Bajka i baśń w terapeutycznej pracy pedagoga Zestawienie bibliograficzne w wyborze 2010 r. 1. BRETT, Doris Bajki, które leczą. Cz. 1 / Doris Brett; przekł. Małgorzata Trzebiatowska. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003 Autorka wskazuje, w jaki sposób można nawiązać kontakt z dzieckiem w różnych etapach jego rozwoju i tym samym umacniać więzi między nimi a jego rodzicami. Opowiadania terapeutyczne dotyczą następujących problemów: lęki, koszmary nocne, następne dziecko w rodzinie, pierwsze dni w przedszkolu, śmierć, ból, pobyt w szpitalu. 2. BRETT Doris Bajki, które leczą. Cz. 2 / Doris Brett; przekł. Hanna Dankiewicz. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003 Opowiadania terapeutyczne dotyczą następujących problemów: lęk przed ciemnością, moczenie nocne, nieśmiałość, dzieci kompulsywne i perfekcjonistyczne, dokuczanie, rozwód, nowa rodzina, rodzeństwo, dzieci alkoholików, relaksacja. 3. BUSCAGLIA, L. Jesień liścia Jasia : opowieść o życiu dla małych i dużych / Leo Buscaglia; przekł. Ewa Wojtych. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007 Obowiązkowa lektura dla dzieci i dorosłych, przed każdymi świętami: Pierwszego Listopada, Wielkanocą i zawsze wtedy, gdy pojawia się temat śmierci i umierania. Wszystkie dzieci prędzej 1
czy później dotyka śmierć najbliższych im osób, a także ukochanych zwierzątek. Przepiękna opowieść o życiu, przemijaniu i śmierci. 4. GILLES TIBO, Zau Dziewczynka, która przestała się uśmiechać/ / Gilles Tibo, Zaü; [tł. z jęz. fr. Elżbieta Zubrzycka]. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, cop. 2004 Ewa ma sekret, którego nie może nikomu zdradzić. Tylko pewien pan go zna. Pan, którego Ewa boi się, i który daje jej prezenty, żeby milczała. Mała dziewczynka pogrąża się w ciszy. Przestała mówić, bawić się i uśmiechać się. Mijają dni i noce, rozpacz opanowuje jej ciało. Aż do dnia, w którym jeden z rysunków ujawnia to, co ją dręczy i doprowadza w końcu do znalezienia odpowiednich słów. Słów, które przynoszą ulgę i bezpieczeństwo. 5. GOLDBLATT, Rob Pierwsza lekcja szczęścia: o chłopcu, który nie chciał być smutny/ Goldblatt Rob. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007 Książka w mądrym, prześlicznie zilustrowanym opowiadaniu, przekazuje małemu czytelnikowi, że prawie wszystko, co wywołuje smutek, przynosi zarazem radość. Uczy, aby pogodzić dobre i złe uczucia. 6. JASZCZYK Agnieszka "CZARODZIEJSKI pyłek", czyli metafora i bajka we wspomaganiu rozwoju małego dziecka/ Agnieszka Jaszczyk, Beata Kochanek. - Kraków: Impuls, 2006 Książka adresowana jest do nauczycieli i opiekunów, którzy na co dzień mają kontakt z dziećmi w wieku przedszkolnym. Można ją podzielić na część teoretyczną, która dotyczy wykorzystania bajek w pracy z dziećmi, część praktyczną, zawierającą bajki o 2
