PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXIV GRUDZIEŃ 1980 EFEKTYWNOŚĆ WĘDROWNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WSTĘP Zmniejszenie zasobów pożytkowych z chwastów miododajnych, postępująca koncentracja uprawnych roślin miododajnych i zwiększająca się liczba rodzin pszczelich w Polsce, powodują konieczność prowadzenia gospodarki wędrownej. Stosowanie tej gospodarki jest celowe nie tylko ze względu na produkcję miodu i wosku lecz także na produkcję owoców i nasion plantacji roślin entomofilnych. Metoda gospodarki wędrownej jest od dawna znana pszczelarzom jednakże zbyt rzadko przez nich stosowana. Być może, pszczelarze obawiają się ryzyka, wiążącego się z wywożeniem pszczół na pożytki. Nie bez znaczenia jest brak dostosowanych uli do prowadzenia tego rodzaju gospodarki. Szukając dróg intensyfikacji gospodarki pasiecznej, przeprowadzono badania, mające na celu określenie na ile można polepszyć efekty produkcyjne i finansowe pasiek poprzez wprowadzenie wędrówek. PRZEGLĄD LITERATURY Z badań Gromisza i Bowuik (1969) wynika, że udział uli dadanowskich i wielkopolskich) jako najbardziej nadających się do transportu, stanowi 38,8 % ogółu. W ostatnim okresie coraz bardziej popularne są ule wielokorpusowe. Z niepublikowanych badań Woźnicy (1979) wynika, że wędrówka z rodzinami w ulach Langstrotha jest blisko 30% mniej pracochłonna aniżeli z ro~zinami w ulach Dadanta. Problemy ekonomicznego uzasadnienia prowadzenia gospodarki wędrownej były przedmiotem tylko nielicznych opracowań. W Polsce publikacji na ten temat jest stosunkowo mało. Zmarlicki (1977) stwierdził, że rodziny pszczele pasieki wędrownej w rejonie Pogórza Karpackiego dały średnio 46,8 kg miodu. Prawie trzykrotnie więcej niż rodziny pasieki stacjonarnej. Chimowicz (1970) podaje, że z pasieki wędrownej uzyskał średnio od rodziny pszczelej 5,4 kg miodu więcej niż od rodziny pasieki stacjonarnej. Wprawdzie pracochłonność przez to wzrosła o 2,5 robornikogodziny, ale koszt produkcji l kg miodu obniżył się mimo wszystko o 6,20 zł. W Państwowym Technikum Pszczelarskim z pasieki wędrownej uzyskano średnio od rodziny o 33,8 kg miodu więcej 27
niż od rodziny z pasieki stacjonarnej. Koszt przewiezienia rodziny pszczelej na jeden pożytek został zrównoważony przez 3,63 kg miodu (Zalewski 1964). Trochę dokładniejsze są opracowar.ia zagraniczne. Transport związany z prowadzeniem gospodarki wędrownej w dużych 500 pniowych pasiekach ZSRR wymaga w sezonie blisko 50% nakładów pracy (Cibulskij, 1973). Wywożenie rodzin na pożytki realizuje się według planu sporządzonego przed rozpoczęciem sezonu (Ćetajkin 1975). Pasieka wędrowna w tym kraju obsługiwana jest najczęściej przez pszczelarza i dwóch pomocników. Posiada najczęściej centralnie położoną pracownię. Rodziny pszczele na pasieczyskach ustawione są grupami w ten sposób, ażeby między nimi mógł przejechać samochód (Jakovlev 1973). Jeżeli 500 pniowa pasieka znajduje się na 14 toczkach odległych około 8 km od centralnej pracowni, to na same dojazdy do tej pasieki zużywa się rocznie 35 godzin. Stanowi to około 2% całorocznych nakładów pracy (Stephen 1975). Odległość, na jaką wywożone są rodziny pszczele, ma decydujący wpływ na koszt produkcji l kg miodu. Jeżeli rodziny pszczele wywożono na plantację słonecznika odległą o 20 km, udział transportu w koszcie produkcji miodu wynosił 0,77%. Gdy natomiast rodziny pszczele wywożono na pożytek z lipy odległy o 100 km udział transportu w koszcie produkcji wzrósł do 14%. (Bar ac, Bolcas. Aleksandru 1959). Produkcja miodu w tych pasiekach była dwukrotnie wyższa niż w stacjonarnych. METODYKA Badania prowadzono