SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA ROCZNEGO PROGRAMU DZIAŁANIA ZESPOŁU LUBELSKICH PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH ZA 2014 ROK

Załącznik do uchwały Nr XXXI/542/2015 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA ROCZNEGO PROGRAMU DZIAŁANIA ZESPOŁU LUBELSKICH PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH ZA 2014 ROK

SPIS TREŚCI Wstęp.... 3 I. Ochrona przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości historycznych i kulturowych..... 4 II. Organizacja działalności edukacyjnej, turystycznej i rekreacyjnej....12 III. Współdziałanie w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi oraz osobami prawnymi i fizycznymi.....28 IV. Działalność opiniodawcza....29 V. Informacja z realizacji wydatków budżetowych za okres 2014 r. 29 VI. Informacja z realizacji dochodów budżetowych za rok 2014 r.....32 Zakończenie.....33 Strona 2 z 37

Wstęp Zgodnie z 13 pkt 2 Statutu Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, stanowiącym załącznik do uchwały Nr XXXVIII/690/09 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 9 grudnia 2009 r., Dyrektor Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych każdego roku opracowuje i przedkłada do zatwierdzenia Zarządowi Województwa Lubelskiego sprawozdanie z wykonania rocznego programu działania za ubiegły rok. Sprawozdanie z wykonania rocznego programu działania Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych za 2014 r. to kompendium wiedzy o działalności tej jednostki. W dokumencie najwięcej miejsca poświęca się działalności w zakresie: ochrony przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości historycznych i kulturowych, organizacji działalności edukacyjnej, turystycznej i rekreacyjnej, współdziałania w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi oraz osobami prawnymi i fizycznymi, działalności opiniodawczej. Sprawozdanie zawiera również informacje z realizacji wydatków budżetowych za rok 2014. Poniesione wydatki uwzględniają: wynagrodzenia i składki, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki na realizację zadań statutowych, wydatki majątkowe. Wszystkie zestawienia danych, tabele i inne informacje zawarte w Sprawozdaniu są opracowaniem własnym na podstawie informacji przekazanych przez poszczególne oddziały terenowe Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. Strona 3 z 37

I. Ochrona przyrody, walorów krajobrazowych oraz wartości historycznych i kulturowych. 1. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych w 2014 r. przeprowadził inwentaryzację tworów i składników przyrody nieożywionej oraz nowych stanowisk gatunków flory i fauny: 1) Chełmski Park Krajobrazowy: Flora: 11 gatunków np.: pełnik europejski, kukułka krwista, storczyk kukawka, mieczyk dachówkowaty, naparstnica zwyczajna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 28 Fauna: 15 gatunków np.: remiz, czajka, kumak nizinny, kszyk, łabędź niemy, perkoz dwuczuby, zausznik. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 62 2) Sobiborski Park Krajobrazowy: Flora: 1 gatunek: kocanki piaskowe. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 3) Strzelecki Park Krajobrazowy: Flora: 7 gatunków: ciemiężyca zielona, kukułka krwista, storczyk kukawka. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 27 Fauna: 9 gatunków np.: orlik krzykliwy, czajka, błotniak łąkowy, błotniak stawowy, bąk, kszyk, bóbr europejski. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 22 4) Skierbieszowski Park Krajobrazowy: Flora: 2 gatunki: konwalia majowa, przytulia wonna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 Fauna: 2 gatunki: puszczyk zwyczajny, puszczyk uralski. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 11 5) Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej: Składniki przyrody nieożywionej: Progi skalne w rezerwacie Czartowe Pole, Źródliska rzeki Jeleń w Suścu. Flora: 3 gatunki: rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne, torfowiec błotny. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 3 6) Krasnobrodzki Park Krajobrazowy: Składniki przyrody nieożywionej: Kamieniołom w Nowinach, Kamieniołom w Bliżowie, Kamieniołom w Krasnobrodzie, Źródliska Wieprz w Kaczórkach, Źródliska rzeki Wieprz w Hutkach, Źródliska rzeki Wieprz w Krasnobrodzie (Kapliczka na Wodzie). Strona 4 z 37

7) Południoworoztoczański Park Krajobrazowy: Składniki przyrody nieożywionej: Źródliska Prutnik w Siedliskach. 8) Kazimierski Park Krajobrazowym: Składniki przyrody nieożywionej: Kamieniołom w Kazimierzu Dolnym, Kamieniołom w Dobrym i w Bochotnicy. Flora: 9 gatunków np.: krwiściąg mniejszy, złocień polny. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 16 Fauna: 7 gatunków np.: czapla nadobna, uszatka, ostrygojad, dudek, paź królowej. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 23 9) Kozłowiecki Park Krajobrazowy: Fauna: 11 gatunków np.: dzięcioł czarny, łęczak, bąk, dziwonia, wilga. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 12 10) Krzczonowski Park Krajobrazowy: Flora: 5 gatunków np.: cieszynianka wiosenna, lilia złotogłów, parzydło leśne. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 5 Fauna: 11 gatunków np.: gąsiorek, jarzębatka, kowalik, muchołówka szara, dzięcioł zielony. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 14 11) Nadwieprzański Park Krajobrazowy: Flora: 13 gatunków np.: starodub łąkowy, kruszczyk błotny, dzwonek boloński, cibora brunatna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 17 Fauna: 19 gatunków np.: ropucha szara, piskliwiec, zimorodek, żuraw, kląskawka. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 25 Strona 5 z 37

1. Łabędź niemy. 12) Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie: Flora: 2 gatunki : wielosił błękitny, goryczka wąskolistna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 3 Fauna: 25 gatunków np.: gęś gęgawa, rybitwa czarna, rybitwa białoskrzydła, bąk. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 32 13) Wrzelowiecki Park Krajobrazowy: Składniki przyrody nieożywionej: Kamieniołom w Dobrym. Flora: 8 gatunków np.: miłek wiosenny, len złocisty, wisienka karłowata, parzydło leśne, czworolist. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 8 Fauna: 12 gatunków np.: kuropatwa, pustułka, turkawka, piskliwiec, dziwonia. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 14 14) Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu : Flora: 7 gatunków np.: wawrzynek wilczełyko, pełnik europejski, widłak jałowcowaty. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 24 Fauna: 6 gatunków np. bocian biały, rybitwa białoskrzydła, rybitwa czarna, łabędź niemy, żółw błotny, sowa uszatka. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 63 15) Park Krajobrazowy Lasy Janowskie : Flora 11 gatunków np.: czosnek niedźwiedzi, storczyk szerokolistny, wawrzynek wilcze łyko, zawilec gruczołowaty, bluszcz pospolity. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 12 Fauna 5 gatunków: kumak nizinny, błotniak stawowy, żuraw, bielik, bóbr europejski. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 8 Strona 6 z 37