charakterze terapeutycznym, a także scenariusze zajęć z zakresu bajki i metafory z uwzględnieniem poszczególnych problemów. 7. JĘDRZEJOWSKA-WRÓBEL, Roksana Gębolud / Roksana Jędrzejewska-Wróbel; il. Agnieszka Żelewska z pomocą Kasi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, cop. 2004. Spotkanie ze strasznym czarownikiem Gęboludem jest, wbrew pozorom, wejściem w dobry, bezpieczny, ciepły i przyjazny świat, gdzie pod brudnym, oberwanym płaszczem czarodzieja ukryte jest serce, a w nim - herbaciana róża. Aby je odnaleźć, wystarczy w nie wierzyć i nic sobie nie robić z groźnych min właściciela... Opowieść i ilustracje, pełne humoru i rubasznego wdzięku, przynoszą dziecku wizję życzliwości i bezpieczeństwa. 8. JUNG, Joanna Lila i bestia z szafy / Joanna Jung; [oprac. graf. Joanna Jung]. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, cop. 2004 Historia jest prawie prawdziwa. Niektórzy mogą uważać ją za zbyt straszną dla małych dziewczynek i chłopców. Ale może nie wiedzą oni, że takie historie zdarzają się co noc w wielu dziecinnych pokojach. Historia, która przydarzyła się małej Lili z bestią z szafy, może pomóc dziecku oswoić nocne strachy, wyłaniające się z ciemności. 9. KAMYSZ-FIGA, Dorota Bajki naszego dzieciństwa: program zajęć świetlicowych / Dorota Kamysz-Figa, Danuta Kmita. - Kraków: Impuls, 2009 Głównym celem programu jest wspomaganie wszechstronnego rozwoju osobowości dziecka poprzez spotkanie z aktualnie bliską mu i ulubioną bajką. Program jest syntezą celów odnoszących się do 4 sfer osobowości ucznia: sfery zachowań społecznych, sfery emocjonalnej, sfery poznawczej oraz sfery działalności artystycznej. 3
10.KEYSERLINGK, Linde von Opowieści dla duszy dziecięcej / Linde von Keyserlingk; [przekł. z niem. Magdalena Jałowiec]. - Kielce: Jedność, 2000 Opowiadania pomagają dzieciom radzić sobie ze strachem, wyrażą ich radość i pozwolą rozpoznać uczucia, które na co dzień być może byłyby niemożliwe do uzewnętrznienia. Jednocześnie rodzice i wychowawcy znajdą tutaj ważne wskazówki, dotyczące czytania opowiadań oraz rozumienia wysyłanych przez dziecko sygnałów. 11.KEYSERLINGK, Linde von Opowieści przeciwko lękom / Linde von Keyserlingk; [przekł. z niem. Magdalena Jałowiec]. - Kielce : Jedność, 2000 Czy my dorośli, wiemy jeszcze, czego boją się dzieci? Musimy zawsze wyciągać dłoń i dzięki poważnemu traktowaniu dać dziecku poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie. Tylko w ten sposób dziecko może się nauczyć radzenia sobie ze strachem, który leży w naturze człowieka i nadaje mu ludzkie cechy. 12.KOŁYSZKO, Wojciech Bawian, Cudanna i pułapki zazdrości / napisał i il. Wojciech Kołyszko. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, cop. 2004 Dzięki bajce mały czytelnik może przeżywać przygody w niezwykłym królestwie Hajlandii, "instrukcja obsługi" zaś ma za zadanie objaśnić uczucie zazdrości i nauczyć jego rozpoznawania, akceptowania oraz odpowiedniego wyrażania. 13.KOŁYSZKO, Wojciech 4
Smok Lubomił i tajemnice złości / napisał i il. Wojciech Kołyszko. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, cop. 2004 Książka opowiada o tym, co tracimy, gdy nie dopuszczamy złości do głosu, a także, co się dzieje, jeżeli nie potrafimy nad nią zapanować. Znajdująca się w książce "Instrukcja obsługi złości" przedstawia praktyczne sposoby radzenia sobie z tym uczuciem. 14. KOZŁOWSKA Anna Zaczarowane bajki, które leczą : dla dzieci i dorosłych/ Anna Kozłowska. - Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, 2007 Opowiadania odzwierciedlają przeżywane dziecięce problemy, a także pomagają w poszukiwaniu rozwiązań. Niektóre z propozycji przeznaczone są dla dorosłych. Mówią o potrzebach rodziców, a także o tym, w jaki sposób są one zaspokajane. Bajki zostały podzielone na trzy części: Bajki dla małych dzieci, Bajki dla dzieci szkolnych oraz Bajki dla rodziców. 15.ŁABA, Agnieszka Bajki rymowane w biblioterapii / Agnieszka Łaba. Kraków: Impuls, 2008 Odbiorcami bajek są uczniowie specjalnej szkoły podstawowej w wieku 8-14 lat z zaburzeniami emocjonalnymi - dzieci mające kłopoty z nauką, tj. mniej zdolne, zaniedbane wychowawczo, odrzucone. To osoby, które niejednokrotnie wchodzą w kolizję z prawem. 16.MOLICKA, Maria 5
