Warszawa, 25.04.2017 r. Świadczenia emerytalne dla pracowników migrujących do Polski z państw trzecich. Przykład Ukrainy Retirement benefits for migrant workers to Poland from third countries. Case Ukraine Dr Beata Samoraj-Charitonow Gabinet Prezesa
2 Treść wystąpienia Umowy bilateralne dot. zabezpieczenia społecznego Aspekty prawne dostępu do rynku pracy Liczba ubezpieczonych, którzy w zgłoszeniu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych podali obywatelstwo inne, niż Polskie Liczebność imigrantów z państw trzecich w Polsce Rynek pracy otwarty czy zamknięty? Czy Potrzebujemy imigrantów z państw trzecich? Podsumowanie
3 Umowy bilateralne Państwo, z którym Rzeczpospolitą Polską wiąże umowa o zabezpieczeniu społecznym Data podpisania Umowy Data wejścia w życie Umowy Dziennik Ustaw, w którym ogłoszono tekst Umowy JUGOSŁAWIA Obecnie dotyczy: Czarnogóry, Serbii, Bośni i Hercegowiny 16.01.1958 r. 01.01.1959 r. Dz.U. z 1959 r. nr 19, poz.114 MACEDONIA 06.04.2006 r. 01.07.2007 r. Dz.U. z 2007 r., nr 229, poz. 1686 STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI 02.04.2008 r. 01.03.2009 r. Dz.U. z 2009 r., nr 46, poz. 374, KANADA 02.04.2008 r. 01.10.2009r. Dz.U. z 2009 r., nr 133, poz. 1095, KOREA PŁD. 25.02.2009 r. 01.03.2010 r. Dz. U. z 2010r., nr 35, poz.192 AUSTRALIA 07.10.2009 r. 01.10.2010 r. Dz.U. z 2010r., nr 172, poz. 1160 UKRAINA 18.05.2012 r. 01.01.2014 r. Dz.U. z 2013 r., poz. 1373, poz. 1375 MOŁDAWIA 09.09.2013 r. 01.12.2014 r. Dz.U. z 2014 r. poz. 1460, poz. 1462
4 Dlaczego Ukraina? Największa liczba pracujących cudzoziemców z państw trzecich w Polsce Największa liczba ubezpieczonych Największa dynamika wzrostu zgłoszeń do ubezpieczenia emerytalnego i rentowych
5 Liczba ubezpieczonych, którzy w zgłoszeniu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych podali obywatelstwo inne, niż Polskie Obywatele Ukrainy: Każdego roku najwięcej Prawie 6-krotny wzrost zgłoszonych do ubezpieczenia emerytalnego w stosunku do 2013 r. Prawie 12-krotny wzrost zgłoszonych do ubezpieczenia emerytalnego w stosunku do 2008 r. Prawie 40-krotnie więcej zgłoszeń, niż z Mołdawii, która też wykazuje dynamikę wzrostu zgłoszeń od podpisania umowy, która weszła w życie w tym samym roku 2014 Mołdawia wzrost 4-krotny w stosunku do 2013 r. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 USA Kanada Mołdawia Ukraina 917 184 789 16237 944 171 643 18602 991 187 817 21777 1025 175 967 27659 987 192 994 29713 1008 186 1217 32989 1072 203 1767 49150 1167 224 2628 101150 1240 240 5024 194418
6 Dynamika wzrostu liczby ubezpieczonych 2008-2016 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Kolumna1 Mołdawia USA Kanada
7 Dynamika wzrostu liczby ubezpieczonych 2008-2016 250000 200000 150000 100000 50000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Ukraina Mołdawia USA Kanada
8 Emerytura w Polsce związana z pracą podleganie ubezpieczeniom zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składki (od dochodu z pracy zarobkowej) osiągnięcie wieku emerytalnego podleganie ubezpieczeniom zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składki (od dochodu z pracy zarobkowej) osiągnięcie wieku emerytalnego zebranie kapitału zebrania odpowiedniej proporcji okresów składkowych i nieskładkowych (3:1) i odpowiednim czasie w biografii zawodowej (20/25)
9 Dostęp cudzoziemców z państw trzecich do polskiego rynku pracy ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 674, z późn. zm.) oraz rozporządzenia wykonawcze
10 Katalog wyłączeń dla osób z państw trzecich (spoza UE, EOG) Status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej; Ochrona uzupełniająca w Rzeczypospolitej Polskiej; Zgoda na pobyt ze względów humanitarnych; Zgoda na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej; Ochrona czasowa w Rzeczypospolitej Polskiej; Studenci studiów stacjonarnych Nauczyciele akademiccy Inne (www.mpips.gov.pl) Polska jako kraj Tranzytowy, brak wpływów do FUS
11 Procedura zezwolenia na zatrudnienie
12 Zezwolenie na zatrudnienie Dla cudzoziemca który wykonuje pracę w Polsce na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej z pracodawcą, który ma siedzibę /miejsce zamieszkania w Polsce - w tym wypadku cudzoziemiec otrzymuje zezwolenie na pracę typu A; w związku z pełnieniem funkcji członka zarządu przedsiębiorcy wpisanego do KRS/spółki kapitałowej w organizacji przebywa w Polsce przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy - cudzoziemiec otrzymuje wtedy zezwolenie na pracę typu B; wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany do Polski na okres dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym do Polski do pracy w oddziale lub zakładzie pracodawcy zagranicznego lub w podmiocie powiązanym z pracodawcą zagranicznym - cudzoziemiec otrzymuje wtedy zezwolenie na pracę typu C; wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego zorganizowanej działalności w Polsce (m.in. ani oddziału ani zakładu) i jest delegowany do Polski w celu realizacji usługi eksportowej, czyli usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym - cudzoziemiec otrzymuje wtedy zezwolenie na pracę typu D. wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i delegowany na terytorium Polski na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w celu innym niż objęty zezwoleniami typu B, C, D- cudzoziemiec otrzymuje w takim wypadku zezwolenie typu E.
