Citroën Krzysztof Wisłocki Krótka historia modeli od 1919 do 2000 roku Poznań,, 2001, 2007
Marka Citroën francuska fabryka samochodów, założona w Paryżu w 1913 przez André G. Citroëna jako La Societé Citroën; początkowo produkcja kół zębatych, następnie amunicji; po I wojnie światowej produkcja samochodów od 1919 r.; po śmierci André Citroëna w wyniku kryzysu finansowego w 1934 r. zakłady dostały się pod zarząd firmy Michelin (60%); w 1965 r. przejęcie firmy Panhard (1967 likwidacja marki); współpraca z Fiatem i przygotowanie fuzji w 1968 r. nie zrealizowana z powodu sprzeciwu francuskich akcjonariuszy; w 1969 r. przejęcie udziałów Maserati; w 1968 r. przejęcie firmy Berliet, a w 1974 r. przejęcie firmy Ligier; od 1976/77 r. tworzy z Peugeotem i Talbotem koncern PSA; w 1978 r. w ramach PSA przejęcie europejskiej filii Chryslera; Osiągnięcia: Mistrzostwo Europy w rajdach w 1959, kolejne po 2000 r.; wiele zwycięstw w rajdach, m.in. Monte Carlo, Acropolis, Rajd Marokko; trzykrotne zwycięstwo w konkursie Samochód Roku" modele GS (1974), CX (1975) i XM (1991);
André Gustave Citroën urodzony 5 II 1878 r. w Paryżu, zmarł 3 VII 1935 r.; w 1898 r. ukończy czył Politechnikę Paryską; 5-ty syn kupca holenderskiego, matka Amelia Kleinman pochodzenia polskiego; ślub w 1880 r. w Warszawie; ożenił się z Giorginą Bingen w 1914 r. w Paryżu (inne źrodła: w Warszawie z panną Goldfeder,, córkc rką przemysłowca zamieszkałą przy ul. Zielnej); w Warszawie poznał wynalazcę,, od którego odkupił patent na stożkowe koła a zębate z o uzębieniu daszkowym; przy finansowym wsparciu Jacquesa Hinstina uruchomił ich produkcję w Paryżu u na Qui de Javel,, w 1890 r.; za namową bankiera został dyrektorem fabryki samochodów w Mors i istotnie je unowocześni nił; w okresie I wojny światowej uruchomił produkcję amunicji, jako pierwszy w Europie stosując c zasady produkcji taśmowej (dzienna produkcja 55.000 granatów w i pocisków); w 1917 r. powstała a fabryka samochodów w Citroën.
André G. Citroën Podczas wizyty w Łodzi u rodziny swej matki, polsko-rosyjskiej Żydówki zauważył w tartaku drewniane koło zębate o podwójnym uzębieniu ukośnym, ułożonym "w jodełkę". W trzy tygodnie później (1904 r.) został oficjalnym właścicielem patentu na dwuukośnie koło zębate, które stały się jego znakiem firmowym. W czasie pobytu w USA spotkał się z Henrym Fordem, od którego przejął ideę produkcji masowej; zastosował ją najpierw w produkcji wojskowej (amunicji), a następnie wykorzystał przy tworzeniu fabryki samochodów. Wykorzystując swoją wiedzę inżynierską dotyczącą produkcji samochodów (wcześniej w fabryce Mors) opracował pierwszy pojazd prosty w konstrukcji, tani w produkcji i niezawodny w eksploatacji; doskonale wyczuł zainteresowania i potrzeby klientów, i w krótkim czasie przekroczył wielkość produkcji zakładów Forda. Citroën znany był z niekonwencjonalnych pomysłów marketingowych: głośny był neon z nazwą marki zrobiony ze 250 tys. żarówek i umieszczony w Paryżu na wieży Eiffela (promocja modelu A, 1919 r.); był też pomysłodawcą pierwszego w dziejach świata sloganu reklamowego rysowanego na niebie przez lecący samolot; był czasami nazywany ojcem marketingu; Dzięki swojemu wyczuciu i odwadze inwestorskiej A. Citroën był fenomenem szybkiego zarabiania pieniędzy, które jednak potrafił bardzo szybko wydawać; stał się także hazardzistą; Przedwczesna śmierć w 1935 r. wiązała się pośrednio z bankructwem firmy.
