Edukacja muzealna w 2009 r. Dział Edukacji i Promocji

2 Luty 2010 Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu +48 552327273 Edukacja muzealna w 2009 r. Dział Edukacji i Promocji Skrzynie pełne tajemnic! W 2009 r. Muzeum Archeologiczno-Historyczne pozyskało środki zewnętrzne z Programów Operacyjnych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na prototypowy projekt edukacyjny o nazwie Skrzynia pełna tajemnic. Unikalny projekt w skali kraju, którego twórcą jest Piotr Adamczyk z Działu Edukacji i Promocji,.opierał się na próbie przeniesienia doświadczeń brytyjskiego muzealnictwa na grunt polski. Wysoce rozwinięty w Anglii system muzealnictwa, ściśle powiązany z brytyjskim programem nauczania daje od lat mnóstwo pozytywnych efektów. Jednym z jego elementów są Loan Boxes, którymi dysponuje prawie każde brytyjskie muzeum (ale i również znajdziemy tego typu projekty w Kanadzie, USA, Australii czy Irlandii). Zawartość Skrzynie pełne tajemnic! 2 Lekcje muzealne 5 Inne działania 7 Zamysł muzealnych skrzyń polega na stworzeniu specjalistycznych zestawów edukacyjnych w oparciu o kopie zabytków (w Wielkiej Brytanii czy Irlandii są to również drobne oryginalne zabytki) o rozmaitej tematyce wypożyczanych dla szkól i instytucji edukacyjno-wychowawczych w danym regionie. Pierwszy tego typu projekt został zrealizowany właśnie w elbląskim Muzeum O projekcie czytaj na s. 2-4 Działalność edukacyjna w Muzeum W 2009 r. Muzeum Archeologiczno-Historyczne kontynuowało, wzorem lat ubiegłych, swoja działalność popularyzatorską i edukacyjną., osiągając liczbę 152 lekcji muzealnych oraz 6658 osób, które skorzystały z ofert lekcji i wypożyczania skrzyń. O działaniach edukacyjnych s. 5-6

2 Skrzynie pełne tajemnic! Zakończył się pierwszy w Polsce unikalny projekt o nazwie Skrzynia pełne tajemnic. Projekt otrzymał patronat Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji! Z nowej oferty edukacyjnej elbląskiego Muzeum skorzystało około 3300 dzieci i młodzieży z Elbląga i okolic Trochę o finansach Muzeum otrzymało dofinansowanie w wysokości 45 tys. zł a cały projekt kosztował 60 tys. zł. Zrealizowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Program Operacyjny: Edukacja Kulturalna i Diagnoza Kultury, Priorytet II: Obserwatorium Kultury. Opis projektu Projekt obejmował przygotowanie, a następnie nieodpłatne udostępnienie szkołom do wypożyczania zestawu 6 skrzyń edukacyjnych, zawierających pomoce dydaktyczne, materiały dla nauczyciela (w tym m. in. propozycje zajęć), zdjęcia, mapki, kopie zabytków, karty zadań, książki i in. Celem działania było dostarczenie nauczycielom pomocy naukowych przy realizacji rozmaitych tematów zajęć oraz stworzenie uczniom możliwości bezpośredniego obcowania z zabytkami (kopiami), co, jak przewidujemy, przyczyni się również w przyszłości do popularyzacji i udostępnienia zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu szerszej rzeszy zainteresowanych. Jest to projekt pilotażowy, unikatowy w skali kraju; jak wykazały doświadczenia zachodnie, tego typu działania, również przeniesione na grunt samego Muzeum (w postaci udostępniania skrzyń dla zajęć prowadzonych przez samych nauczycieli na terenie Muzeum) zaowocowały wzrostem zainteresowania ofertą edukacyjną oraz wzrostem liczby zwiedzających grup zorganizowanych. Realizując ten projekt, pragnęliśmy przede wszystkim ocenić, czy doświadczenia brytyjskie sprawdzą się również na naszym gruncie (próby wprowadzania pewnych rozwiązań edukacyjnych brytyjskich są też podejmowane w różnych polskich muzeach) i przyniosą efekty w postaci popularyzacji wiedzy historycznej oraz wzrostu liczby osób odwiedzających elbląskie Muzeum.