13 Dokumenty Pracodawca musi złożyć Oryginały lub potwierdzone urzędowo za zgodność z oryginałami (z wyjątkiem dowodu osobistego i paszportu); Tłumaczenia przysięgła dla dokumentów sporządzonych w języku obcym; Niezależnie od typu zezwolenia pracodawca musi złożyć: wniosek o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca kopię dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek (wypełnione strony z danymi); kopię dokumentów potwierdzających spełnienie przez cudzoziemca wymagań koniecznych do wykonywania zawodu, do którego potrzebna jest zgoda właściwego organu (dotyczy to m.in. zawodów regulowanych); jeśli cudzoziemiec: w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę ukończył szkołę lub uczelnię wyższą z siedzibą w Polsce, innym państwie EOG i Szwajcarii lub przez 3 lata poprzedzające złożenie wniosku przebywał legalnie w Polsce; musi złożyć dokumenty potwierdzające spełnienie tych punktów (w przypadku zezwolenia typu A i B) w wypadku gdy pracodawca nie składa wniosku osobiście oryginał pełnomocnictwa lub upoważnienia dla składającego wniosek; kopię dowodu opłaty skarbowej za wydanie zezwolenia
14 Dokumenty Pracodawca musi złożyć w zależności od rodzaju zezwolenia Zezwolenie na pracę typu A W wypadku gdy pracodawca jest: osobą prawną, należy przedstawić odpis z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), ewidencji działalności gospodarczej lub innego właściwego rejestru (zawierający aktualne dane na dzień składania wniosku); osobą fizyczną, należy przedstawić kopię jego dowodu osobistego lub kopię wypełnionych stron z danymi z jego dokumentu podróży; spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) w organizacji, należy przedstawić kopię umowy spółki; spółką akcyjną (SA) w organizacji, należy przedstawić kopie aktów notarialnych o zawiązaniu spółki Informacja starosty dotycząca wyniku testu rynku pracy
15 Wysokość wynagrodzenia dla cudzoziemca wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie może niższa od wynagrodzenia innych pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku; W przypadku zatrudnienia cudzoziemca na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy wynagrodzenie nie może być niższe niż wynagrodzenie minimalne; W wypadku gdy pracodawca zamierza zatrudniać cudzoziemca na innej podstawie niż umowa o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, wysokość wynagrodzenia: w wypadku umów o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy musi zostać określona proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub w wypadku umów cywilnoprawnych musi zostać określona proporcjonalnie do przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań wynikających z umowy
16 Dodatkowe obostrzenia W toku postępowania urząd może wezwać wnioskodawcę (pracodawcę), do przedstawienia dodatkowych dokumentów lub informacji=wydłużenie procedury Sankcje dla pracodawcy, jeśli czegoś nie dopełni Kolejki do urzędów = handel numerkami Czas oczekiwania na wydanie decyzji (wliczając czas kolejek, żeby się dostać do urzędu) powoduje, że znika przyczyna, dla której chciano zatrudnić cudzoziemca Zatrudnienie dla cudzoziemców załatwiają głównie BARDZO zdeterminowani pracodawcy
17 Procedura uproszczona
18 Procedura uproszczona
19 Fikcja oświadczeń Urząd Pracy w Warszawie komunikaty na stronie www.up.warszawa.pl W Urzędzie Pracy m. st. Warszawy rejestrowane są tylko i wyłącznie oświadczenia wypełnione na stronie www.praca.gov.pl następnie wydrukowane wraz z pouczeniem w 2 egzemplarzach i złożone osobiście przez pracodawcę, upoważnionego pisemnie pracownika, bądź pełnomocnika z pełnomocnictwem notarialnym w siedzibie urzędu przy ul. Grochowskiej 171 B, na stanowisku nr 20 i 19. Obsługa interesantów składających i odbierających oświadczenia odbywa się od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00 12.00, według kolejności pobieranych numerków. W związku z poważnymi wątpliwościami związanymi z faktycznym zatrudnianiem cudzoziemców zgłaszanymi przez placówki Straży Granicznej, oddziały ZUS, Inspekcję Pracy oraz Urzędy Skarbowe, Urząd Pracy m. st. Warszawy informuje, że nie będą rejestrowane oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom ani oferty pracy mające na celu wykazanie braku możliwości zaspokojenia braków kadrowych w oparciu o lokalny rynek pracy przez podmioty gospodarcze deklarujące siedzibę jak i miejsce wykonywania pracy pod adresem tzw. wirtualnego biura (podmiot nie posiada fizycznie siedziby).
