O wyprawie na biegun, podróżach, pomocy innym oraz swojej niepełnosprawności opowiada Jan Mela - polski polarnik, najmłodszy niepełnosprawny w historii zdobywca biegunów, założyciel Fundacji Poza Horyzonty Nie ma się co ograniczać, trzeba działać! Każdy jest wart tyle samo Na początek Naszej rozmowy proszę powiedzieć co daje Panu największą radość i satysfakcję w życiu? Największą satysfakcję daje mi dokonywanie małych, codziennych rzeczy z moją ukochaną, takich jak uszycie jakiegoś materiału na kanapę, wyrzeźbienie lub polakierowanie mebli w naszym mieszkaniu czy zaplanowanie wspólnej weekendowej wyprawy, nie koniecznie na koniec świata. Dziś jest Pan pełen energii, pomysłów oraz pasji, swoim podejściem do życia pokazuje Pan, że osoba niepełnosprawna może spełniać swoje marzenia, pomagać innym i wcale nie jest w tym gorsza od osób sprawnych A jak było zaraz po wypadku? Czy trudno było Panu, przyzwyczaić się do nowej rzeczywistości? Co było dla Pana wówczas największą barierą? Na początku największą przeszkodą nie była dla mnie niepełnosprawność, lecz kalectwo, czyli stan umysłu przekonanie, że jestem nic nie wart, że niczego już w życiu nie osiągnę i że jestem gorszy on innych, zdrowych. Dopiero po spotkaniu wielu osób
niepełnosprawnych, którzy żyją na maxa i widzą możliwości zamiast ograniczeń, zrozumiałem, że to nie ilość rąk czy nóg decyduje o naszej sile, lecz to, co mamy w głowie. Panie Janku, jest Pan pierwszą osobą niepełnosprawną, która wciągu jednego roku zdobyła dwa bieguny - północny i południowy. Proszę powiedzieć co zadecydowało, że podjął się Pan tej wyprawy? Czy decyzja o wyjeździe była dla Pana łatwa? Decyzja o podjęciu próby zmierzenia się z białą pustynią północy była bardzo trudna, ponieważ decydowałem się na to w takim momencie mojego życia, gdy całym sobą wątpiłem w swoje możliwości. Wiedziałem jednak, że taka okazja na pewno mi się nie powtórzy, więc warto choćby spróbować. Najwyżej wyprawa się nie uda, ale ja nie będę żałował, że stchórzyłem z takiego założenia wychodziłem. Jakie jest dla Pana najpiękniejsze wspomnienie z Pana wypraw, tych na bieguny lub tych w góry? Paradoksalnie, najbardziej niezwykle wspominam te momenty, w których czułem, że nie dam rady, gdy wątpiłem w sens całego przedsięwzięcia i myślałem o poddaniu się. W naszym życiu bywają takie chwile, że nie widzimy dalszej drogi, ale później zawsze się jakoś udaje. Tamte trudne momenty były po to, żeby je pokonać, a nie dać się pokonać im. Z drugiej strony, gdyby było łatwo, to ten upragniony cel nie cieszyłby tak bardzo. Najbardziej cieszy to, na co trzeba sobie zapracować. Czego nauczyła Pana ta wyprawa? Ta wyprawa była dla mnie dowodem na to, że nawet coś pozornie niemożliwego, przy wystarczającej ilości uporu, staje się osiągalne. Tak naprawdę często my sami wymyślamy sobie ograniczenia i paraliżujemy się durnym słowem niemożliwe. To słowo wymówka, którego najlepiej jak najszybciej pozbyć się ze swojego słownika. Teraz wiem, że sam decyduję o tym, co w życiu jest dla mnie, a jeśli czegoś nie zrobię, to prędzej z lenistwa, niż z powodu niepełnosprawności.
Od wyprawy wiele się w Pana życiu zmieniło, zaczął Pan organizować własne wyjazdy i przedsięwzięcia, prowadzi Pan fundację Poza Horyzonty co motywuje Pana do podejmowania tych kolejnych wyzwań i skąd w Panu chęć pomagania innym? W moim przypadku motywacja do pracy na rzecz innych jest bardzo prosta pomagam, bo sam uzyskałem mnóstwo pomocy, niejednokrotnie od obcych ludzi. Znam to uczucie, jak to jest potrzebować pomocy i czuć się nikomu niepotrzebnym - byle jakim. Wiem też, jak to jest wychodzić z takiej sytuacji i wreszcie czuć, że się żyje - warto o to walczyć, bo to poczucie wolności jest uskrzydlające. Dlatego staram się dawać innym szansę na latanie. A to, kto tą szansę wykorzysta, pozostawiam już do wyboru ludziom, których spotkam. Najważniejsze to chcieć czegoś więcej, niż siedzenie w miejscu i narzekanie. Dlaczego szansa na podróżowanie jest tak ważna właśnie dla osób z niepełnosprawnością? Co nadal, według Pana, ogranicza osoby niepełnosprawne w aktywnym funkcjonowaniu w naszym społeczeństwie oraz samodzielnym odkrywaniu świata? Jestem świadomy, że w otaczającym nas świecie jest wiele utrudnień, ale nie ma sensu się powtarzać. Mój tata znalazł kiedyś w internecie poradnik napisany przez amerykańskiego lekarza podczas wojny w Wietnamie. Opisywał, jak zrobić szybko i łatwo bambusowe protezy. W porównaniu z tamtymi czasami, to zarówno technologia, jak i mentalność poszły niesamowicie do przodu. Pewnie, budujmy podjazdy, szersze drzwi i dobre windy, ale przy kulawej mentalności to wszystko na nic.