16) Chodelski ObszarChronionego Krajobrazu: Flora: 2 gatunki: gwiazdosz potrójny, piestrzyca zatokowata Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 Fauna: 6 gatunków np.: czapla biała, brzęczka, raniuszek, rzekotka drzewna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 6 9) Czerniejowski Obszar Chronionego Krajobrazu: Fauna: 2 gatunki np.: wilga, zimorodek. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 10) Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu: Fauna: 5 gatunków np.: rybitwa białoczelna, rybitwa, piskliwiec, szczygieł. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 5 11) Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Ciemięgi : Fauna: 7 gatunków np.: krogulec, błotniak stawowy, czajka, oknówka, strumieniówka. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 8 12) Obszar Chronionego Krajobrazu Pradolina Wieprza : Flora: 2 gatunki: widłak jałowcowa ty, mleczaj rydz. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 Fauna: 25 gatunków np.: żuraw, bielik, gęś zbożowa, kazarka rdzawa, świstun. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 34 13) Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu: Fauna: 2 gatunki: kobuz, żółw błotny. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 14) Chełmski Obszar Chronionego Krajobrazu: Fauna: 1 gatunek: błotniak łąkowy. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 1 Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych założył 495 karty inwentaryzacyjne. 2. Zainstalowano 6 budek lęgowych na terenie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu. Budki lęgowe były instalowane w ramach zajęć edukacyjnych. Skontrolowano zasiedlenie budek w liczbie 8 szt. na terenie działki Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Janów Podlaski. Lęgi wyprowadziły: sikorka bogatka (2 lęgi), mazurek, kawka i szpaki (3 lęgi). 3. We współpracy z Departamentem Rolnictwa i Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie oraz Wojewódzkim Biurem Geodezji w Lublinie, Strona 7 z 37

podjęto wykonanie uszczegółowienia przebiegu granic wraz z wykonaniem charakterystyk powierzchniowych obszarów: 1) Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, 2) Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, 3) Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego, 4) Obszaru Chronionego Krajobrazu Kozi Bór, 5) Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, 6) Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 4. Przeprowadzono monitoring stanowisk żółwia błotnego w Chełmskim Parku Krajobrazowym, w których zlokalizowano osiem lęgowisk. Na siedmiu stanowiskach stwierdzono łącznie szesnaście dorosłych i dwa młodociane osobniki. Żółwie przebywały w sąsiedztwie zbiorników wodnych lub w wodzie. Na trzech stanowiskach zlokalizowano pięć zniszczonych gniazd żółwi błotnych. Dewastacji dokonały drapieżniki naziemne: lis, kuna, jenot, ale możliwe też jest zniszczenie gniazd przez kruka, srokę lub sójkę. 5. Dokonano obserwacji wybranych stanowisk gatunków flory i fauny wraz z naniesieniem do kart inwentaryzacyjnych: 1) Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu : Flora: 12 gatunków np.: widłak jałowcowaty, brzoza niska, zimoziół północny, rojnik, podkolan biały. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 14 Fauna: 1 gatunek: łabędź niemy. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 2) Chełmski Park Krajobrazowy: Flora: 2 gatunki: storczyk, pełnik europejski. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 11 3) Krzczonowski Park Krajobrazowy: Flora: 5 gatunków: cieszynianka wiosenna, groszek wschodniokarpacki, lilia złotogłów, dziewięćsił bezłodygowy, parzydło leśne. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 6 4) Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie : Flora: 2 gatunki: wielosił błękitny, goryczka wąskolistna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 2 Fauna: 5 gatunków: gęś gęgawa, rybitwa czarna, rybitwa białoskrzydła, czapla biała, bąk. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 5 Strona 8 z 37

2. Parzydło leśne. 5) Wrzelowiecki Park Krajobrazowy: Flora: 3 gatunki: miłek wiosenny, wisienka stepowa, len złocisty. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 3 6) Park Krajobrazowy Lasy Janowskie : Flora: 7 gatunków : rosiczka okrągłolistna, świecznica rozgałęziona, widłak jałowcowaty, widłak wroniec, bluszcz pospolity, bagno zwyczajne, czosnek niedźwiedzi. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 8 7) Krasnobrodzki Park Krajobrazowy: Flora: 6 gatunków: buławnik wielkokwiatowy, wawrzynek wilczełyko, płonnik pospolity, barwinek pospolity, konwalia majowa, paprotka zwyczajna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 8 8) Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej: Flora: 1 gatunek: paprotka zwyczajna. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 1 9) Sobiborski Park Krajobrazowy: Fauna: 1 gatunek: żółw błotny. Liczba kart inwentaryzacyjnych: 8 Sprawdzono 45 stanowisk flory i fauny na terenie parków krajobrazowych. Efekty obserwacji uwzględniono w kartach inwentaryzacyjne roślin i zwierząt. Uzyskane informacje posłużyły do określenia stabilności populacji na danym terenie, występujących zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych gatunku. np.: stanowisko cieszynianki wiosennej w rezerwacie Las Królewski w Krzczonowskim Parku Krajobrazowym w ok. 80% zostało zniszczone przez dziki, Strona 9 z 37

gniazda żółwia błotnego w Chełmskim Parku Krajobrazowym w ok. 17 % zostały zniszczone przez drapieżniki i działalność rolniczą. 3. Tablica graniczna w Nadbużańskim OCK. 6. Wymieniono tablice informacyjne na terenie czterech parków krajobrazowych: 1) Chełmski Park Krajobrazowy: 3 tablice informacyjne, 2) Południoworoztoczański Park Krajobrazowy: 2 tablice informacyjne, 3) Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie : 4 tablice informacyjne, 4) Nadwieprzański Park Krajobrazowy: 3 tablice informacyjne. Łącznie na terenie parków krajobrazowych wymieniono 12 tablic informacyjnych. 7. Dokonano inwentaryzacji tablic granicznych na obszarach chronionego krajobrazu: 1) Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu: 4 tablice graniczne, 2) Poleski Obszar Chronionego Krajobrazu: 3 tablice graniczne, 3) Poleski Park Krajobrazowy: 2 tablice graniczne, 4) Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu: 5 tablic granicznych, 5) Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu: 4 tablice graniczne. Łącznie na obszarach chronionego krajobrazu zinwentaryzowano 18 tablic granicznych. Stwierdzono stan dobry 13 tablic, pozostałe sztuki do wymiany. 8. Dokonano inwentaryzacji ścieżek edukacyjnych na terenie parków krajobrazowych: 1) Chełmski Park Krajobrazowy: - ścieżka edukacyjna Motylowe Łąki, - ścieżka edukacyjna Bagno Serebryskie, - ścieżka edukacyjna Bachus. Strona 10 z 37