20 Liczba wydanych indywidualnych zezwoleń na pracę według kraju pochodzenia cudzoziemców Liczba zezwoleń Ogółem Ukraina 76% Niemcy Francja Białoruś USA Rosja Wietnam WB Szwecja Chiny 2003 18841 2750 1865 1491 828 846 698 630 1438 361 b/d 2004 12381 2588 970 655 664 518 532 1063 293* 110* b/d 2005 10304 2.697 518 358 610 452 486 1067 - - b/d 2006 10754 3275 281 294 704 438 405 999 - - b/d 2007 12153 3851 11 3 855 345 419 1064 - - b/d 2008 18022 5400 1-1325 365 420 1200 - - 2040 2009 29340 9504 1-726 407 3 2577 - - 4536 2010 36622 12894 - - 1937 442 491 2245 - - 114 2011 40808 18669 - - 1725 484 549 2504 - - 5854 2012 39144 20295 - - 1949 481 719 2302 - - 3247 2013 39078 20416 - - 2004 545 822 2230 - - 3089 2014 43663 26315 - - 1834 505 654 2369 - - 2133 2015 65786 50465 - - 2037 544 579 732 - - 1288
21 Ukraina w 2016 r. W 2016 r. wydano 2-krotnie więcej zezwoleń na pracę, niż w 2015 r. Liczba wydanych zezwoleń na pracę: 116 522, z czego typ A zezwolenia to 113 350 (97% wszystkich rodzajów zezwoleń wydanych dla Ukraińców) 194 418 zgłoszeń do ubezpieczenia, czyli 77 896 zgłoszeń do ubezpieczenia na podstawie oświadczeń, których wydano w 2016 1 262 845 (+pobyt stały)
22 Liczba wydanych oświadczeń indywidualnych zezwoleń na pracę według kraju pochodzenia cudzoziemców Liczba oświadczeń Białoruś Rosja Ukraina Mołdowa Gruzja Armenia Razem 2007* 1347 190 20260 - - - 21797 2008 12606 1147 142960 - - - 156713 2009 4860 674 180133 2747 - - 188414 2010 3623 595 169490 5912 453-180073 2011 4370 963 239646 13024 1774-259777 2012 7636 1624 223671 9421 1384-243736 2013 5194 1260 217571 9248 2343-235616 2014 4017 1227 372946 6331 2103 774 387398 2015 5599 1939 762700 9575 1366 1043 782222 2016 23400 3937 1262845 20650 1698 1597 318221
23 Wnioski uchodźcze Obywatelstwo 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Ukraina 86 72 84 60 55 40 36 45 67 72 46 2318 2305 1306 Pozostałe 6820 8007 6776 7033 9993 8477 10551 6489 6820 10681 15104 5877 10020 4727 Razem 6906 8079 6860 7093 10048 8517 10587 6534 6887 10753 15150 8195 12325 5283
24 Transpozycja Dyrektywy UE Transpozycja do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Termin: od 1 stycznia 2018 Dyrektywa sezonowa dotyczy przede wszystkim zatrudnienia w rolnictwie, ogrodnictwie i turystyce Pozwolenie na pracę sezonową w Polsce (daje prawo do pracy na terenie Polski przez 9 miesięcy) Pozwolenie na pracę krótkoterminową w Polsce (daje prawo do pracy na terenie Polski przez 6 miesięcy) dla państw, których dotyczyło oświadczenie uproszczenie procedury dla pracodawców, którzy już przynajmniej raz legalnie zatrudniali danego pracownika. szybkiemu rozpatrzeniu wniosków i rozładunkowi administracyjnemu ma sprzyjać fakt, że pozwolenia na pracę sezonową w Polsce będą wydawane przez starostę.
25 Podsumowanie
26 Podsumowanie
Warszawa, 25.04.2017 r. Dziękuję za uwagę Thank you for your attention Dr Beata Samoraj-Charitonow beata.samoraj@uw.edu.pl Gabinet Prezesa