od 1976 do 1978 roku. W okresie tym na specjalnie opracowanych kwestionariuszach zbierano informacje od pszczelarzy wywożących pasieki na pożytki. Corocznie uzyskiwano dane z 38 pasiek wędrownych, rozmieszczonych mniej więcej równomiernie na terenie całej Polski. Na tej podstawie określono, na ile opłacalne jest wywożenie rodzin pszczelich na wędrówki. Wyważono to za pomocą dochodu czystego, obliczonego zgodnie z ogólnie przyjętą metodyką (pidek 1977), a także podano koszt krańcowy produkcji I kg miodu. Przez koszt krańcowy należy rozumieć przyrost kosztów wynikających na skutek prowadzenia gospodarki wędrownej, przypadający na I jednostkę miodową. Jednostkę tę obliczono przez przeliczenie wyprodukowanego wosku na miód według proporcji, bazującej na obowiązującej relacji cen. Obliczono również koszt przewożenia rodziny pszczelej na odległość I km zarówno w złotych jak i w jednostkach naturalnych, czyli w kg miodu. Wskaźniki bazujące na jednostkach naturalnych są bowiem bardziej trwałe, aniżeli takie same wskaźniki oparte na wartościach pieniężnych, ponieważ ceny ulegają zmianom, natomiast ich relacja zostaje mniej więcej zachowana. Dotyczy to również relacji cen na miód i transport. Przy obliczeniach tych przyjęto cenę skupu miodu. Efektywność ekonomiczna wyraża procentowy przyrost nakładów związanych z prowadzeniem gospodarki wędrownej do przyrostu dochodów z produkcji miodu i wosku. Nie uwzględniono tutaj efektów z produkcji nasion kultur entomofilnych, spowodowanych dowiezieniem pszczół do tych plantacji. W poszukiwaniu metod optymalnej organizacji pracy dokonano pomiarów czasu pracy w pasiece doświadczalnej Oddziału Pszczelnictwa IS, które następnie opracowano zgodnie z przyjętą metodyką (pidek 1974). Dane te dotyczą przewozu uli Dadanta oraz Langstrotha na samochodzie Żuk, załadowanych ręcznie przez 2 pracowników. 28
Rodziny przewożone były na bliskie odległości. Na odległości takie najczęściej przewożą pasieki pszczelarze praktycy. Na podstawie dokonanych pomiarów po uwzględnieniu kosztów transportu i innych nakładów obliczono koszt gospodarki wędrownej. Wzięto przy tym pod uwagę przewóz pasiek na pożytki różnymi środkami transportu na rozmaite odległości zakładając, że całe platformy będą wypełnione ulami. Koszt wynagrodzenia pracowników obliczono, przyjmując za podstawę wielkość funduszu spożycia w rodzinach chłopskich (Grochowski 1977), co odpowiada wynagrodzeniu za pracę dla rolnika. Przy transporcie przyjęto wyższą stawkę godzinową, wynoszącą 50 złotych za pracę jako wyjątkowo ciężką. Dotyczy ona następujących czynności: zamknięcie wylotka przed transportem, załadowywanie i rozładowywanie rodzin z przyczepy, otworzenie wylotków po przewiezieniu rodzin a także przejazd samochodem na nowe miejsce postoju pasieki. Obliczenia zakładają najbardziej optymalne wykorzystanie przyczep ale nie uwzględniają kosztów związanych z dojazdem środka transportu do miejsca postoju pasieki. Analiza statystyczna polegala na określeniu przedziałów ufności dla średnich. WYNIKI Gospodarka wędrowna z pszczołami jest w Polsce mało rozpowszechniona. Rodziny pszczele wywozi na pożytek tylko 20% pszczelarzy będących korespondentami Oddziału Pszczelnictwa ISK, a 7% pszczelarzy wywozi pasieki częściej niż l raz w ciągu sezonu. Spośród pszczelarzy prowadzących gospodarkę wędrowną 34% wywozi pszczoły na pożytek rzepakowy, 18% na akacjowy, 9% na pożytek z lipy i 9% na pożytek wrzosowy. Pozostałe 30% na pożytek z gryki, łąk, malin i sadów. W świetle tych danych dość niekorzystny jest fakt rzadkiego wywożenia rodzin pszczelich na koniczynę, lucernę i do sadów, których plonowanie