2) Park Krajobrazowy Lasy Janowskie : - ścieżka przyrodnicza w rezerwacie Szklarnia, - ścieżka edukacyjna w rezerwacie Lasy Janowskie, - ścieżka edukacyjna w rezerwacie Imielty Ług. 3) Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu : - ścieżka edukacyjna Nadbużańskie Łęgi, - ścieżka edukacyjna Kalinik. 4) Kozłowiecki Park Krajobrazowy: - ścieżka dydaktyczna Kopanina. 5) Krzczonowski Park Krajobrazowy: - ścieżka dydaktyczna w Krzczonowskim Parku Krajobrazowym. 6) Nadwieprzański Park Krajobrazowy: - ścieżka dydaktyczna w Nadwieprzańskim Parku Krajobrazowym. 7) Kazimierski Park Krajobrazowy: - ścieżka dydaktyczna Korzeniowy dół, - ścieżka dydaktyczna Janowiec - Janowice Janowiec, - ścieżka dydaktyczna Kazimierz Męćmierz Kazimierz. 8) Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej: - ścieżka edukacyjna Nad Tanwią. 9) Krasnobrodzki Park Krajobrazowy: - ścieżka przyrodniczo historyczno - dydaktyczna wokół Krasnobrodu. 10) Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy: - ścieżka przyrodniczo-historyczna Szczebrzeszyn Kawęczynek. 11) Południoworoztoczański Park Krajobrazowy: - ścieżka historyczno-przyrodnicza po Południoworoztoczańskim Parku Krajobrazowym. Zinwentaryzowano 18 ścieżek edukacyjnych na terenach parków krajobrazowych. Uzyskane informacje posłużyły do określenia stanu infrastruktury turystycznej i prawidłowości oznakowania ścieżek. Stwierdzono konieczność naprawy lub wymiany tablic na ścieżkach z wyłączeniem Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej, Lasy Janowskie Krasnobrodzkiego, Szczebrzeszyńskiego oraz Kozłowieckiego z powodu dobrego ich stanu i oznakowania. 9. Prowadzono hodowlę konia biłgorajskiego: 1) przygotowano i złożono do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Janowie Lubelskim wniosek o przyznanie płatności na rok 2014. Decyzją Nr 0050-2014-000008383 Strona 11 z 37

przyznana została płatność w kwocie 15 615,81zł. w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, 2) Decyzją Nr 0050-2014-000007203 uzyskano od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dopłatę do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania na rok 2014 w kwocie 3057,32 zł, 3) zabezpieczono paszę na okres zimowy, dokonano zakupu: - siana łąkowego w ilości 2000 kostek, - słomy w ilości 10 ton, - owsa w ilości 3 ton, 4) zakupiono i zamontowano 10 sztuk tablic informacyjnych na ogrodzeniu łąk i na terenie ostoi, 5) wykonano prace związane z obsługą i pielęgnacją koni: - odrobaczenie przewodów pokarmowych 10 sztuk koni, - bieżąca opieka weterynaryjna koni, 6) sprzedano 10 sztuk koni, sztuk koni przekazano do Muzeum Wsi Lubelskiej; obecnie stado liczy 10 sztuk. 4. Ostoja Konia Biłgorajskiego. II. Organizacja działalności edukacyjnej, turystycznej i rekreacyjnej. 1. Zespól Lubelskich Parków Krajobrazowych stworzył ofertę edukacyjną w formie listy zajęć: 1) Prelekcji i warsztatów 74 tematów, 2) Zajęć w terenie i ośrodkach edukacji ekologicznej: 41 tematów. Oferta zawiera tytuł i rodzaj działania edukacyjnego, jego krótki opis oraz określenie grupy wiekowej odbiorców. Na początku roku szkolnego 2014/2015 opublikowano na stronie www.parki.lubelskie.pl 115 tematów zajęć edukacyjnych oraz rozesłano ofertę edukacyjną do 222 placówek oświatowych położonych w granicach parków krajobrazowych. Oferta Strona 12 z 37

Edukacyjna została opracowana na podstawie Zasad Edukacji Ekologicznej Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. 2. Zespól Lubelskich Parków Krajobrazowych przygotował Kalendarium Działań Edukacyjnych na rok szkolny 2014/2015, na podstawie zgłoszeń placówek oświatowych położonych w granicach parków krajobrazowych. Kalendarium Działań Edukacyjnych zawiera tytuł i rodzaj działania edukacyjnego wraz z miejscem i planowanym terminem jego przeprowadzenia. Kalendarium Działań Edukacyjnych zostało opracowane na podstawie Zasad Edukacji Ekologicznej Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. 3. Prowadzono zajęcia edukacyjne w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych: Prelekcje i warsztaty przeprowadzono w ramach następujących tematów: 1) Formy ochrony przyrody w najbliższej okolicy, 2) Walory przyrodnicze Chełmskiego Parku Krajobrazowego, 3) Płazy i gady Polski, 4) Walory przyrodnicze Sobiborskiego Parku Krajobrazowego, 5) Charakterystyka parków krajobrazowych na obszarze działania ZLPK OT Chełm, 6) Leśne tajemnice, 7) Walory przyrodnicze Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, 8) Bezpieczeństwo osób przebywających na obszarach wodnych w granicach parków krajobrazowych, 9) Kto zostawił ślady na śniegu?, 10) Jesień w parkach krajobrazowych, przyroda szykuje się do zimy, 11) Sowy Polski, 12) Natura 2000 jako współczesna europejska forma ochrony przyrody, 13) Odnawialne źródła energii korzyści i zagrożenia, 14) Zwiastuny wiosny, 15) W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku, 16) Żywioły Ziemi woda, powietrze, ogień, ziemia, 17) Świat bez śmieci segregacja odpadów u źródła, 18) Walory przyrodnicze Doliny Środkowego Bugu, 19) Od ogółu do szczegółu, 20) W słowach kilku o wydrze bobrze i wilku bóbr, 21) Rola wody w lesie, 22) Funkcje lasów 23) W słowach kilku o wydrze bobrze i wilku wilk, 24) Walory przyrodnicze Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie, 25) Bo to już wiosna, 26) Leśne tajemnice, 27) Leśni mieszkańcy, 28) Dlaczego jesień świat przemienia, Strona 13 z 37

29) Jakie to drzewo, 30) Ptasia stołówka, czyli słów kilka o dokarmianiu ptaków i zwierząt zimą, 31) Poznajemy ślady i tropy zwierząt, 32) Jak przetrwać zimę, 33) Walory przyrodnicze Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu, 34) Odnawialne źródła energii korzyści i zagrożenia, 35) Przychodzi wiosna, 36) Poznajemy różnorodność płazów i gadów rodzimej fauny, 37) Śmieci mniej ziemi lżej segregacja odpadów, 38) Poznajemy drzewa i krzewy naszych lasów, 39) Jesień czasem zmian w przyrodzie, 40) Geologia co to takiego?, 41) Klimatyczne ABC, 42) Goście w karmniku, 43) Leśny detektyw, 44) Parki Krajobrazowe Zamojszczyzny, 45) Gdzie mieszkają ptaki, 46) Wycieczka do lasu, 47) Budka lęgowa, 48) Ochrona przyrody i krajobrazu, 49) Rady na odpady, 50) Zwierzęta zagrożone wyginięciem, 51) Stan środowiska i sposoby jego poprawy, 52) Niebezpieczne rośliny i zwierzęta, 53) Wiosna w parkach, 54) Przygotowania zwierząt do zimy, 55) Pożyteczne owady, 56) Mikrokosmos podmokłych łąk. Łącznie w prelekcjach i warsztatach wzięło udział 7759 uczniów. Łącznie 486 godzin dydaktycznych. Strona 14 z 37