Bajki terapeutyczne dla dzieci / Maria Molicka. - Poznań: Media Rodzina, cop. 1999 Rodzice, terapeuci i wychowawcy zaznajomieni ze stosowanymi w bajkach technikami psychologicznymi z powodzeniem będą mogli wykorzystywać je we własnych fabułach terapeutycznych mających na celu uodpornienie dziecka przed lękiem lub znaczne zmniejszenie jego porażającego oddziaływania. 17.MOLICKA Maria Bajkoterapia : o lękach dzieci i nowej metodzie terapii/ Maria Molicka. - Poznań: Media Rodzina, cop. 2002 Sukces "Bajek terapeutycznych" utwierdził autorkę w przekonaniu, że preferowana przez nią metoda terapeutyczna znajduje coraz więcej zwolenników. W "Bajkoterapii" podbudowuje ją od strony naukowej i osadza w kontekście kulturowym, a także daje przykłady nowych bajek terapeutycznych, które uczą, jak radzić sobie z rozmaitymi problemami osaczającymi dziecko w dzisiejszym świecie. 18.NIESTWORZONE Niestworzone historie: bajki edukacyjne/ pod red. Beaty Ziółkowskiej. Poznań: Zysk i S-ka, 2007 Opowieści zawarte w niniejszym zbiorze są literackim debiutem studentów i pracowników Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu oraz ich znajomych i przyjaciół. Stworzony zbiór jest dowodem fascynacji kontaktem z najmłodszymi i ich rozwojem. Niestworzone historie bawią i uczą. Pomogą dzieciom zrozumieć i rozwiązać ich problemy. Czytanie będzie pretekstem nie tylko do wspólnego spędzenia czasu, ale i do doskonałej zabawy. 19.PELLEGRINO, Marjore White 6
Zbyt miła / Marjorie White Pellegrino; przekł. Elżbieta Zubrzycka; il. Grażyna Rigall. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005 Bohaterka książki - Ania - uczy się różnicy pomiędzy byciem niemiłą a powiedzeniem "nie". Poprzez delikatną lekcję asertywności dowiaduje się, jak postawić granicę w sposób stanowczy, ale nie urażający, jak stawić czoła lękom, które ukrywają się za zbyt miłym zachowaniem. Na koniec Ania odkrywa, że kiedy chroni siebie, nie tylko zachowuje się przyjaźnie, ale wszyscy, włącznie z nią, czują się lepiej. 20. ROGGE Jan-Uwe Krótkie opowiadania na pokonanie strachu / Jan-Uwe Rogge. - Kielce: Jedność, cop. 2005 Książka zawiera dziesięć opowiadań mówiących o strachu, o tym jak dzieci stawiają mu czoła, jak sobie z nim radzą, jak wzmocnione wychodzą z konfrontacji ze swoimi lękami i jak zdobywają poczucie pewności siebie. Publikacja zawiera również część teoretyczną, uwagi od autora, wskazówki dla rodziców oraz płytę CD. 21. SCHIEDER Brigitta Bajki dodają odwagi : wychowanie ku wartościom i rozwój osobowości / Brigitta Schieder. - Kielce: Jedność, cop. 2006 Książka zawiera ludowe opowiadania, które opowiadają nie tylko o tym, że można żyć i być szczęśliwym w trudnych warunkach, lecz także wskazują na wewnętrzną postawę, dzięki której możemy znaleźć i kroczyć ścieżką prowadzącą ku spełnieniu. 22. SZELIGA Katarzyna 7