3 Statystyka W trakcie trwania projektu dokonano 28 wypożyczeń Realizacja i efekty Realizowany projekt Skrzynia pełna tajemnic okazał się dużym wyzwaniem elbląskiej edukacji muzealnej. Projekt podzielony był na etapy, z których pierwszy obejmował zakupy pomocy dydaktycznych w postaci kopii zabytków, opracowanie materiałów pomocniczych, przykładowych zadań, zakupy wydawnictw. Drugi etap to czas wypożyczania powstałych w ramach projektu 6 skrzyń: Mennonici na żuławach, W średniowiecznym mieście, Świat wikingów, Starożytny Rzym, Rzymski legionista oraz Historia higieny - wypożyczanych bezpłatnie dla nauczycieli historii na okres do 2 tygodni od października do końca grudnia 2009 r. Powstałe zestawy skrzyń były wykorzystywane przez nauczycieli w rozmaity sposób na lekcjach historii, zajęciach dodatkowych, kółkach historycznych, lekcjach specjalnych. Informacje uzyskane od nauczycieli jak i obserwacje poczynione w trakcie realizacji tego unikatowego przedsięwzięcia pozwoliły na pozytywne podsumowanie projektu. Wiadomo, gdzie zostały popełnione błędy i co wymaga uzupełnień i dodatkowych informacji. Sporym błędnym założeniem, opartym na podstawie wcześniej przeprowadzonych ankietach wśród elbląskich nauczycieli historii, było wprowadzenie modelu łodzi wikińskiej z Osebergu, która nie została wypożyczona ani razu, mimo takiej możliwości. Wyniki ankiety natomiast mówiły o 100% zainteresowaniu takim przedmiotem i chęcią jego wypożyczenia. skrzyń wobec pierwotnie zakładanych we wniosku 20 (wzrost o 40%). Nie każda skrzynia była wypożyczana podczas całego projektu non stop, co wynika ze szkolnych programów nauczania. W ramach wypożyczeń nauczyciele przeprowadzili w sumie ok. 275 lekcji, kółek historycznych i innych spotkań w których wzięło udział ok. 3313 uczniów (zakładaliśmy, że skorzysta z oferty zaledwie 500 uczniów).

4 W trakcie trwania projektu dokonano 28 wypożyczeń skrzyń wobec pierwotnie zakładanych we wniosku 20 (wzrost o 40%). Nie każda skrzynia była wypożyczana podczas całego projektu non stop, co wynika ze szkolnych programów nauczania. Nazwa skrzyni Liczba wypożyczeń Mennonici na Żuławach 2 Świat wikingów 4 W średniowiecznym mieście 5 Starożytny Rzym 7 Rzymski legionista 7 Historia higieny 3 Przyszłość? Projekt wykazał duży potencjał tego typu działań, nawet bez wsparcia szkolnych programów nauczania. Dział Edukacji i Promocji złożył w nowym naborze wniosków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek o dofinansowanie kolejnej edycji projektu, polegającej na modernizacji 2 z już istniejących 6 skrzyń oraz stworzeniu 4 nowych. W chwili obecnej trwa oczekiwanie na decyzję Ministra. W trakcie projektu nastąpiły też rezygnacje (4) z wypożyczeń, bez wcześniejszego kontaktu z pracownikami Muzeum, tłumaczone później chorobami nauczycieli czy tez epidemią grypy w szkołach. Typ szkoły Ilość wypożyczeń Szkoła podstawowa 9 Gimnazjum 3 Szkoła średnia 9 Zespół szkół* 6 Inne: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 1 *Zespół szkól zespół szkół na który składają się placówki różnych etapów nauczania. W ramach projektu wydano 6 potrójnych zestawów skoroszytów z materiałami pomocniczymi dla nauczycieli. Projekt Skrzynia pełna tajemnic, w ramach którego dokonano wydruku również 1000 ulotek promocyjnych projekty oraz 1500 sztuk ulotek reklamowych muzeum, otrzymał patronat Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji, dający możliwość umieszczania loga ERKiI, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji w Polsce. Projekt był szeroko komentowany w mediach, nie tylko lokalnych (elbląskie portale informacyjne) ale i w mediach elektronicznych ogólnopolskich i branżowych (np. Polska Agencja Prasowa).