5. Zajęcia edukacyjne w szkole. Zajęcia w terenie i ośrodkach edukacji ekologicznej przeprowadzono w zakresie następujących tematów: 1) Ekosystem pól i łąk dzikie rośliny, 2) Różnorodność biologiczna znaczenie roślin w życiu człowieka, 3) Poznajemy polskie drzewa, 4) Osobliwości przyrodnicze Chełmskich Torfowisk Węglanowych, 5) Walory przyrodnicze Doliny Środkowego Bugu, 6) Ścieżkami przyrodniczymi Parków Krajobrazowych, 7) Mikrokosmos podmokłych łąk, 8) Uczymy się obserwować przyrodę. Od ogółu do szczegółu, 9) Tropem dzikiej przyrody rezerwatu Szklarnia, 10) Szlakiem bagien i glinianych garnków, 11) Rozpoznawanie drzew i krzewów naszych lasów, 12) Przyroda Lasów Janowskich w pigułce, 13) Wyprawa rowerowa do rezerwatu Szklarnia, 14) Śladem partyzantów- lekcja historii w terenie, 15) Dlaczego jesień świat przemienia?, 16) Święto Drzewa 2014, 17) Mikrokosmos podmokłych łąk, 18) Poznajemy rodzimą przyrodę w oparciu o ścieżkę edukacyjną Nadbużańskie Łęgi, 19) Walory przyrodnicze Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu w oparciu o prezentację multimedialną, Strona 15 z 37

6. Zajęcia terenowe w punkcie edukacyjnym w Chełmskim Parku Krajobrazowym. 20) Fauna Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu w oparciu o ekspozycję zwierząt omówienie cech charakterystycznych i biologii poszczególnych gatunków, 21) Mikrokosmos podmokłych łąk, 22) Las i jego mieszkańcy na ścieżce przyrodniczej Nadbużańskie Łęgi, 23) Rezerwat Nad Tanwią zajęcia terenowe, 24) Rezerwat Św. Rocha oraz wzgórze Kamień zajęcia terenowe, 25) Stanowisko dokumentacyjne Kamieniołom, 26) Geologia Roztocza zajęcia w Krasnobrodzkim Parku Krajobrazowym, 27) Siedliska leśne Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego - zajęcia w ramach rajdu pieszego nordic walking organizowanego we współpracy z Urzędem Gminy Zamość, 28) Wąwozy lessowe Roztocza Zachodniego - zajęcia w ramach rajdu pieszego nordic walking organizowanego we współpracy z Urzędem Gminy Zamość, 29) Walory przyrodnicze, krajobrazowe i historyczne Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego, 30) Cofając się w czasie mieszkańcy morza kredowego warsztaty w Kamieniołomie Piotrawin, 31) Wycieczki po Lubelskich Parkach Krajobrazowych - Rajd po Krzczonowskim Parku Krajobrazowym, 32) Walory przyrodnicze, historyczne, kulturowe i krajobrazowe Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, 33) Mikrokosmos wilgotnych łąk. W zajęciach terenowych uczestniczyło 3698 uczniów. Łącznie 476 godzin. Strona 16 z 37

Przeprowadzono pogadanki na temat: 7.Wyjazd edukacyjny. Koń biłgorajski oraz historia powstania ostoi. Z tej formy edukacji skorzystało 2099 osób. Łącznie 51 spotkań. 4. Zorganizowano konkurs Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski na szczeblu wojewódzkim. W konkursie udział wzięły szkoły z obszaru działania wszystkich oddziałów terenowych Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. W roku szkolnym 2013/2014 odbyły się etapy: szkolny, gminny, parkowy i wojewódzki, w których uczestniczyło 890 uczniów z 40 lubelskich szkół. Etap wojewódzki XIII edycji konkursu Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski odbył się w Publicznym Gimnazjum im. Jana Pawła II w Janowie Podlaskim. Zwycięzcy etapu wojewódzkiego reprezentowali Województwo Lubelskie w finale ogólnopolskim, który odbył się w dniach 26 30 maja 2014 r. w Województwie Pomorskim. 5. Zorganizowano okręgowy etap XXIX edycji Olimpiady Wiedzy Ekologicznej, który odbył się 12 kwietnia 2014 r. na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lubelskiej. Do etapu podstawowego XXIX edycji konkursu w Województwie Lubelskim przystąpiło 1524 uczniów ze 86 szkół ponadgimnazjalnych, z których do etapu okręgowego przeszło 96 uczestników z 42 szkół. Komisja Konkursowa wyłoniła 7 uczestników, którzy reprezentowali Województwo Lubelskie na finale centralnym XXIX Olimpiady Wiedzy Ekologicznej, który odbył się 6 8 czerwca 2014 r. w Supraślu na Podlasiu. 6. Zorganizowano konkursy dla dzieci i młodzieży propagujące wartości przyrodnicze parków krajobrazowych: Strona 17 z 37

1) Zrealizowano IV edycję konkursu ekologicznego pn. Budka lęgowa - w ramach czynnej ochrony ptaków. Konkurs skierowany został do szkół z terenu Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego oraz Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Do konkursu przystąpiło 55 uczniów, 2) Zorganizowano ogólnopolski konkurs pt. Atrakcje turystyczne parków krajobrazowych Roztocza. Zadaniem uczestników konkursu było napisanie artykułu oraz wykonanie zdjęć przedstawiających atrakcje turystyczne parków krajobrazowych Roztocza. Laureatem został Pan Marek Czeżyk z Suszna, 3) Zrealizowano II edycję konkursu integracyjnego dla dzieci i rodziców pt. Karmnik dla ptaków. Konkurs na najładniejszy karmnik dla ptaków został skierowany do dzieci z terenu Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego. Celem konkursu było poznanie ptaków żyjących w okolicy, włączenie dzieci i ich rodziców do czynnej ochrony ptaków oraz pracy na rzecz ochrony środowiska. W konkursie udział wzięło 21 uczniów ze Szkoły Podstawowej Nr 3 w Szczebrzeszynie, 4) Współorganizowano konkurs wiedzy ekologicznej pt. Zwierzęta zamojskich parków krajobrazowych w naszym zoo z Ogrodem Zoologicznym im. Stefana Millera w Zamościu. W konkursie udział wzięło 9 szkół podstawowych, zgłaszając w sumie 45 uczniów klas IV VI. Zwyciężyła Szkoła Podstawowa Nr 8 w Zamościu, 5) Zorganizowano V edycję konkursu pt. Spotkania z przyrodą im. Jerzego Ostaszewskiego. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych znajdujących się na terenie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu i jego otuliny oraz na terenie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. W konkursie wzięło udział 44 uczniów, 6) Przeprowadzono konkurs pt. Makrokosmos w przyrodzie, podczas zajęć terenowych pt. Osobliwości przyrodnicze Chełmskich Torfowisk Węglanowych, który sprawdził wiedzę zdobytą podczas zajęć. Konkurs przeprowadzono podczas 2 wyjazdów terenowych, 7) Współorganizowano konkurs nt. Wiedzy o Chełmskim Parku Krajobrazowym ze Szkołą Podstawową w Świerżach. W konkursie uczestniczyło 10 osób, które rozwiązały test składający się z 15 pytań. Ideą konkursu było propagowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych Chełmskiego Parku Krajobrazowego, 8) Przeprowadzono konkurs pt. Przyrodniczy Chełmskie Parki Krajobrazowe, na zakończenie prelekcji pt. Walory przyrodnicze i krajobrazowe Chełmskiego Parku Krajobrazowego, który sprawdził wiedzę zdobytą podczas zajęć. Konkurs przeprowadzono podczas 6 prelekcji, 9) Przeprowadzono konkurs pn. Poznajemy rośliny zielne i ich znaczenie w życiu człowieka, podczas zajęć terenowych na ścieżce dydaktycznej Motylowe Łąki, Strona 18 z 37

