PARLAMENT EUROPEJSKI 2004 ««««««««««««Komisja Petycji 2009 14 lutego 2005 r. KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Petycja nr 527/2003, którą złożyli państwo Hervé i Carine D Hussy, obywatele Belgii, w sprawie dyskryminacji, której ofiarami są pracownicy transgraniczni 1. Streszczenie petycji Składający petycję uważają, iż status pracownika transgranicznego powinien zostać zniesiony, ponieważ jest on przyczyną bezpodstawnej dyskryminacji. Składający petycję pracują we Francji a mieszkają w Belgii, posiadają zatem status pracowników transgranicznych. Twierdzą, że są z tego powodu poszkodowani, w porównaniu z innymi obywatelami Belgii, jeśli chodzi o płacenie podatków, zasiłek rodzinny, koszty operacji bankowych oraz urlopy polityczne. 2. Dopuszczalność Petycja została uznana za dopuszczalną dnia 10 grudnia 2003 r. Zwrócono się do Komisji o udzielenie informacji (art. 192 ust. 4 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 11 lutego 2003 r. 1. PRZEDMIOT PETYCJI Składający petycję mieszkają w Belgii a we Francji pracują jako pracownicy transgraniczni. Utrzymują, iż są poszkodowani w porównaniu z sytuacją innych obywateli Belgii, jeśli chodzi o płacenie podatków, zasiłek rodzinny, koszty operacji bankowych oraz urlopy polityczne. Z tego powodu składający petycję uważają, iż status pracownika transgranicznego powinien zostać zniesiony, gdyż jest on przyczyną bezpodstawnej dyskryminacji. 2. OCENA PRAWNA I. Płacenie podatków / strefy przygraniczne CM\556350.doc PE 353.721
Komisja pragnie zwrócić uwagę Parlamentu Europejskiego, że z powodu braku wspólnotowej harmonizacji podatków bezpośrednich od osób fizycznych, ustalanie reguł dotyczących prawa do opodatkowania leży w kompetencji Państw Członkowskich oraz wynika z dwustronnych umów zawartych pomiędzy odpowiednimi Państwami Członkowskimi. Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu z dnia 12 maja 1998 1 uznał prawo Państw Członkowskich do definiowania w umowach dwustronnych o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartych między nimi, kryteriów podziału kompetencji w zakresie praw do nakładania podatków. Orzeczenie Gilly dotyczyło w szczególności sytuacji pracowników transgranicznych, określonej w dwustronnej umowie o opodatkowaniu zawartej pomiędzy Francją i Niemcami. Trybunał podkreśla (punkt nr 46), że przedmiotem niniejszej umowy jest po prostu uniknięcie odprowadzania podatku od tych samych dochodów w obu krajach. Nie jest natomiast zagwarantowane, że stopa podatkowa, jaką objęty jest dany podatnik w jednym państwie, nie będzie wyższa od stopy obowiązującej w państwie drugim. Trybunał wreszcie przypomniał, że art. 39 (były art. 48) Traktatu WE, dotyczący swobody przepływu pracowników powinien być interpretowany w sposób, który nie byłby sprzeczny z zastosowaniem przepisów... umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania,...który z jednej strony przewiduje odmienny system opodatkowania dla pracowników transgranicznych, w zależności od tego, czy pracują oni w sektorze prywatnym czy państwowym, a jeśli pracują w sektorze państwowym, system ten zależny jest od tego, czy posiadają oni obywatelstwo państwa, do którego zwracają się w kwestiach administracyjnych.... Należy zatem stwierdzić, że przepis pochodzący z umowy zawartej miedzy Francją a Belgią, do której odnosi się niniejsza petycja, a dotyczący niektórych pracowników mieszkających i pracujących w paśmie przygranicznym obejmującym obszar do 20 km po obu stronach granicy, nie jest w obecnym stanie sprzeczny z prawem wspólnotowym. Wobec powyższego Komisja nie widzi możliwości podjęcia jakichkolwiek działań. Osiągnięcie postępu w dziedzinie harmonizacji podatków bezpośrednich jest niestety szczególnie trudnym przedsięwzięciem, gdyż na poziomie wspólnotowym każda decyzja dotycząca opodatkowania musi zostać jednomyślnie przyjęta przez Radę. W związku z powyższym Komisja przedstawiła w 1979 r. projekt dyrektywy w sprawie harmonizacji przepisów dotyczących podatku dochodowego w świetle swobody przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty. Pomimo trwających wiele lat dyskusji na ten temat, Rada nie miała możliwości określenia swojego stanowiska wobec tego projektu. W 1992 r. Komisja w końcu wycofała swój projekt. Przyjęła natomiast w 1993 r. zalecenie dotyczące sytuacji osób fizycznych, które odprowadzają podatek w państwie