hala produkcji podzespołów Hale produkcyjne w fabryce Citroën n w Paryżu u na Qui de Javel, ok. 1920 r. Na skutek wizyty A. Citroëna w Warszawie w 1928 r. powstała a polska montownia zajmująca powierzchnię 7 tys. m 2, która rozpoczęł ęła a produkcję w 1930 r. Wyprodukowano ok. 2000 samochodów w C 4 i C 6 z zamkniętymi nadwoziami; w 1934 r. montownię zlikwidowano. hala montażowa owa modelu A
hala na Qui de Javel, 1952 r. hala na Qui de Javel, ok. 1970 r. Produkcja Citroëna na: 1919 24 tys. 1921 11 tys. 1930 78 tys. 1935 31 tys. 1938 70 tys. 1944 2,3 tys. 1951 101 tys. 1960 337 tys. 1973 751tys. 1984 473 tys. 1986 500 tys. 1994 698 tys. 1995 637 tys. 38% prod.. koncernu PSA 1999 542 tys. ok. 36% PSA 2000 504 tys. ok. 32% PSA hala na Qui de Javel, 1955 r. w 1973 r. produkcja przeniesiona do Aulnay-Sur-Bois, na północy Paryża
1919-1920 1920 model A (określany także jako 10 CV) opracowany wspólnie z inż. Jules em Salomon em; pierwszych kilkanaście prototypów powstało już w 1917 r.; początek produkcji seryjnej w maju 1919 r.; pierwszy seryjnie i masowo produkowany samochód w Europie 100 sztuk dziennie; początek stosowania linii produkcyjnej w Europie (po Fordzie w USA); w okresie VI 1919-XII 1920 wyprodukowano 24.093, w tym 18.291 sztuk wersji torpedo z otwiera- nym dachem i 1.938 szt. w wersji conduite interieure; duża nowość: stalowe nadwozie z tłoczonych blach (od 1924 r.), wymienne tarczowe koła stalowe i opony pneumatyczne, elektryczny rozrusznik i oświetlenie; nowością było także przewożenie kompletnego koła zapasowego w miejsce zestawu do naprawy w podróży i składany dach; zawieszenie na ćwierćeliptycznych resorach piórowych, duży komfort resorowania cecha charakterystyczna wszystkich samochodów tej marki;
1919-1920 1920 model A (10 CV) silnik 4-cylindrowy, monoblok blok silnika połączony z przekładnią i sprzęgłem, odejmowana głowica, D/S=65/100 mm; silnik 1327 cm 3, moc 10 KM, później 1452 cm 3 18 KM / 2100 obr/min; prędkość maksymalna 65 km/h; zużycie paliwa 7,5 dm 3 /100 km, zużycie oleju 0,25 dm 3 /100 km; 3-biegowa skrzynia przekładniowa z biegiem wstecznym, sprzęgło suche, jednotarczowe ze sprężyną stożkową. pierwszy egzemplarz sprzedano 4 czerwca 1919 r. za 7.950 franków; wytwarzano także czteromiejscowy saloon oraz wersję A sport silnik o mocy zwiększonej do 22 KM; osiągał prędkość 90 km/h; zużycie paliwa ok. 8,7 dm 3 /100 km;
1921-1926 1926 model B2 (10 CV) wyposażony w silnik 20 KM / 2100 obr/min (4 cyl., 1452 cm 3, S/D=100/68); silnik chłodzony wentylatorem i pompą wodną nowość w stosunku do stosowanego wówczas chłodzenia termosyfonowego; 3-stopniowa skrzynia biegów, sztywny tylny most, prędkość 70 km/h; w kwietniu-czerwcu 1921 r. uruchomiono produkcję modelu B2; był to 3-miejscowy saloon ze składanym siedzeniem obok kierowcy, masa 850 kg; występował w kilkunastu różnych odmianach; produkowany równolegle z modelem A; po przejęciu firmy Clement- Bayard zwiększono produkcję do 3000 tys. egzemplarzy; pojazdy te były wytwarzane taśmowo tworząc przełom w systemie produkcji samochodów w Europie; w 1921 r. osiągnięto produkcję 20 tys. sztuk rocznie;