10) Współorganizowano konkurs pt. Płazy i gady Polski, ze Szkołą Podstawową w Czułczycach. W spotkaniu brała udział młodzież z klas IV V wszystkich szkół podstawowych w gminie Sawin. Konkurs polegał na rozwiązaniu testu wiedzy z zakresu biologii i ekologii płazów występujących na terenie parków krajobrazowych, 11) Współorganizowano Ekologiczne potyczki gmin ze Stowarzyszeniem Lokalna Akcja na Rzecz środowiska Ziemi Chełmskiej. W potyczkach uczestniczyło 2 075 dzieci i młodzieży oraz 45 nauczycieli i dyrektorów szkół oraz 120 pracowników muzeum. W ramach zadania odbyły się następujące konkursy: Uczymy się obserwować przyrodę, Graj w zielone, Przyroda w matematyce oraz Będziemy kochać to, co poznajemy, 12) Przeprowadzono konkurs podsumowujący otwarcie punktu edukacyjnego w gminie Sawin pn. Edukacja leśna w Chełmskim Parku Krajobrazowym. W zajęciach pokazowych tzw. zielonej lekcji brali udział uczniowie szkół podstawowych znajdujących się na terenie Chełmskiego Parku Krajobrazowego. Zajęcia trwały 6 godzin dydaktycznych, 13) Konkurs Uczymy się obserwować przyrodę. Od ogółu do szczegółu, został przeprowadzony w ramach realizacji zadania Mikrokosmos podmokłych łąk. Łącznie w konkursach wzięło udział 2873 osób. 7. Podczas zajęć z uczniami pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych poruszali temat bezpieczeństwa osób przebywających na obszarach wodnych w granicach parków krajobrazowych, w zajęciach poświęconych temu zagadnieniu wzięło udział 5080 uczniów. 8. Przeprowadzono coroczne akcje, których celem jest promowanie postaw ekologicznych w społeczeństwie: 1) W ramach akcji Światowy Dzień Ziemi zostały przeprowadzone prelekcje multimedialne Żywioły Ziemi woda, powietrze, ogień, ziemia z wykorzystaniem pomocy dydaktycznych zawartych w pakiecie edukacyjnym. W akcji uczestniczyło 80 przedszkolaków i 271 uczniów, 2) W ramach akcji Sprzątanie świata zebrano śmieci na obwałowaniu zbiornika Kozioł, terenie bezpośrednio do niego przylegającym oraz na ścieżce przyrodniczej Nadbużańskie Łęgi. Łącznie zebrano 4 worki śmieci. W akcji uczestniczyło 45 osób. 9. Wspólnie z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków zrealizowano projekt Bądź na ptak w Janowie Podlaskim, obejmującym takie wydarzenia jak: 1) "Zimowe Ptakoliczenie. W zimowej akcji liczenia ptaków uczestniczyło 30 osób tj. 13 osób dorosłych i 16 gimnazjalistów z Publicznego Gimnazjum w Janowie Strona 19 z 37

Podlaskim i 1 uczeń z opiekunem ze Szkoły Podstawowej w Styrzyńcu, wyposażonych w lornetki, aparaty fotograficzne i lunetę. Doliczono się 421 szt. ptaków, a uzyskane dane zostały przesłane do Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, 2) "Sowia Noc " i "Nocne wabienie sów". Podczas akcji "Sowia Noc" rozstrzygnięto konkurs na najciekawszą pracę z sowim motywem, przedstawiono spektakl audiowizualny o puszczyku mszarnym i pozostałych sowach żyjących w Polsce. Akcja "Wabienie sów" polegała na instruktażu wabienia sów, prezentacji głosów gatunków sów oraz omówieniu miejsca ich potencjalnego występowania, 8. Sowia noc. 3) "Europejskie Dni Ptaków". Akcja związana ze świętem ptaków migrujących, odbyła się podczas pierwszego weekendu października. Podczas wycieczki terenowej uczestnicy rozpoznawali gatunki, ich głosy oraz ciekawostki na temat ptaków osiadłych, spotykanych w dolinie Bugu oraz spotkanych podczas jesiennych przelotów. Podczas trwania opisywanych przedsięwzięć ponad 50 uczestników poznało teren Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu, 4) Parada Bocianów w Janowie Podlaskim organizowana jest cyklicznie jako obchody Święta Bociana i Dnia Dziecka połączone z podsumowaniem akcji przyrodniczych i konkursów szkolnych w Publicznym Gimnazjum w Janowie Podlaskim. Ogółem w konkursach uczestniczyło 237 osób. Strona 20 z 37

9. Parada bocianów. 10. Wznowiono druk folderu pt. Projektowany Geopark "Kamienny Las na Roztoczu", który prezentował 7 stanowisk geologicznych znajdujących się w granicach projektowanego Geoparku oraz w jego sąsiedztwie: Kamieniołom w Żelebsku, Kamieniołom w Józefowie, Kamieniołom w Bliżowie, Kamieniołom w Krasnobrodzie, Kamieniołom w Nowinach, Kamieniołom w Hucie Różanieckiej oraz Skamieniałe drzewa w Siedliskach. 11. We współpracy z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym im. Kazimierza Janczykowskiego w Chełmie zorganizowano 5 rajdów turystycznych: 1) Rajd Wiosenny po Chełmskim Parku Krajobrazowym, który miał na celu ukazanie walorów przyrodniczych doliny Uherki i Lasu Czułczyckiego. W rajdzie uczestniczyło 110 osób, 2) Rajd Powitanie Wiosny po Chełmskim Parku Krajobrazowym, który przebiega szlakiem rowerowym przez kompleks Lasu Czułczyckiego. W rajdzie uczestniczyło 10 uczniów z Liceum Ogólnokształcącego w Rudzie Hucie, 3) Rajd po Krzczonowskim Parku Krajobrazowym z Cyklu Lubelskie Parki Krajobrazowe, który miał na celu poznanie walorów przyrodniczych, historycznych i kulturowych parku. W rajdzie uczestniczyło 30 osób, 4) Rajd po Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym i Grabowiecko-Strzeleckim Obszarze Chronionego Krajobrazu Ruda Team we współudziale z Zespołem Szkół w Rudzie Hucie. W rajdzie uczestniczyło 10 osób, 5) Rajd Jesienny po Południoworoztoczańskim Parku Krajobrazowym, który miał na celu poznanie walorów przyrodniczych, historycznych i kulturowych parku. Wzięło w nim udział 31 uczniów. Strona 21 z 37