Co mógłby Pan powiedzieć innym osobom niepełnosprawnym, aby przełamać w nich bariery i zachęcić do aktywnych wyjazdów? Nie ma się co ograniczać, trzeba działać! Każdy jest wart tyle samo. Zawsze najtrudniej jest postawić pierwszy krok później jest już z górki. Gdy ja zacząłem podróżować samemu, poczułem, że taki spontaniczny i mniej zorganizowany sposób poznawania świata jest świetny. Jest Pan osobą, która nie wstydzi się swojej niepełnosprawności i otwarcie o niej mówi. Proszę powiedzieć dlaczego temat niepełnosprawności w naszym społeczeństwie stanowi wciąż temat tabu? Obie strony popełniają wiele błędów ludzie zdrowi, często bojąc się sprawić komuś przykrość, unikają kontaktu z ludźmi niepełnosprawnymi, a osoby niepełnosprawne zazwyczaj nie wychodzą z domów, a jak już, to zamykają się w enklawach ludzi z podobnymi problemami, co też jest błędem. Społeczeństwo zintegrowane to takie, gdzie są różni ludzie, którzy uczą się siebie wzajemnie. Pierwszy krok to nie bać się najwyżej ktoś się na nas głupio spojrzy albo zwróci nam uwagę, ale na 90% po prostu nas ciepło przyjmie. Jakie jest dla Pana najpiękniejsze miejsce na ziemi i jakie miejsce poleciłby Pan Podróżom bez Granic na następny cel? Piękne, niemalże niezamieszkałe Karpaty w Rumunii, tajemnicze góry na archipelagu Lofoty na północnej Norwegii, czy naszej przepiękne Bieszczady nie trzeba jechać na koniec świata, by zobaczyć cuda natury.
Proszę powiedzieć czy podczas swoich podróży często spotyka niepełnosprawne? Pan osoby Nie spotykam ich często, ale zdarza się, nawet w najsurowszych warunkach, podczas wspinaczek górskich czy innych ekstremalnych sytuacji. Najwięcej radości sprawia mi, gdy spotykam osoby niepełnosprawne, które w ogóle nie zwracają na siebie uwagi, nie użalają się, tylko podróżują normalnie, używając swoich patentów na omijanie przeszkód. To jest godne podziwu. Fundacja Podróże bez Granic powstała min. aby łamać stereotypy i umożliwiać osobom z niepełnosprawnością podróżowanie. Ma za sobą stworzenie niesamowitej wyprawy do Rzymu, a przed sobą podróż do Danii. Z każdego wyjazdu planowane jest tworzenie przewodników turystycznych opisujących stolice europejskie pod kątem ich dostępności dla osób niepełnosprawnych. Przewodnik po Rzymie jest już dostępny na naszej stronie internetowej dla następnych podróżnych. Co sądzi Pan o takiej inicjatywie? Uważam, że jest bardzo innowacyjna i przydatna wielu osobom. W dobie internetu mamy dostęp do tysiąca informacji, ale gdy potrzebujemy szczegółów albo informacji rzetelnych i potwierdzonych jest już trudniej. Większość informacji tworzonych jest dla mas, a nie dla żadnej z nisz, a to często wyklucza osoby niepełnosprawne. Życzę powodzenia w tak niezwykłej inicjatywie. Panie Janku, jakie jest Pana największe marzenie związane z podróżami? To nie miejsca się liczą, lecz ludzie, z którymi w tych miejscach jesteśmy. To oni tworzą magiczny klimat odwiedzanych miejsc. Ja mam to szczęście, że mam przy sobie magiczną osobę, z którą i dla której chce mi się podróżować i odkrywać tysiące nowych smaków, zapachów, kolorów i uczuć. I na zakończenie naszej rozmowy, jedno z pytań, które zadaję wszystkim moim rozmówcom, czy ma Pan swój ulubiony cytat, który pomaga Panu w życiu lub w trudnych momentach? Nikt za Ciebie życia nie przeżyje Dziękuję bardzo za rozmowę. Życzę Panu spełnienia marzeń oraz tego aby Pańskie życie było pełne różnorodności i wspaniałości naszego pięknego świata Rozmawiała Marzena Pawlak