w dużym stopniu zależy od krzyżowego zapylenia. Wywożenie pni pszczelich ułatwiają ule dostosowane do tego celu. W analizowanych Dane o warunkach prowadzenia gospodarki wędrownej Date about conditions of migratory apiaries Tabela l Wyszczególnienie Specyfication Wielkość pasieki Sizc of apiary 1-20 21--40 40 x l 2 3 Odległość na jaką wywożono pasiekę (km) Distance of apiary transport Produkcja miodu na jednym pożytku od l rodziny pszczelej (kg) Production of honey from one honey flow by one bee colony (kg) Liczba odbudowanych plastrów (wielkopolskich) na jednym pożytku przez rodzinę pszczelą Number of combs produced by one bee colony from a honey fłow 12,67 18,75 11,86 14,43 6,00 5,45 8,25 6,57 2,88 2,66 5,71 3,75 29
pasiekach 78 % rodzin pszczelich wywożonych na pożytek znajdowało się w ulach wielkopolskich. Według Gromisza i Bownik (1969) stanowią one 23% stanu wszystkich uli. Najczęściej gospodarkę wędrowną stosują pszczelarze zamieszkujący w miastach, a także pszczelarze posiadający więcej niż 40 rodzin pszczelich. Rodziny pszczele wywożone są najczęściej na bliskie odległości, nie przekraczające 20 km. Korzyści wynikające z wędrówek są znaczne. Korzystanie z dobrych pożytków sprzyja dobremu rozwojowi rodzin ze względu na dopływ nektaru i pyłku. Odnosi się to szczególnie do wczesnych pożytków. Z wywiezienia na jeden pożytek pszczelarze z największych pasiek uzyskiwali od jednej rodziny do 8 kg miodu i prawie 6 odbudowanych arkuszy węzy w przeliczeniu na l ramkę wielkopolską (tab. l). Najlepsze efekty ekonomiczne z wywożenia rodzin pszczelich na pożytki uzyskuje grupa pasiek największych (tab. 2). Dochód czysty uzyskany ze sprzedaży miodu i wosku Tabela 2 Koszty gospodarki wędrownej w pasiekach różnej wielkości w złotychjrodzinę pszczelą Migratory beekeeping costs for one bee celony, of different apiary size in zlotych Wyszczególnienie Specyfication Wielkość pasieki Size of apiary 1-20 21-40 40 x l Koszt transportu pasieki 7,38 38,80 19,04 21,74 Transportation cost of a apiary 2 Koszt pracy przy załadunku 9,82 17,41 10,82 12,68 Cost of loading an apiary 3 Koszt dojazdów do pasieki 31,78 46,47 38,22 38,82 DeIivery costs to an apiary 4 Koszt pracy przy przeglądach 41,00 16,60 38,60 32,07 Inspection costs of bee colonies 5 Koszt pracy przy miodobraniu 24,60 17,80 22,20 21,53 Harvesting cost 6 Inne koszty 10,74 13,61 19,31 14,55 Other costs 7 Razem koszt gospodarki wędrownej 125,32 150,69 148,19 141,40 Total cost of migratory apiary 8 Dochód ze sprzedaży miodu 570,00 517,75 738,85 623,88 Profit form honey 9 Dochód ze sprzedaży wosku 49,44 45,44 89,28 61,39 Profit from wax 10 Wartość produkcji 619,44 563,19 828,13 685,26 Value of production 11 Dochód czysty 494,12 412,50 679,94 543,86 Net income 12 Koszt krańcowy produkcji l kg miodu 20,88 27,65 17,96 21,52 Marginal cost of production of l kg of honey 13 Efektywność ekonomiczna (%) 394,30 273,70 489,20 384,60 Precentage reiation of production and costs 14 Dochód czysty w jednostkach miodowych 5,42 4,58 8,05 6,04 Net income in kilograms of honey 30
od jednej rodziny pszczelej wywiezionej na pożytek wynosi 680 złotych. W grupiepasiek największych dochód czysty jest większy o ponad 1/3 pozostałych grup pomimo, że koszty związane z wywiezieniem rodzin pszczelich na pożytek w zasadzie nie różnią się od innych grup. Koszty wyprodukowania l kg miodu na wędrówce, a ściślej biorąc koszt l jednostki miodowej należy traktować jako koszt krańcowy. Obliczanie kosztów krańcowych w pszczelnictwie oparte jest na pewnym przybliżeniu, ponieważ nigdy nie mamy pewności jaką produkcję uzyskalibyśmy w przypadku pozostawienia