u niektórych unijnych producentów, możliwe jest ograniczenie przestrzeni dla dalszych wzrostów cen w 2h17. 7, 6,5 6, 5,5 5, 4,5 4, Ceny skupu trzody chlewnej i bydła wg wagi żywej 3,5 213-1-1 214-1-1 215-1-1 216-1-1 217-1-1 trzoda chlewna bydło 4,5 4,1 3,7 3,3 2,9 Tygodniowe ceny skupu drobiu w Polsce 2,5 213-1-1 214-1-1 215-1-1 216-1-1 217-1-1 6, 5,5 5, 4,5 4, kurczęta (L) Ceny tuczników w Polsce i w Niemczech Opłacalność produkcji trzody chlewnej mierzona relacją cen żywca do cen mieszanki paszowej źródło: GUS, MRiRW, venneker.pl, PKO Bank Polski indory (P) 3,5 214-1-1 215-1-1 216-1-1 217-1-1 5, 4,6 4,2 3,8 3,4 żywiec wieprzowy - Polska (L) EUR/kg 7, 6,5 6, 5,5 5, 4,5 1,95 1,8 1,65 1,5 1,35 1,2 tuczniki (WBC 56%) w Niemczech (P) 3, 4
Owoce i warzywa Zbiory owoców i warzyw obarczone niepewnością Owoce i warzywa Mimo braku istotnych strat podczas przezimowania sadów i plantacji owocowych, przymrozki, z pierwszej połowy kwietnia mogą negatywnie wpłynąć na tegoroczne plonowanie niektórych owoców. Wg ocen GUS straty odnotowano na drzewach i krzewach owocowych oraz plantacjach jagodowych, które znajdowały się w trakcie kwitnienia m.in. brzoskwiń oraz moreli, a także czereśni. Na ostateczną ocenę szkód, która będzie uzwględniać także straty w przymrozkach majowych trzeba poczekać, jednak można wstępnie zakładać, że prawdopodobieństwo wzrostu cen owoców w 2h17 jest dość duże. Niekorzystne warunki pogodowe wpłynęły na opóźnienie siewów warzyw, co może opóźnić dostawy wczesnych warzyw na rynek krajowy (w tym też spod osłon) i oddziaływać w kierunku wzrostu cen. Dynamika sezonowego wzrostu cen warzyw ze zbiorów ubiegłorocznych może przyspieszyć zatem w drugiej połowie 2q17. Spadek cen mrożonych malin Po odbudowaniu się podaży na rynku europejskim (wzrost produkcji w Polsce i Serbii) w 216 r. ceny mrożonych malin znacząco spadły na początku maja br. były o ponad 5% niższe r/r. Ceny skupu malin do przetwórstwa w 216 r. były o 35% niższe r/r (4,98 za IERiGŻ-PIB) jednak były relatywnie wysokie (+22% w relacji do średniej w latach 212-214). Wyższy poziom zapasów mrożonek w skali europejskiej wskazuje na możliwość dalszego spadku cen malin świeżych w skupach w 217 r. Niemniej, głównym czynnikiem kształtowania cen będzie wysokość krajowych zbiorów tych owoców, warunkowana dalszym przebiegiem warunków pogodowych. Niekorzystne zmiany pogody w kwietniu br. w Serbii mogą mieć ujemny wpływ na podaż malin w tym kraju. Według serbskich organizacji branżowych opady śniegu i niskie temperatury w największym stopniu dotknęły upraw malin (na niektórych plantacjach pogorszenie warunków pogodowych nastąpiło w trakcie kwitnienia) i mogą mieć ujemny wpływ na plony odmian wczesnych. Jeżeli obawy znajdą potwierdzenie w spadku produkcji, to będzie to czynnik wspierający ceny również na rynku polskim. Zapasy jabłek na historycznie wysokim poziomie Choć na dzień 1 kwietnia 217 r. zanotowano 2,5% spadek wolumenu krajowych zapasów jabłek r/r (do 58 tys. t), to pozostawały one o 15,5% wyższe niż 2 lata wcześniej i o 75% wyższe wobec średniej w latach 21-214 (za WAPA). Wysoki stan jabłek w krajowych chłodniach sugerowałby ograniczenie wzrostów cen do końca sezonu 217/18, choć tu wiele zależeć będzie od sytuacji w popycie zagranicznym. Ceny jabłek (dane MRiRW) w kwietniu br. były przeciętnie o 11,4% wyższe r/r, ale o 17,4% niższe niż dwa sezony wcześniej. Początek maja przyniósł jednak znaczne ożywienie na rynku i relatywnie wysokie wzrosty cen (+16% w 2 tyg. maja vs 2 tydz. kwietnia), co oznaczać może, że poziom upłynniania zapasów jabłek jest wyższy niż wskazują na to dane WAPA. 5 Miesięczne ceny skupu owoców i warzyw do konsumpcji bezpośredniej w kraju 2,5 2, 1,5 1,,5,,6,5,4,3,2 cebula marchew jabłka Ceny skupu jabłek do przetwórstwa i ceny ZSJ w eksporcie z Polski,1 1,8 EUR/kg 1,6 1,4 1,2 1,,8,6 jabłka do przetwórstwa (L) Ceny mrożonych owoców w eksporcie z Polski Zapasy jabłek w Polsce stan na 1 kwietnia źródło: ZEO IERiGŻ-PIB, MRiRW, GUS, WAPA, PKO Bank Polski EUR/kg 1,6 1,4 1,2 1,,8,6 zagęszczony sok jabłkowy (P),4 sty-13 lip-13 sty-14 lip-14 sty-15 lip-15 sty-16 lip-16 sty-1 7 6 5 4 3 2 1 tys. t truskawki wiśnie 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217
Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Agro Nawigator Otoczenie rolnictwa Minął rok od wprowadzenia zmian w obrocie ziemią rolną - ceny wzrastają, ale zdecydowanie wolniej Otoczenie rolnictwa Zmiana przepisów w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, która weszła w życie 3 kwietnia 216 r. nie spowodowała spadków cen ziemi rolnej, niemniej dynamika wzrostu cen znacząco wyhamowała na przestrzeni ostatniego roku. Według danych GUS przeciętna cena gruntów ornych w 1q17 w Polsce wynosiła 4,4 tys. zł/ha (+3,6% r/r, vs +7,7% w 1q16). Niewielkie zmiany q/q wskazują na stabilizację na rynku ziemi rolnej. W stosunku do 4q16 ceny ziemi zanotowały,4% wzrost. Wprowadzenie ograniczeń w obrocie ziemią było tylko jednym z czynników zmniejszenia dynamiki jej cen. Ważnym był również spadek cen produktów rolnych w całym 216 r., który wpłynął na zmniejszenie popytu wśród producentów rolnych. Nastąpiło wyraźne pogorszenie relacji cen produktów rolnych do czynnika ziemi, choć już druga połowa 216 r. i początek 217 r. przyniosły pewną poprawę. Skutki wzrostu cen surowców rolnych były widoczne w postaci niewielkiego wzrostu dynamiki cen ziemi w 1q17 w stosunku do 3q16 i 4q16 (por. wykres). Wzrost cen w rolnictwie w 1h17 wspierać może zakupy ziemi rolnej w kraju, choć warto zauważyć, że ceny niektórych z nich (np. pszenicy) wciąż wzrastają wolniej niż ceny gruntów (por. wykres). Można oczekiwać, że w kolejnych kwartałach ziemia rolna będzie drożeć, jednak dynamika ta może być w dalszym ciągu stosunkowo słaba. Ceny produktów roślinnych (por. str. 2), mimo wzrostów r/r pozostaną prawdopodobnie relatywnie niskie, co prawdopodobnie ograniczać będzie wzrost popytu na ziemię. Ceny użytków rolnych (w 1q17, r/r) wzrastały w 15 województwach, spadek 2,4% zanotowano jedynie w woj. łódzkim. Najbardziej widoczne wyhamowanie dynamiki wzrostów cen ziemi rolnej wystąpiło w woj. zachodniopomorskim (+1% r/r w 1q17 vs 15,2% w 1q16). Największe wzrosty cen odnotowano natomiast w woj. wschodnich: mazowieckim (+5,8%), lubelskim (+5,5%), warmińskomazurskim (+5,%) oraz podlaskim (+4,8%). W dużej mierze spowodowane były one wysokim popytem w obszarach koncentracji produkcji mleka (poprawa opłacalności chowu krów mlecznych w 1q17) przy relatywnie niewielkich ilościach transakcyjnych (rozdrobnienie gospodarstw). 45 4 35 3 25 2 15-1 -2-3 -4-5 Ceny użytków rolnych w Polsce w obrocie prywatnym (grunty orne cena za ha) 3 2 1 tys. zł 1q13 3q13 1q14 3q14 1q15 3q15 1q16 3q16 1q17 przeciętna cena gruntów ornych (L) dynamika zmian (P) Zmiany relacji cen produktów rolnych do cen gruntów rolnych w kraju 1q13 3q13 1q14 3q14 1q15 3q15 1q16 3q16 1q17 ceny pszenicy/ ceny gruntów ornych ceny żywca wieprzowego / ceny gruntów ornych Ceny gruntów ornych wg województw w 1q17 (tys. zł/ha) 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 tys. zł 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 35 28 21 14 7-7 ceny gruntów ornych zmiana ceny r/r źródło: GUS, PKO Bank Polski 6 Niniejszy materiał ma charakter informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 26438; NIP: 525--77-38 REGON: 16298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 25 zł