5 Lekcje muzealne Rok 2009 był dosyć trudnym rokiem, głownie z uwagi na epidemię grypy w II połowie. Jednak dokładna analiza danych po podsumowaniu roku pozwoliła na pozytywniejsze ocenienie minionego, 2009 r. Najpopularniejszym tematem jest lekcja Co to jest Muzeum, przeznaczona dla przedszkoli i klas 1-3 W poprzednich latach Liczba zajęć muzealnych: Rok Liczba lekcji 2004 81 2005 142 2006 159 2007 144 2008 182 2009 152 Rok 2009 rozpoczął się intensywną pracą Działu Edukacji i Promocji. Pierwsza połowa roku to, pomimo nieobecności Ewy Trockiej, mimo wszystko utrzymanie poziomu liczby lekcji z rekordowego roku 2008 kiedy to odbyły się 182 zajęcia muzealne (zauważono również brak przedszkoli korzystających z oferty muzealnej). Rozpoczęcie niejako drugiej połowy edukacyjnego roku miało miejsce w październiku, już po powrocie do pracy Ewy Trockiej. Niestety, zbiegło się to również z kryzysem ekonomicznym docierającym coraz bardziej do Polski jak i z epidemią grypy. Nakładające się czynniki spowodowały ostatecznie spadek liczby lekcji do poziomu 152 zajęć muzealnych przeprowadzonych w roku 2009. Odczuwalna dla elbląskich edukatorów muzealnych była zwłaszcza epidemia grypy, kiedy to nauczyciele odwoływali zarezerwowane zajęcia (brak uczniów w klasach, chorzy nauczyciele) lub po prostu umówiona grupa nie przychodziła na dany termin bez podania wcześniej przyczyny (okazywało się po jakimś czasie że znowu winna była grypa). Dużą popularnością cieszyły się, przygotowane po raz pierwszy specjalne Warsztaty Świąteczne, czyli zajęcia o tematyce etnograficznej, przygotowane przez dwie praktykantki/stażystki: Agatę Kosacz. oraz Alicję Janiak. W tygodniu poprzedzającym okres świąteczny odbyło się 8 takich spotkań. Dokładna analiza danych po zakończeniu roku wykazała jednak, że gdyby nie dwa czynniki zewnętrzne (grypa i kryzys) prawdopodobnie osiągnięto by liczbę 200 zajęć muzealnych! Stałą, ogólnopolską niepokojącą tendencją, związana jednak z czynnikami niezależnymi od Muzeum, jest zanikanie grup ze szkół średnich, co również zauważa się w przypadku usług edukacyjnych w elbląskim Muzeum.