Historia Guziołka czyli jak tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii/ Katarzyna Szeliga. - Kraków: Impuls, 2005 Książka adresowana jest do dzieci, rodziców i nauczycieli. Dzieciom pozwala zrozumieć punkt widzenia dorosłych, zachęca do dziecięcej twórczości i rozmów z rodzicami. Rodzicom wskazuje tematy do dyskusji z dzieckiem oraz daje wskazówki wychowawcze. Nauczycielom podsuwa różne możliwości wykorzystania bajek i zachęca do aktywności twórczej. Płyta CD stanowi komplet z książką i zawiera prace plastyczne dzieci z ich zdjęciami, scenariusze zabaw i zajęć wraz z pomocami. 23.WILGOCKI, Jenifer Czas niepewności: o dzieciach w rodzinach zastępczych / Jenifer Wilgocki, Marcia Kahn Wright; przekł. Elżbieta Zubrzycka; il. Łukasz Kaczmarek. -Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, [2007] W uwagach dla rodziców zastępczych i innych dorosłych omówione zostały złożone przeżycia dziecka. Autorki podkreślają znaczenie otwartej komunikacji, pokazują też, jak udzielać dziecku pomocy, aby mogło przystosować się do nowej sytuacji i prawidłowo rozwijać, wykorzystując tkwiący w nim potencjał. Doświadczone w pracy z dziećmi autorki napisały książkę, która przynosi dzieciom wiedzę i wsparcie w tym trudnym dla nich czasie. Pomaga im zachować radość dzieciństwa i mimo napotykanych trudności, żyć pełnią życia. 24.ZUBRZYCKA, Elżbieta Będziemy mieli drugie dziecko!: magia serca i miłości / Elżbieta Zubrzycka; il. Monika Pollak. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009 Kiedy ma się narodzić drugie dziecko w rodzinie, często pojawia się niepokój i pytanie: czy będzie ono tak samo kochane jak pierwsze? Towarzyszą temu obawy rodziców, że być może drugie dziecko odbierze część miłości pierwszemu. Serca mają magiczną moc. Zawdzięczają ją temu, że jest w nich wiele kieszonek. Gdy pierwsze dziecko przychodzi na świat, jedna kieszonka wypełnia się miłością, a kiedy urodzi się następne, równie silna miłość pojawia się w drugiej kieszonce, przeznaczonej tylko dla niego 25.ZUBRZYCKA, Elżbieta O zajączku Filipie, który ze strachu dokonał wielkich czynów: historia mrożąca krew w żyłach / Elżbieta 8
Zubrzycka; il. Klara Wincenty. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, [2008] Z tej książeczki dzieci dowiedzą się, że warto biegać, ćwiczyć i nie bać się, nawet jeśli strach wydaje się nie do pokonania. To także pouczająca historia o urokach odkrywania wielkiego świata i o tym, że trzeba słuchać mądrych rodziców, a przede wszystkim - wierzyć w siebie. 26.ZUBRZYCKA, Elżbieta Trzy pytania do dobrej wróżki: jak pomóc dziecku mówić o krzywdzie/ Elżbieta Zubrzycka, Grażyna Rigall. - Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007 W jaki sposób dziecko, które spotkało się z molestowaniem i wykorzystaniem seksualnym, ma o tym opowiedzieć? Zwykle milczy, nie znajduje słów, aby nazwać to, co się stało. Czytanie z dzieckiem tej historii ma mu pomóc znaleźć się w tej niezmiernie trudnej, bolesnej sytuacji. Dziecko uczy się, że nie ponosi winy, że będzie kochane, że ma prawo i musi o swojej krzywdzie komuś opowiedzieć oraz że są osoby dorosłe, które mu pomogą i zapewnią bezpieczeństwo. Książeczka pomyślana została jako narzędzie pomocne w pracy terapeutycznej. 9