pszczół na stałym pasieczysku. Możemy jednak porównywać produkcję do rodzin, które zostały wywiezione z produkcją rodzin pozostawionych. Jeżeli jednak tylko część rodzin pozostanie na pasieczysku, to ich warunki pożytkowe poprawią się i mogą dać nieco większą produkcję miodu niż przy pełnej obsadzie pasieczyska. Stąd też należy podejrzewać, że obliczone w niniejszej publikacji koszty krańcowe są nieco zawyżone. W strukturze kosztów we wszystkich grupach pasiek największy udział mają dojazdy do pasieki, 27%, oraz praca przy przeglądach 23% i miodobraniu 15%. Zastanawiająco niski natomiast jest koszt transportu małych pasiek z miejsca stałego postoju na pożytek. Wynika to z faktu, że były one wywożone okazyjnie za pomocą różnych środków tran- sportu, za co pszczelarze płacili bardzo mało lub nie płacili wcale. Najwięcej kosztuje wywiezienie rodziny pszczelej na pożytek właścicieli pasiek średnich, o wielkości od 21 do 40 rodzin pszczelich (tab. 3). Tak samo koszt przewiezienia rodziny na odległość l km jest w tej grupie najwyższy. Najniższy jest natomiast dochód czysty. W pasiekach największych koszt gospodarki wędrownej stanowi 25% wartości produkcji, podczas gdy w pasiekach o wielkości od 21 do 40 rodzin pszczelich ten udział wynosi prawie Niektóre mierniki ekonomiczne Ekomical ind ex Tabela 3 Wyszczeg6lnienie Specyfication Wielkość pasieki Size of apiary l-20 I 21-40 I 40 x l Koszt transportu l rodziny pszczelej zł/km Transportation cost of l bee colony in zł/km 2 Koszt transportu 1 rodziny pszczelej na 1 pożytek kg miodu Transportation cost of one bee colony to one honey flow kg of honey 3 Koszt gospodarki wędrownej w kg miodu w odniesieniu do 1 rodziny pszczelej wywiezionej na l pożytek Migratory beekeeping cost of one bee colony to one honey flow in kg of honey 4 Doch6d czysty z gospodarki na l pożytek w kg miodu na l rodzinę pszczelą Migratory beekeeping net profit of one bee colony from honey flow in kg of honey 0,29 1,03 0,80 0,71 0,07 0,39 0,19 0,22 1,25 1,51 1,48 1,41 4,94 4,13 6,80 5,44 31
37%. Koszt gospodarki wędrownej przy wywożeniu pszczół na I pożytek równoważony jest przez mniej więcej 1,5 kg miodu a jako dochód czysty pozostaje pszczelarzom średnio około 5,4 kg miodu i prawie 4 odbudowane plastry wielkopolskie. Jest to dochód znaczny przy uwzględnieniu, że średnia produkcja miodu w Polsce wynosi niecałe 7 kg z rodziny pszczelej. Zebrane i przeanalizowane w ten sposób dane obrazują przybliżony stan w pasiekach wędrownych w Polsce, nie bardzo mogą być jednak źródłem dla nowych rozwiązań, ze względu na małą dokładność w zbieraniu informacji. Dlatego przeprowadzono bardziej ścisłe badania w pasiece Oddziału Pszczelnictwa IS, bazujące na pomiarach czasu pracy, gdzie technologia wykonywania prac była poprawna i możliwa do zastosowania w większości pasiek na terenie Polski. Tabela 4 "Pracochłonność gospodarki wędrownej dotyczące; jednego pożytku w odniesieniu do l rodziny pszczelej Labour consumption of people working with migratery apiares (one bee colony for one honey flow) Rodzaj czynności Type of work Czas główny (sek) Mind time (sec) Czas całkowity (sek) TotaJ time (sec) Number of workers Liczba pracowników Pracochłonność (rbsek) Labour consumption!!rbsek 2.3 4 5 6 7 Przygotowanie jednej rodziny pszczelej do transportu 429 ±60 Preaparing the one bec colony for transport Zamknięcie wyłotka 27 ± 11 CIosing of one entrance Zaladowanie rodziny pszczelej na platformę 60±16 Loading to bee colony to the platform Zabranie rodziny pszczelej z platformy 50± 13 Removing the bee colony from the platform Otworzenie wylotka 27 ±3 Opening of the entrance Przegląd 321 Inspection Miodobranie 1722 Harvesting 605 2 1210 37 37 92 2 184 75 2 150 43 1 43 438 2 876 2369 2 4738 Wśród prac związanych z prowadzeniem gospodarki wędrownej najbardziej pracochłonną czynnością jest miodobranie, które stanowi 65% nakładu pracy (tab. 4). Pod pojęciem miodobrania należy rozumieć zarówno zabieranie plastrów z rodziny pszczelej jak również wirowanie miodu. Prawie 17% prac zajmuje przygotowanie rodziny pszczelej do transportu. Stosunkowo mało czasu bo 3% zajmuje natomiast załadowanie ro-.32