6 Przyszłość? Działalność Działu Edukacji i Zestawienie 5 najbardziej popularnych tematów pozostaje mniej więcej niezmienne od 2007 r., zmianom jedynie ulega kolejność na tej liście. Najpopularniejszym tematem jest lekcja Co to jest Muzeum, przeznaczona dla przedszkoli i klas 1-3, będąca niejako wstępem do dalszych wizyt w Muzeum. Skąd w takim razie ten rzeczywisty spadek liczy lekcji? Dokładna analiza zestawień pozwoliła na zaobserwowanie niepokojącego zjawiska, jakim było w 2009 r. zaniknięcie grup szkolnych z najbliższej okolicy korzystających z oferty zajęć muzealnych. Gdyby ta liczba była na poziomie roku poprzedniego wynik byłby prawie równy liczbie lekcji z 2008 r. Czym było to spowodowane? Złożyło się na to prawdopodobnie kilka elementów mniejsza niż w 2008 i 2007 r. promocja Muzeum w najbliższej okolicy (wynikająca z różnych czynników, zarówno technicznych, osobowych jak i finansowych) oraz w dużej mierze kryzys, który spowodował trudności w pozyskiwaniu środków na organizację wyjazdów w małych okolicznych szkołach (ubożenie społeczeństwa, wzrost kosztów wynajęcia autokarów itp.) Statystyki: Promocji wykazuje bardzo duże możliwości stałego podnoszenia jakości oferowanych usług, zwiększania wskaźników dotyczących realizowanych zadań, które jednak są w znacznej mierze ograniczane z niezależnych od muzeum powodów. Dużą szansą na znaczny rozwój jest remont kapitalny Muzeum w chwili obecnej trwa oczekiwanie na decyzję odnośnie przyznania środków z unijnego programu Infrastruktura i Środowisko. Lekcje muzealne - 152 lekcje, 3347 osób Liczba tematów zajęć w ofercie: 26 Dodatkowe tematy zajęć przeprowadzonych: 13 Tematy skrzyń: 6 Ogółem tematów - 45 5 najbardziej popularnych tematów zajęć w 2009 r.: 1. Co to jest muzeum? 2. Historia Elbląga dla najmłodszych. 3. Moda z dawnych lat. 4. Dawne gry i zabawy. 5. Rzemieślnicy z Truso. Najczęściej odwiedzające szkoły: 1. SP nr 1 w Elblągu 19 zajęć 2. SP nr 19 w Elblągu 10 zajęć 3. SP nr 23 w Elblągu 9 zajęć Ogółem z oferty edukacyjnej (lekcje + skrzynie) skorzystało: 6658 osób

7 Imprezy W 2009 miały miejsce dwie bardzo ważne dla Muzeum imprezy. Pierwszą była Noc Muzeów (16.05.2009) która zgromadziła, mimo bardzo niesprzyjającej pogody blisko 1200 osób. Główną atrakcją Inna działalność Rekonstrukcyjne wtorki: 10 edycji z pokazami warsztatowymi. Liczba zwiedzających chatę przez cały sierpień: 579 (brak danych za lipiec) Kawiarenka Historyczna Clio (wspólnie z PTH o. w Elblągu) 5 spotkań (styczeń, maj, październik, listopad, grudzień) ok. 180 osób Spotkania z dawnymi grami planszowymi 6 spotkań (marzec-sierpień) ok. 80 osób. Pracownicy Działu Edukacji i Promocji brali również udział, organizując niezwykłe stoisko muzealne w dwóch wielkich imprezach historycznych: III Pikniku Muzeum Historii Polski w Warszawie (czerwiec 2009) oraz w Oblężeniu Malborka (lipiec 2009). Po raz pierwszy też Muzeum brało udział w Elblągu w Bałtyckim Festiwalu Nauki (2 wykłady naukowe pracowników muzeum oraz stoisko promocyjne). Dział Edukacji również organizował Ferie w Muzeum 2009, muzealny sztabik Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Pracownicy Działu brali tez udział w konferencjach naukowych w Polsce i za granicą. Nocy były stoiska i pokazy grupy rekonstrukcyjnej Legio XXI Rapax. Drugim niezwykłym wydarzeniem, które zaczyna się również wpisywać na stałe w muzealny kalendarz, były Europejskie Dni Dziedzictwa (wrzesień 2009), a konkretnie ich tegoroczna wojewódzka inauguracja właśnie w elbląskim Muzeum efekt dobrej organizacji imprez przez Dział Edukacji i Promocji podczas poprzednich EDD.

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu Dział Edukacji i Promocji Bulwar Zygmunta Augusta 11 82-300 Elbląg +48 55 232 72 73 +48 55 232 43 17 www.muzeum.elblag.pl Kierownik: Ewa Trocka ewa.trocka@muzeum.elblag.pl Adiunkt: Piotr Adamczyk piotr.adamczyk@muzeum.elblag.pl Dokumentalista: Anna Grzelak a.grzelak@muzeum.elblag.pl Stanowiska ds. projektów: Agnieszka Oziewicz-Estal: a.oziewicz@muzeum.elblag.pl Agnieszka Sławińska: a.slawinska@muzeum.elblag.pl