1921-1926 1926 model B2 (10 CV) B2 Caddy, 1922 r. Model B2 występował także w wersji sportowej zwanej Caddy 4 cyl., 1452 cm 3, 22 KM / 2100 obr/min; silnik bocznozaworowy, zwiększony stopień sprężania w stosunku do wersji 20 KM; B2, kareta 1922
1921-1926 1926 model B2 (10 CV) Model B2 różne wersje nadwoziowe: w 1921 r. inż. Adolphe Kégresse (emigrant z Rosji, wcześniej szef garaży carskich) opracował pojazd z napędem półgąsienicowym; gąsienice gumowe zawieszone na resorowanych rolkach, z kołem napędowym i napinającym; wytrzymałość gąsienic - ok. 2800 km. B2 Kegresse 1921 B2 Normande 1924 w latach 1923-24 kilka pojazdów B2 Kegresse przejechało Saharę, a w 1924-25 Afrykę; 108 sztuk było na wyposażeniu polskiej 30 armii; w 1928 r. taki napęd zastosowano na podwoziach modeli C4 i C6.
1922-1926 model C 2 (5 CV) wiosną 1922 r. uruchomiono produkcję małego, dwuosobowego samochodu typu C2 (5 CV) z nadwoziem torpedo, będącego pomniejszoną wersją modelu 10 CV; 4-ro cylindrowy silnik z rozrządem dolnozaworowym o pojemności 750 cm 3 ; później 856 cm 3 (D/S=55/90 mm), moc 11 KM, prędkość 60 km/h; hamulec nożny (nowość) działający na wał napędowy, ręczny na koła tylne; 3-biegowa skrzynia przekładniowa z biegiem wstecznym; w układzie elektrycznym wykorzystano akumulator i dynamo; łatwa obsługa; lakierowany zwykle na kolor żółty; ulubiony przez kobiety, zwany Małą cytrynką; łączna produkcja 88 000 egz.
1924 model C 3 (5 CV) C3 Cloveleaf, 1922 r. w 1924 r. w modelu 5 CV zastosowano trzecie siedzenie umieszczone z tyłu w tzw. układzie trefl model zwany także C3. Stał się on pierwowzorem innych konstrukcji; np. Opel 5 PS Laubfrosch (licencja Citroëna), Peugeot i Renault; w 1924 r. Citroën osiągnął produkcję 250 egz. dziennie; powstały filie firmy w Belgii, Włoszech, Holandii, Szwajcarii, Danii i Wielkiej Brytanii, w której w 1930 r. otwarto nowy zakład w Slough, gdzie produkowano samochody do 1965 r. większość tych samochodów nie miała mechanizmów różnicowych, a koła osadzone były na niedzielonej osi. C3 Torpedo, 1926 r.
1925 model B10 w 1925 r. model B2 został zastąpiony modelem B10 z całkowicie stalowym nadwoziem (licencja, patent amerykański Edwarda Gowena Budda); zastosowanie stalowego nadwozia na podwoziu B2 nie powiodło się ze względu na zbyt słabą konstrukcję podwozia; w konsekwencji inż. A. Kégresse opracował model B10/12; kształt i wymiary nadwozia pozostały prawie niezmienione; silnik S/D=100/68 mm, V s =1452 cm 3, 20 KM / 2100 obr/min, elektryczny rozrusznik i oświetlenie; prędkość 70 km/h.