Tabela 5 Koszt gospodarki wędrownej przy _użyciu różnych środków transportu na jeden pożytek w odniesieniu do jednej rodziny pszczelej (zł) The cost of different types of transportation of migratory apiaries (one bee colony to one honey flow (zł) Odległość przewożenia (km) Rodzaj kosztów Distance of transportation Type of costs (km) 10 30 60 1 Praca 43,66 43,66 43,66 Work 2 Dzierżawa pasieczyska 23,75 23,75 23,75 The rent of bee yard 3 Transport samochodem Star 36 rodzin pszczelich 5,35 16,05 31,98 Transportation by truck for 36 bee colonies 4 Transport samochodem Żuk 12 rodzin pszczelich 13,96 41,88 83,76 Transportation by truck for 12 bee colonies 5 Transport ciągnikiem 36 rodzin pszczelich 7,80 23,40 46,80 Transportation by tractor for 36 bee colonies 6 Dwukrotny dojazd samochodem osobowym do pasieki 12 pniowej 9,33 27,99 55,98 Two delivere to 12 bee colonies by car 7 Czterokrotny dojazd samochodem osobowym do pasieki 36 pniowej 6,22 18,66 37,32 Four delivere to 36 bee colonies by car 8 Koszt gospodarki wędrownej przy użyciu samochodu Star 78,98 102,12 136,71 Cost of migratory beekeeping (truck ctar) 9 Koszt gospodarki wędrownej przy użyciu samochodu Żuk 90,70 138,28 207,15 Cost of migratory beekeeping (car żuk) 10 Koszt gospodarki wędrownej przy użyciu ciągnika 81,43 109,47 151,53 Cost of migratory beekeeping (tractor) dżiny na platformę. Czas trwania tej czynności jest jednak znacznie zróżnicowany w zależności od oddalenia uli od platformy, na którą są one ładowane. Czas główny stanowi znaczną część czasu całkowitego - 72%, co w pewnym stopniu może również świadczyć o dobrej organizacji pracy. Koszt gospodarki wędrownej zależy od odległości, na jaką wywożone są pnie pszczele a także od środka transportu i stopnia wypełnienia platformy ulami. Należy dążyć, by cała platforma była wypełniona ulami. Przy takim założeniu najmniej kosztuje przewożenie pasieki za pomocą ciągnika, trochę więcej przy użyciu samochodu Star a najwięcej przy użyciu samochodu Żuk. (tab, 5). Wywożenie na odległości bliskie, nie przekraczające 10 km, jakimkolwiek z analizowanych środków transportu jest stosunkowo tanie i jest równoważone produkcją około l kg miodu. Wywożenie zaś na odległość 60 km mniej więcej podwaja koszty przewozu. W analizie założono, że po jednym pożytku rodziny pszczele będą transportowane na następny pożytek, stąd też nie liczono kosztów związanych z przywożeniem pni z powrotem. Jeżeli jednak wywożona jest :s - Pszczelrncze Zeszyty Naukowe - XXIV 33
tylko na jeden pożytek, po którym wraca na stałe pasieczysko, to koszty będą dwukrotnie większe i będą równoważone przez mniej więcej 2 kg miodu przy odległości 10 km i około 4 kg miodu przy odległości 60 km. Nie uwzględniono tutaj jednak kosztów dojazdu zamówionego samochodu lub ciągnika, które uzależnione są od odległości bazy transportowej od pasieki. Jest jednak pewne, że nawet przy dość korzystnym usytuowaniu bazy transportowej od pasieki, koszty będą nieco wyższe od tutaj wymienionych. Ilości kilogramów miodu równoważące koszty gospodarki wędrownej z punktu widzenia ekonomicznego należałoby