12. Zespól Lubelskich Parków Krajobrazowych przygotował program edukacyjny pn. Mikrokosmos podmokłych łąk. W ramach zadania zorganizowano zajęcia pokazowe dla 21 nauczycieli i przedstawicieli oddziałów terenowych Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. Edukatorzy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych zgodnie z założeniami projektu przeprowadzili co najmniej po 2 zajęcia terenowe z wykorzystaniem pozyskanych pomocy. W przeprowadzonych przez oddziały terenowe Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych warsztatach uczestniczyło 333 uczniów. 13. Odśmiecanie Krajobrazu. W ramach akcji zorganizowano dla szkół powiatu chełmskiego 16 prelekcji Świat bez śmieci segregacja odpadów u źródła. Problemy dzikich wysypisk, uczestniczono w zbiórce elektośmieci w Zespole Szkół w Stawie, zorganizowano wycieczkę dla uczniów szkół powiatu hrubieszowskiego do Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Brzeźnie oraz Zakładu Przetwarzania Odpadów Komunalnych - PGO w Srebrzyszczu. W akcji brało udział 647 uczniów. 14. Zorganizowano wystawy dotyczące parków krajobrazowych: 1) Wystawa Kozłowiecki Park Krajobrazowy Pejzaż malowany zielenią, złotem i szkarłatem Muzeum Regionalne w Lubartowie (27.11. 2013 r. 20.03.2014 r.) oraz Muzeum Regionalne w Kluczkowicach (23.04.2014 r. 31.12.2014 r.) - prezentacja plansz fotograficznych ukazujących piękno Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego, 2) Wystawa pt. Rękodzieło skarb naszego regionu. Ekspozycja obejmuje 7 gablot z rękodziełem oraz tablice z prezentacją sylwetek autorów i ich twórczość oraz prezentacją Skansenu w Zaburzu. Wystawa zorganizowana w Krasnobrodzkim Domu Kultury(18.06.2014 r. 01.10.2014 r.), w Gminnym Ośrodku Kultury w Grabowcu (14.10.2014 r. 16.11.2014 r.), w Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki (16.11.2014 r. 23.03.2015 r.) w ramach popularyzacji dziedzictwa kulturowego parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Wystawa okresowa, ruchoma, 3) Wystawa fotograficzna pn. Geopark - Kamienny Las na Roztoczu. Wystawa prezentuje 7 stanowisk: Kamieniołom w Żelebsku, Kamieniołom w Józefowie, Kamieniołom w Bliżowie, Kamieniołom w Krasnobrodzie, Kamieniołom w Nowinach, Kamieniołom w Hucie Różanieckiej oraz skamieniałe drzewa w Siedliskach. Stanowiska zostały opisane w folderze pt. Projektowany Geopark Kamienny Las na Roztoczu. Wystawa stała, zorganizowana w siedzibie Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Zamość, 4) Wystawa prac plastycznych dzieci z Przedszkola Nr 1 w Zamościu pt. Wiosna wokół nas (20.03.2014 r. 13.06.2014 r.) oraz pt. Czyste powietrze i piękna przyroda (13.06.2014 r. 28.11.2014 r.). Wystawy były prezentacją prac plastycznych wykonanych podczas zajęć edukacyjnych. Strona 22 z 37

10. Wystawa pt. "Rękodzieło skarb naszego regionu. 15. Przeprowadzono szkolenie z zakresu edukacji ekologicznej pt. Jak nauczać o środowisku w środowisku. Działanie zrealizowano w formie warsztatów, podczas których uczestnicy poznali aktywizujące metody nauczania stosowane podczas badania fauny i flory, a także przyrody nieożywionej, przy użyciu jak najmniejszej ilości pomocy dydaktycznych. W warsztatach wzięło udział 14 pracowników Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. 16. Uczestniczono w cyklicznych i masowych imprezach w celu promocji walorów przyrodniczych i historycznych lubelskich parków krajobrazowych: 1) Jarmark Artystyczno-Historyczny w Janowie Podlaskim zorganizowany przez Stowarzyszenie Turystyczno-Kulturalne w Janowie Podlaskim w ramach Tygodnia w Janowie Podlaskim czyli Biskupim. Pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy w Janowie Podlaskim wystawili stoisko promujące nadbużańską przyrodę oraz organizowali konkursy o tematyce przyrodniczej. Przy stoisku można było otrzymać materiały promujące Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu oraz Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych, 2) Parada Bocianów w Janowie Podlaskim organizowana jest cyklicznie jako obchody Święta Bociana i Dnia Dziecka połączone z podsumowaniem akcji przyrodniczych i konkursów szkolnych w Publicznym Gimnazjum w Janowie Podlaskim, Strona 23 z 37

11. Jarmark Artystyczno-Historyczny w Janowie Podlaskim. 3) Międzynarodowy Dzień Dziecka zorganizowany w Starostwie Powiatowym w Łęcznej. Pracownik Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddziału Terenowego Chełm przeprowadził zajęcia edukacyjne dla 214 uczniów szkół podstawowych w ramach następujących tematów: Formy ochrony przyrody w najbliższej okolicy, Dlaczego chronimy jeżyki?, Kumkająca straż naszych łąk okoliczne płazy, 4) Wielki Dzień Pszczoły. Pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddziału Terenowego Lublin uczestniczyli w kampanii edukacyjnej na rzecz ochrony pszczół, zorganizowanej na terenie Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej w Lublinie. Pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddziału Terenowego Chełm uczestniczyli w pracach komisji konkursowej w konkursach wiedzy dla dzieci i młodzieży, 5) Dożynki Wojewódzkie w Niemcach. Pracownicy Oddziału Terenowego Lublin reprezentowali Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych, wystawili stoisko promujące walory przyrodnicze województwa lubelskiego, na którym rozdawano materiały promujące 17 parków krajobrazowych województwa lubelskiego i organizowano konkursy przyrodnicze skupiające zarówno dzieci jak i dorosłych, 6) 140 rocznica urodzin Wincentego Witosa. W Zespole Szkół im. Wincentego Witosa w Janowie Lubelskim odbyły się uroczystości upamiętniające rocznicę urodzin patrona, podczas której pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Janów Lubelski złożyli wieniec pod jego pomnikiem, Strona 24 z 37

7) 70 rocznica bitwy partyzanckiej na Porytowym Wzgórzu. Pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Janów Lubelski podczas uroczystości złożyli hołd poległym bohaterom składając wieniec pod ich pomnikiem, 8) VI Lubelskie Spotkania z Tradycją i Kulturą Łowiecką w Zwierzyńcu. Festyn odbył się na stadionie Klubu Sportowego "Sokół" w Zwierzyńcu. Wystawiono stoisko promujące walory przyrodnicze województwa lubelskiego, na którym rozdawano materiały promujące 17 parków krajobrazowych województwa lubelskiego i organizowano konkursy przyrodnicze skupiające zarówno dzieci jak i dorosłych, 9) Konkurs Myśliwski zorganizowany przez Polski Związek Łowiecki, który odbył się na terenie strzelnicy w Kumowej Dolinie. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Chełm oceniał prace plastyczne oraz ufundował nagrody. W konkursie wzięło udział ok. 50 osób, 10) Posiedzenie Rady Muzeum Ziemi Chełmskiej. Pracownik Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Chełm brał czynny udział w obradach rady muzeum. 17. Współpracowano z mediami w celu promocji walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych parków krajobrazowych lubelszczyzny: 1) Media cyfrowe. Opublikowano 73 artykuły na stronie Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych www.parki.lubelskie.pl. Opublikowano 44 wpisy na profilu Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych https://www.facebook.com/parkilubelskie. 2) Radio. Udzielono wywiadów w radiu Bon-Ton na temat: Perypetie bociana białego wczesną wiosną jak radzą sobie bociany, gdy jest jeszcze zimno w środowisku, Zwiastuny wiosny czyli jak przyroda budzi się do życia oraz Otwarcie Punktu Edukacyjnego w gminie Sawin, 3) Prasa. Opublikowano artykuły w następujących czasopismach: Nowy tydzień : Parkowe zmagania Etap III tzw. parkowy ogólnopolskiego konkursu Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski, Express chełmski : XIII Ogólnopolski Konkurs Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski finał wojewódzki, Z przyrodą za pan brat, Wodniczka dumą torfowisk, Chełmski Park Krajobrazowy, Chełmskie Parki Krajobrazowe, Storczyki torfowisk węglanowych, Chełmskie torfowiska, Błotniak łąkowy Circus pygargus, Bocian biały znajomy Strona 25 z 37