innym niż państwo zamieszkania i których większość dochodów opodatkowana jest w tym pierwszym państwie (Zalecenie Komisji z dnia 21 grudnia 1993 r. w sprawie opodatkowania dochodów uzyskanych przez osoby w Państwie Członkowskim, w którym nie mają miejsca zamieszkania; Dz.U. L 39 z 10.02.1994 r., str. 22). Zasady ustalone we wspomnianym zaleceniu zostały w dużej części potwierdzone przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w orzeczeniach Schumacker (C- 279/93 z 14.02.1995 r.), Gschwind (C-391/97 z 14.09.1999 r.) i Zurstrassen (C-87/89 z 16.05.1999 r.). W związku z powyższym większość Państw Członkowskich, w tym Belgia, musiało wprowadzić zmiany do swojego systemu legislacyjnego, tak by uwzględnić w nim wspomniane zasady. Komisja jest zdania, że w obecnej sytuacji to Państwa Członkowskie mogą w najlepszy 1 Sprawa C-336/96, Epoux Guilly, Rec. 1998, str.i-2793 pkt nr 30. PE 353.721 2/5 CM\556350.doc
sposób regulować między sobą podział praw w zakresie opodatkowania, biorąc pod uwagę każdy przypadek z osobna, i nie uważa za stosowne wprowadzanie nowych przepisów odnośnie do harmonizacji w tej dziedzinie. Nawet jeśli opodatkowanie pracowników transgranicznych w Państwie, w którym mają miejsce zamieszkania, może doprowadzić do zaistnienia niezgodności wewnątrz jednego przedsiębiorstwa, tak samo opodatkowanie w państwie, w którym obywatel pracuje, może stanowić dla pracownika transgranicznego duże utrudnienie. W takim wypadku prawdopodobnie będzie on zobowiązany do złożenia dwóch deklaracji podatkowych, a nawet może stracić możliwość skorzystania z niektórych ulg rodzinnych, jeśli nie mieści się w kategoriach określonych przepisami wyżej wymienionego zalecenia, potwierdzonymi przez Trybunał Sprawiedliwości. Komisja świadoma jest istnienia problemów związanych z różnicami w systemach opodatkowania w poszczególnych Państwach Członkowskich oraz różnorodności reguł wymienionych w umowach zawartych między Państwami Członkowskimi, w szczególności związanych z podziałem praw w zakresie opodatkowania pracowników transgranicznych. Komisja będzie nadal czuwać, by w odniesieniu do pracowników Państw Członkowskich nie zaistniała jakakolwiek dyskryminacja ze względu na przynależność państwową. II. Zasiłki rodzinne Składający petycję są małżeństwem i oboje występują jako pracownicy transgraniczni: pracują we Francji a mieszkają w Belgii. Żona wzięła urlop rodzicielski a odpowiednia dla sprawy instytucja odmówiła przyznania jej rodzinnego zasiłku wychowawczego, ponieważ Belgia jest jej miejscem zamieszkania. Komisja pragnie poinformować Parlament, iż otrzymała już wiele skarg dotyczących francuskiego rodzinnego zasiłku wychowawczego oraz że rozpoczęła postępowanie przeciw Francji w sprawie naruszenia przepisów Wspólnoty. Według Komisji warunki określające miejsce zamieszkania, przewidziane przez ustawodawstwo francuskie, są sprzeczne z przepisami prawa wspólnotowego dotyczącymi swobodnego przepływu pracowników. Warunki określające miejsce zamieszkania stanowią pośrednio dyskryminację ze względu na przynależność państwową, zabronioną przez art. 39 Traktatu WE oraz przez art. 7 rozporządzenia (EWG) nr 1612/68. Art. 39 ust. 2 Traktatu WE zabrania wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w zakresie zatrudnienia i warunków pracy. Zaś art. 7 rozporządzenia 1612/68 zabrania zarówno dyskryminacji pod względem warunków zatrudnienia i pracy (ust.1) jak i pod względem przywilejów socjalnych (ust. 2). W związku z powyższym prawo do rodzinnego zasiłku wychowawczego stanowi na mocy art. 39 ust. 2 Traktatu WE oraz art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 1612/68 część warunków pracy. Prawo to przyznaje pracownikom prawo do zawieszenia na okres określony działalności zawodowej w celu zatroszczenia się o wychowanie dziecka. W okresie urlopu rodzicielskiego wykonanie umowy o pracę pozostaje tymczasowo zawieszone a stosunki pracownika z pracodawcą zostają zachowane. Poza tym prawo do rodzinnego zasiłku wychowawczego stanowi również przywilej socjalny w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia 1612/68. Według orzecznictwa pod terminem przywileje socjalne należy rozumieć wszelkie przywileje, które, w związku z umową o pracę, nadawane są pracownikom krajowym, ze względu na ich obiektywny status pracownika, bądź też poprzez sam fakt, że zamieszkują w swoim kraju. Zatem rozszerzenie tej kategorii o pracowników pochodzących z innych Państw Członkowskich wydaje się móc ułatwić ich mobilność wewnątrz Wspólnoty. Rodzinny zasiłek wychowawczy odpowiada również tym kryteriom. Prawo do świadczeń związane jest z obiektywnym statusem CM\556350.doc 3/5 PE 353.721