1926 modele B12 w 1926 r. inż. Kégresse opracował model B12; pierwszy Citroën z hamulcami na przednie koła; B12 był wyposażony w silnik 1452 cm 3, 20 KM przy 2100 obr/min, znany z modelu B2; rozwinięciem modelu B12 był model B14. B12 Torpedo, 1925 r.
1926-1928 model B14 model B14 był wyposażony w piękną tablicę rozdzielczą i regulowane siedzenia; produkowany prawie wyłącznie jako torpedo, którego wyprodukowano 119 tys. egz.; wszystkich wersji wyprodukowano 139 tys. sztuk. B14 Torpedo, 1926 r. B14 z nadwoziem taxi-landaulet, 1926 r. B 14 silnik 1539 cm 3, S/D=100/70 mm, moc 22 KM, prędkość maksymalna 80 km/h; silnik czterocylindrowy, wał korbowy podparty na 2 łożyskach; trzybiegowa skrzynia przekładniowa z biegiem wstecznym; przekładnia główna ze stożkowymi kołami zębatymi i uzębieniem śrubowym; hamulec nożny na 4 koła ze wspomaganiem podciśnieniowym systemu Westinghouse; trapezoidalne podwozie z podłużnicami;
1928-1934 modele C4, C6 w 1928 r. przedstawiono modele André Citroën 4 (AC4) i André Citroën 6 (AC6) zwane później jako C4 i C6; wersje C4-E i C6-E produkowane były w dużych seriach z blach stalowych wytłaczanych na prasach hydraulicznych. silniki Floating Power na licencji Chryslera; model C4 posiadał 4-cyl. silnik 1628 cm 3 o mocy 30 KM / 3000 obr/min; silnik: D/S=72/100 mm, wał korbowy podparty na 3 łożyskach; synchronizowana skrzynia biegów, jednotarczowe sprzęgło; Modele te produkowane głównie z nadwoziami zamkniętymi; wytwarzane także w małych seriach w wersjach torpedo i cabriolet. C4 z nadwoziem torpedo, 1928-33 r.
1928-1933 model C4 C4, 1929 w 1928 r. samochody C4 reklamowano hasłem: Idealny samochód dla pań, premjowany w roku bieżącym na konkursach piękności i elegancji w Paryżu, Rzymie, Medjolanie i Berlinie. (Polska, czasopismo Auto ); w 1930 r. uruchomiono produkcję silników wysokoprężnych; stosowano je w samochodach ciężarowych; C4 G Roadster 1932 model wytwarzano także z podwoziem półgąsienicowym w wersji C4 P17.
1929-1934 1934 model C6 (15 CV) model C6 określany był także jako 15 CV jeden z pierwszych samochodów osobowych z silnikiem 6-cio cylindrowym; model C6 był konstrukcyjnie podobny do modelu C4, lecz od niego dłuższy; wyprodukowano przeszło 300 tys. egz.; silnik D/S=72/100 mm, 2442 cm 3, moc 42 KM, prędkość 105 km/h, później stosowano silnik 2600 cm 3 ; model wytwarzano także z podwoziem półgąsienicowym w wersji C6 P14 i P 19. C6-E z nadwoziem conduite interier, 1929 r.
1929-1933 model C6 C6 G 1931 w Polsce samochody C6 reklamowano hasłem: Niema złych dróg w Polsce dla osób podróżujących samochodem Citroën; dzięki doskonałemu resorowaniu płynie on wprost, bez skoków i wstrząsów, po każdej drodze, co pozwala z łatwością i bez zmęczenia osiągać średnie szybkości ponad 50 km na godzinę. Komfortowe urządzenie wnętrza podnosi do maximum wygodę podróży. (reklama Tow. Samochodów Citroën w Warszawie).