z sąsiedztwa, Łoś władca mokradeł, Batman twój sprzymierzeniec, Bez lasów nie ma życia, bez drzew nie ma lasu, Uczą dzieci o lesie, Otwarcie Punktu Edukacyjnego w gminie Sawin, Słowo Podlasia : Przyjedź do Gminy Janów Podlaski, tutaj odpoczniesz na terenie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu, Kurier Podlaski Głos Siemiatycz : Zalety i bogactwo przyrodnicze Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu, Myśliwiec Kresowy : Skierbieszowski Park Krajobrazowy. 4) Telewizja internetowa. Expres Chełmski program przedstawiający walory Chełmskich Parków Krajobrazowych i zachęcający do ich zwiedzania. 18. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych wznowił druk folderu pt. Parki krajobrazowe województwa lubelskiego uroki natury w nakładzie 5 tys. egzemplarzy. Wydanie folderu zostało zaktualizowane i poprawione. 19. Współpracowano z jednostkami samorządu terytorialnego i organizacjami ekologicznymi w zakresie realizacji zadań związanych z edukacją przyrodniczą oraz rozwojem ekoturystyki: 1) Współpracowano z Nadleśnictwem Janów Lubelski w zakresie edukacji ekologicznej poprzez udostępnianie wystawy przyrodniczej w Ośrodku Edukacji Ekologicznej w Janowie Lubelskim, 2) Współpracowano z Urzędem Gminy Janów Lubelski oraz Starostwem Powiatowym w Janowie Lubelskim w ramach projektu pt. Bogactwo czerpane z natury wykorzystanie potencjałów lokalnych i walorów turystycznych Ziemi Janowskiej w rozwoju przedsiębiorczości. Celem projektu była promocja gospodarcza powiatu janowskiego, 3) Współpracowano z Gminą Krasnobród w ramach projektu pt. Współpraca Gminy Krasnobród, Solec Zdrój i Romanów w zakresie rozwoju kompetencji uzdrowiskowych i turystycznych, 4) Współpracowano z Książnicą Zamojską w Zamościu w ramach organizacji IV Zamojskiego Festiwalu Książki. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Zamość otrzymał wyróżnienie dla najaktywniejszych instytucji współpracujących z Książnicą w roku 2014, 5) Współpracowano z Nadleśnictwem Zwierzyniec w zakresie czynnej ochrony ptaków, przekazując budki lęgowe, 6) Współpracowano z Lokalną Grupą Działania Dolina Wieprza i Poru, Stowarzyszeniem Stąd Jesteśmy w Radecznicy oraz Gminnym Ośrodkiem Kultury Strona 26 z 37

w Grabowcu w ramach organizacji wystawy pt. Rękodzieło skarb naszego regionu, 7) Współpracowano z Ogrodem Zoologicznym im. Stefana Milera w Zamościu w ramach projektu pt. Budowa pawilonu z wybiegami dla żyraf i innych zwierząt Afryki na terenie Ogrodu Zoologicznego w Zamościu", 8) Współpracowano ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie udostępniając materiały edukacyjne na potrzeby badań naukowych doktoranta, 9) Współpracowano ze Starostwem Powiatowym w Opolu Lubelskim oraz z Muzeum Regionalnym w Kluczkowicach w ramach projektu pt. Odkrywamy Wrzelowiecki Park Krajobrazowy, 10) Współpracowano z Muzeum Regionalnym w Lubartowie oraz Nadleśnictwem Lubartów w ramach organizacji wystawy pt. Kozłowiecki Park Krajobrazowy pejzaż malowany zielenią, złotem i szkarłatem, 11) Współpracowano z Nadleśnictwem Lubartów w zakresie przeglądu szlaków i ścieżek dydaktycznych w Kozłowieckim Parku Krajobrazowym. Opracowano przewodnik pt. Doliną Wieprza i leśnym szlakiem, 12) Współpracowano z Towarzystwem Przyjaciół Janowca w zakresie aktywizacji oferty turystycznej dla gminy Janowiec pt. Geopark Małopolskiego Przełomu Wisły szansą rozwoju nadwiślańskich gmin, 13) Współpracowano z Urzędem Gminy w Janowie Podlaskim w zakresie projektu pt. Wirtualny spacer po Gminie Janów Podlaski. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział Terenowy Janów Podlaski wskazał najpiękniejsze miejsca pod względem przyrodniczym i dokonał ich opisu, 14) Współpracowano z Polskim Towarzystwem Turystyczno Krajoznawczym Oddziałem im. Kazimierza Janczykowskiego w Chełmie w zakresie turystyki ekologicznej oraz promocji walorów przyrodniczych, historycznych i kulturowych Chełmskiego Parku Krajobrazowego, Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego i Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego, 15) Współpracowano z grupą rowerową Ruda-Team w zakresie organizacji rajdu rowerowego Powitanie Wiosny po Chełmskim Parku Krajobrazowym oraz rajdu po Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym i Grabowiecko-Strzeleckim Obszarze Chronionego Krajobrazu, 16) Współpracowano z Lubelskim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli oraz Biblioteką Publiczną w Chełmie w zakresie edukacji ekologicznej, Strona 27 z 37

17) Współpracowano z Urzędem Gminy Ruda Huta i Sawin, Nadleśnictwem Chełm w ramach projektu pt. Edukacja leśna w Chełmskim Parku Krajobrazowym wykonanie punktu edukacyjnego, 18) Współpracowano z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie. Pozyskano dotacje na realizację projektów związanych z organizacją etapu okręgowego XXIX Olimpiady Wiedzy Ekologicznej, organizacją konferencji pt. Rola obszarów chronionych w rozwoju edukacji, turystyki i gospodarki, wykonaniem i ustawieniem tablic informacyjnych w parkach krajobrazowych, zakupem dwóch specjalistycznych samochodów terenowych w ramach monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych, rozszerzeniem oferty warsztatów przyrodniczych dla dzieci i młodzieży pn. Mikrokosmos podmokłych łąk oraz wznowieniem druku folderu pt. Parki krajobrazowe województwa lubelskiego uroki natury, 19) Współpracowano z Lubelskim Towarzystwem Ornitologicznym w zakresie Międzynarodowego Liczenia Gniazd Bociana Białego, 20) Współpracowano z gminami Sawin, Kamień, Dorohusk i Ruda Huta w ramach organizacji i przeprowadzenia akcji pt. Ekologiczne potyczki gmin, 21) Współpracowano z Miejskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji we Włodawie w ramach organizacji Biegu Sobiborskiego, 22) Współpracowano z Krasnobrodzkim Domem Kultury w zakresie edukacji ekologicznej. Zorganizowano wystawę "Rękodzieło - skarb naszego regionu. 12. Konferencja pt. Rola obszarów chronionych w rozwoju edukacji, turystyki i gospodarki. Strona 28 z 37

20. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych współorganizował konferencję pt. Rola obszarów chronionych w rozwoju edukacji, turystyki i gospodarki z Departamentem Rolnictwa i Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie oraz w ramach porozumienia o współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie. Podczas konferencji przedstawiono 43 wykłady wraz z prezentacjami. Swój dorobek naukowy prezentowali przedstawiciele środowiska uniwersyteckiego: z Lublina, Warszawy, Szczecina, Gdańska, Rzeszowa, Białegostoku oraz Lwowa. Wśród prelegentów byli także przedstawiciele służb ochrony przyrody m.in. z: Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Lublinie, Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Nadleśnictwa Lubartów, Roztoczańskiego Park Narodowego, Poleskiego Park Narodowego oraz Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie. Konferencja, zrealizowana w formie trzech paneli, była okazją do wymiany poglądów między naukowcami a służbami ochrony przyrody oraz sektorem gospodarczym. Konferencję zorganizowano dzięki dofinasowaniu ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie. Efektem konferencji jest wydanie dwóch publikacji pokonferencyjnych w formie monografii i zeszytów naukowych - wydawnictw naukowych zawierających wygłoszone referaty. III. Współdziałanie w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi oraz osobami prawnymi i fizycznymi. 1. Współpracowano z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Lublinie, administracją Lasów Państwowych i instytucjami naukowymi w zakresie wymiany informacji dotyczących występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt na terenie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, 2. Współpraca z Katedrą Hodowli i Użytkowania Koni Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz Polskim Związkiem Hodowli Koni w zakresie pielęgnacji i hodowli konia biłgorajskiego, 3. Pozyskano informacje dotyczące rozmieszczenia gatunków chronionych na terenie Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie od Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Lublinie IV Wydział Spraw Terenowych w Janowie Lubelskim, 4. Współdziałano ze studentami Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II Wydział Biotechnologii i Nauk o Środowisku w zakresie oceny wpływu koni biłgorajskich na strukturę podszytu i runa leśnego na obszarze Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie w okolicach wsi Szklarnia, 5. Współdziałano z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Lublinie Wydział Spraw Terenowych I w Białej Podlaskiej w zakresie wymiany informacji dotyczących występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt na terenie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu oraz opiniowania planowanych inwestycji, Strona 29 z 37

6. Współdziałano z ornitologiem Panem Jarosławem Mydlakiem w zakresie wymiany informacji dotyczących występowania chronionych gatunków ptaków oraz w ramach inwentaryzacyjnych wyjazdów terenowych, 7. Współpracowano z Roztoczańskim Parkiem Narodowym w ramach opracowania dokumentacji do przygotowania wniosku do UNESCO o utworzenie transgranicznego Rezerwatu Biosfery Roztocze w ramach programu Człowiek i Biosfera, 8. Współdziałano z Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie w sprawie zadania pn. Budowa zbiornika wodnego w dolinie rzeki Wieprz i Świnka w miejscowości Brody Małe, gmina Szczebrzeszyn, woj. lubelskie, 9. Uczestniczono w pracach Zespołów Lokalnej Współpracy, organizowanych przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Lublinie, przy tworzeniu Planów Zadań Ochronnych dla obszarów Natura 2000: Dolina Środkowego Bugu oraz Poleskiego Parku Narodowego, 10. Kontynuowano współpracę ze Stowarzyszeniem Turystyczno - Kulturalnym w Janowie Podlaskim w sprawie czynnej ochrony brzozy niskiej, 11. Współdziałano z Departamentem Rolnictwa i Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie oraz Wojewódzkim Biurem Geodezji w Lublinie w ramach uszczegółowiania przebiegu granic wraz z wykonaniem charakterystyk powierzchniowych obszarów: Skierbieszowskiego Parku Krajobrazowego, Kazimierskiego Parku Krajobrazowego, Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego, Obszaru Chronionego Krajobrazu Kozi Bór, Kraśnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. IV. Działalność opiniodawcza Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych wyrażał swoje opinie odnośnie planowanych niektórych działań na terenie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Opinie te uwzględniają obowiązujące przepisy prawa zawarte w rozporządzeniach wojewody o utworzeniu parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu: 1) Wydano 510 opinii dotyczących wycinki drzew, 2) Wydano 121 opinii dotyczących projektów studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin, 3) Wydano 490 opinii dotyczących inwestycji budowlanych i infrastruktury technicznej terenu, Strona 30 z 37

4) Wydano 19 opinii dotyczących przedsięwzięć z zakresu gospodarki wodnej, 5) Wydano 3 opinie dotyczące zalesienia gruntu, 6) Wydano 185 opinii dotyczących planów i projektów zamierzeń inwestycyjnych nadzoru architektonicznego i budowlanego, 7) Wydano 5 opinii dotyczących zagospodarowania turystycznego. Łącznie wydano 1333 opinii, wszystkie opinie były pozytywne. W ostatnich latach zauważa się wzrost świadomości inwestorów zdecydowana większość inwestycji na terenach chronionych jest zgodna z zapisami w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. V. Informacja z realizacji wydatków budżetowych za rok 2014 Dział 925 Ogrody botaniczne i zoologiczne oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody, rozdział 92502 Parki Krajobrazowe. Wyszczególnienie Dział 925 Rozdział 92502 Budżet po zmianach 2014 r. Wynagrodzenia i składki Z tego: Wydatki na realizację zadań statutowych Świadczenia na rzecz osób fizycznych Wydatki majątkowe 2.097.287,82 1.296.231,00 581.605,82 39.451,00 180.000,00 W 2014 roku Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie posiadał do swojej dyspozycji środki w wysokości 2.097.287,82 zł (w dziale 925, rozdziale 92502), w tym środki pochodzące z budżetu Wojewody Lubelskiego w wysokości 1.086.000,00 zł, z budżetu Województwa Lubelskiego w wysokości 806.817,82 zł, z budżetu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie w kwocie 194.500,00 zł, oraz z Fundacji CEMEX w kwocie 9 970,00zł. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych w 2014 roku zrealizował wydatki budżetowe w kwocie 2.060.303,11 zł, z tego: 52,71 % stanowią środki otrzymane z budżetu Wojewody Lubelskiego w kwocie 1.086.000,00 zł; 38,69 % środki otrzymane z budżetu Województwa Lubelskiego w kwocie 797.138,73 zł; 8,12 % stanowią środki otrzymane z WFOŚ i GW w Lublinie w kwocie 167.194,38 zł; oraz 0,48 % środki otrzymane z Fundacji CEMEX w kwocie 9.970,00 zł. Kwota 9.679,09 zł jako niewykorzystane środki została przekazana w dniu 31 grudnia 2014 roku na konto Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego. Ze środków przyznanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie nie wykorzystano kwoty w wysokości 27.305,62 zł. Środki pozostały w budżecie Funduszu. Strona 31 z 37