pracownika jako beneficjenta. Klauzula o miejscu zamieszkania zdaje się wykluczać z systemu urlopu rodzicielskiego pewną liczbę pracowników zatrudnionych we Francji, ale mieszkających w innym Państwie Członkowskim, na przykład pracowników transgranicznych. Początkowo w odpowiedzi na pismo z oficjalnym upomnieniem władze francuskie dały do zrozumienia, że zgadzają się z argumentacją Komisji i obiecały pouczyć instytucje francuskie, by nie stosowały warunku zamieszkania we Francji wobec pracowników starających się o rodzinny zasiłek wychowawczy, zarówno tych mieszkających w jednym z Państw Członkowskich jak i w Europejskiej Przestrzeni Gospodarczej oraz obywateli Szwajcarii. Władze francuskie dostarczyły niedawno tekst zawierający wspomniane pouczenie. Jest on obecnie analizowany przez służby Komisji w celu sprawdzenia, czy jego treść ostatecznie kładzie kres naruszaniu przez Francję przepisów wspólnotowych. Służby Komisji poinformują Parlament o Europejski o dalszym przebiegu sprawy, jak również o postępowaniu w sprawie naruszenia przepisów Wspólnoty, wszczętym w kontekście konkretnego przypadku składającej petycję. III. Koszty operacji bankowych Składający petycję posiadają konto bankowe we Francji oraz w Belgii. Transfer środków pieniężnych z jednego banku do drugiego jest bardzo kosztowny. Nalegają zatem, by transfer pieniędzy z jednego konta na drugie, pomiędzy oboma krajami, był bezpłatny. Petycja pochodzi z maja 2003 r., kiedy to nie obowiązywało jeszcze rozporządzenie 2560/2001 1 w sprawie płatności transgranicznych w euro. Rozporządzenie to zaczęło obowiązywać 1 lipca 2003 r. w zakresie transgranicznych przelewów bankowych. Przewiduje ono, iż koszty naliczone przez instytucję za dokonanie transgranicznego przelewu bankowego w euro, nieprzekraczającego sumy 12 500 euro, powinny być równe kosztom, jakie owa instytucja nalicza za podobne przelewy w euro dokonane wewnątrz Państwa Członkowskiego, w którym instytucja została utworzona. Jest to zasada niedyskryminacji taryfowej, która znosi istnienie granic, lecz która nie oznacza, że usługi są bezpłatne. Przykładowo w Belgii, gdzie dokonywanie przelewów krajowych jest praktycznie bezpłatne, przelew do Francji powinien kosztować tyle samo. Tymczasem we Francji przelewy są droższe, a ich koszty wynoszą od 3 do 5. Zatem przelew z Francji do Belgii kosztował będzie od 3 do 5. W związku z powyższym można uznać, że rozporządzenie 2560/2003, wprowadzając zasadę niedyskryminacji, odpowiada na wszelkie zastrzeżenia składającego petycję. IV. Urlopy polityczne Składający petycję, mieszkający w Belgii obywatel belgijski, pracuje wzdłuż granicy z Francją. Jest on wybranym członkiem rady miejskiej w swoim regionie. Twierdzi, iż nie wchodzi on w zakres ustawodawstwa krajowego dotyczącego zwrotu kosztów związanych ze stratami spowodowanymi pełnieniem funkcji publicznej. W Belgii istnieje tzw. urlop polityczny, polegający na tym, że osoba piastująca pewne stanowiska w radzie miejskiej może nadal pełnić swoje obowiązki, będąc na płatnym urlopie. Tymczasem, biorąc pod uwagę fakt, że ustawodawstwo francuskie różni się od ustawodawstwa belgijskiego, składający petycję jest poszkodowany w porównaniu ze swoimi odpowiednikami pracującymi w Belgii: nie przysługuje mu urlop polityczny, gdyż pracuje on poza terytorium Belgii. W celu ustalenia, czy doszło w tym przypadku do naruszenia prawa wspólnotowego, a w 1 Rozporządzenie (WE) 2560/2001 z 19 grudnia 2001 r., Dz. U. WE L 344 z 28.12.2001 r. PE 353.721 4/5 CM\556350.doc
szczególności art. 39 ust. 2 WE oraz art. 7 rozporządzenia 1612/68/EWG, służby Komisji przeprowadzą dochodzenie wśród władz belgijskich oraz, jeśli zajdzie taka potrzeba, wśród władz francuskich, w celu wyjaśnienia warunków przyznania urlopu politycznego w Belgii oraz we Francji, jak również warunków zwrotu kosztów w obu krajach w razie urlopu politycznego. Służby Komisji poinformują Parlament o wynikach niniejszego dochodzenia. 3. PODSUMOWANIE Komisja proponuje zamknąć petycję, jeśli chodzi o jej aspekty podatkowe oraz koszty operacji bankowych. CM\556350.doc 5/5 PE 353.721