określić jako koszty graniczne wyrażone w jednostkach naturalnych. Koszt prowadzenia gospodarki wędrownej w pasiekach badanych pszczelarzy jest zbliżony do kosztu obliczonego na podstawie pomiarów czasu pracy. Wynika stąd, że w zakresie organizacji pracy, posługując się powszechnie stosowaną technologią, niewiele można usprawnić aby uzyskać obniżenie kosztów. Możliwości poprawy w tym zakresie leżą więc w zmianie technologii, a konkretnie w zmechanizowaniu procesu adowania i rozładowywania uli. WNIOSKI l. Gospodarka wędrowna jest czynnikiem intensyfikującym gospodarkę pasieczną. 2. Prowadzenie gospodarki wędrownej jest dla pszczelarzy opłacalne, ponieważ dochody z tego są prawie 5 krotnie wyższe od kosztów. 3. Z analizy czasu pracy WYnika, że w gospodarce wędrownej przy obecnie stosowanej technologii są niewielkie możliwości obniżenia nakładów pracy. LITERATURA Barac I., Bolcas A., Aleksandru V. (1959) - Eficacitatea stuparitului pastorał. Lier. sti. stat, cent. Seri Apic. l : 115-120. Chimowicz T. F. (1970) - Próba oceny opłacalności produkcji miodu Pszczelarstwo nr 3 s. 6-7. Cibulskij P. P. (1973) - Ispytanije novoj technologii. Pcelouodstuio nr 7, s. 6-7. Cetajkin N. V. (1975) - Effektivnost' kocevok. Pćelouodstuo nr 6, s. 8-9. Grochowski Z. (1977) - Metoda obliczenia kosztów jednostkowych opłacalności i dochodowości produkcji. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej! Dodatek do zeszytu 5 s. 7-20. Gromisz M., Bownik K. (1969) - Warunki przyrodniczo pożytkowe i osiągnięeia produkcyjne pasiek w latach 1946-1966. Pszczelno Zesz. Nauk. 13: l-54. Jakovlev A. S. (1973) - Ispytanije technologii dwuchkorpusnogo soderżanija. Pćelouodstuo nr 10 S. 2-4. Pidek A. (1977) - Opłacalność produkcji w wyodrębnionych modelach pasiek. Pszczelno Zesz. Nauk. 21: 1-29. Pidek A.(1973)-Wydajnośćpracywtechnologiimiobrania. Pszczelno Zeszy. Nauk. 17: 29-37. Step hen W. A. (1975) - An economic analisis of beekceping operations. Cooperatwe Extesion Seroice, Ohio State University. Woźnica J. (1979) - Wartość uli Langstrotha a w gospodarce wędrownej. Praca niepublikowana. Zalewski F. (1964) - Z teorii i praktyki podwyższania opłacalności pasiek. Pszczelarstwo nr 10 s.2-5. Zm ar! icki C. i inni (1977) - Wartość użytkowa pszczół niektórych ras czystych i ich mieszańców w rejonie spadziowym Pszczelno Zesz. Nauk. 21: 113-127. 34
3<llCPEKTHBHOCTb K04EBOrO nace4horo X03~J'1CTBA A. nhajk PeJIOMe naeekh B Fłonsure AOBonbHO peako lieayt KO'jelloe X03I1HeTBO. Tonexo 20 /0 n'jenoboaoii Bblll03HT cao H nacexa paa B roa, a 7% n'jenoboaoa - ABa>KAbl. 4alL\e scero n'jenhhble eembh BblB03l1T Ha penc, IIKa4HIO, nhny H.epeCKII. 1013OAHoro B3l1TKII nxeno-.0abl nony'jllłot oxcno 6,6 Kr MeAII OT OAHOH n'jenhhoh eembh. PaCXOAbl IIbla03a l n'jenhhoh cembh HII pllcctollhhe 15 KHnoMeTpoB B03MelL\IIIOTClI 1,5 Kr MeAII. EcnH pacero- IIHHe COCTaBnlleT 60 KM, TO 3TH pacxoabl B03MelL\IIIOTClI 4 xr MeAII.,lI,OXOA OT.eAeHHII xoveaoro X03l1HCTBa nlln4kpatho Bblwe, 'jem PIlCXOAbI, CBlI311HHble c JTHM X03I1HCTBOM. EFFECTIVITY OF MIGRA TORY BEEKEEPING A. Piilek Summary Migratory beekeeping in Poland is not so popular. Only 20% of the beekeepers move bee colonies once a year. Only 20% of the beekeepers transport colonies twice a year. Beekeepers usually transport bee colonies to rape, acacja, Iirne-tree and heather. From one honeyf1ow beekeepers obtain about 6,6 kg of honey/l bee colony. 1,5 kg of honey balances the transportation. cost of one bee colony to 15 km. If the distance is 60 km transportation cost balance is 4 kg honej, Profits from migratory apiaries are five times higher than costs of migrations.